Onderwereld profiteert van liberaliseringsgolf

Met dank overgenomen van J.M.A.M. (Jan) de Wit i, gepubliceerd op dinsdag 14 oktober 2008.

De onderwereld heeft uitgebreid geprofiteerd van de marktwerkings- en dereguleringsoperatie die het paarse kabinet eind jaren ‘90 heeft doorgevoerd. Doordat regels voor notarissen, taxateurs en makelaars zijn versoepeld en het toezicht op afstand is gezet, kunnen criminelen hun praktijken makkelijker uitoefenen. Volgens SP-Kamerlid Jan de Wit is het tijd voor een herbezinning van dit liberaliseringsbeleid. De conclusies van de werkgroep “Verwevenheid onder- en bovenwereld” kunnen daarbij helpen.

Jan de Wit is Tweede-Kamerlid voor de SP

De afgelopen jaren dook fraude in tal van verschijningsvormen op in ons land. Er was de grootschalige bouwfraude en de HBO-fraude, maar ook acquisitiefraude, identiteitsfraude, creditcardfraude, fraude in de sociale zekerheid en faillissementsfraude. Meer dan de helft van de ondernemingen in Nederland is de afgelopen twee jaar slachtoffer geworden van enige vorm van fraude. De Algemene Rekenkamer heeft vastgesteld dat er miljarden worden witgewassen in Nederland. Vrijwel ongestraft, want de kans dat een fraudeur gepakt wordt is ongelofelijk laag.

Een van de opvallendste vormen van fraude de afgelopen jaren komt voor in de vastgoedwereld. Hoe kan het dat panden van het Philips Pensioenfonds op één dag diverse malen van eigenaar veranderden, waarmee 130 miljoen euro spoorloos verdween, zonder dat er ergens alarmbellen gingen rinkelen? Bij transacties met vastgoed is toch medewerking van een notaris vereist? Daar zit precies het probleem: uit onderzoek van NOVA bleek onlangs dat er wel twintig notarissen bereid zijn hand- en spandiensten te verrichten op dit gebied. En de oorzaak hiervan zit hem volgens mij in de concurrentieslag die notarissen moeten maken om hun positie op de vastgoedmarkt te behouden, in de marktwerking dus, als gevolg waarvan zij het minder nauw nemen met wetten en regels.

De eveneens door het paarse kabinet van Kok ingezette deregulering heeft een zelfde effect. In het kader daarvan is de wettelijke titelbescherming van makelaars afgeschaft. Sinds 2001 worden makelaars niet meer beëdigd. Malafide makelaars of taxateurs zijn hierdoor nauwelijks meer aan te pakken. Het is makkelijker geworden voor een makelaar om een bevriende taxateur in te schakelen om aan een ‘positief’ taxatierapport te komen.

Fraude moet grondig en effectief worden bestreden, of het nou om fraude met publiek geld gaat of om het oplichten van de medeburger. De Tweede Kamer heeft al in 2004 gedebatteerd over ‘Nederland Fraudeland’. We zijn inmiddels vier jaar verder, maar de vereiste stevige aanpak is er nog steeds niet. De werkgroep die voor de vaste Kamercommissie voor Justitie onderzoek heeft gedaan naar de verwevenheid tussen onder- en bovenwereld publiceerde donderdag een rapport met belangrijke voorstellen. Zo wil de werkgroep dat er een nationaal coördinator fraudebestrijding wordt aangesteld die het beleid tegen fraude overziet. Deze coördinator moet gaan bepalen waar de prioriteiten komen te liggen in de fraudebestrijding en heeft een beslissende stem in de aanpak en de vervolging. Een ander goed voorstel van de werkgroep is een onderzoek naar de belemmeringen in het uitwisselen van informatie tussen diensten en instanties.

Met deze voorstellen wordt geprobeerd een oplossing te vinden voor wat in mijn ogen de negatieve gevolgen zijn van het neoliberalisme. Door het invoeren van marktwerking en het afschaffen van beschermende maatregelen in het verleden worden bepaalde vormen van criminaliteit mede mogelijk gemaakt. Liberalisering maakt het voor de onderwereld makkelijker te frauderen, en dat brengt de samenleving schade toe. Schade die uiteindelijk betaald wordt door de belastingbetaler. Het is daarom hard nodig de beschermende regels en het toezicht in de makelaardij en taxatie in ere te herstellen en de marktwerking in het notariaat terug te draaien.

14 oktober 2008