Staat van de Unie: traject naar het digitale decennium - vragen en antwoorden - Hoofdinhoud
Wat is het traject naar het digitale decennium?
Het traject naar het digitale decennium is het voorstel van de Commissie ter ondersteuning van de digitale transformatie in Europa tegen 2030. Dit initiatief zal ingaan op de steeds snellere trends en toenemende behoeften van de digitalisering, die ook door de pandemie onder de aandacht zijn gebracht. Het traject is gebaseerd op het aanpakken van de lacunes in de digitale capaciteiten van Europa en op het aansturen van gemeenschappelijke acties en grootschalige investeringen om de voordelen van de digitalisering te benutten.
Het is gebaseerd op een kompas met vier kerngebieden: digitale vaardigheden, digitale infrastructuur, digitale economie en digitale overheidsdiensten. Voor elk van die gebieden zijn specifieke doelstellingen vastgesteld om Europa tegen 2030 het digitale decennium binnen te leiden. De Commissie en de lidstaten zullen voor de periode tot 2030 trajecten op Unieniveau en nationale trajecten vaststellen voor de verwezenlijking van de doelstellingen. De trajecten zullen de Commissie helpen de vooruitgang jaarlijks te monitoren en samen met de lidstaten afwijkingen en inefficiënties aan te pakken.
Door een succesvolle digitale transformatie zal Europa een voortrekkersrol blijven spelen in mondiale trends, en zo haar concurrentievermogen kunnen verstevigen en universele normen kunnen bepalen. Bovendien zijn digitale technologieën het belangrijkste middel om de duurzaamheidsdoelstellingen van de Europese Green Deal te bereiken.
Hoe zal de Commissie met de lidstaten samenwerken om vooruitgang te boeken bij de verwezenlijking van de doelstellingen voor het digitale decennium?
De Commissie en de lidstaten zullen nauw samenwerken om de doelstellingen voor het digitale decennium te bereiken. In eerste instantie, kort na de inwerkingtreding van het besluit tot vaststelling van het traject naar het digitale decennium, zullen zij voor elk van de doelstellingen samen plannen voor EU-trajecten ontwikkelen. De trajecten zullen helpen bij het beoordelen van de vooruitgang bij de verwezenlijking van de doelstellingen.
De lidstaten moeten hun nationale trajecten vervolgens opnemen in de nationale strategische stappenplannen, samen met alle bestaande of geplande beleidsmaatregelen of instrumenten die de lidstaten voornemens zijn te gebruiken. Niet alle doelstellingen voor het digitale decennium vereisen in alle lidstaten dezelfde inspanningen. In plaats daarvan vereisen sommige doelstellingen een bepaalde gerichte inspanning van sommige lidstaten en er zal rekening worden gehouden met het uiteenlopende potentieel van de lidstaten om bij te dragen aan de doelstellingen op Unieniveau.
Elk jaar zal de Commissie het verslag over de “Staat van het digitale decennium” publiceren. In de vijf maanden na de publicatie van het verslag zullen de Commissie en de lidstaten nauw samenwerken om vast te stellen op welke gebieden onvoldoende vooruitgang is geboekt en zullen zij overeenstemming bereiken over maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de doelstellingen worden gehaald. Op dat moment kunnen de lidstaten hun strategische nationale stappenplannen aanpassen aan de aanbevelingen in het verslag en kunnen zij aanvullende corrigerende maatregelen en/of projecten voorstellen, zoals meerlandenprojecten.
Het besluit voorziet in een reeks instrumenten om ervoor te zorgen dat de door de lidstaten genomen maatregelen toereikend zijn om vooruitgang te boeken bij de verwezenlijking van de doelstellingen voor het digitale decennium. Het gaat onder meer om collegiale toetsing, aanbevelingen van de Commissie, mogelijke verdere maatregelen op EU-niveau en gerichte dialogen.
Wat zal het verslag over de “Staat van het digitale decennium” omvatten?
Het verslag zal dienen als een jaarlijkse beoordeling van de digitale transformatie in Europa. In het verslag zal de Commissie met name de vooruitgang bij de verwezenlijking van de digitale doelstellingen evalueren. In het verslag zal de gemeten vooruitgang worden vergeleken met de geplande trajecten voor elke doelstelling en zullen aanbevelingen worden gedaan voor verdere acties om de doelstellingen sneller te verwezenlijken, die in gezamenlijke verbintenissen en meerlandenprojecten kunnen bestaan.
