De Europese migratieagenda vier jaar later: duidelijke vooruitgang moet worden geconsolideerd met oog op instabiele situatie

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op woensdag 16 oktober 2019.

Met het oog op de Europese Raad van oktober brengt de Commissie vandaag verslag uit over de belangrijkste vooruitgang die sinds 2015 is geboekt in het kader van de Europese migratieagenda. Daarbij wordt met name aandacht besteed aan de stappen die de EU heeft ondernomen sinds het vorige voortgangsverslag, dat dateert van maart 2019. Ook schetst zij de gebieden waarop het werk moet worden voortgezet om het hoofd te kunnen bieden aan de huidige en toekomstige uitdagingen inzake migratie.

Hoge vertegenwoordiger en vicevoorzitter Federica Mogherini i: “De afgelopen jaren hebben we uit het niets een extern migratiebeleid voor de EU opgebouwd. We hebben nieuwe partnerschappen ontwikkeld en de banden met onze oude partners - om te beginnen de Afrikaanse Unie en de Verenigde Naties - versterkt. Samen redden we levens en beschermen we degenen die bescherming nodig hebben. Daartoe ontsluiten we legale migratiemogelijkheden, pakken we de oorzaken van migratie aan en binden we de strijd aan met migrantensmokkelaars en mensenhandelaars. De laatste jaren is gebleken dat geen enkel land deze complexe problematiek alleen kan oplossen. Alleen door samen te werken en onze krachten te bundelen kunnen we op doeltreffende, humane en duurzame wijze het hoofd bieden aan deze mondiale uitdagingen.”

Dimitris Avramopoulos i, commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap: “De laatste vier jaar is gebleken dat we alleen samen, in Unieverband, in staat zijn om op te treden onder extreme omstandigheden. Samen hebben we de structurele en operationele fundamenten gelegd voor een breed Europees migratiestelsel dat niet alleen doeltreffend is en vruchten afwerpt, maar ook solidariteit en verantwoordelijkheid bevordert. Hoewel er nog steeds werk wacht en de situatie fragiel blijft, zijn we veel beter voorbereid dan in 2015.”

Toen in 2015 de migratiecrisis uitbrak, trad de EU snel en vastberaden op met gemeenschappelijke Europese oplossingen voor de uitzonderlijke problemen die waren ontstaan. De afgelopen vier jaar is de basis gelegd voor een krachtig collectief migratiebeleid van de EU. Inmiddels zijn er nieuwe instrumenten en procedures voor doeltreffende coördinatie en samenwerking in gebruik genomen. Beter dan ooit tevoren is de EU nu in staat dan nu om operationele en financiële steun te verlenen aan lidstaten die onder druk staan, de buitengrenzen te beheren en samen te werken in partnerschap met landen buiten de EU. Er zijn echter meer inspanningen nodig om dit werk te voltooien en het migratiebeleid van de EU daadwerkelijk toekomstbestendig, doeltreffend en veerkrachtig te maken.

Krachtig en doeltreffend EU-beleid voor migratiebeheer nu een stuk dichterbij

De afgelopen vijf jaar heeft de Commissie onophoudelijk geijverd voor een versterking van om het EU-migratiebeleid. Door te focussen op prioritaire gebieden zijn we erin geslaagd crisisbeleid te verruilen voor structurele oplossingen. Daardoor is Europa op de middellange en de lange termijn beter voorbereid op nieuwe uitdagingen op het gebied van migratie.

Solidariteit met en ondersteuning van lidstaten: dankzij de hotspotaanpak en de EU-agentschappen (in het kader waarvan nu ruim 2 300 personeelsleden zijn ingezet) werkt de Unie nu nog nauwer samen met de lidstaten om migratie te beheren, levens te redden, irreguliere aankomsten terug te dringen en voor daadwerkelijke terugkeer te zorgen. De coördinatieprocedures en operationele structuren die zijn ontwikkeld en opgezet, bieden belangrijke, blijvende resultaten.

Nauwere samenwerking met partnerlanden werpt vrucht af: de EU is intensiever gaan samenwerken met landen buiten Europa om de achterliggende oorzaken van irreguliere migratie aan te pakken, vluchtelingen en migranten te beschermen en gastgemeenschappen te ondersteunen. Daarvoor is maar liefst 9,7 miljard euro gemobiliseerd, met name via het EU-trustfonds voor Afrika, het trustfonds voor Syrië en de Faciliteit voor vluchtelingen in Turkije. In het kader van dat laatste instrument is al 97% van 6 miljard euro toegewezen. De EU wil met haar steun ook weerbaarheid, stabiliteit en economische en werkgelegenheidskansen bevorderen. Op het gebied van terugkeer is de samenwerking met partnerlanden eveneens verbeterd: inmiddels zijn met 23 partnerlanden overeenkomsten en regelingen inzake terugkeer en overname van kracht.

