Bijlagen bij COM(2018)256 - Uitvoering (2014-2017) van het ondersteuningskader voor ruimtebewaking en -monitoring (SST) - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2018)256 - Uitvoering (2014-2017) van het ondersteuningskader voor ruimtebewaking en -monitoring (SST). |
|---|---|
| document | COM(2018)256   |
| datum | 3 mei 2018 |
Verwacht wordt dat het mechanisme voor gebruikersinteractie in 2018 zal worden opgezet. De eerste gebruikersfeedbackcampagne vond plaats van mei tot en met juni 2017. De respondenten op de vragenlijst waren over het algemeen tevreden over de initiële SST-diensten, maar het responspercentage bedroeg slechts 26 %. Ze stelden verbeteringen voor met betrekking tot de harmonisatie en timing van de levering van producten en meer informatie over het object en de gebeurtenis. SATCEN en het SST-consortium identificeerden gebruikersbehoeften en een voorlopige lijst van potentiële gebruikers.
Beheer van SST-subsidies
De Europese SST-activiteiten zijn op drie belangrijke gebieden met EU-subsidies gefinancierd:
-de verlening van Europese SST-diensten (1SST);
-de netwerkvorming van activa en de coördinatie van activiteiten (2SST); en
-de upgrade van bestaande en de ontwikkeling van nieuwe SST-activa (3SST).
In totaal is 167,5 miljoen euro toegewezen voor de periode 2015-2020 via diverse subsidies in het kader van de Copernicus-, Galileo- en Horizon 2020-programma's, waarvan ongeveer 70,5 miljoen euro voor de uitvoering van de activiteiten van het SST-besluit (1SST- en 2SST-subsidies) en 97 miljoen euro voor het upgraden van sensoren (3SST).
De in dit verslag beschreven activiteiten werden medegefinancierd door de subsidies voor 2015, die in december 2017 administratief werden afgesloten. De in december 2017 ondertekende subsidies voor 2016-2017 moeten de continuïteit van de activiteiten en de overgang naar uitgebreidere en effectievere Europese SST-diensten waarborgen. De thema's van de Horizon 2020-oproepen voor subsidies voor 2018-2020 zijn in 2017 gepubliceerd 19 .
De financieringsregelingen van de EU voor de eerste SST-projecten zijn complex en administratief omslachtig gebleken. In 2015-2017 leidde dit tot het gelijktijdige beheer van verscheidene subsidies van relatief korte duur (18 maanden) op grond van verschillende financiële regels. Er werden enige inspanningen geleverd om de regelingen voor het beheer van de subsidies te vereenvoudigen 20 .
Governance
In het SST-besluit wordt de gevoelige aard van SST erkend en de uitvoering en het beheer van het Europese SST-vermogen overgelaten aan de deelnemende lidstaten, met activa die op nationaal niveau eigendom zijn. De betrokkenheid van de Commissie in 2014-2017 had vooral betrekking op het monitoren van de procedure voor deelname van de lidstaten, het uitvoeren van subsidies, de informele interactie met het SST-consortium en het opstellen van het coördinatieplan 2017-2020.
De governancestructuur van het SST-consortium omvat stuurgroepen, technische en veiligheidscomités en project- en financiële coördinatie, waarbij besluiten met eenparigheid van stemmen worden genomen. De meeste besluiten, ook die met betrekking tot het programmabeheer, worden genomen in de stuurgroep, waar de Commissie sinds 2017 waarnemer is. Het coördinatiecomité is verantwoordelijk voor het beheer van de SST-samenwerking (SST-consortium en SATCEN).
Met de vaststelling van het tweede uitvoeringsbesluit in 2016 heeft de Commissie de tweede ronde van aanvragen van lidstaten voor toetreding tot het SST-consortium gelanceerd. Drie lidstaten (Polen, Roemenië en Portugal) hebben tegen de uiterste datum van 19 augustus 2017 formele aanvragen ingediend om lid te worden van het SST-consortium en de procedure moet in 2018 zijn afgerond. De deelname van nieuwe lidstaten kan de prestaties van de Europese SST helpen verbeteren.
Acht andere lidstaten (Oostenrijk, Kroatië, Finland, Tsjechië, Griekenland, Letland, Slowakije en Zweden) hebben hun voornemen kenbaar gemaakt om als deelnemende entiteiten met het SST-consortium samen te werken bij de uitvoering van de toekomstige subsidies. De particuliere sector draagt bij aan de Europese SST, voornamelijk als leverancier van technologie en gegevens, en neemt niet deel aan het bestuur van de Europese SST.
