Bijlagen bij COM(2023)39 - Europese structuur- en investeringsfondsen Samenvattend verslag van 2022 over de jaarlijkse uitvoeringsverslagen van de programma’s voor de periode 2014-2020

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2023)39 - Europese structuur- en investeringsfondsen Samenvattend verslag van 2022 over de jaarlijkse uitvoeringsverslagen van de ...
document COM(2023)39 NLEN
datum 30 januari 2023
Bijlage 3 bevat nadere gegevens over de toewijzingen en de bestedingen van de fondsen op klimaatgebied.

De totale EFRO-toewijzing voor klimaatactie werd in 2021 versterkt met een extra toewijzing ten belope van 6,7 miljard EUR (17 % van de totale EFRO-toewijzing) in het kader van React-EU, waardoor de totale EFRO-toewijzing uitkomt op 39,3 miljard EUR.

De monitoring van de klimaatactie in het kader van het cohesiebeleid kan worden bekeken in de klimaattrackingtool van het open gegevensplatform over het cohesiebeleid.

Tot eind 2021 werden de volgende tastbare prestaties gerealiseerd:

·de capaciteit voor de productie van hernieuwbare energie zal met 8 800 MW worden uitgebreid. Daarvan is 3 600 MW reeds geïnstalleerd, een toename met 33 % ten opzichte van het jaar ervoor;

·de energieprestaties van 754 000 huishoudens zullen verbeteren; maar liefst 460 000 huishoudens profiteerden eind 2021 al van de verbeterde omstandigheden (bijna 91 000 meer dan eind 2020);

·het energieverbruik van openbare gebouwen zal jaarlijks met 7,8 terawattuur worden verminderd, waarvan jaarlijks reeds 2,6 terawattuur wordt bespaard;

·overstromingsbeschermingsmaatregelen zullen bijna 34 miljoen mensen minder kwetsbaar maken, van wie er 21,7 miljoen nu minder blootstaan aan overstromingsrisico’s dankzij de ondersteunde investeringen;

·via een beter beheer van landbouw- en bosgrond is er verder vooruitgang geboekt op het gebied van koolstofvastlegging en -behoud en van de vermindering van broeikasgas- en ammoniakuitstoot in de landbouw. Eind 2021 had de EU haar doelstellingen op deze terreinen voor 2025 al overschreden;

·1,7 miljard EUR, oftewel bijna 35 % van de totale EFMZV-steun voor de visserij- en de aquacultuursector, is bestemd voor de instandhouding en de bescherming van het milieu, bijvoorbeeld door de bescherming van Natura 2000-gebieden, de bevordering van de hulpbronnenefficiëntie en de vermindering van de hoeveelheid afval.

Hieronder staan enkele voorbeelden van wat er rond dit actuele onderwerp werd gefinancierd.

Voorbeelden van door de ESI-fondsen gefinancierde projecten die bijdragen aan duurzame groei

Het Cohesiefonds wees 114 miljoen EUR toe aan de aankoop van 23 elektrische treinen voor het grootstedelijk gebied van Riga, Letland. Verwacht wordt dat de nieuwe elektrische passagierstreinen het aantal passagiers met 2,7 miljoen per jaar zullen doen toenemen. Dat betekent een verschuiving weg van minder duurzame vervoerswijzen, kortere reistijden, meer veiligheid en een grotere toegankelijkheid.

Het in het Duitse Hamburg gevestigde “ Peute Energy Center ”-project bevorderde het gebruik van industriële restwarmte om warmte te leveren aan drie districten van de stad. Door gebouwen te voorzien van industriële restwarmte zal dankzij de steun van het EFRO zo’n 8 500 ton aan CO2-uitstoot worden vermeden.

Het ziekenhuiscentrum van Vila Real, in het noorden van Portugal, werd gerenoveerd met steun van het Cohesiefonds. De renovatie van het energiesysteem droeg bij aan het rationaliseren van het energieverbruik, voor wat betreft airconditioning, binnen- en buitenverlichting, waterverwarming en de installatie van hernieuwbare energiesystemen zoals thermische zonne-energie en fotovoltaïsche energie en biomassa. Hierdoor verbeterde het comfortniveau van patiënten en personeel aanzienlijk. Het project leidde tot een substantiële vermindering van het elektriciteitsverbruik en de CO2-uitstoot op jaarbasis.

Het EFMZV heeft financiële steun verleend aan het Alga4Food -project in Portugal, dat ernaar streeft de voordelen van eetbare macro-algen (zeewier) van de Portugese kust te onderzoeken en het gebruik van duurzaam geproduceerde macro-algen in de Portugese gezinskeuken promoot. Het Alga4Food-team brengt de werelden van wetenschap en gastronomie samen door verschillende soorten zeewier te analyseren en inzicht te krijgen in hun smaak en voedingswaarde, en innovatieve manieren te vinden om het te gebruiken in de Portugese keuken.

Optimaliseren van het gebruik van oceaanenergie om het elektriciteitsverbruik van plaatselijke inwoners te dekken en te komen tot een verschuiving naar schone energie en de koolstofarme economie is de ambitieuze uitdaging van het MegaWattBlue-project . Dankzij het door het EFRO gesteunde project kon een getijstroomgenerator van de tweede generatie worden ontwikkeld en getest in de natuurlijke omgeving in het Franse Bretagne. Het prototype maakt een stroomopwekking mogelijk die 2,5 keer groter is dan die van een conventionele getijstroomgenerator.

Het project Engelentuinen (Anielskie Ogrody), een door het Elfpo medegefinancierd project in Polen, hielp bij het vanaf nul oprichten van kleine, ecologische familieboerderijen en ze te ondersteunen bij het telen van biologische groenten, fruit, kruiden en bloemen. Het project bestond uit opleiding via praktische workshops en onlinebegeleiding, waardoor het naar een nationale schaal werd getild. Het inspireerde ook lokale en nationale gemeenschappen om samen te werken met kleine moestuintjes voor schoolkinderen en ouderen.

Het EFRO medefinancierde de bouw van een 55 km lange aardgaspijplijn in de regio Śląskie in het zuiden van Polen. De Tworóg-Tworzeń-pijplijn is onderdeel van de westelijke tak van de noord-zuidgascorridor. De lijn verbindt de terminal voor vloeibaar aardgas (lng) in Świnoujście met de Baltische pijp — via Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije — en zo verder naar de lng-terminal in Kroatië.

Het EFRO ondersteunde de bouw van de Grieks-Bulgaarse gasverbindingspijp in Bulgarije. De verbindingspijp werd commercieel in gebruik genomen op 1 oktober 2022 en heeft een totale lengte van 182 km en een technische capaciteit van 3 miljard kubieke meter per jaar. Verder beschikt de pijp over een optie voor het verhogen van de transmissiecapaciteit. In de huidige geopolitieke omstandigheden is dit strategische infrastructuurproject symbolisch voor het belang van de strategische autonomie van de energiebevoorrading en de diversifiëring van bronnen en routes.

173 miljard EUR voor inclusieve groei

3.3.Inclusieve groei

Investeringen in inclusieve groei maken ongeveer 24 % van de totale financiering uit. Er is 173 miljard EUR beschikbaar voor de drie doelstellingen: duurzame en hoogwaardige werkgelegenheid (57 miljard EUR), sociale inclusie (71 miljard EUR) en onderwijs en beroepsopleiding (45 miljard EUR).

De COVID-19-crisis heeft overal in de samenleving een domino-effect teweeggebracht, dat mensen op verschillende manieren raakt. De sociale agenda van de EU is, samen met de Europese pijler van sociale rechten, belangrijker dan ooit om de economische en sociale gevolgen van de COVID-19-pandemie te verzachten en de economieën en samenlevingen van de EU inclusiever, duurzamer en veerkrachtiger te maken en beter voor te bereiden op de uitdagingen en kansen van de groene en de digitale transitie. In de huidige kritieke situatie zijn de structuurfondsen er om de structurele hervormingen te ondersteunen. Daarbij hoort ook de modernisering van de overheidsdiensten, de bevordering van de jongerenwerkgelegenheid en de vermindering van armoede en ongelijkheid.