Basis gelegd voor toekomstige strenge doch billijke asielregels: een van belangrijkste lessen van de crisis van 2015 was dat het gemeenschappelijke Europees asielstelsel aan hervorming toe was. De Commissie heeft alle voorstellen gedaan die nodig waren voor een volledig en duurzaam EU-kader voor migratie en asiel. Hoewel er met betrekking tot vijf van de zeven voorstellen vooruitgang is geboekt, is de hervorming nog niet afgerond en is er nog geen gemeenschappelijke aanpak vastgesteld om voor een billijk, doeltreffender en duurzaam asielstelsel te zorgen.

Belangrijke vooruitgang inzake veilige en legale migratiemogelijkheden: de lidstaten hebben de afgelopen vijf jaar de grootste collectieve hervestigingsinspanningen ooit geleverd. Daarbij zijn bijna 63 000 personen hervestigd. Naar aanleiding van de oproep van de Commissie om in 2020 door te gaan met hervestiging hebben de lidstaten al circa 30 000 hervestigingsplaatsen toegezegd. Hieruit blijkt dat de lidstaten het vaste voornemen hebben de hervestigingsinspanningen van de EU ook in de toekomst voort te zetten.

Meer werk en onmiddellijke maatregelen vereist op belangrijke gebieden

Hoewel de algehele migratiesituatie op alle routes weer oogt als vóór de crisis en het aantal nieuwkomers in september 2019 ongeveer 90% kleiner is dan in september 2015, blijft de situatie onstabiel en creëren geopolitieke ontwikkelingen nieuwe uitdagingen voor de EU. Er moet meer werk worden verzet om snel de belangrijkste problemen aan te pakken en vooruitgang te boeken bij de lopende werkzaamheden. Daarbij gaat het met name om de navolgende zaken.

  • Dringend optreden ter verbetering van de omstandigheden in het oostelijke Middellandse Zeegebied: hoewel de Griekse autoriteiten de afgelopen maanden stappen hebben ondernomen om de druk op de eilanden te verlichten (met name door een nieuwe opvangstrategie en nieuwe asielmaatregelen), zorgt het oplopende aantal aankomsten voor druk op een reeds zwaarbeproefd systeem. Hoewel de verklaring EU-Turkije nog steeds concrete resultaten oplevert, blijven de hernieuwde migratiedruk in Turkije en de instabiliteit in de bredere regio zorgwekkend. Er moet dan ook met spoed actie worden ondernomen om de opvangvoorzieningen te verbeteren, meer mensen naar het Griekse vasteland over te brengen en meer mensen in het kader van de verklaring terug te sturen. De Commissie intensiveert ook haar steun aan Cyprus, waar momenteel een toenemend aantal mensen aankomt.
  • Meer solidariteit bij opsporing en redding: ondanks de opsporings- en reddingacties komen er nog steeds mensen om op zee. Ook is duidelijk dat de door de Commissie gecoördineerde ad-hocoplossingen voor herplaatsing op de lange termijn geen soelaas bieden. De Commissie blijft zich inzetten voor samenwerking met en ondersteuning van de lidstaten als er tijdelijke regelingen moeten komen om ontscheping mogelijk te maken na opsporing en redding in de Middellandse Zeegebied. Ook moedigt zij meer lidstaten aan om blijk te geven van solidariteit. Dergelijke regelingen zouden als inspiratie kunnen dienen voor het beheer van de stromen in andere delen van het Middellandse Zeegebied.
  • Evacuatie uit Libië bespoedigen: De situatie in Libië blijft zeer zorgwekkend. Gezien het gewelddadige conflict dat in april 2019 is uitgebroken in en rond Tripoli, moeten de geïntensiveerde inspanningen in het kader van de trilaterale taskforce van de Afrikaanse Unie, de EU en de VN worden voortgezet om te helpen migranten te bevrijden uit detentie, vrijwillige terugkeer mogelijk te maken (tot dusver zijn 49 000 mensen teruggekeerd) en de meest kwetsbare personen te evacueren (meer dan 4 000 personen zijn inmiddels geëvacueerd). De lidstaten moeten snel meer werk maken van de hervestigingsacties die in het kader van het noodtransitmechanisme in samenwerking met de UNHCR worden uitgevoerd in Niger. Het nieuwe noodtransitmechanisme in Rwanda moet worden ondersteund.

Meer informatie

Factsheet - Delivering on resettlement

Factsheet - Migration: Solidarity within the EU

Factsheet - Support and solidarity for migration and border management under the EU budget

Factsheet - EU Actions along the Western Mediterranean Route

Factsheet - EU Actions along the Central Mediterranean Route

Factsheet - The EU Facility for Refugees in Turkey

Factsheet - Country Factsheets on financial support to Member States

IP/19/6075

 

Contactpersoon voor de pers:

Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail