Handelsverdrag EU-VS moet worden bestreden

Met dank overgenomen van A.M.C. (Anne-Marie) Mineur i, gepubliceerd op zondag 22 maart 2015, 21:34.

(Dit artikel verscheen eerder op Joop.nl)

De satirische presentatie die Arjen Lubach vorige week zondag gaf van TTIP, het vrijhandelsverdrag met de Verenigde Staten, sloeg in als een bom. De hashtag #TTIPalarm was in één klap trending topic, de website stop-ttip.org ontving opeens duizenden handtekeningen uit Nederland en sindsdien staat dit ingrijpende verdrag midden in de schijnwerpers. Tot de Tweede Kamer is die nieuwe realiteit nog niet doorgedrongen, maar mogelijk gaat de nieuwe opstelling van de FNV een beslissende rol spelen.

Tribunaal zonder onafhankelijke advocaten

Op 17 maart stemde de Tweede Kamer tegen een gezamenlijke motie van de ChristenUnie, de SP en GroenLinks die de regering verzocht om niet te in stemmen met het omstreden onderdeel ISDS, de geschillenbeslechting in TTIP. ISDS zorgt ervoor dat botsingen tussen investeringsbelang en democratisch genomen besluiten zullen worden opgelost door een tribunaal van drie advocaten die niet onafhankelijk zijn, en hun beslissingen niet openbaar mogen maken. Blijkbaar vinden de VVD, het CDA, D66, de PvdA en de PVV dat wel een goed idee. De sociaaldemocratische groep in het Europarlement (S&D) lijkt wél gevoelig te zijn voor de commotie over ISDS, en ook de Duitse minister Gabriel wil er vanaf.

Ledenparlement FNV

Maar de verdragen omvatten veel meer dat de achterban van de sociaaldemocraten kan schaden. Dat hebben de leden van het vakbondsparlement goed begrepen. Op vrijdag 6 maart nam het Ledenparlement van de FNV een zogenoemde ‘nee, want’-motie aan: nee, wij willen geen vrijhandelsverdragen, want die tasten arbeidsrechten, veiligheidsnormen, consumentenrechten en democratie aan.

Daarmee gaat de grootste Nederlandse vakbond nog een stapje verder dan de Europese vakbeweging, die alleen het afgeronde verdrag met Canada (CETA) afwijst. Maar CETA, zo stelt het ledenparlement, is de basis voor de vrijhandelsverdragen met de Verenigde Staten (TTIP) en het dienstenverdrag TiSA, waarover maar liefst 23 leden van de WTO momenteel onderhandelen.

Expliciet nee

Over dat laatste verdrag stelt het ledenparlement dat het ‘de publieke dienstverlening verregaand en onomkeerbaar liberaliseert en privatiseert zonder dat mogelijke kwalitatieve voordelen daarvan opwegen tegen de nadelen’. Zelfs een expliciet ‘nee’ tegen het geschillensysteem ISDS kan de steun van de vakbond niet terugwinnen. Het is te hopen dat de FNV ook de Europese vakbeweging van de juistheid van dat argument kan overtuigen.

De sociaaldemocraten in het Europarlement denken dat het mogelijk is een vrijhandelsverdrag te hebben dat het beste van twee werelden bij elkaar brengt. Zij verwachten banen en economische groei aan de ene kant, en bescherming van sociale waarden zoals arbeidsrechten, veiligheidsnormen, consumentenrechten en democratie aan de andere kant. Maar de kern van de nieuwe generatie vrijhandelsverdragen is nu juist dat het zij bedrijfsleven de vrije hand willen geven, en één gemeenschappelijke markt willen hebben waarop ieder zijn producten volgens zijn eigen normen mag aanbieden. De moeizaam bevochten regels die werknemers, consumenten en burgers beschermen, zijn de onderhandelaars een doorn in het oog: zij worden als hinderlijk beschouwd in het streven naar winstmaximalisatie.

Het beest in het hart treffen

De sociaaldemocraten vergissen zich als ze denken dat ze deze draak kunnen verslaan door er alleen de kop van de geschillenbeslechting af te hakken. Om deze bedreiging klein te krijgen, moet het beest in het hart getroffen worden. PvdA-Europarlementariër Agnes Jongerius, jarenlang voorzitter van de FNV en nu vicevoorzitter van de Europese sociaaldemocratische groep, kan de commotie niet ontgaan zijn. Zij kan haar achterban maar beter volgen. De SP zal de strijd graag samen aangaan.