Coronavirus: Commissie zet alle middelen in om levens en inkomens te beschermen

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op donderdag 2 april 2020.

In deze acute crisis is het van het allergrootste belang levens te redden en inkomens te ondersteunen. De Commissie breidt haar aanpak verder uit en stelt voor een solidariteitsinstrument van 100 miljard EUR op te zetten. Dit instrument (SURE) moet ertoe bijdragen dat werknemers hun inkomen behouden en dat bedrijven het hoofd boven water houden. Ook stelt zij voor om alle beschikbare structuurfondsen in te zetten voor de respons op het coronavirus.

Landbouwers en vissers zullen ook steun krijgen, evenals de minstbedeelden. Al deze maatregelen zijn gebaseerd op de huidige EU-begroting; er zal geen euro onbenut blijven. Hieruit blijkt dat de EU behoefte heeft aan een krachtige en flexibele langetermijnbegroting. De Commissie zal ervoor ijveren dat de EU bij het toekomstige herstel op zo'n krachtige begroting kan rekenen.

De uitbraak van het coronavirus stelt Europa op de proef op een wijze die nog maar enkele weken geleden ondenkbaar was. De crisis is zo diep en breed, dat een qua schaal, snelheid en solidariteit ongekende respons geboden is.

De afgelopen weken heeft de Commissie maatregelen genomen om de lidstaten alle flexibiliteit te bieden die zij nodig hebben om hun zorgstelsels, bedrijfsleven en werknemers financieel te ondersteunen. Zij heeft zich ingezet voor het coördineren, bespoedigen en bevorderen van de aankoop van medische apparatuur en onderzoeksgelden vrijgemaakt voor de ontwikkeling van een vaccin. De Commissie heeft alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat het verkeer van goederen en grensarbeiders binnen de EU in stand kan worden gehouden, ziekenhuizen blijven draaien, fabrieken in bedrijf blijven en winkels onverminderd worden bevoorraad. Zij zal ondersteuning blijven verlenen om EU-burgers, hun familie en langdurig ingezetenen vanuit de hele wereld naar Europa te repatriëren.

Het is namelijk de stellige overtuiging van de Commissie dat Europa de crisis alleen kan bezweren op basis van samenwerking, flexibiliteit en bovenal solidariteit.

Het voorstel van vandaag brengt de respons op een nieuw ambitieniveau.

Voorzitter Von der Leyen i verklaarde naar aanleiding van de vandaag goedgekeurde voorstellen: “In deze coronacrisis volstaan alleen de krachtigste maatregelen. We moeten alles uit de kast halen. Elke beschikbare euro van de EU-begroting zal hiervoor worden vrijgemaakt en alle regels zullen worden versoepeld zodat financieringsmiddelen snel en doeltreffend kunnen worden ingezet. Met een nieuw solidariteitsinstrument zullen we 100 miljard euro mobiliseren om mensen aan het werk en bedrijven draaiende te houden. We doen er alles aan om samen met de lidstaten levens te redden en bestaansmiddelen veilig te stellen. Dát is Europese solidariteit.”

100 miljard euro voor behoud van banen en bedrijven: het SURE-initiatief

We moeten de economische klap opvangen om ervoor te zorgen dat de economie van de EU een doorstart kan maken wanneer de omstandigheden weer gunstig zijn. Het is dan ook zaak ervoor te zorgen dat mensen hun baan behouden en dat ondernemingen in bedrijf blijven. Om daartoe bij te dragen, hebben alle lidstaten al regelingen voor arbeidstijdverkorting getroffen en anders gaan zij daar binnenkort toe over.

Het antwoord van de Commissie is SURE, een nieuw instrument dat 100 miljard euro aan leningen zal verstrekken aan landen die daaraan behoefte hebben om ervoor te zorgen dat werknemers een inkomen ontvangen en bedrijven hun personeel kunnen behouden. Het stelt mensen in staat hun huur, rekeningen en levensmiddelen te blijven betalen en draagt bij tot de economische stabiliteit waaraan nu grote behoefte is.

De leningen zijn gebaseerd op garanties van de lidstaten en zullen worden gebruikt waar ze het dringendst nodig zijn. Alle lidstaten zullen van dit instrument kunnen gebruikmaken, maar het is vooral van belang voor degenen die het zwaarst getroffen zijn.

SURE is bedoeld ter ondersteuning van regelingen voor arbeidstijdverkorting en soortgelijke maatregelen om de lidstaten te helpen banen, werknemers en zelfstandigen te beschermen tegen het risico van ontslag en verlies van inkomsten. Bedrijven zullen de arbeidstijd van werknemers tijdelijk kunnen verkorten of het werk volledig stilleggen, doordat de staat inkomenssteun zal verlenen voor de niet-gewerkte uren. Zelfstandigen zullen in de huidige noodsituatie een vervangend inkomen ontvangen.

  • Maatregelen voor de meest behoeftigen - het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen

Nu bijna overal in Europa social distancing in acht wordt genomen om de verspreiding van het virus te vertragen, komt het erop aan dat degenen die voor hun meest elementaire behoeften op anderen zijn aangewezen, niet van hulp verstoken blijven. Het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen zal worden ingezet om dat te voorkomen: met name zal gebruik gaan worden gemaakt van elektronische vouchers om het risico van besmetting te beperken en zal beschermende uitrusting kunnen worden gekocht voor degenen die de steun verlenen.

