Toetreding Georgië tot de Europese Unie - Main contents

Georgië wil al lang lid worden van de Europese Unie, maar staat tot nu toe nog in de wachtkamer. In maart 2022, een week na de Russische invasie van Oekraïne, vroeg Georgië formeel kandidaatstatus i voor de Europese Unie aan. De Europese Raad i in juni 2022 wilde echter meer hervormingen van Georgië voordat deze status wordt toegekend.

De voornaamste obstakels voor toetreding van Georgië zijn hervormingen van de democratische rechtsstaat. De Europese Commissie i is bezorgd dat deze nog te kwetsbaar is.

Georgië moet dus verdere vooruitgang boeken op deze terreinen voordat er weer naar een volgende stap in het toetredingsproces gekeken zal worden. Daarvoor krijgt het land ook financiering vanuit de Europese Unie. Wel valt het land onder het Europese Nabuurschapsbeleid i en is het lid van het Oostelijk Partnerschap i.

Georgië heeft al lang de ambitie om zich bij de EU aan te sluiten. Onder Georgische burgers is de steun hiervoor ook groot, zo'n 83% van de bevolking steunt toetreding tot de EU. Daarmee probeert het land afstand te nemen van de historische invloed van Rusland over Georgië. Nog in 2008 vochten Georgië en Rusland een korte oorlog uit over de regio's Abchazië en Zuid-Ossetië, die voor de oorlog bij Georgië hoorden.

De EU stelt zich in principe positief op over toetreding van Georgië omdat zij hoopt hiermee stabiele democratische landen om zich heen te verzamelen. Het geopolitieke belang hiervan is dat daarmee de invloed van Rusland in haar directe omgeving teruggedrongen wordt. Dit belang heeft een nieuwe impuls gekregen door de invasie van Oekraïne in februari 2022, zowel voor de Europese Unie als voor Georgië zelf.

Al in 1999 formaliseerden de Europese Unie en Georgië een economisch samenwerkingsverband, wat verder werd uitgebreid met een actieplan in 2006. Uitvoering van dit plan werd echter belemmerd door de oorlog met Rusland in 2008, maar tegen 2014 had Georgië voldoende vooruitgang geboekt om in aanmerking te komen voor een associatieovereenkomst. Hiermee verplichtte Georgië zichzelf om grote delen van de Europese wetgeving over te nemen.

Door de Russische invasie van Oekraïne en de eveneens historische spanningen tussen Georgië en Rusland kreeg toetreding voor Georgië een nieuwe urgentie. In maart 2022, een week na de invasie, diende Georgië een formeel verzoek voor kandidaatstatus van de Europese Unie in. De Raad van de Europese Unie vroeg de Europese Commissie daarop met een oordeel te komen over of Georgië daar klaar voor was. De Commissie stipte echter enkele probleemdossiers aan, waarop de regeringsleiders in de Europese Raad oordeelden dat Georgië 'uitzicht op kandidaatlidmaatschap' zou krijgen maar nog moet wachten op formele goedkeuring van deze status.

Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst

In 1999 zetten de Europese Unie en Georgië de eerste stap voor verdere samenwerking door de inwerkingstreding van de Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst. In de overeenkomst werd uitgesproken dat de EU Georgië zou ondersteunen bij het versterken van haar democratie, economie en de overgang naar een markteconomie. Daarnaast moest het zowel de politieke- als de handelsbanden verstevigen.

Actieplan Europees Nabuurschapsbeleid

In 2006 werd Georgië lid van het Europese Nabuurschapsbeleid i en tekende Georgië daarom een Actieplan in het kader van dit nieuwe samenwerkingsverband, waarin de samenwerking tussen de EU en Georgië verder werd uitgebreid. Zo ging de EU nauwer samenwerken met het land op het gebied van migratie, handel, buitenlands beleid, energie, en kon Georgië rekenen op meer ondersteunende fondsen uit de EU.

Associatieovereenkomst

De Europese Commissie oordeelde in 2014 dat Georgië voldoende geïntegreerd was om een associatieverdrag te sluiten, waarmee de EU een politiek signaal gaf aan Georgië dat ze zich politiek met het land associeerde. Daarnaast bood de overeenkomst een basis voor verdere economische integratie, waarmee vrij verkeer van goederen, kapitaal en personen tussen Georgië en de interne markt i verder bewerkstelligd werd.

Voortgangsrapporten

In jaarlijkse voortgangsrapportages i evalueert de Europese Commissie de voortgang van de integratie van Georgië met betrekking tot de Associatieovereenkomst. In het laatste voortgangsrapport uit 2021 sprak de Commissie tevredenheid uit over het verloop van de verkiezingen in Georgië. Daarnaast loofde de Commissie de rol van het maatschappelijk middenveld als tegenhanger van de overheid in het publieke domein. Wel sprak zij bezorgdheid uit over de beschuldigingen van verkiezingsfraude aan het adres van de regering, en is zij bezorgd over het lage vertrouwen van burgers in het Hooggerechtshof.

De voornaamste struikelblokken in Georgië hebben te maken met het garanderen van een onafhankelijke en transparante democratische rechtsstaat. Zo maakte de Commissie zich zorgen over de politieke polarisatie die tijdens de verkiezingen 2020 de kop op speelde. Daarbij ging het vooral om beschuldigingen van verkiezingsfraude.

Naast de polarisatie vind de Commissie dat er nog stappen te zetten zijn op het gebied van 'de-oligarchisatie,' het terugdringen van de politieke macht van rijke en machtige personen uit het Georgische zakenleven. Gerelateerd daaraan zijn zorgen over de aanpak van corruptie en georganiseerde misdaad.

Verder vind de Commissie dat Georgische gerechtshoven actiever uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens i in haar eigen uitspraken moet meenemen.

Het kabinet gaf in juni 2022 aan het oordeel van de Commissie te volgen voor wat betreft de hervormingen die Georgië nog moet doorvoeren de komende tijd. Dat deed zij in de appreciatie van het oordeel van de Commissie over het toetredingsverzoek door Georgië. Het kabinet schaarde zich daarmee achter het besluit de kandidaatstatus van Georgië voorlopig nog niet te verlenen.