Europese Commissie verheugd over voorlopig akkoord over betere bescherming van klokkenluiders in de hele EU - Hoofdinhoud

Het Europees Parlement i en de lidstaten hebben vandaag een voorlopig akkoord bereikt over nieuwe regels om klokkenluiders die inbreuken op het EU-recht melden, een hoge mate van bescherming te bieden.

Het eerste voorstel van de Europese Commissie i voor EU-brede normen voor de bescherming van klokkenluiders, dateert van april 2018.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: “Wij moeten klokkenluiders beschermen zodat zij niet worden gestraft, ontslagen, gedemoveerd of aangeklaagd, enkel omdat zij de maatschappij een dienst bewijzen. Deze nieuwe, EU-brede regels voor de bescherming van klokkenluiders zorgen precies dáárvoor. Zij waarborgen dat klokkenluiders op veel gebieden veilig melding kunnen maken van inbreuken op het EU-recht. Dit zal bijdragen aan de bestrijding van fraude, corruptie en de ontwijking van vennootschapsbelasting en het voorkomen van schade voor de gezondheid en het milieu. Wij moedigen lidstaten aan om te zorgen voor de invoering van brede kaders voor de bescherming van klokkenluiders, gebaseerd op dezelfde beginselen.”

Věra Jourová i, commissaris voor Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid: “Door Dieselgate, de Panama Papers en de onthullingen in verband met Cambridge Analytica is goed tot ons doorgedrongen hoe belangrijk klokkenluiders zijn om onrechtmatige activiteiten aan het licht te brengen die zowel het algemeen belang als ons welzijn schaden. Wij moeten de dappere mensen die onrechtmatige activiteiten aan de kaak stellen, ondersteunen en beschermen. Ik ben verheugd dat wij een evenwichtig systeem hebben bereikt dat werkgevers aanmoedigt om problemen intern op te lossen, maar ook klokkenluiders in staat stelt om zich zonder angst voor vergelding tot overheidsinstanties te richten.

De nieuwe regels bestrijken een brede reeks gebieden van EU-recht, waaronder de bestrijding van witwassen, vennootschapsbelasting, gegevensbescherming, de bescherming van de financiële belangen van de Unie, voedsel- en productveiligheid, milieubescherming en nucleaire veiligheid. Bovendien staat het lidstaten vrij om deze regels ook op andere gebieden toe te passen. De Commissie moedigt lidstaten aan om brede kaders voor de bescherming van klokkenluiders in te voeren die op dezelfde beginselen zijn gebaseerd.

• - 

  Duidelijke rapportageprocedures en -verplichtingen voor werkgevers: de nieuwe regels zullen zorgen voor een systeem van veilige kanalen om misstanden te melden, zowel binnen een organisatie als aan overheidsinstanties.

• - 

  Veilige kanalen voor het melden van misstanden: klokkenluiders worden aangemoedigd om misstanden eerst intern te melden, wanneer de inbreuk die zij onder de aandacht willen brengen binnen hun eigen organisatie doeltreffend kan worden aangepakt en zij niet het risico op vergelding lopen. Zij mogen zich ook direct tot de bevoegde autoriteiten wenden wanneer zij daartoe in het concrete geval aanleiding zien. Wanneer na hun melding bij de autoriteiten geen passende maatregelen zijn genomen of wanneer er een dreigend of manifest gevaar voor het algemeen belang bestaat of wanneer melding aan de autoriteiten geen zin zou hebben, bijvoorbeeld omdat de autoriteiten de pleger van het strafbare feit de hand boven het hoofd houden, kunnen klokkenluiders tot openbaarmaking overgaan, bijvoorbeeld via de media. Dit zal ervoor zorgen dat klokkenluiders beschermd zijn wanneer zij als bronnen voor onderzoeksjournalistiek fungeren.
• - 

  Voorkomen van vergelding en effectieve bescherming: de regels zullen klokkenluiders beschermen tegen ontslag, demotie en andere vormen van vergelding. Ook zullen zij de nationale autoriteiten ertoe verplichten burgers te informeren over de procedures en de bescherming op het gebied van klokkenluiden. Klokkenluiders zullen ook beschermd zijn in het kader van gerechtelijke procedures.

Volgende stap

Dit voorlopig akkoord moet nu formeel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad i.

Achtergrond

De bescherming die klokkenluiders in de EU wordt geboden, is momenteel versnipperd en niet overal gelijk. In de meeste EU-landen is de bescherming onvolledig en geldt ze enkel voor specifieke sectoren of categorieën werknemers.

Op het tweede jaarlijks colloquium over de grondrechten dat in november 2016 is gehouden met als thema "pluralisme in de media en democratie", verbond de Commissie zich ertoe actie te ondernemen om klokkenluiders als journalistieke bron te beschermen. Het voorstel voor een richtlijn inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden, werd door de Commissie in april 2018 ingediend. Het ging vergezeld van een mededeling over de wijze waarop klokkenluiders in Europa in het algemeen beter kunnen worden beschermd.

Versterking van de bescherming van klokkenluiders geeft ook uitvoering aan de verbintenis van de Commissie om een sterkere nadruk te leggen op handhaving van EU-recht, zoals uiteengezet in haar mededeling van 2016 “EU-wetgeving: betere resultaten door betere toepassing”.

Meer informatie

Bescherming van klokkenluiders: de Commissie stelt nieuwe, EU-brede regels vast

Informatieblad

IP/19/1604