Najaarspakket Europees Semester: duurzaam en inclusief herstel ondersteunen in een context van grote onzekerheid

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op woensdag 18 november 2020.

De Europese Commissie i heeft vandaag het najaarspakket van het Europees Semester gepresenteerd, met daarin ook de adviezen over de ontwerpbegrotingsplannen van de eurozone voor 2021 en beleidsaanbevelingen voor de eurozone.

Dit is de tweede stap in de cyclus van het Europees Semester 2021, die van start ging in september met de publicatie van de jaarlijkse strategie voor duurzame groei, waarin het concept concurrerende duurzaamheid centraal staat. De jaarlijkse strategie voor duurzame groei bevat ook strategische richtsnoeren voor de lidstaten bij het opstellen van hun plannen voor herstel en veerkracht en schetst de relatie tussen de faciliteit voor herstel en veerkracht en het Semester.

Het pakket van vandaag is gebaseerd op de economische najaarsprognose 2020 - die is opgesteld in een context van grote onzekerheid - waarin werd voorspeld dat de output in de eurozone en in de EU i in 2022 onder het niveau van voor de pandemie zou liggen door de schok van de COVID-19-pandemie.

Adviezen over de ontwerpbegrotingsplannen van de lidstaten van de eurozone

In de adviezen over de ontwerpbegrotingsplannen 2021 wordt rekening gehouden met de aanhoudende gezondheidscrisis, de hoge mate van onzekerheid en de ernstige economische neergang als gevolg van de COVID-19-uitbraak. Gezien de activering van de algemene ontsnappingsclausule van het stabiliteits- en groeipact waren de begrotingsaanbevelingen die de Raad i in juli 2020 deed, van kwalitatieve aard. In de adviezen van vandaag wordt daarom met name nagegaan of de geplande ondersteunende begrotingsmaatregelen voor 2021 van tijdelijke aard zijn en zo niet of compenserende maatregelen gepland zijn.

De Commissie heeft geoordeeld dat alle ontwerpbegrotingsplannen over het geheel genomen in overeenstemming zijn met de aanbevelingen van de Raad van 20 juli 2020.

De meeste maatregelen ondersteunen de economische activiteit tegen een achtergrond van aanzienlijke onzekerheid. Sommige maatregelen in de ontwerpbegrotingsplannen van Frankrijk, Italië, Litouwen en Slowakije lijken niet tijdelijk van aard of worden niet gecompenseerd. Litouwen heeft zijn ontwerpbegrotingsplan ingediend op basis van een scenario bij ongewijzigd beleid en wordt verzocht een geactualiseerd ontwerpbegrotingsplan in te dienen.

Voor België, Frankrijk, Griekenland, Italië, Portugal en Spanje is het, gezien de omvang van hun overheidsschuld en de grote uitdagingen op het gebied van duurzaamheid op de middellange termijn vóór de uitbraak van de COVID-19-pandemie, van belang dat zij er bij het nemen van ondersteunende begrotingsmaatregelen voor zorgen dat de houdbaarheid van de begroting op middellange termijn wordt gewaarborgd.

Stappen in het kader van het stabiliteits- en groeipact met betrekking tot Roemenië

Roemenië valt sinds april 2020 onder de buitensporigtekortprocedure doordat het in 2019 de in het Verdrag vastgelegde tekortdrempel overschreed. In het licht van de aanhoudende grote onzekerheid door de coronapandemie is de Commissie van mening dat er in dit stadium geen besluit moet worden genomen over verdere stappen in de buitensporigtekortprocedure tegen Roemenië. Zij zal de begrotingssituatie van Roemenië in het voorjaar 2021 opnieuw beoordelen.

Aanbevelingen voor de eurozone, waarschuwingsmechanismeverslag en voorstel voor een gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid

De aanbeveling over het economisch beleid van de eurozone bevat op maat gesneden advies aan de lidstaten over onderwerpen die van invloed zijn op de werking van de eurozone als geheel. Dit jaar biedt het ook beleidsrichtsnoeren voor de prioriteiten die de lidstaten van de eurozone zouden moeten nastreven in hun plannen voor herstel en veerkracht.

De aanbeveling roept de lidstaten uit de eurozone op ervoor te zorgen dat hun begrotingsbeleid in 2021 ondersteuning blijft bieden. Zij roept de lidstaten eveneens op hun begrotingsbeleid te heroriënteren in de richting van het bereiken van prudente posities op middellange termijn zodra de epidemiologische en economische omstandigheden dit toelaten. Zij spoort de lidstaten ook aan om de nationale institutionele kaders te versterken en prioritaire hervormingen en investeringen door te voeren die de eurozone en haar leden duurzamer en veerkrachtiger kunnen maken. Dergelijke hervormingen en investeringsmaatregelen zouden de juiste voorwaarden moeten scheppen voor economisch herstel dat in overeenstemming is met de groene en digitale transities. De aanbeveling roept ook op tot de voltooiing van de Economische en Monetaire Unie en de versterking van de internationale rol van de euro.

Uit het waarschuwingsmechanismeverslag (AMR), een screeninginstrument om potentiële macro-economische onevenwichtigheden op te sporen, blijkt dat, hoewel macro-economische onevenwichtigheden kleiner werden totdat de COVID-19-crisis uitbrak, de risico's op onevenwichtigheden lijken toe te nemen in lidstaten die reeds voor de COVID-19-pandemie met onevenwichtigheden werden geconfronteerd.

Het verslag beveelt diepgaande evaluaties aan om na te gaan hoe ernstig de mogelijke macro-economische onevenwichtigheden zijn in de twaalf lidstaten waar in februari 2020 al onevenwichtigheden of buitensporige onevenwichtigheden waren vastgesteld. Dat zijn Cyprus, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Kroatië, Nederland, Portugal, Roemenië, Spanje en Zweden.

Het voorstel voor een gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid analyseert de effecten van de COVID-19-pandemie op de werkgelegenheid en de sociale situatie in Europa. De COVID-19-crisis heeft een zes jaar durende positieve trend op de arbeidsmarkt doorbroken. Het totale aantal werkenden en de arbeidsparticipatie zijn aanzienlijk gedaald, ook al werd de stijging van de werkloosheid tot dusver gematigd dankzij de snelle goedkeuring van werktijdverkortingsregelingen en soortgelijke maatregelen.

Lidstaten die reeds vóór de pandemie met ernstige sociaaleconomische uitdagingen werden geconfronteerd, zijn nu nog kwetsbaarder. De economische schok voor de arbeidsmarkt heeft een verschillende uitwerking op de diverse sectoren en categorieën werkenden. De daling van de werkgelegenheid heeft werknemers in atypische arbeidsvormen zwaarder getroffen.

De jongerenwerkloosheid is duidelijker toegenomen dan de werkloosheid voor andere leeftijdsgroepen. Het aandeel jongeren dat geen werk heeft en geen onderwijs of opleiding volgt, is scherp gestegen. Ook niet in de EU geboren werknemers zijn zwaar getroffen.

De Commissie zal alle arbeidsmarkt- en sociale ontwikkelingen nauwlettend blijven volgen en de prestatiemonitor werkgelegenheid en de prestatiemonitor sociale bescherming regelmatig actualiseren. In het uitzonderlijke Europees semester 2021 zal het gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid de lidstaten eveneens helpen bij het vaststellen van prioritaire gebieden voor hervormingen en investeringen die in hun plannen voor herstel en veerkracht moeten worden opgenomen, tegen de achtergrond van de werkgelegenheidsrichtsnoeren.

De Commissie zet zich in voor een strategie voor duurzame groei die de EU en haar lidstaten zal helpen om de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties (SDG's) te verwezenlijken. In het werkdocument van de diensten van de Commissie over de verwezenlijking van de SDG's wordt uitgelegd hoe de Commissie haar engagement voor duurzame ontwikkeling, de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en de SDG's in haar beleidsvorming nakomt.

Verslag over het verscherpte toezicht en verslagen over postprogrammatoezicht

Uit het achtste verslag over het verscherpte toezicht voor Griekenland blijkt dat de Griekse autoriteiten, ondanks de ongunstige omstandigheden als gevolg van de COVID-19-pandemie, de nodige maatregelen hebben genomen om de overeengekomen verbintenissen na te komen en een aantal fundamentele hervormingen door te voeren. Dit verslag zou als basis kunnen dienen voor de Eurogroep om te beslissen over de vrijgave van de volgende reeks beleidsafhankelijke schuldmaatregelen.

