Circulaire economie: Commissie brengt richtsnoeren uit voor een geharmoniseerde toepassing van de regels voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik en boekt vooruitgang op het gebied van monitoring van vistuig

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op maandag 31 mei 2021.

Vandaag brengt de Europese Commissie richtsnoeren uit over de EU-regels voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik en stelt zij een uitvoeringsbesluit vast inzake de monitoring en rapportage van in de handel gebracht vistuig en ingezameld vistuigafval. Deze regels hebben tot doel ervoor te zorgen dat minder kunststofproducten voor eenmalig gebruik en vistuig als zwerfvuil in zee terechtkomen en de overgang naar een circulaire economie met innovatieve en duurzame bedrijfsmodellen, producten en materialen te bevorderen.

Frans Timmermans i, uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal: “Het verminderen van het gebruik van kunststoffen voor eenmalig gebruik helpt de planeet en de gezondheid van de mensen te beschermen. De regels van de Europese Unie zijn een mijlpaal in de aanpak van zwerfvuil op zee. Zij stimuleren ook duurzame bedrijfsmodellen en brengen ons dichter bij een circulaire economie waarbij hergebruik voorrang krijgt op eenmalig gebruik. Dit is waar het in de Europese Green Deal om gaat — onze natuurlijke omgeving beschermen en herstellen, en tegelijkertijd bedrijven stimuleren om te innoveren.”

Virginijus Sinkevičius i, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij: De negatieve gevolgen van kunststofzwerfvuil op het milieu, de oceanen en het mariene leven, en op onze gezondheid zijn mondiaal en drastisch. Kunststofafval blijft zich maar ophopen, en jaarlijks komt daar in de EU 11 000 ton verloren of in zee teruggegooid vistuig bij, wat het probleem van spookvisserij nog vergroot. De regels ter vermindering van vervuiling door plastic zijn ambitieus, beantwoorden aan de wens van burgers om doortastend op te treden, en maken van de EU een voortrekker in de wereldwijde strijd tegen zwerfvuil op zee. Vandaag komen wij weer wat dichter bij het aanpakken van de ernstige gevolgen van kunststofproducten voor eenmalig gebruik en achtergelaten vistuig, en boeken we vooruitgang in ons streven naar een meer circulaire economie.

Volgens de EU-regels van 2019 inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik moeten de lidstaten er uiterlijk tegen 3 juli van dit jaar voor zorgen dat bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik niet langer in de EU in de handel worden gebracht. Het gaat hierbij om producten waarvoor al betaalbare kunststofvrije alternatieven bestaan en in de handel zijn: wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes, ballonstokjes, bepaalde producten van geëxpandeerd polystyreen (bekers en voedsel- en drankverpakkingen) en alle producten van onder invloed van zuurstof afbreekbare kunststof. Voor andere kunststofproducten, zoals vistuig, plastic tassen voor eenmalig gebruik, flessen, drank- en voedselverpakkingen voor onmiddellijke consumptie, verpakkingen en wikkels, tabaksfilters, sanitaire producten en vochtige doekjes zijn andere maatregelen van toepassing. Daartoe behoren het beperken van het gebruik ervan, het verminderen van het verbruik ervan en het voorkomen van zwerfafval door etiketteringsvoorschriften, regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (het beginsel “de vervuiler betaalt”), bewustmakingscampagnes en voorschriften inzake productontwerp.

De richtsnoeren moeten ervoor zorgen dat de nieuwe regels in de hele EU correct en uniform worden toegepast. Een geharmoniseerde omzetting in nationale wetgeving is belangrijk voor de goede werking van de interne markt met betrekking tot de producten die onder die regels vallen. De richtsnoeren bevatten een toelichting op de belangrijkste definities en termen en zijn ontwikkeld in het kader van uitgebreid overleg met de lidstaten en interacties met een breed scala van belanghebbenden.

Het uitvoeringsbesluit inzake monitoring en rapportage van in de handel gebracht vistuig en ingezameld vistuigafval stelt de lidstaten in staat te voldoen aan hun verplichting om vanaf 2022 verslag uit te brengen over in de handel gebracht vistuig dat kunststoffen bevat en over vistuig dat op zee is ingezameld. Het doel is inzamelen van vistuig zodanig te bevorderen dat al het vistuig weer aan land wordt gebracht, en de daaropvolgende verwerking van dat vistuig te verbeteren door regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid in te voeren.

Voorts zullen de lidstaten met mariene wateren, met het oog op de vaststelling van bindende kwantitatieve inzamelingsdoelstellingen van de Unie, op basis van de gegevens uiterlijk op 31 december 2024 een nationaal jaarlijks minimuminzamelingspercentage moeten vaststellen voor kunststofhoudend vistuigafval. Volgens de effectenbeoordeling van 2018 bestaat 27 % van het zwerfvuil op stranden uit achtergelaten, verloren of afgedankt vistuig, en wordt een aanzienlijk deel van het in de handel gebrachte vistuig niet ingezameld en verwerkt.

Achtergrond

Met de richtlijn inzake kunststofproducten voor eenmalig gebruik vermindert de EU de hoeveelheid geproduceerd afval, pakt zij de tien soorten kunststofvoorwerpen voor eenmalig gebruik en vistuig aan die het vaakst als zwerfvuil op de stranden van Europa worden aangetroffen, en bevordert zij duurzame alternatieven en de overgang naar een circulaire economie.

Meer dan 80 % van het zwerfvuil op zee bestaat uit kunststoffen. Kunststofproducten voor eenmalig gebruik worden eenmalig of kortstondig gebruikt voordat ze worden weggegooid. De kans dat ze in onze zeeën terechtkomen is dus groter dan het geval is voor herbruikbare opties. Kunststof hoopt zich op in zeeën, oceanen en op stranden in de EU en wereldwijd, wat een ernstig risico vormt voor het mariene leven en de menselijke gezondheid.

Kunststoffen zijn handig, nuttig en waardevol, maar zwerfvuil van kunststoffen schaadt het milieu en heeft negatieve gevolgen voor onze economie. Zwerfvuil schaadt activiteiten als toerisme, visserij en scheepvaart en brengt saneringskosten met zich mee. In het kader van de Europese Green Deal creëert de EU een circulaire economie, waarin kunststoffen op duurzamere wijze worden gebruikt, hergebruikt en gerecycled, en geen afval of vervuiling veroorzaken.

Nadere informatie

Vragen en antwoorden over de richtsnoeren voor de toepassing van de regels voor kunststoffen voor eenmalig gebruik

Richtsnoeren van de Commissie inzake kunststofproducten voor eenmalig gebruik overeenkomstig de richtlijn

Uitvoeringsbesluit van de Commissie inzake rapportage van gegevens en informatie over in de handel gebracht vistuig en in de lidstaten ingezameld vistuigafval