5. BEOORDELING
5.1 Resultaten en effecten
Het kader heeft resultaten opgeleverd wat betreft de instelling en de werking van de Europese SST-functies en -activiteiten. Gezien het relatief korte tijdsbestek van de Europese SST-operaties is het echter nog niet mogelijk de sociaaleconomische effecten vast te stellen.
De belangrijkste resultaten van het kader kunnen als volgt worden samengevat:
-beschikbaarheid van de Europese SST-diensten – het SST-consortium verleent sinds 1 juli 2016 diensten onder het Europese SST-logo via het Europese SST-portaal. Alle Europese institutionele gebruikers en eigenaren en exploitanten van ruimtevaartuigen krijgen 24 uur per dag en 7 dagen per week gratis diensten voor het vermijden van botsingen, fragmentatie in de omloopbaan en terugkeer. Het aantal gebruikers is gestaag toegenomen;
-bereiken van gebruikers – potentiële gebruikers werden geïdentificeerd en hun behoeften gedocumenteerd. De feedback van gebruikers is weliswaar beperkt, maar veelbelovend. De Europese SST heeft ertoe bijgedragen dat de belanghebbenden zich meer bewust zijn geworden van de ruimtevaartrisico's en van de noodzaak om de ruimte-infrastructuur te beschermen;
-samenwerking en verzameling van gedeelde knowhow – NOC's onderhouden regelmatig contact. Nationale deskundigen delen kennis en werkmethoden via werkgroepen die de SST-subsidies uitvoeren. De systemen, processen en procedures van elk NOC zijn beoordeeld;
-in kaart brengen en poolen van Europese activa – in totaal hebben 33 sensoren bijgedragen aan de eerste Europese SST-operaties, die alle banen bestreken. Hun initiële architectuur en prestaties zijn beoordeeld. Er is vastgesteld welke Europese sensoren potentieel geschikt zijn voor de Europese SST en er is begonnen met het upgraden van de nationale sensoren;
-bereiken van andere lidstaten - de Europese SST trok belangstelling en bracht nieuwe lidstaten ertoe samen te werken met of toe te treden tot het SST-consortium.
5.2 Doeltreffendheid
Het kader vergemakkelijkte het opzetten van het initiële Europese SST-vermogen met het oog op de algemene doelstelling om de duurzaamheid op lange termijn van de Europese ruimte-infrastructuur en -diensten te waarborgen. Alle drie de diensten zijn opgericht en operationeel, zoals bepaald in het SST-besluit. Sinds de aanvang van de Europese SST-operaties hebben de NOC's botsingswaarschuwingen gegeven en hebben zich geen catastrofale incidenten voorgedaan met geregistreerde ruimtevaartuigen, waaronder EU-satellieten. Gebeurtenissen van terugkeer zijn gemonitord en gerapporteerd. Eind 2017 lagen de uitbreiding van het SST-consortium en de uitvoering van SST-subsidies op schema. Het kader is in een passend tempo ten uitvoer gelegd overeenkomstig het coördinatieplan, gezien de complexiteit en de gevoelige aard van het domein. Het innovatieve Europese SST-governancemodel heeft vooruitgang in dit uiterst gevoelige domein vergemakkelijkt.
Ondanks deze resultaten moet de Europese SST haar prestaties en autonomie nog verbeteren. De Europese SST functioneert als een optelsom van nationale vermogens, met verschillende nationale gegevensbanken en verschillende dienstverleningsniveaus, waarbij schaalvoordelen en het vermijden van onnodig dubbel werk nog moeten worden gerealiseerd. Daartoe zijn de voorbereidende werkzaamheden verricht voor netwerkvorming tussen NOC's en de uitwisseling van SST-gegevens en -informatie met het oog op de ontwikkeling van een gemeenschappelijke Europese gegevensbank en de optimalisering van de Europese SST-operaties. Zoals blijkt uit de initiële architectuurstudies die in het kader van de SST-subsidies zijn uitgevoerd, is verdere vooruitgang in de richting van de Europese SST-autonomie bovendien afhankelijk van aanzienlijke investeringen in bestaande en nieuwe sensoren voor bewaking en monitoring van ruimteobjecten. Daartoe is advies op EU-niveau nodig over de langetermijnvisie en strategische doelstellingen.
De Europese SST-diensten hebben geen betrekking op ruimtegevaren gedurende de gehele levenscyclus van ruimtemissies, van lancering tot verwijdering, die echter een bedreiging vormen voor de duurzaamheid op lange termijn van de Europese ruimte-infrastructuur en -diensten. Bovendien bevat het kader geen omschrijving van activiteiten of middelen om het verkennen van potentiële synergieën met andere segmenten van het omgevingsbewustzijn in de ruimte (ruimteweer en aardescheerders) te vergemakkelijken en heeft het nog geen hefboomeffect op het internationale toneel gecreëerd naarmate het vermogen zich ontwikkelt.