In het verslag zullen met name:
-
-de gebieden worden vastgesteld waarop verdere actie nodig is;
-
-investerings- of andere middelentekorten worden geanalyseerd en de maatregelen worden aangewezen die nodig zijn om de digitale soevereiniteit van de EU te vergroten, en
-
-de tenuitvoerlegging van relevante regelgevingsvoorstellen en de op EU- en lidstaatniveau ondernomen acties worden beoordeeld.
Het verslag zal ook de gelegenheid bieden om informatie te verstrekken over de mate waarin de digitale beginselen worden nageleefd die in de komende verklaring zullen worden uiteengezet.
Wat is het verband tussen het verslag over de “Staat van het digitale decennium” en de daarin vervatte aanbevelingen aan de lidstaten enerzijds en het Europees Semester anderzijds?
De Commissie moet jaarlijks het Europees Parlement en de Raad een verslag doen toekomen over de “Staat van het digitale decennium”. In het verslag zal de index van de digitale economie en samenleving (DESI) zijn opgenomen, die de gegevens bevat die ten grondslag liggen aan de digitale aspecten van het Europees Semester, alsook een overzicht en analyse van de digitale transformatie in de EU. Het zal ook de vooruitgang evalueren die is geboekt bij de verwezenlijking van de doelstellingen voor het digitale decennium voor de periode tot 2030. Bijgevolg moet het verslag over de “Staat van het digitale decennium” worden meegenomen in het Europees Semester, waaronder aspecten in verband met de herstel- en veerkrachtfaciliteit.
Wat zijn meerlandenprojecten?
Meerlandenprojecten zijn grootschalige projecten die de verwezenlijking van de doelstellingen voor de digitale transformatie van de Unie vergemakkelijken. Zij kanaliseren gecoördineerde investeringen tussen de EU, ten minste drie lidstaten en, in voorkomend geval, andere publieke of private belanghebbenden.
Door middel van opgeschaalde en gerichte investeringen in de digitale sector kunnen meerlandenprojecten pan-Europese geavanceerde capaciteiten ontwikkelen en inzetten op strategische technologische gebieden, wat leidt tot een meer concurrerende en veerkrachtige Europese economie.
Heeft u voorbeelden van meerlandenprojecten?
De Commissie heeft in eerste instantie belangrijke gebieden vastgesteld waarop samenwerking tussen de lidstaten noodzakelijk is om de doelstellingen voor het digitale decennium te halen:
-
-Europese gemeenschappelijke data-infrastructuur en -diensten;
-
-de EU uitrusten met betrouwbare zuinige processors van de volgende generatie;
-
-de pan-Europese uitrol van 5G-corridors;
-
-het verwerven van super- en kwantumcomputers, die verbonden zijn met de Gemeenschappelijke Onderneming EuroHPC;
-
-het ontwikkelen en uitrollen van ultraveilige infrastructuur voor kwantum- en ruimtevaartcommunicatie;
-
-het opzetten van een netwerk van veiligheidsoperatiecentra, als onderdeel van de EU-cyberbeveiligingsstrategie;
-
-geconnecteerde overheidsdiensten;
-
-Europese infrastructuur voor blockchaindiensten;
-
-Europese digitale-innovatiehubs
-
-hightechpartnerschappen voor digitale vaardigheden door middel van het pact voor vaardigheden;
-
-andere projecten, die in de loop der tijd noodzakelijk worden voor de verwezenlijking van de doelstellingen van het traject naar het digitale decennium als gevolg van nieuwe sociale, economische of ecologische ontwikkelingen.
Het jaarverslag over de “Staat van het digitale decennium” zal de nodige informatie verschaffen over ontwikkelingen en vastgestelde lacunes in de digitale transformatie van Europa, en de lijst van meerlandenprojecten actualiseren.
Wat zijn de voordelen van meerlandenprojecten?
-
-Meerlandenprojecten kunnen:
-
-grote projecten mogelijk maken die één lidstaat alleen niet zou kunnen ontwikkelen;
-
-middelen bundelen om schaalvoordelen te realiseren en de impact te vergroten;
-
-de digitale kloof tussen de lidstaten verkleinen;
-
-een onderling verbonden, interoperabele en veilige digitale eengemaakte markt ondersteunen;
-
-ecosystemen van excellentie opbouwen die belangrijk genoeg zijn om talent aan te trekken en te behouden;
-
-vlaggenschipinitiatieven uitvoeren waarvoor samenwerking tussen de lidstaten belangrijk is.
Welke financiële middelen zullen worden gebruikt om meerlandenprojecten te financieren?
Meerlandenprojecten moeten op efficiënte wijze verschillende financieringsbronnen van de Unie en de lidstaten kunnen aantrekken en combineren - iets wat de lidstaten alleen niet zouden kunnen doen.
Afhankelijk van de behoeften van de specifieke meerlandenprojecten kunnen middelen van een centraal beheerd programma van de Unie worden gecombineerd met door de lidstaten ter beschikking gestelde middelen, waaronder bijdragen uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit, het programma Digitaal Europa, de faciliteit Connecting Europe, het InvestEU-programma, Horizon Europa en de Europese fondsen voor regionale ontwikkeling en cohesie.
De lidstaten kunnen bijdragen aan meerlandenprojecten met hun regionale of nationale begrotingen. De Europese Investeringsbank (EIB) en andere publieke of private entiteiten kunnen in voorkomend geval bijdragen aan meerlandenprojecten. Wanneer financiële middelen staatssteunmaatregelen zijn, zijn de staatssteunregels van toepassing.
Hoe zullen meerlandenprojecten worden gecoördineerd?
De Commissie, die optreedt als incubator voor meerlandenprojecten, zal het opzetten van meerlandenprojecten coördineren.
In de eerste fase van die coördinatie zal de Commissie verantwoordelijk zijn voor het beoordelen van de haalbaarheid van voorgestelde meerlandenprojecten en het publiceren van aan alle lidstaten gerichte oproepen tot het indienen van blijken van belangstelling.
Op basis hiervan zal de Commissie in de tweede fase van de coördinatie de mogelijkheden onderzoeken om het meerlandenproject met de deelnemende lidstaten uit te voeren, en daarover advies geven. Zij kan onder meer richtsnoeren geven met betrekking tot de strategische aspecten van de uitvoering van meerlandenprojecten, de keuze van financieringsbronnen en het uitvoeringsmechanisme.
De Commissie zal ook de uitvoering van meerlandenprojecten ondersteunen door waar nodig te zorgen voor technische bijstand, deskundigheid en de uitwisseling van beste praktijken.
Zijn de staatssteunregels van toepassing?
Ja. De in dit voorstel beschreven procedures laten de normale staatssteunprocedures onverlet, die moeten worden gevolgd zoals voor alle andere maatregelen die staatssteun inhouden. Het toezicht op staatssteun voorkomt dat particuliere investeringen worden verdrongen, stimuleert de hefboomwerking van deze investeringen, voorkomt verspilling van overheidsmiddelen en beperkt concurrentieverstoringen. De staatssteunregels zorgen er ook voor dat subsidiewedlopen binnen de interne markt worden vermeden.
Wat is een Europees consortium voor digitale infrastructuur?
Een Europees consortium voor digitale infrastructuur is een nieuw, door de Europese Commissie voorgesteld instrument dat helpt meerlandenprojecten sneller en eenvoudiger op te zetten en uit te voeren, wanneer andere bestaande wettelijke kaders wellicht niet geschikt zijn.
Ten minste drie lidstaten die een meerlandenproject willen opstarten en daarvoor gebruik willen maken van een Europees consortium voor digitale infrastructuur, dienen daartoe een aanvraag in bij de Commissie.
Na onderzoek van de aanvraag van de lidstaten zal de Commissie, indien zij tot de conclusie komt dat aan alle in het besluit vastgestelde voorwaarden is voldaan, een besluit vaststellen tot oprichting van het Europees consortium voor digitale infrastructuur. Elk consortium heeft zijn eigen rechtspersoonlijkheid, bestuursorgaan, statuten en zetel in een deelnemende lidstaat.
Waarom overheidsmiddelen investeren waar ook investeringen van de particuliere sector zouden werken?
Meerlandenprojecten die overheidssteun gebruiken, zullen worden opgezet om gebieden met suboptimale investeringssituaties aan te pakken, zonder particuliere financiering te dupliceren of te verdringen, en zo een duidelijke Europese meerwaarde bieden.
Meer informatie
Toespraak over de Staat van de Unie door voorzitter Von der Leyen
Persbericht - Staat van de Unie: Commissie stelt traject naar het digitale decennium voor met het oog op digitale transformatie van de EU tegen 2030
Factsheet - Traject naar het digitale decennium
Presentatie - Traject naar het digitale decennium
Voorstel voor een besluit tot vaststelling van een traject naar het digitale decennium