Rapport Clingendael: Nederland weinig empathisch, wel effectief

Met dank overgenomen van Tweede Kamer der Staten Generaal (Tweede Kamer) i, gepubliceerd op woensdag 17 april 2019.

Nederland is pragmatisch en weet op een effectieve manier Europese besluitvorming te beïnvloeden. Daar tegenover staat Nederland ook bekend als weinig flexibel en solidair met andere EU i-lidstaten. Dat blijkt uit een verkennend onderzoek van Instituut Clingendael naar het beeld dat landen hebben over de effectiviteit van de Nederlandse belangenbehartiging door bewindspersonen en ambtenaren in de Europese Unie.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de vaste Kamercommissie voor Europese Zaken van de Tweede Kamer. De Commissie wil inzicht krijgen in hoe (ervarings)deskundigen uit andere EU-lidstaten de Nederlandse belangenbehartiging in de EU evalueren. Aanleiding voor het onderzoek zijn de veranderingen die de EU momenteel doormaakt zoals het aanstaande vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Het onderzoek is begeleid door commissieleden Anne Mulder i (VVD i) en Renske Leijten i (SP i).

Voor het verkennende onderzoek is een enquête gehouden onder (ervarings-)deskundigen en betrokkenen. Daarnaast zijn er diverse experts geïnterviewd waaronder (oud-)ambassadeurs en ambtenaren afkomstig uit verschillende lidstaten.

Rapportcijfer

Voor de mate waarin Nederland de besluitvorming in Brussel beïnvloedt, krijgt Nederland een rapportcijfer 7. Daarmee scoort het lager dan Duitsland, maar hoger dan andere vergelijkbare landen. Nederland wordt gezien als kundig, goed voorbereid en consistent.

Respondenten merken echter ook op dat Nederland in de EU een rigide en weinig empathische houding aanneemt. De Nederlandse inzet wordt soms als afgemeten ervaren. Daarbij staat Nederland ook niet bekend om zijn innovatieve ideeën tijdens onderhandelingen. In onderhandelingsinzet is er vaak sprake van een assertieve vasthoudendheid aan de nationale belangen die, volgens buitenlandse experts, te weinig wordt verbonden aan een Europese agenda.

Totaaldiplomatie

Het voeren van actieve diplomatie op alle niveaus gebeurt, volgens de deskundigen, nog niet voldoende. Van eenstemmigheid onder bewindslieden is niet altijd sprake. Uit het onderzoek blijkt tevens dat bewindslieden relatief weinig afspraken plannen buiten de officiële bijeenkomsten.

Het rapport 'Weinig empathisch, wel effectief' is op woensdag 17 april gepresenteerd tijdens een symposium in de Tweede Kamer. Daarnaast is een brief met aanbevelingen van de begeleidingsgroep verschenen. De commissie gaat hier de komende tijd verder mee aan de slag.