5.3 Europese meerwaarde
Het SST-ondersteuningskader heeft de lidstaten ertoe aangezet op dit nationaal gevoelige domein samen te werken en heeft ertoe bijgedragen de transparantie te vergroten en vertrouwen op te bouwen.
SST-diensten die toegankelijk zijn voor Europese gebruikers en uitmuntendheid bevorderen
De Europese SST-dienst is gratis beschikbaar voor alle betrokken Europese gebruikers en is van bijzonder belang geweest voor Europese publieke en particuliere satellieteigenaren en -exploitanten die niet over een eigen hoogwaardig vermogen voor het voorkomen van botsingen beschikken. Verzoeken om toegang tot de Europese SST-diensten zijn ontvangen van niet-EU-landen; er moeten specifieke criteria worden ontwikkeld om dergelijke verzoeken te behandelen.
Het kader creëerde een platform voor leren en kennisuitwisseling tussen NOC's, wat bevorderlijk is voor de verbetering van diensten met toegevoegde waarde, ook ten behoeve van gebruikers die voorheen door de nationale SST werden bediend.
Een einde maken aan de fragmentatie van de nationale SST-vermogens en de Europese autonomie versterken
De eerste Europese studies naar het in kaart brengen van sensoren en sensorarchitectuur leveren strategische input op die de toekomstige ontwikkeling van het Europese SST-vermogen op een meer gecoördineerde en kostenefficiënte wijze mogelijk moet maken. Daarom moet het mogelijk zijn de sensoren in Europa te optimaliseren, te upgraden en te ontwikkelen.
Europa is sterk afhankelijk van gegevens uit de VS, die van uiteenlopende kwaliteit en toegankelijkheid zijn. De totstandbrenging van de Europese SST vormt de basis voor en de eerste stap naar de toekomstige ontwikkeling van een zekere mate van Europese autonomie op het gebied van SST. Vanwege de hoge kosten die gepaard gaan met het opzetten van een krachtig SST-vermogen, zou geen enkele lidstaat het zich kunnen veroorloven om alleen te investeren. De Europese SST heeft zich bereid getoond op EU-niveau samen te werken om dit doel te bereiken.
6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
Gezien de relatief korte periode van de uitvoering van het kader liggen de activiteiten op schema om de in het coördinatieplan voor 2014-2020 geplande resultaten te bereiken. De Europese SST heeft resultaten opgeleverd voor alle activiteiten en de drie diensten waarin het SST-besluit voorziet en heeft een Europese meerwaarde gecreëerd. In de volgende fase moet de uitvoering echter worden geïntensiveerd en moet de Europese SST verder worden ontwikkeld om de doeltreffendheid ervan te verbeteren.
De volgende operationele mijlpalen moeten het gemakkelijker maken de algemene doelstelling te verwezenlijken om de duurzaamheid op lange termijn van de Europese ruimte-infrastructuur en -diensten te helpen waarborgen:
-het vaststellen van een effectieve toekomstige Europese SST-architectuur en passende regelingen voor de levering van diensten – dit is van cruciaal belang voor optimalisering en Europese meerwaarde. Toekomstige ontwikkelingen moeten ervoor zorgen dat de Europese SST voortbouwt op de complementariteit van nationale activa en de Europese SST-architectuur optimaliseert, terwijl onnodig dubbel werk tussen de functies wordt vermeden. Op basis van de architectuurstudies zijn investeringen in bestaande en nieuwe sensoren noodzakelijk om de capaciteit en de dienstverlening van de Europese SST te verbeteren. Daartoe moet onder meer een degelijk ontwikkelingsplan worden opgesteld dat moet leiden tot de toekomstige Europese SST-architectuur.
