10 jaar na Fortuyn

Op 6 mei 2012 is het tien jaar geleden dat Pim Fortuyn¹ werd doodgeschoten. De eerste politieke moord sinds het vermoorden van de gebroeders De Witt in 1672. Tijdens het debat, dat op 4 april plaatsvond, werd gereflecteerd op de effecten van Fortuyn. Wat is tien jaar later de 'nalatenschap' van de man die rond de eeuwwisseling zo veel furore maakte, de politiek opschudde en afstevende op misschien wel het premierschap? Wat is onder zijn invloed en door zijn toedoen veranderd? Wat is er tien jaar later nog van te merken?

Sprekers waren Mat Herben² (voormalig voorlichter van Pim Fortuyn en LPF-voorman), Thom de Graaf³ (Eerste Kamerlid D66), Kerstin Schweighöfer (president Buitenlandse Pers Vereniging), Gerrit Voerman⁴ (hoogleraar Nederlandse en Europese partijstelsels, RUG), Tom van der Meer⁵ (docent politicologie UvA) en Wouke van Scherrenburg (oud-journaliste).

‘Er is geen grote politieke erfenis van Fortuyn. Misschien enigszins op het gebied van immigratie/integratie en Europa, van zijn ideeën over staatkundige vernieuwing is niet veel terecht gekomen’. Dit concludeerde de panelleden tijdens een interessant en levendig debat.

Mat Herben, Mr. Thom de Graaf, Wouke van Scherrenburg, Kerstin Schweighöfer, Prof. Dr. Gerrit Voerman, Tom van der Meer

Wegens een technisch mankement ontbreekt er een kwartier aan videomateriaal.

• 1. 

  Voormalige hoogleraar en columnist die in 2001 op stormachtige wijze de politiek betrad en die op een onconventionele wijze politiek bedreef. Hedonistische, flamboyante, enigszins dandy-achtige man, die omstreden uitspraken niet schuwde, maar daarom ook fel werd bestreden. Had een grote geldingsdrang, die hem ertoe bracht de politiek in te gaan. Werd in 2001 gekozen tot lijsttrekker van Leefbaar Nederland. Zeer succesvol bij de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam. Na een conflict met Leefbaar Nederland kwam hij met een eigen lijst, de Lijst Pim Fortuyn. Fel bestrijder van het 'paarse kabinet' en het 'poldermodel'. Leek af te stevenen op een grote verkiezingswinst en had ambitie om minister-president te worden. Werd kort voor de verkiezingen vermoord; een moord die de gehele politiek schokte.
   
• 2. 

  Vriendelijke, relativerende LPF-voorman, die - feitelijk noodgedwongen - vier jaar een vooraanstaande politieke rol speelde. Als voorlichter van Pim Fortuyn trad hij, na diens geweldadige dood, onverwacht als aanvoerder van de LPF naar voren. Hij werd fractievoorzitter en onderhandelaar bij de formatie. Kreeg toen zowel waardering voor zijn bezadigde rol als kritiek, omdat hij volgens partijleden te mild was. Trok zich daarom al na enige maanden terug. Kort voor de kabinetscrisis van 2002 keerde hij terug als fractievoorzitter en in 2003 was hij lijsttrekker. Ook dat leiderschap werd voortijdig beëindigd, maar in 2006 werd hij opnieuw fractievoorzitter. Als oud-voorlichter van defensie had dat onderwerp zijn bijzondere belangstelling en hij zette zich onder meer in voor veteranen. Is sinds 2018 gemeenteraadslid in Montfoort.
   
• 3. 

  Thom de Graaf (1957) is sinds 1 november 2018 vicepresident van de Raad van State. Daarvoor was hij van 7 juni 2011 tot 20 september 2018 Eerste Kamerlid voor D66. Van juni 2015 tot juni 2018 was hij tevens fractievoorzitter. In 2007-2012 was hij burgemeester van Nijmegen en van 1 februari 2012 tot 26 september 2018 was hij voorzitter van de Vereniging Hogescholen. De heer De Graaf werd op jonge leeftijd gemeenteraadslid in Leiden en was daarnaast topambtenaar op Binnenlandse Zaken. In 1994 werd hij Tweede Kamerlid. Hij was lid van de enquêtecommissie IRT. In 1997 volgde hij Wolffensperger op als fractievoorzitter en hij leidde de D66-fractie tijdens paars II en Balkenende I, maar stapte na de verkiezingsnederlaag van 2003 op. Keerde in het kabinet-Balkenende II terug als vicepremier en minister voor Bestuurlijke vernieuwing. Zag in 2005 zijn voorstel voor de gekozen burgemeester stranden in de Senaat en trad toen af.
   
• 4. 

  Was vanaf 1 januari 2011 tot 1 november 2024 hoogleraar ontwikkeling en functioneren van het Nederlands en Europees partijstelsel en sinds 1989 tot 1 december 2024 hoofd van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij studeerde geschiedenis in Groningen en promoveerde in 2001 op een proefschrift over de relaties tussen de CPN en de Communistische Internationale. Kenner van de partijpolitieke geschiedenis van Nederland, in het bijzonder van de partijen ter linkerzijde. Treedt geregeld op als commentator in radio- en tv-programma's.
   
• 5. 

  Tom van der Meer (1980) is hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Van der Meer richt zich in zijn onderzoek op kwesties omtrent het politiek vertrouwen van de burger, burgerparticipatie, kiezersgedrag en ethnische diversiteit en sociale cohesie. Daarnaast heeft Van der Meer veel aandacht voor kwantitatieve methodologie. Hij maakt deel uit van de Staatscommissie parlementair stelsel.
   
• 6. 

  Hieronder vindt u een aantal foto's van het debat in Nieuwspoort, Den Haag op 4 april 2012.