Het ESF blijft steun verlenen aan alle Europeanen die het nu moeilijk hebben, om uiteindelijk een socialer Europa tot stand te brengen. Daartoe stimuleert het sociale diensten, banenbehoud en de ondersteuning van kwetsbare en andere groepen, bijvoorbeeld door steun te verlenen voor werktijdverkortingsregelingen, aanvullend loon voor zorgpersoneel, IT-apparatuur, beschermingsmiddelen en dienstverlening voor kwetsbare groepen. Het fonds draagt ook bij aan het opvangen van de gevolgen van de oorlog in Oekraïne door vluchtelingen te steunen.


Eind 2021 hadden de projecten ter verbetering van de arbeidskansen de volgende resultaten opgeleverd:

·55,2 miljoen door het ESF en het jongerenwerkgelegenheidsinitiatief (YEI) ondersteunde deelnemers, onder wie bijna 19,9 miljoen werklozen en 20,9 miljoen niet-beroepsactieven;

·6,4 miljoen mensen hadden dankzij de steun van het ESF en het YEI een baan gevonden;

·van de deelnemers was 47 % laagopgeleid; 14,5 % was migrant, had een buitenlandse achtergrond of behoorde tot een minderheid;

·de deelname van vrouwen en mannen aan gesteunde activiteiten is op EU-niveau bijna gelijk verdeeld (52,9 % zijn vrouwen).

Het YEI is aanzienlijke financiële steun blijven verlenen aan jongeren in de in aanmerking komende lidstaten. Het initiatief boekt goede vooruitgang: eind 2021 is 11,9 miljard EUR toegewezen aan 247 000 projecten. Uit de gedeclareerde uitgaven blijkt een solide uitvoering in het veld; eind 2021 werden ongeveer 3,7 miljoen jongeren bereikt door de steunmaatregel. Van hen:

• hebben ongeveer 2,5 miljoen deelnemers de YEI-interventie afgerond; werd aan 1,1 miljoen deelnemers een baan, vervolgonderwijs, een stageplek of een opleiding aangeboden; en

• volgden ongeveer 1,8 miljoen deelnemers onderwijs of een opleiding, hadden inmiddels een kwalificatie behaald of waren reeds aan het werk, al dan niet als zelfstandige als gevolg van door het YEI gesteunde interventies.

Voor sociale inclusie, waaraan het ESF het meest bijdraagt, zijn de tot nu toe geselecteerde projecten goed voor bijna 62 miljard EUR. Eind 2021 hadden 3,6 miljoen deelnemers met een handicap, 8 miljoen migranten, deelnemers met een buitenlandse achtergrond of tot een minderheid behorende personen, en 10,3 miljoen andere kansarmen hulp gekregen om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren en de op die markt gewenste vaardigheden te ontwikkelen. Dankzij de EU-steun in het kader van het EFRO werd de capaciteit van de infrastructuur voor kinderopvang en onderwijs uitgebreid voor 19,7 miljoen mensen, en profiteren 53 miljoen mensen nu van verbeterde gezondheidszorg in de hele EU.

Via het Elfpo werden meer dan 175 000 acties ter bevordering van sociale inclusie in plattelandsgebieden ondersteund. Ook werd er steun verleend aan plaatselijke plattelandsgemeenschappen die hun eigen plaatselijke ontwikkelingsstrategieën uitvoeren. Meer dan 3 650 lokale actiegroepen die lokale ontwikkelingsstrategieën uitvoeren, bestrijken 64 % van de plattelandsbevolking in de EU en brengen publieke, particuliere en maatschappelijke belanghebbenden in een bepaald gebied samen.

