Convergentieprogramma van Roemenië voor de periode 2006-2009 - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 89/19

Op 27 maart 2007 heeft de Raad het convergentieprogramma van Roemenië voor de periode 2006-2009 behandeld.

De voorbije vijf jaar heeft Roemenië een krachtige economische groei doorgemaakt, maar het BBP per hoofd (uitgedrukt in KKS) is er met 34 % van het gemiddelde van de EU-25 in 2005 nog steeds laag. Er dient bijgevolg nog een grote inhaalbeweging te worden gemaakt, en dit is dan ook verreweg de voornaamste uitdaging waar Roemenië op middellange en lange termijn voor staat. In 2001-2005 was er sprake van een verbetering van de macro-economische stabiliteit, hetgeen tot uiting kwam in een scherpe en aanhoudende daling van de inflatie en in de consolidatie van de openbare financiën. In 2006 bedroeg de gemiddelde inflatie 6,6 %.

Volgens het macro-economische scenario dat aan het programma ten grondslag ligt, zal de reële BBP-groei geleidelijk teruglopen van ruim boven het potentiële groeicijfer van 8 % in 2006 tot een nog steeds hoog cijfer van 5,9 % in 2009. Afgaande op de thans beschikbare informatie lijkt dit scenario van plausibele groeihypothesen uit te gaan. De programmaprognoses voor de inflatie lijken aan de lage kant, aangezien wordt aangenomen dat er zich een gestage vertraging van de kredietgroei en van de toename van de particuliere consumptie zal voordoen, een ontwikkeling die kan uitblijven. Anders dan in het programma wordt in de najaarsprognoses 2006 van de diensten van de Commissie uitgegaan van een verdere stijging van het externe tekort in 2007 en 2008 omdat de invoer sneller blijft toenemen dan de uitvoer als gevolg van de krachtige particuliere consumptie en investeringsactiviteit.

In de najaarsprognoses 2006 van de diensten van de Commissie werd het overheidstekort voor 2006 op 1,4 % van het BBP geraamd, terwijl in het economisch pretoetredingsprogramma van december 2005 van een tekortdoelstelling van 0,7 % van het BBP werd uitgegaan. In het convergentieprogramma wordt het tekort thans op 2,3 % van het BBP geschat. De ontsporing ten opzichte van de oorspronkelijke doelstelling is het gevolg van aanzienlijke extra uitgaven (met name lopende bestedingen wegens een reallocatie van niet-verrichte investeringsuitgaven), die de sterker dan verwachte groei van de ontvangsten ruimschoots neutraliseerden.

De voornaamste doelstelling van het programma bestaat erin de begrotingsconsolidatie voort te zetten zodat de middellange termijndoelstelling van een structureel tekort (d.w.z. het conjunctuurgezuiverde tekort, ongerekend eenmalige en andere tijdelijke maatregelen) van 0,9 % van het BBP in 2011, dus na afloop van de programmaperiode, wordt gehaald. Het programma mikt op een kleine reductie van het overheidstekort van 2,3 % van het BBP in 2006 tot 2 % van het BBP in 2009, na een toename van het tekort tot 2,7 % van het BBP in 2007. Verwacht wordt dat het primaire tekort eenzelfde ontwikkeling te zien zal geven en aan het einde van de programmaperiode 1 % van het BBP zal bedragen.

De aan het einde van de programmaperiode plaatsvindende, marginale aanpassing wordt gerealiseerd doordat de ontvangstenquote iets sterker stijgt dan de uitgavenquote (bijna 4 procentpunt tegen 3

procentpunt). De stijging van de ontvangstenquote is grotendeels toe te schrijven aan de belastingen (vooral in 2007) en aan de „andere ontvangsten ”(vermoedelijk in verband met de instroom van EU-middelen). De toename van de uitgavenquote is in belangrijke mate terug te voeren op een zeer forse stijging van de overheidsinvesteringen, die volgens de plannen ruimschoots zouden verdubbelen als percentage van het BBP ten gevolge van een verwachte aanzienlijke toename van de besteding van EU-middelen. De begrotingsdoelstellingen zijn veel minder ambitieus in vergelijking met het economische pretoetredingsprogramma van december 2005, ondanks het feit dat er sprake is van vergelijkbare onderliggende groeihypothesen.

Het volgens de algemeen aanvaarde methode berekende structurele tekort (d.w.z. het conjunctuurgezuiverde tekort, ongerekend eenmalige en andere tijdelijke maatregelen) zou verder verslechteren van 3 % van het BBP in 2006 tot circa 3

% van het BBP in 2007 en vervolgens wederom verbeteren tot 2

% van het BBP in 2009. Zoals gezegd, wordt in het programma als middellange termijndoelstelling (MTD) voor de begrotingssituatie een structureel tekort van 0,9 % van het BBP gehanteerd, dat volgens het programma in 2011, dus na afloop van de programmaperiode, zou worden gerealiseerd. Aangezien de MTD ambitieuzer is dan de minimumbenchmark (geraamd op een tekort van 1

% van het BBP), mag worden aangenomen dat de verwezenlijking ervan een veiligheidsmarge tegen het ontstaan van een buitensporig tekort zal bieden. De MTD houdt afdoende rekening met de schuldquote en de gemiddelde potentiële productiegroei op lange termijn.