-een gemeenschappelijke EU-gegevensbank van baanobjecten, die voortbouwt op nationale gegevens – dit is onmisbaar voor de toekomstige autonomie van Europa op het gebied van SST. Daartoe moet in de nabije toekomst vooruitgang worden geboekt met de netwerkvorming tussen NOC's en de uitwisseling van gegevens en informatie op het gebied van SST. Parallel daaraan moet de EU een besluit nemen over het ambitieniveau dat richting moet geven aan de strategische ontwikkeling van de Europese SST. Ze moet een passende, aanvaardbare en haalbare mate van autonomie vaststellen en mogelijke strategieën overwegen om complementariteit met belangrijke partnerlanden te waarborgen;
-het bereiken van, en actieve betrokkenheid bij, potentiële gebruikers, ondersteund door de verdere ontwikkeling van de Europese SST-diensten – de Europese SST heeft ertoe bijgedragen dat gebruikers voor haar diensten worden aangetrokken en dat het bewustzijn met het oog op bedreigingen in de ruimte wordt vergroot, maar een grote groep potentiële gebruikers moet nog worden bereikt. Daartoe moeten de kwaliteit en efficiëntie van de Europese SST-diensten worden verbeterd in overeenstemming met de behoeften van de gebruikers, onder meer wat betreft toegevoegde waarde en operationele afhandeling van de vloot. Dit moet worden ondersteund door: geïntensiveerde outreach-campagnes; verdere ontwikkeling van het feedbackmechanisme voor gebruikers en van gemeenschappelijke operationele procedures en normen voor dienstverlening voor de Europese SST; en opneming van diensten met een toegevoegde waarde in het gemeenschappelijke gegarandeerde basispakket;
-in overweging nemen van de behoeften aan synergieën en mogelijke middelen om ze tot stand te brengen met andere segmenten van het omgevingsbewustzijn in de ruimte en de behoefte aan SST-diensten die de ruimtegevaren gedurende de levenscyclus van volledige ruimtemissies bestrijken;
-formulering van een langetermijnvisie, strategische doelstellingen en algemene richtsnoeren op EU-niveau – deze moeten worden ondersteund door routekaarten voor de uitvoering en meerjarenplannen en rekening houden met de voorbereidende werkzaamheden die tot dusver zijn verricht;
-een verdere vereenvoudiging van de regeling voor het beheer van Europese SST-subsidies – dit is nodig om de uitdagingen aan te pakken die verband houden met de complexe en administratief lastige financieringsregelingen van de EU en om te zorgen voor voorspelbaarheid en stabiliteit voor de toekomstige ontwikkeling van Europese SST-subsidies; en
-veranderingen inzake governance om te zorgen voor een kosteneffectief beheer – dit is van cruciaal belang om een mogelijke bredere deelname van de lidstaten en de ontwikkeling van de Europese SST te ondersteunen. De betrokkenheid van de Commissie bij de Europese SST op strategisch, beleids- en organisatieniveau moet worden versterkt om meer begeleiding en toezicht mogelijk te maken. De rol van SATCEN bij het vergemakkelijken van de levering van Europese SST-diensten moet verder worden onderzocht.
(1) Resolutie van de Raad van 26 september 2008 Vooruitgang boeken met het Europees ruimtevaartbeleid, PB C 268 van 23.10.2008
(2) PB L 158 van 27.5.2014, blz. 227.
(3) In de zin van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2012 tot vaststelling van de financiële regels van toepassing op de algemene begroting van de Unie en tot intrekking van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002.
(4) Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's Ruimtestrategie voor Europa (COM(2016) 705 van 26.10.2016) (de ruimtestrategie).
(5) Artikel 3 van het SST-besluit.
(6) Artikel 4 van het SST-besluit.
(7) De deelname van verzoekende lidstaten aan het SST-consortium is afhankelijk van een nalevings- en veiligheidsbeoordeling door de Commissie.
(8) Op 17 januari, 1 maart, 30 maart, 18 mei, 12 juni en 11 december 2017.
(9) Op 2 maart en 27 november 2017.
(10) Op 5-6 juli, 20 september, 13 november en 12 december 2017.
(11) Samenvattend verslag over de openbare raadpleging bij de Mededeling Ruimtestrategie voor Europa van de Commissie.
(12)
Uitvoeringsbesluit van de Commissie van 19 december 2016 betreffende een coördinatieplan voor het ondersteuningskader voor ruimtebewaking en -monitoring en betreffende de procedure voor de deelname van de lidstaten, (C(2016) 8482).
(13) Uitvoeringsbesluit van de Commissie van 12 september 2014 betreffende de procedure voor deelname van de lidstaten aan het ondersteuningskader voor ruimtebewaking en monitoring (C(2014) 6342 final).
(14) Agenzia Spaziale Italiana (ASI), Centro para el Desarrollo Tecnológico Industrial (CDTI), Centre National d’Etudes Spatiales (CNES), Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR), UK Space Agency (UKSA).
(15) LEO – lage omloopbaan; MEO – mediumbaan om de aarde; HEO – sterk elliptische baan; GEO – geostationaire baan.
(16) CDM's bevatten baaninformatie over ruimteobjecten die wordt gebruikt om potentiële conjuncties te analyseren.
(17) Omvat informatie ontvangen uit de VS voor het secundaire object.
(18) België, Bulgarije, Tsjechië, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Italië, Nederland, Roemenië, Slowakije, Spanje en het Verenigd Koninkrijk.
(19) De werkprogramma's voor Copernicus en Galileo worden jaarlijks vastgesteld.
(20) Voor de begroting 2016-2017 werden namelijk 2SST en 3SST samengevoegd.