Op het gebied van onderwijs en opleiding was 52 miljard EUR vastgelegd voor geselecteerde projecten. Dankzij de steun uit het ESF en het YEI waren eind 2021 25,9 miljoen laaggeschoolden geholpen, hadden 8,8 miljoen mensen een kwalificatie behaald en volgden 2,6 miljoen mensen onderwijs of een opleiding.

Voorbeelden van door de ESI-fondsen gefinancierde projecten die bijdragen aan inclusieve groei

Een innovatieve Litouwse start-up heeft de app Mindletic ontwikkeld voor het versterken van de fysieke en emotionele gezondheid. Deze app helpt gebruikers te bepalen hoe het gesteld is met hun emotionele toestand door te kijken naar hun energiepeil en gemoedsgesteldheid. Aan de hand van de geanonimiseerde gegevens probeert het Mindletic-team de emotionele balans van de gebruiker vast te stellen. Mindletic werd mede opgericht met gecertificeerde psychologen en professionele organisaties voor geestelijke gezondheid.

In het Franse Haute-Normandie hebben vier opleidingscentra uit de bouwsector en de sector openbare werken een gezamenlijk project uitgevoerd, “CFA numérique” of “digitaal beroepsbegeleidend onderwijs” genoemd, met als doel onderwijsmiddelen te dematerialiseren. Dit heeft geleid tot de uitrol van verscheidene samenwerkende platforms voor de verspreiding van digitale onderwijsinhoud, kennisdeling, het bouwen van gegevensmodellering en augmented reality-uitrusting. Door deze hulpbronnen kon er beter worden afgestemd op de ontwikkelingen in de opleiding van mensen die een stage duaal leren lopen. Het project ontving 631 miljoen EUR uit het EFRO.

Het EFRO heeft de totstandbrenging van tien afzonderlijke huisvestingseenheden in de Poolse stad Zamość, vlak bij de Pools-Oekraïense grens, medegefinancierd. Als onderdeel van dit door CARE mogelijk gemaakte project werd het gebouw aangepast om huisvestingsfuncties te vervullen voor mensen die Oekraïne ontvluchten (vooral vrouwen met kinderen) na de aanval door de Russische Federatie op Oekraïne. Het gebouw werd uitgerust om ook sociale functies te vervullen zoals een speelruimte voor kinderen, een integratiecentrum met een multimediavergaderzaal, een was- en droogruimte en kantoren voor professionals die steun verlenen aan projectdeelnemers (psychologen, vormingswerkers, advocaten enz.).

In Oostenrijk kunnen bedrijven dankzij “100 Percent”, een door het ESF ondersteund project, nu gratis advies krijgen dat hen moet helpen de genderkloof te dichten. Het project ondersteunt bedrijven om transparante verloningssystemen te ontwerpen en de kansen voor werkende vrouwen te verbeteren. “100 Percent” wil niet alleen het bewustzijn rond de genderkloof vergroten, maar laat bedrijven ook zien hoe een betere benutting van de diversiteit van hun personeelsbestand de innovatie en de veerkracht kan stimuleren. Het overlegmodel kan flexibel inspelen op de behoeften van elk bedrijf en omvat professionele gegevensanalyse, het ontwikkelen van actieplannen en steun tijdens de uitvoering. Werknemers kunnen managementadvies, loopbaanbegeleiding en andere steun krijgen.

Meer dan 9 000 Oekraïense vluchtelingen zullen kunnen profiteren van de diensten die door het project “Solidariteit” in Bulgarije worden verleend. Project “Solidariteit” wil, met de steun van het ESF en React-EU, Oekraïners helpen in Bulgarije te integreren door hen de weg te wijzen op de arbeidsmarkt via het nationale werkgelegenheidsagentschap. Het project biedt ook psychologische ondersteuning, gepersonaliseerde loopbaanbegeleiding en huursteun.


