Finland

Finland op de kaart

De Republiek Finland is een dunbevolkt land in het noorden van Europa. Het land grenst aan Noorwegen, Zweden en Rusland. De huidige minister-president van Finland is de sociaaldemocraat Sanna Marin.

Finland was van de twaalfde tot de achttiende eeuw een Zweedse provincie, en was van 1809 tot de onafhankelijkheid in 1917 een groothertogdom in het Russische keizerrijk. De Finnen onderscheiden zich door hun taal, het Fins, dat behoort tot de Finoegrische taalfamilie waartoe ook het Estisch en het Hongaars behoren.

Bekende Finse persoonlijkheden zijn de componist Jean Sibelius en de computerprogrammeur en Linux-voorman Linus Torvalds. Voormalig VN-diplomaat en oud-president Martti Ahtisaari kreeg in 2008 de Nobelprijs voor de vrede omdat hij bemiddelde bij diverse conflicten. Belangrijke sportprestaties werden geleverd door de schansspringers Matti Nykanen en Toni Nieminen, de Formule 1-coureurs Mikka Hakkinen en Kimi Raikkonen, en het nationale ijshockeyteam. De voetballer Jari Litmanen scoorde namens Ajax een doelpunt in de (verloren) Champions League-finale van 1996. Finland heeft een rijke atletiektraditie met grote namen als Paavo Nurmi en Lasse Viren. In 2008 werd op de Olympische Spelen goud behaald bij het schieten voor vrouwen en bij de winterspelen in Sotsji was er goud bij de cross country.

1.

Politieke situatie

Parlementsgebouw Finland

Op 2 april 2023 waren er parlementsverkiezingen in Finland. Hierbij werd de partij van zittend premier Sanna Marin de derde partij. De conservatief-liberale partij KOK won de verkiezingen. Op 20 juni 2023 trad het centrumrechtse kabinet van Petteri Orpo aan.

Finland heeft een vrij stabiel politiek stelsel, waarin coalitiekabinetten regeren. De sociaaldemocratische SDP leidde van 1987 tot 2003 centrumlinkse kabinetten. Een uitzondering is het centrumrechtse kabinet Aho van de liberale partij Kesk van 1991 tot 1995. Van 2003 tot 2007 leidde de liberaal Vanhanen een centrumlinks kabinet, waaraan ook de sociaaldemocraten (SDP) deelnamen. In 2007 vormde hij een kabinet van liberalen, conservatief-liberalen, Groenen en de Zweedse Volkspartij. Het premierschap werd in 2010 overgenomen door zijn partijgenote Mari Kiviniemi. Vanaf 2011 wisselen centrumlinkse en centrumrechtse kabinetten elkaar af.

Finland is sinds 1995 lid van de Europese Unie. Het land was drie keer voorzitter van de Raad van de Europese Unie. De Finse politica Jutta Urpilainen is Eurocommissaris voor Internationale Partnerschappen.

2.

Staatsvorm, partijen en kiesstelsel

Finland is een parlementaire republiek, waarin de president het staatshoofd is. De president benoemt formeel de ministers, heeft de uitvoerende macht en voert samen met het kabinet het buitenlandse beleid. Feitelijk heeft de president geen politieke macht, maar hij/zij tekent wel de wetten en kan aan een constitutionele commissie het oordeel vragen over wetsvoorstellen. Finland kent ministeriële verantwoordelijkheid en een kabinet.

Tot het van kracht worden van een nieuwe Grondwet in 2000 was de macht van de president groter dan tegenwoordig, met name op het gebied van de buitenlandse politiek en bij de benoeming van ministers.

Het uit één Kamer bestaande parlement (Eduskunta) telt 200 leden. Parlementsleden hebben, net als de regering, het recht wetsvoorstellen in te dienen. Bij behandeling van een wetsvoorstel kan advies worden gevraagd van een constitutionele commissie. Wetsvoorstellen worden in twee lezingen behandeld. De Eduskunta heeft verder controlerende taken (vragenrecht, recht van interpellatie).

kiesstelsel

De Eduskunta wordt via evenredige vertegenwoordiging gekozen in zestien kiesdistricten. Het aantal afgevaardigden per district hangt af van het aantal inwoners. Åland, het kleinste district, heeft één afgevaardigde, het grootste (Uusimaa) 35.

De president wordt sinds 1991 voor zes jaar rechtstreeks gekozen (waarbij eventueel een tweede ronde wordt gehouden).

partijen

De Finse politiek wordt beheerst door drie grote partijen: de sociaaldemocratische SDP (Suomen Sosialidemokraattinen Puolue), de liberale Kesk (Suomen Keskusta) en de conservatief-liberale Kok (Kansallinen Kokoomustaal). Kleinere partijen zijn de ecologische partij, de Groene Liga (Vihreä liitto), de Christendemocratische KD (Kristillisdemokraati) en de Zweedse minderheidspartij SFP (Svenska folkpartiet i Finland). Sinds 2003 heeft de nationalistische partij PS (Perussuomalaiset) flink aan terrein gewonnen.

3.

