Criminaliteitsbeleid - Hoofdinhoud

De Europese Unie i vindt de veiligheid van de burgers erg belangrijk. Door het opheffen van de grensposten i tussen de lidstaten heeft de criminaliteit binnen de EU ook een grensoverschrijdend karakter gekregen. Daarom werken de lidstaten nauw samen bij het bestrijden van criminaliteit.

Het criminaliteitsbeleid is vooral gericht op de aanpak van internationale criminele netwerken. De EU houdt zich onder andere bezig met de bestrijding van drugssmokkel, mensensmokkel, cybercrime en het witwassen van geld. De politiediensten van de Europese landen werken samen, onder meer door het uitwisselen van gegevens. Belangrijke organisaties in het bestrijden van grensoverschrijdende criminaliteit zijn Europol i en Eurojust i. In 2017 is het Europees Openbaar Ministerie i (EOM) opgericht en op 1 juni 2021 is het aan de slag gegaan.

In april 2021 heeft de Europese Commissie een nieuwe vijfjarenstrategie voor bestrijding van georganiseerde criminaliteit gepresenteerd, waarbij de nadruk ligt op het stimuleren van rechtshandhaving, nauwere justitiële samenwerking tussen lidstaten en het gebruiken van nieuwe technologieën. Hierop volgend heeft de Europese Commissie in juli 2021 een pakket wetsvoorstellen in de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering gepresenteerd, met als middelpunt de oprichting van een onafhankelijk Europees toezichthouder.

Europol

Europol i heeft sinds 1999 als taak het vergemakkelijken van het verzamelen, uitwisselen en analyseren van gegevens op Europees niveau en het bevorderen van de samenwerking tussen de nationale politiediensten.

Drugssmokkelbeleid

In juni 2010 ondertekenden de Europese ministers van Binnenlandse Zaken i een verdrag om drugssmokkel harder te bestrijden. De voornaamste doelstelling van het verdrag is om de aanvoer van cocaïne en heroïne naar Europa af te snijden. Hiervoor is de samenwerking met landen buiten de Europese Unie van groot belang. Ook de samenwerking tussen de Europese en niet-Europese instanties die bij de bestrijding van drugssmokkel betrokken zijn, wordt door het verdrag versterkt.

ECRIS

Sinds 2012 kunnen EU-lidstaten in het Europees Strafregister Informatiesysteem (ECRIS) informatie uitwisselen over veroordeelde personen uit de Europese Unie. Op deze manier wordt voorkomen dat criminelen onder hun strafblad kunnen uitkomen door naar een andere lidstaat te verhuizen. In december 2018 zijn onderhandelaars van het Europees Parlement en de Raad het eens geworden over een hervormd ECRIS. Dit zal ook een database bevatten waarin informatie gedeeld wordt waarmee veroordeelde personen die geen Europees paspoort hebben, kunnen worden geïdentificeerd binnen de EU. Het voorstel moet nog formeel worden goedgekeurd.

Europees Openbaar Ministerie

In 2017 is besloten tot de oprichting van het Europees Openbaar Ministerie (EOM), het onafhankelijk openbaar vervolgingsorgaan van de Europese Unie. Dit orgaan is bevoegd voor het onderzoeken, het vervolgen en het aanklagen bij de nationale rechter van strafbare feiten die de EU schade opleveren. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om fraude en corruptie. Op 1 juni 2021 is het orgaan aan de slag gegaan met 22 deelnemende lidstaten.

Bij de besluitvorming op dit beleidsterrein spelen de Europese Commissie i, de Raad i en het Europees Parlement i een rol. Voor besluiten over de preventie van criminaliteit geldt de gewone wetgevingsprocedure i. Voor besluiten over de operationele samenwerking, al dan niet in andere lidstaten, geldt dat de Raad beslist met eenparigheid van stemmen i, na raadpleging i van het Europees Parlement.

Invloed nationale parlementen

Nationale parlementen van de lidstaten kunnen binnen acht weken nadat de Europese Commissie een voorstel heeft bekendgemaakt, laten weten dat de Europese Unie zich niet met het onderwerp zou moeten bezighouden i. Bij samenwerking tussen de politiekorpsen kunnen de lidstaten van de Europese Unie i ook initiatiefvoorstellen indienen. Voorwaarde is dat een initiatief ten minste door een kwart van de lidstaten wordt ingediend.

Betrokken bij uitvoering

Het criminaliteitsbeleid is gebaseerd op het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) i.

• - 

  beginselen en politiële en justitiële samenwerking: derde deel VwEU titel V hoofdstuk 1 art. 67 i, 71 i, 72 i, derde deel VwEU titel V hoofdstuk 4 art. 82 i, 83 i, 85 i, derde deel VwEU titel V hoofdstuk 5 art. 87-89, zevende deel VwEU art. 346 i.

Europese Unie

Algemeen overzicht EU

Factsheet Europees Parlement

Wetgevingsoverzicht

Statistieken Eurostat