Uit de verslagen over het postprogramma­toezicht voor Cyprus, Ierland, Portugal en Spanje blijkt dat de terugbetalingscapaciteit van elk van deze landen gezond blijft.

Enkele reacties van commissarissen:

Valdis Dombrovskis i, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor de mensen: “Nu Europa in de tweede golf van de pandemie is terechtgekomen, moeten we voortbouwen op onze inspanningen om elkaar door deze storm te helpen. Dit najaarspakket is bedoeld om de economieën van de EU naar rustiger vaarwater te leiden en beleidsrichtsnoeren te verstrekken voor ons collectief herstel. Als we Europa weer als concurrent van formaat op het wereldtoneel willen laten verschijnen, hebben we gerichte en tijdelijke budgettaire steunmaatregelen nodig, net als goed gekozen hervormingen en investeringen die een eerlijk, inclusief en duurzaam herstel zullen bevorderen. Wij hebben nu snel een politiek akkoord nodig over de faciliteit voor herstel en veerkracht zodat zij in deze storm ons financieel anker kan vormen. Ik moedig alle lidstaten aan om ambitieuze beleidsagenda's op te nemen in hun plannen voor herstel en veerkracht, ten voordele van iedereen.

Paolo Gentiloni i, commissaris voor Economie: “Tegen de achtergrond van een onderbroken opleving en zeer grote onzekerheid moeten regeringen de crisis blijven aanpakken en het herstel blijven ondersteunen. De meeste maatregelen die in de begrotingen 2021 van de landen van de eurozone zijn opgenomen, ondersteunen terecht de economische bedrijvigheid. Maar een sterk en evenwichtig herstel is afhankelijk van de snelle inwerkingtreding van NextGenerationEU: om vertrouwen te herstellen, investeringen nieuw leven in te blazen en transformatieve hervormingen door te voeren om onze planeet te beschermen, rechtvaardiger samenlevingen op te bouwen en de digitalisering te doen slagen. Ik roep de regeringen van de EU-landen dan ook op om op dit cruciale moment blijk te geven van een sterk verantwoordelijkheidsgevoel tegenover hun eigen burgers en tegenover alle Europeanen. Laten we dit herstelplan over de eindstreep brengen.”

Nicolas Schmit i, commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten: “De COVID-19-crisis heeft een positieve trend van zes jaar op de arbeidsmarkt doorbroken en treft alle Europeanen, en jongeren en mensen met een tijdelijke of atypische arbeidsovereenkomst in het bijzonder. De EU zal alle haar ter beschikking staande middelen blijven inzetten en de lidstaten blijven steunen bij hun inspanningen om de sociaaleconomische gevolgen van de crisis te verzachten, de werkenden te beschermen, banen te behouden en de overgang naar banen in de groene en digitale economie te vergemakkelijken. Wij moeten onze inspanningen richten op vaardigheden en opleiding om ons aan te passen aan hoe de arbeidsmarkt er na COVID-19 uit zal zien. Het is van cruciaal belang dat we in een crisis de meest kwetsbaren in de samenleving bereiken en extra nadruk leggen op de bestrijding van armoede, uitsluiting en ongelijkheid.”

Volgende stappen

De Commissie verzoekt de Eurogroep en de Raad het pakket te bespreken en de vandaag voorgelegde richtsnoeren te bekrachtigen. Zij kijkt uit naar een constructieve dialoog met het Europees Parlement i over de inhoud van dit pakket en over iedere vervolgstap in de cyclus van het Europees Semester.

Meer informatie

Najaarspakket 2021 van het Europees Semester: Vragen en antwoorden

Mededeling over de ontwerpbegrotingsplannen 2021

Adviezen over de ontwerpbegrotingsplannen

Aanbeveling voor de eurozone 2021

Waarschuwingsmechanismeverslag 2021

Voorstel voor een gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid 2021

Mededeling over de begrotingssituatie in Roemenië

Verslag over het postprogrammatoezicht: Cyprus

Verslag over het postprogrammatoezicht: Ierland

Verslag over het postprogrammatoezicht: Portugal

Verslag over het postprogrammatoezicht: Spanje

Verslag over het verscherpte toezicht: Griekenland

Werkdocument van de diensten van de Commissie over de uitvoering van de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties

Jaarlijkse strategie voor duurzame groei 2021

Economische najaarsprognose 2020

Het Europees Semester