De aan de begrotingsprognoses in het programma verbonden risico's lijken elkaar in 2007 min of meer in evenwicht te houden, maar daarna kunnen de begrotingsresultaten slechter uitvallen dan waarop in het programma wordt gerekend. In 2007 kunnen zowel de uitgaven als de ontvangsten lager uitkomen dan gepland: de uitgaven omdat de investeringsplannen van de overheid naar alle waarschijnlijkheid niet zullen worden verwezenlijkt, en de ontvangsten omdat de economische activiteit fiscaal minder intensief is geweest dan volgens de optimistische inschatting, die overigens tot op zekere hoogte lijkt te berusten op de maatregelen tot hervorming van het belastingstelsel die onlangs zijn doorgevoerd. Vanaf 2008 is de begrotingsstrategie onvoldoende gepreciseerd, waarbij er in 2009 sprake is van een volatiele ontwikkeling van diverse uitgavenposten en niet nader omschreven bezuinigingen. De ontsporingen van de uitgaven in de afgelopen jaren als gevolg van veelvuldige begrotingswijzigingen, de onzekerheid omtrent het totale bedrag van de vergoeding die de overheid aan burgers zal moeten betalen omdat ten tijde van het communistische regime genationaliseerde eigendommen niet zijn teruggegeven, en de mogelijke kwijtschelding van onafgeloste schulden van staatsbedrijven aan de overheid houden een risico van uitgavenoverschrijdingen in, ook al zullen de geplande investeringsuitgaven wellicht niet volledig worden gerealiseerd. Bovendien is het niet uitgesloten dat, zoals in het verleden al is gebeurd, het teveel aan begrotingsmiddelen dat voor investeringen is uitgetrokken, voor consumptieve doeleinden wordt aangewend, met alle negatieve gevolgen van dien voor de kwaliteit van de overheidsuitgaven.

In het licht van deze risicobeoordeling lijkt de in het programma uitgestippelde begrotingsstrategie niet te volstaan om de MTD binnen de programmaperiode te verwezenlijken, zoals ook in het programma wordt aangenomen. Bovendien lijkt deze strategie geen veiligheidsmarge te verschaffen die ruim genoeg is om gedurende de gehele programmaperiode te voorkomen dat het tekort bij normale macro-economische fluctuaties de drempel van 3 % van het BBP overschrijdt. Het uit het programma blijkende aanpassingstempo richting de MTD is ontoereikend en dient sterk te worden opgevoerd om te stroken met het stabiliteits- en groeipact, dat voorschrijft dat in goede economische tijden een grotere aanpassing moet worden bewerkstelligd, terwijl in slechte economische tijden een minder zware inspanning toelaatbaar is. Meer in het bijzonder is er in een context van goede tijden sprake van een volledig aan het einde van de programmaperiode plaatsvindende, marginale structurele verbetering waarbij er zich in 2007 een verslechtering voordoet, terwijl de geplande aanpassing met name in 2009 niet door concrete maatregelen wordt onderbouwd.

De bruto overheidsschuld zou in 2006 op ongeveer 13 % van het BBP zijn uitgekomen en is daarmee ruim onder de in het Verdrag vastgelegde referentiewaarde van 60 % van het BBP gebleven. Volgens het programma zal de schuldquote gedurende de programmaperiode met circa 1 procentpunt van het BBP dalen.

Bij gebreke van de langetermijnprognoses van de leeftijdsgebonden uitgaven op grond van de gemeenschappelijke macro-economische voorspellingen uitgevoerd door het EPC/de Commissie, is het niet mogelijk om het effect van de vergrijzing in Roemenië op een vergelijkbare en solide basis te berekenen zoals thans wordt gedaan voor de andere lidstaten, waarvoor de prognoses op deze grondslag wel beschikbaar zijn. Gezien de huidige demografische structuur valt evenwel niet uit te sluiten dat van de vergrijzing een aanzienlijk effect op de uitgaven zal uitgaan. De door een groot structureel tekort gekenmerkte budgettaire uitgangspositie volstaat niet om de schuld te stabiliseren, nog afgezien van de budgettaire gevolgen op lange termijn van de vergrijzing. Een verbetering van de structurele begrotingssituatie op middellange termijn zou de risico's voor de houdbaarheid van de openbare financiën kunnen helpen beperken.

De in het programma uitgestippelde begrotingsstrategie is gedeeltelijk in overeenstemming met de globale richtsnoeren voor het economisch beleid die in de geïntegreerde richtsnoeren voor de periode 2005-2008 zijn opgenomen. Met name de begrotingsaanpassing richting de MTD is ontoereikend en moet tijdens de programmaperiode aanzienlijk worden geïntensiveerd. Bovendien dragen de in het programma geschetste begrotingsstrategie, en met name het feit dat de budgettaire teugels tot 2007 worden gevierd, en de beperkte begrotingsconsolidatie in de periode daarna, bij tot meer problemen inzake beheersing, onder meer die in verband met de noodzaak van aanhoudend hoge groei, om de inflatiedaling te ondersteunen en de groei van het externe tekort, dat in 2006 naar schatting tot 10,3 % van het BBP zou zijn opgelopen, te beteugelen.

Wat de in de gedragscode voor stabiliteits- en convergentieprogramma's gespecificeerde gegevensvereisten betreft, vertoont het programma enkele lacunes in de verplichte en facultatieve gegevens (2).

de goede tijden te benutten om het aanpassingstempo richting de MTD aanzienlijk op te voeren door in 2007 en de daaropvolgende jaren ambitieuzere begrotingsdoelstellingen na te streven; Een verbetering van de structurele begrotingssituatie op middellange termijn zou de risico's voor de houdbaarheid van de openbare financiën kunnen helpen beperken;

de voorgenomen sterke verhoging van de overheidsuitgaven in de hand te houden en de samenstelling ervan te herzien teneinde het groeipotentieel te bevorderen, alsook de planning en uitvoering van de overheidsuitgaven binnen een bindend middellange termijnkader te verbeteren.