Zetelverdeling Eduskunta vanaf 1983

jaar

SDP

KESK

Kok

links

Vihr

SFP

PS

SMP

 

Ov.

verkiezings-

datum

1983

57

38

44

26

2

10

 

17

6

20/21 maart

1987

56

40

53

16

4

12

 

9

10

15/16 maart

1991

48

55

40

19

10

11

 

7

10

17 maart

1995

63

44

39

22

9

11

 

1

12

19 maart

1999

51

48

46

20

11

11

 

1

12

21 maart

2003

53

55

40

19

14

8

3

 

8

16 maart

2007

45

51

50

17

15

9

5

 

8

18 maart

2011

42

35

44

14

10

9

39

 

6

17 april

2015

34

49

37

12

15

9

38

 

5

19 april

2019

40

31

38

16

20

10

39

 

6

14 april

2023

43

23

48

11

13

9

46

 

7

2 april

4.

Kabinetten vanaf 1983

naam

periode

kleur

partijen

belangrijke ministers

Sorsa IV

6 mei 1983-30 april 1987

paars

SDP-Kesk-SFP-SMP

BuZa: Väyrynen

Holkeri

30 april 1987-26 april 1991

centrumlinks

SDP-Kok-SFP-SMP

BuZa: Sorsa

1989: Paasio

Aho

26 april 1991-13 april 1995

centrumrechts

Kesk-Kok-SFP-SKL

BuZa: Väyrynen

1993: Haavisto

1995: Rantanen

Lipponen I

13 april 1995-15 april 1999

centrumlinks

SDP-Kok-SFP-Vihr

BuZa: Halonen

Lipponen II

15 april 1999-17 april 2003

centrumlinks

SDP-Kok-Vas-SFP-Vihr

BuZa: Halonen

2000: Tuomioja

Jäätteenmäki

17 april 2003-24 juni 2003

paars

SDP-Kesk-SFP

BuZa: Tuomioja

Vanhanen I

24 juni 2003-19 april 2007

paars

SDP-Kesk-SFP

BuZa: Tuomioja

Vanhanen II

19 april 2007-22 juni 2010

centrumrechts

Kesk-Kok-SFP-Vihr

BuZa: Kanerva

2008: Stubb

Kiviniemi

22 juni 2010-23 juni 2011

centrumrechts

Kesk-Kok-SFP-Vihr

BuZa: Stubb

Fin: Katainen

Katainen

23 juni 2011-24 juni 2014

blauw-rood-groen

Kok-SDP-Vihr-Vas-SFP-KD

BuZa: Tuomioja

Fin: Urpilainen

2014: Rinne

Stubb

24 juni 2014-29 mei 2015

blauw-rood-groen

Kok-SDP-Vihr-SFP-KD

BuZa: Tuomioja

Fin: Rinne

Sipilä

29 mei 2015-6 juni 2019

centrumrechts

Kesk-Kok-PS

BuZa: Soini

Fin: Stubb

2016 Orpo

Rinne

6 juni 2019-10 december 2019

centrumlinks

SDP-SK-Vihr-Vas-SFP

BuZa: Haavisto

Fin: Lintilä

Marin

10 december 2019-20 juni 2023

centrumlinks

SDP-SK-Vihr-Vas-SFP

BuZa: Haavisto

Fin: Kulmuni

Orpo

20 juni 2023-heden

centrumrechts

Kok-Finn-SFP-KD

BuZa: Valtonen

Fin: Purra

5.

Kerngegevens

hoofdstad

Helsinki

staatshoofd

President Sauli Niinisto (vanaf 1 maart 2012)

regeringsleider

Premier Petteri Orpo (vanaf 20 juni 2023)

6.

Bevolking

aantal inwoners

5.614.571

1,2% van de EU

% van de bevolking jonger dan 15

16.25% (mannen: 466.311/vrouwen: 446.015)

 

% van de bevolking van 15 t/m 24

 

% van de bevolking van 25 t/m 54

 

% van de bevolking van 55 t/m 64

 

% van de bevolking ouder dan 65

23.25% (2.023 est.) (mannen: 575.259/vrouwen: 729.895)

 

gemiddelde levensverwachting

81.96 jaar

 

7.

Economie

bruto binnenlands product (bbp)

$?

-nan% van de EU

bijdrage van landbouw aan bbp

2.7%

 

bijdrage van industrie aan bbp

28.2%

 

bijdrage van dienstensector aan bbp

69.1%

 

werkloosheid

6.69%

 

8.

Geografie

oppervlakte

338.145 km²

8,0% van de EU

laagste punt

Baltic Sea 0 m

 

hoogste punt

Halti (alternatively Haltia, Haltitunturi, Haltiatunturi) 1328 m

 

9.

Positie in Europa

aantal zetels in het
Europees Parlement

14 van de 705 zetels

gastland Europese
organen

Agentschap Europese Unie:
European Chemicals Agency (ECHA)

prominenten in
Europa

Europese Commissie:

 
Bovenstaande gegevens zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op het CIA World Factbook.

10.

Volkslied

Titel: Maamme/Vårt land