Radicalisering in de EU: wat is het? Hoe kan het worden voorkomen? - Hoofdinhoud
Radicalisering vormt een toenemende grensoverschrijdende bedreiging. Maar wat is het, wat zijn de oorzaken, en wat doet de EU om het te voorkomen?
Radicalisering is geen nieuw verschijnsel, maar het is steeds meer een uitdaging, met nieuwe technologieën en de toenemende polarisering van de samenleving die maken dat het nu overal in de EU een ernstige bedreiging vormt.
Kom meer te weten over de maatregelen die de EU neemt voor het bestrijden van terrorisme
Wat is radicalisering?
De recente terroristische aanslagen in Europa, vele gepleegd door Europese burgers, onderstrepen de permanente dreiging van “interne” radicalisering, die door de Commissie gedefinieerd wordt als het verschijnsel waarbij mensen meningen, standpunten en ideeën omarmen die tot terroristische daden zouden kunnen leiden.
Ideologie is een intrinsiek onderdeel van het proces van radicalisering, vaak met religieus fundamentalisme als centraal element. Radicalisering wordt overigens slechts zelden door ideologie of religie alléén aangewakkerd. Het begint vaak met eenlingen die gefrustreerd zijn over hun leven, de samenleving of het buitenlands beleid van hun regeringen. Potentiële extremisten hebben niet allemaal hetzelfde profiel, maar leden van gemarginaliseerde gemeenschappen en personen die gediscrimineerd worden of met een identiteitscrisis kampen, zijn vatbaarder voor de wervende teksten vanuit radicale hoek.
De betrokkenheid van West-Europa bij conflictzones zoals Afghanistan en Syrië wordt ook beschouwd als een oorzaak van radicalisering, met name bij migranten.
Hoe en waar raken mensen geradicaliseerd?
Radicaliseringsprocessen verlopen via sociale netwerken, waar contacten gelegd en onderhouden worden. Fysieke en online netwerken bieden fora waar mensen geradicaliseerd kunnen raken, en naarmate deze fora een geslotener karakter hebben, neemt de waarschijnlijkheid toe dat ze als echokamers fungeren waar de deelnemers elkaars extreme opvattingen uitsluitend bevestigen, zonder dat er vraagtekens worden geplaatst.
Het internet is een van de belangrijkste kanalen voor het verspreiden van extremistische standpunten en voor aanwerving. Sociale media hebben de impact van zowel jihadistische als extreemrechtse propaganda vergroot doordat ze eenvoudig toegankelijk zijn voor een brede doelgroep en terroristische organisaties in staat stellen zich middels “narrowcasting” tot potentiële nieuwe aanhangers te richten of “legers van trollen” op de been te brengen voor het ondersteunen van hun propaganda. Volgens het Verslag over de stand van zaken en de tendensen in verband met het terrorisme in de EU in 2020 worden apps voor het versturen van gecodeerde boodschappen zoals WhatsApp en Telegram de afgelopen jaren op grote schaal gebruikt voor coördinatie, het plannen van aanslagen en het voorbereiden van campagnes.
Van sommige extremistische organisaties is daarnaast bekend dat ze zich ook op scholen, universiteiten en plaatsen voor de eredienst, zoals moskeeën, richten.
Vanwege hun gesloten karakter kunnen ook gevangenissen een vruchtbare bodem voor radicalisering vormen. Verstoken van hun sociale netwerken is de kans groter dat gevangenen zich in nieuwe overtuigingen en gemeenschappen gaan verdiepen en geradicaliseerd raken, terwijl de personeelstekorten in gevangenissen betekenen dat extremistische activiteiten er vaak onopgemerkt blijven.
De strijd van de EU tegen radicalisering
Hoewel de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van radicalisering in eerste instantie bij de lidstaten van de EU ligt, zijn er op EU-niveau flankerende instrumenten ontwikkeld:
-
-Het Radicalisation Awareness Network is een netwerk van “frontline”-professionals uit heel Europa, zoals leraren, beleidsmedewerkers en gevangenisautoriteiten, die werken met mensen die geradicaliseerd zijn of dreigen te raken.
-
-Europol’s Internet Referral Unit zoekt op het web naar terroristisch materiaal en meldt dat aan de hostplatforms. Sinds de oprichting ervan in 2015 heeft de eenheid ruim 130 000 meldingen aan internetbedrijven gedaan (meer dan 25 000 in 2019).
-
-In december 2020 heeft het Europees Parlement i ingestemd met de EU-strategie voor de veiligheidsunie 2020-2025 en met de nieuwe terrorismebestrijdingsagenda, die erop gericht is radicalisering te voorkomen door bijvoorbeeld kansen te bieden aan jongeren met een groot radicaliseringsrisico en te helpen bij het deradicaliseren van geradicaliseerde gevangenen.
-
-Eind 2020 hebben het Europees Parlement en de Raad i overeenstemming bereikt over een politiek akkoord inzake regels die onlineplatforms verplichten terroristische inhoud binnen een uur te verwijderen. Het akkoord, bekrachtigd door de Commissie burgerlijke vrijheden van het Parlement, moet, alvorens in werking te treden, formeel worden goedgekeurd door het Parlement en de Raad.
Meer over terrorisme
Meer informatie
Productinformatie
REF.: 20210121STO96105