3.4.Bevordering van de institutionele capaciteit en een efficiënte overheidsadministratie

6,4 miljard EUR voor efficiënt openbaar bestuur

Er is 6,4 miljard EUR uitgetrokken voor projecten rond institutionele capaciteit en hervormingen. Eind 2021 was naar schatting 7,2 miljard EUR toegewezen aan dergelijke projecten, wat overeenkomt met 113 % van het geplande bedrag. De uitgaven in het veld bedroegen 3,7 miljard EUR (58 % van het geplande totaal). Deze inspanning werd aangevuld met steun die, naast de ESI-fondsen, werd verleend via het programma ter ondersteuning van structurele hervormingen, dat nu is omgevormd tot het instrument voor technische ondersteuning( 12 ).

De uitvoering van ESF-projecten die gericht zijn op het uitbouwen van de capaciteiten van belanghebbenden door te voorzien in onderwijs, een leven lang leren, opleiding en werkgelegenheids- en sociaal beleid is aanzienlijk toegenomen, van een projectselectiepercentage van 60 % eind 2020 naar 86 % eind 2021.


In het kader van deze doelstelling:

·hebben 840 000 deelnemers steun ontvangen uit het ESF;

·zijn 3 000 projecten die gericht zijn op nationale, regionale of lokale overheden of overheidsdiensten door het ESF gesteund.


Voorbeelden van door de ESI-fondsen gefinancierde projecten die helpen om de institutionele capaciteit te versterken

Met een EFRO-financiering ter waarde van 32 miljoen EUR werd 38,75 % van de streek rond het Poolse Lubelskie gedekt door het e-geodesia-project . Er werden gegevens en documenten verzameld en cartografische hulpbronnen werden gedigitaliseerd om onlinediensten te verlenen in verband met gegevensdeling van registers, bestanden en kadastrale kaarten.

Dankzij ESF-steun werden werknemers van de openbare sector in Malta aangemoedigd om geospatiale technologie en de verzameling en verwerking van geografische gegevens te bestuderen. Aangezien dit soort technologie meer invloed kan hebben op beleids- en besluitvorming, is het een steeds belangrijker hulpmiddel voor openbare diensten. Dit zal bijdragen tot het verhogen van de capaciteit en expertise van de werknemers van de Maltese openbare diensten.

3.5.Territoriale en stedelijke ontwikkeling

32 miljard EUR voor territoriale en stedelijke ontwikkeling

In de periode 2014-2020 is ongeveer 32 miljard EUR uitgetrokken voor geïntegreerde territoriale ontwikkeling en duurzame stedelijke ontwikkeling in het kader van bovengenoemde hoofdstukken. Vertragingen in het afwerken van de strategieën en het opzetten van de procedures voor gedecentraliseerde uitvoering hebben geleid tot een langzame start. In het kader van het cohesiebeleid is tot eind 2021 31,5 miljard EUR toegewezen aan projecten, wat neerkomt op 99 % van de geplande toewijzing. Het bestedingstempo van de projecten is ook opgevoerd en kwam eind 2020 uit op 52 % van de geplande toewijzing (17 miljard EUR), tegenover 39 % eind 2020, hoewel het percentage nog steeds aanzienlijk onder het gemiddelde van 62 % ligt.

De projecten die in het kader van de geïntegreerde ontwikkelingsstrategieën zijn geselecteerd, zullen het volgende opleveren:

·46 miljoen m2 aan gerenoveerde of nieuw ontwikkelde stedelijke open ruimte die toegankelijk is voor het publiek;

·3,3 miljoen m2 aan gerenoveerde of pasgebouwde openbare gebouwen en meer dan 26 000 gerenoveerde woningen.

In overeenstemming met de financiële uitvoering blijft de uitvoering achter en schommelt tussen 43-52 % van de streefwaarden.

Voorbeelden van door de ESI-fondsen gefinancierde projecten die bijdragen aan territoriale en stedelijke ontwikkeling

In Cádiz, in de Spaanse regio Andalusië, heeft het EFRO de renovatie van 100 sociale woningen medegefinancierd. Doel van dit project is de energie-efficiëntie te vergroten en de CO2-uitstoot in gebouwen en in infrastructuur- en openbare diensten te verminderen, om het uiteindelijke energieverbruik van de residentiële sector met 15 % te verminderen.