  • Ondersteuning van vissers en landbouwers

De Europese landbouw en visserij spelen een essentiële rol door ons te voorzien van voedsel. Zij worden zwaar getroffen door de crisis, waardoor weer onze voedselvoorzieningsketens en de lokale economieën die van de sector afhankelijk zijn, worden geraakt.

Net als bij de structuurfondsen het geval is, zal van het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij flexibeler gebruik worden gemaakt. De lidstaten kunnen steun verlenen:

  • aan vissers voor de tijdelijke beëindiging van visserijactiviteiten;
  • aan aquacultuurexploitanten voor het tijdelijk staken of verlagen van de productie en voor ondersteuning;
  • en aan producentenorganisaties voor de tijdelijke opslag van visserij- en aquacultuurproducten.

De Commissie zal binnenkort ook een reeks maatregelen voorstellen om ervoor te zorgen dat landbouwers en andere begunstigden de nodige steun krijgen in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, bijvoorbeeld door meer tijd te geven voor het indienen van aanvragen voor steun en voor het verwerken van die aanvragen door de betrokken overheidsinstanties, door de voorschotten voor rechtstreekse betalingen en de betalingen voor plattelandsontwikkeling te verhogen, en door het mogelijk te maken extra flexibel te zijn bij controles ter plaatse teneinde de noodzaak van fysieke contacten tot een minimum te beperken en de administratieve lasten te verminderen.

Onze economie en mensen met alle beschikbare middelen beschermen

  • Heroriëntering van fondsen voor het cohesiebeleid ter bestrijding van de noodsituatie

Alle niet-vastgelegde middelen uit de drie fondsen voor het cohesiebeleid - het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds - zullen worden ingezet om de gevolgen van de volksgezondheidscrisis aan te pakken.

Om ervoor te zorgen dat de middelen daar kunnen worden ingezet waar ze het dringendst nodig zijn, zullen zowel overdrachten tussen fondsen onderling als tussen categorieën regio's en tussen beleidsdoelstellingen mogelijk worden gemaakt. Bovendien zullen de medefinancieringsvereisten worden losgelaten, aangezien de lidstaten reeds al hun middelen aanwenden om de crisis te bestrijden. De administratie wordt vereenvoudigd.

  • Het instrument voor noodhulp

Niet eerder in haar geschiedenis werd de Europese Unie geconfronteerd met een gezondheidscrisis van een dergelijke omvang en die zich zo snel uitbreidt. De eerste prioriteit is nu om levens te redden en te voorzien in de behoeften van onze gezondheidszorgstelsels en -professionals, die dag in dag uit in de hele Unie wonderen verrichten.

De Commissie zet alles op alles om ervoor te zorgen dat beschermende uitrusting en ademhalingsapparatuur beschikbaar zijn. Ondanks de grote productie-inspanningen van de industrie kampen de lidstaten in sommige gebieden nog steeds met ernstige tekorten aan beschermende uitrusting en ademhalingsapparatuur. Zij hebben ook een tekort aan behandelingsfaciliteiten en zouden er baat bij hebben om patiënten over te kunnen brengen naar gebieden met meer middelen en medisch personeel te kunnen overplaatsen naar de gebieden die het hardst getroffen zijn. Er zal ook steun nodig zijn voor testen op grote schaal, voor medisch onderzoek, voor de invoering van nieuwe behandelingen en voor de productie, de aankoop en de distributie van vaccins in de hele EU.

De EU stelt vandaag voor om alle beschikbare resterende middelen uit de EU-begroting van dit jaar te gebruiken om tegemoet te komen aan de behoeften van de Europese gezondheidszorgstelsels.

3 miljard EUR zal worden overgeheveld naar het instrument voor noodhulp. 300 miljoen euro daarvan zal worden toegewezen aan RescEU ten behoeve van de gemeenschappelijke voorraad uitrusting. De eerste prioriteit is het beheersen van de volksgezondheidscrisis en het zorgen voor vitale uitrusting en voorraden, variërend van ventilatoren tot persoonlijke beschermende uitrusting en van mobiele medische teams tot medische bijstand voor de meest kwetsbaren, waaronder die in vluchtelingenkampen. Als tweede punt waaraan voorrang moet worden gegeven, moet het mogelijk worden gemaakt om op grotere schaal te gaan testen. Het voorstel maakt het ook mogelijk dat Commissie rechtstreeks namens de lidstaten gaat inkopen.

Wordt verwacht

Nu de situatie zich verder ontwikkelt, zal de Commissie met meer voorstellen komen en met de andere EU-instellingen samenwerken om zo snel mogelijk vooruitgang te boeken.

Meer informatie

Vragen en antwoorden: Investeringsinitiatief coronavirus­respons plus Nieuwe maatregelen voor het mobiliseren van essentiële investeringen en middelen

Vragen en antwoorden: De Commissie stelt SURE voor, een nieuw tijdelijk instrument met een budget van maximaal 100 miljard euro ter bescherming van banen en werkenden

Vragen en antwoorden: Instrument voor noodhulp van de Europese Unie voor de gezondheidszorg -

Factsheet (EN): EU-reactie op het coronavirus - meest recente updates

Factsheet (EN): Coronavirus Response Investment Initiative

Factsheet (EN): EU-respons coronavirus: steun voor de visserij- en de aquacultuursector

Factsheet (EN): Ondersteuning van de lidstaten bij de bescherming van mensen op het werk en de werkgelegenheid - SURE

De wetgevingsteksten zijn beschikbaar op de website van de Commissie EU-respons coronavirus.