Het EFRO heeft het project “ Discovery Passage ” medegefinancierd. Het project maakt deel uit van een complex stadsvernieuwingsproject van de stad Tarnów in de regio Małopolska, in het zuiden van Polen. Het nieuwe wetenschaps- en technologiecentrum verstrekt informatie over de belangrijkste ontdekkingen, uitvindingen en de auteurs ervan die op verscheidene manieren een band hebben met Tarnów. Het centrum streeft ernaar de stad te ontwikkelen en te promoten op het gebied van onderwijs, wetenschap, technologie en ondernemerschap en om een samenwerking tussen deze actoren op te starten.

3.6. Territoriale samenwerking

13 miljard EUR voor territoriale samenwerking

Het EFRO verleent steun aan programma’s voor territoriale samenwerking die investeren in grensoverschrijdende, transnationale en interregionale projecten. Deze programma’s zijn goed voor bijna 13 miljard EUR van de geplande toewijzing, terwijl eind 2021 al 13,4 miljard EUR was toegewezen aan projecten. Deze projecten hebben 8 miljard EUR aan uitgaven gegenereerd (64 % van het geplande bedrag). De financiële uitvoering van de samenwerkingsprogramma’s hield eind 2021 gelijke tred met de uitvoering van de nationale/regionale programma’s.

Sommige van de prestaties van de programma’s voor territoriale samenwerking zijn opgenomen in de indicatoren die zijn geaggregeerd in het kader van de essentiële investeringsthema’s, terwijl enkele specifieke indicatoren het samenwerkingsaspect van de gesteunde projecten meten:

·meer dan 33 000 ondernemingen hebben deelgenomen aan grensoverschrijdende, transnationale of interregionale onderzoeksprojecten;

·ongeveer 100 000 mensen hebben deelgenomen aan gezamenlijke plaatselijke werkgelegenheidsinitiatieven en gezamenlijke trainingen;

·165 000 personen hebben geprofiteerd van initiatieven voor grensoverschrijdende mobiliteit.

Voorbeelden van door de ESI-fondsen gefinancierde projecten die bijdragen aan territoriale samenwerking

Klimaatverandering houdt niet op aan de grens. Daarom werden met de Interreg-projecten een reeks mitigerende en veerkrachtmaatregelen voor het klimaat op poten gezet. In het kader van een samenwerkingsprogramma tussen Oostenrijk en Hongarije werd voor 13 miljoen EUR aan projecten rond veerkracht bij overstromingen gefinancierd. Het meest opmerkelijke is het SEDDON II -project, dat het beheer van rivierwatersediment ondersteunt om de ecologische status te verbeteren en overstromingsrisico’s op de Donau af te wenden.

Het samenwerkingsprogramma tussen Tsjechië en Polen ondersteunt ook mitigerende en paraatheidsmaatregelen bij overstromingen. De interventies verhogen de grensoverschrijdende paraatheid om actie te ondernemen in crisissituaties, vooral bij overstromingen.

4.Evaluatiewerkzaamheden van de lidstaten

Het afgelopen jaar hebben de lidstaten meer middelen uitgetrokken om de impact van de door de ESI-fondsen ondersteunde acties en de uitvoering ervan te beoordelen.

Bevindingen uit evaluaties die in de lidstaten zijn uitgevoerd, zijn doorgaans zeer specifiek voor de plaatselijke context van de ondersteunde acties. Zij bieden echter waardevolle inzichten die kunnen helpen bij het afstemmen van acties en projecten in het laatste deel van de programmeerperiode 2014-2020 en, wat belangrijk is, bij het ontwerpen van de nieuwe acties in de programma’s 2021-2027.

Over het algemeen bleken uit de uitgevoerde evaluaties positieve resultaten op de ondersteunde gebieden en laten zij zien dat de acties en projecten doeltreffend waren bij het ondersteunen van mensen en kmo’s en gunstig waren voor zowel publieke als private entiteiten. Tot nog toe werd in slechts enkele evaluaties beschreven hoe de COVID-19-pandemie van invloed was op bepaalde sectoren en programmeringskeuzes. Verwacht wordt dat het aantal evaluaties waarin naar deze elementen is gekeken, evenals andere maatregelen die zijn geïntroduceerd om een antwoord te bieden op de meest recente vluchtelingen- en energiecrises, in de toekomst zullen toenemen.

Het werkdocument van de diensten van de Commissie dat bij dit verslag is gevoegd, bevat meer details over de bevindingen van de evaluaties die de lidstaten en de Commissie hebben verricht met betrekking tot de door de ESI-fondsen gesteunde programma’s.

5.Conclusies

Een stabiel kader in een dynamische omgeving

De afgelopen jaren hebben de crises elkaar opgevolgd en zich opgestapeld: van de gezondheidscrisis naar de door de Russische invasie van Oekraïne veroorzaakte energiecrisis tot de klimaatcrisis die al vele jaren bezig is. Naast de herstel- en veerkrachtfaciliteit illustreren een opeenvolging van initiatieven van het cohesiebeleid (zoals CRII in 2020, React-EU in 2021, CARE en FAST-CARE in 2022) hoe de ESI-fondsen zich voortdurend aanpassen om te reageren op noodsituaties. Deze initiatieven hebben de ESI-fondsen in staat gesteld hun strategische opdracht aan te pakken en tegelijkertijd het hoofd te bieden aan deze nooit geziene crises.

Zowel de EU-lidstaten als de Europese Commissie waren er snel bij om hun uitgavenprogramma’s af te stemmen op de nieuwe realiteit. Daarmee lieten ze zien dat de fondsen voldoende wendbaar zijn om in te spelen en te reageren op onvoorziene gebeurtenissen en omstandigheden. Tegelijkertijd bleven de ESI-fondsen structurele, voorspelbare steun verlenen door burgers te helpen toegang te krijgen tot kwaliteitsvolle en betrouwbare openbare diensten en regio’s en bedrijven te helpen de uitdagingen van de groene en de digitale transitie te gebruiken als hefboom voor nieuwe bronnen van concurrentievermogen, en werknemers te helpen de vaardigheden te verwerven die hen in staat stellen productiever te zijn en betere banen te krijgen. Sinds het begin van de COVID-19-pandemie in 2020 heeft het cohesiebeleid in totaal meer dan 160 miljard EUR verstrekt aan lidstaten om hun veerkracht te vergroten en hun sociale en regionale convergentie te stimuleren.

De EU benadrukt voortdurend de positieve impact van energie-efficiëntiemaatregelen, de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen en de marktintegratie op onze energiezekerheid. ESI-fondsen zijn het voornaamste hulpmiddel voor de EU om publieke financiële steun te verlenen aan schone energie, met name energie-efficiëntie, waaronder de renovatie van gebouwen, de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen en energienetwerken. In dit verband helpt het cohesiebeleid de lidstaten en regio’s om energiearmoede aan te pakken en de energierekening van huishoudens te verlagen en tegelijkertijd de uitstoot van broeikasgasemissies te verminderen en duurzame banen te scheppen in de bouwsector. De Russische invasie van Oekraïne heeft het cruciale belang van energiezekerheid en de noodzaak van een transitie naar een klimaatneutrale economie alleen maar bevestigd.

De uitvoering van de programma’s vordert goed en we kunnen spreken van een aanzienlijke versnelling in de bestedingen in 2020 en 2021, waaruit een gestage positieve ontwikkeling blijkt. Uit de meest recente gegevens over financiële uitvoering per 30 september 2022 blijkt dat het tempo van de uitvoering wordt opgevoerd naarmate het einde van de programmeringscyclus nadert. Het komt erop aan de resterende middelen snel en goed te gebruiken, zowel om groei te genereren en banen te scheppen als om de directe en indirecte gevolgen van COVID-19 aan te pakken, evenals de crisis in Oekraïne en de gevolgen daarvan voor de energieprijzen.

Voor de periode 2021-2027 zal de 370 miljard EUR die beschikbaar is uit hoofde van het cohesiebeleid gericht blijven op de belangrijkste investeringen in banen en groei, waarbij de nadruk ligt op een meer inclusief Europa en een groenere, koolstofarme economie.

De ESI-fondsen zullen een krachtig instrument blijven om mensen en kmo’s te helpen. Het cohesiebeleid heeft laten zien dat het uitstekend kan reageren op de verschillende crises die de EU de afgelopen jaren hebben getroffen en blijft zich ondertussen inzetten voor de langetermijndoelstelling van het verkleinen van de verschillen tussen de EU-regio’s en het bevorderen van de sociale en territoriale convergentie. Tegelijkertijd zet het in snel tempo koers naar de groene en de digitale transitie.

(1) ()    Bij Verordening (EU) 2020/2220 is de huidige uitvoeringsperiode van het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling met twee jaar verlengd om de lidstaten en de Commissie de kans te geven alle elementen gereed te hebben die nodig zijn om het nieuwe juridisch kader en de strategische plannen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid toe te passen.
(2) ()    Voor zover er gegevens beschikbaar zijn, laten zij ook de gedeeltelijke vooruitgang in de financiële uitvoering tot en met 30 september 2022 zien.
(3) ()    De details van de financiële uitvoering per fonds en per lidstaat zijn opgenomen in de bijlagen.
(4) ()    In het geval van het Elfpo zijn de kosten subsidiabel tot eind 2025.
(5) ()    Deze lichte overtoewijzing creëert een buffer voor het geval dat bepaalde projecten mislukken in de uitvoeringsfase of er extra middelen beschikbaar komen, en zorgt zo voor een optimale absorptie van de middelen.
(6) ()    Hierin zitten 17 miljoen EUR aan vrijmakingen in het EFRO en het CF, 16 miljoen EUR aan vrijmakingen in het ESF en 32 miljoen EUR aan vrijmakingen in het EFMZV. Er waren geen vrijmakingen voor het Elfpo in 2021.
(7) ()    Alle ESI-fondsen zijn gericht op steun aan bedrijven. De projecten ondersteunden 2 miljoen bedrijven in het kader van het EFRO, 1,7 miljoen micro-, kleine en middelgrote ondernemingen in het kader van het ESF en 390 000 plattelandsbedrijven in het kader van het Elfpo.
(8) ()    Verordening (EU) 2020/2221 van het Europees Parlement en de Raad van 23 december 2020 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1303/2013 wat betreft uitzonderlijke extra middelen en uitvoeringsregelingen om bijstand te verlenen ter bevordering van het crisisherstel in de context van de COVID-19-pandemie en de sociale gevolgen daarvan en ter voorbereiding van een groen, digitaal en veerkrachtig herstel van de economie (React-EU) (PB L 437 van 28.12.2020, blz. 30).
(9) ()    Deze informatie is beschikbaar op het COVID-19-dashboard op het Cohesion Open Data Platform.
(10) ()    De geaggregeerde bedragen voor de hoofdbeleidsterreinen zijn hoger dan de specifieke bedragen per thematische doelstelling in bijlage 1.1. Dit heeft te maken met de herbestemming van de onder “multithematische doelstellingen” gerapporteerde investeringen.
(11) ()    Het geselecteerde bedrag is hoger dan het geplande bedrag met het oog op een betere absorptie ingeval bepaalde projecten tijdens de uitvoeringsfase mislukken of er extra geld beschikbaar komt.
(12) ()    Verordening (EU) 2021/240 van het Europees Parlement en de Raad van 10 februari 2021 tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning (PB L 57 van 18.2.2021, blz. 1). Ook beschikbaar op: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:32021R0240