Bijlagen bij COM(2014)30 - Tenuitvoerlegging van de aanbeveling voor een Europees referentiekader voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en -opleiding - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2014)30 - Tenuitvoerlegging van de aanbeveling voor een Europees referentiekader voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en ... |
|---|---|
| document | COM(2014)30   |
| datum | 28 januari 2014 |
Een maatregel die is voorgesteld door de Europese werkgroep inzake kwaliteit van de volwasseneneducatie (waaronder ook postinitieel beroepsonderwijs en postinitiële beroepsopleidingen) is een verdere ontwikkeling van het Eqavet-model met wellicht een sterkere nadruk op de kwaliteit van leerresultaten, met het oog op een overkoepelende aanpak op langere termijn van kwaliteitsborging in een perspectief van een leven lang leren[32].
3.2. Beheer
Hoewel in de Eqavet-aanbeveling wordt opgeroepen tot betrokkenheid van alle belanghebbenden doorheen de volledige cyclus van kwaliteitsborging, lijkt de beheerstructuur op Europees niveau voornamelijk te bestaan uit vertegenwoordigers uit het initieel beroepsonderwijs. Wanneer het gaat om beheerstructuren op nationaal niveau, komt uit de enquête van het Eqavet-secretariaat naar voren dat er behoefte bestaat aan sterkere en duurzame betrokkenheid van bepaalde groepen belanghebbenden, met name leerlingen, de hogeronderwijssector, werkgevers, actoren op de arbeidsmarkt en regionale en lokale autoriteiten.
Voor zover Eqavet heeft bijgedragen aan betere kwaliteitsborging binnen de nationale stelsels van beroepsonderwijs, werden communicatie en uitwisseling tussen deze nationale stelsels ook gestimuleerd, waardoor de samenhang tussen de ontwikkelingen in de beroepsonderwijsstelsels van verschillende landen werd bevorderd. Dit draagt tot op zekere hoogte bij aan de algemene doelstelling van grotere transparantie en samenhang tussen lidstaten als het gaat om beleidsontwikkelingen met betrekking tot het beroepsonderwijs.
Toch heeft dit niet geleid tot eenvoudig vergelijkbare omschrijvingen van nationale maatregelen op het gebied van kwaliteitsborging. Deze maatregelen zijn immers vaak niet in uitvoerige documenten beschreven en zijn niet noodzakelijkerwijs in overeenstemming met de structuur van Eqavet. Beschrijvingen van de systemen voor kwaliteitsborging per land bevatten meestal informatie over interne en externe evaluaties van verstrekkers van beroepsonderwijs, een evaluatie op het niveau van het stelsel inzake beleidsontwikkeling en de kwaliteit van kwalificatieontwerp en -toekenning.
Dit is tot op zekere hoogte het gevolg van de flexibele benadering van de Eqavet-aanbeveling, waardoor landen en verstrekkers van beroepsonderwijs instrumenten en elementen kunnen selecteren uit een breder aanbod en zij deze instrumenten kunnen aanpassen. Dit is aan de ene kant effectief gebleken om de toepassing van dergelijke instrumenten te bevorderen, maar aan de andere kant heeft het niet geleid tot een gemeenschappelijke, grensoverschrijdende aanpak bij de beschrijving van maatregelen voor kwaliteitsborging en ontwikkelingen binnen het beroepsonderwijs.
Voorts kan het moeilijk zijn om bij de beschrijving van nationale maatregelen rechtstreeks naar Eqavet te verwijzen omdat de terminologie van Eqavet met betrekking tot de kwaliteit van het stelsel van beroepsonderwijs verschilt van die op het niveau van de verstrekkers van beroepsonderwijs[33]. Dit komt niet overeen met de praktijk op nationaal niveau, waar een klassieke maatregel, zoals inspectie, zowel voor het stelsel als voor de afzonderlijke verstrekkers kan gelden.
4. Conclusies en te nemen stappen
4.1. Conclusies
De voorgaande overwegingen kunnen als volgt worden samengevat:
– Eqavet heeft zowel bijgedragen aan de bevordering van een kwaliteitscultuur in het beroepsonderwijs in Europese landen, als aan de implementatie in de praktijk, met name door de ontwikkeling van operationele kwaliteitsmaatregelen binnen het Eqavet-netwerk[34].
– Toch bleven die maatregelen voornamelijk gericht op scholen en het aanbod van onderwijsinstellingen (bijna volledig initieel beroepsonderwijs en gedeeltelijk postinitieel beroepsonderwijs), met minder zichtbare effecten op werkplekleren en niet-formeel leren (dit vormt het grootste deel van het postinitieel beroepsonderwijs, maar kan in duale leerwegen ook een sleutelrol vervullen in het initieel beroepsonderwijs).
– Door de flexibele aanpak van Eqavet, waarbij instrumenten kunnen worden geselecteerd en aangepast, werd het gebruik van die instrumenten bevorderd, maar konden die instrumenten tegelijkertijd moeilijker gaan fungeren als gemeenschappelijk terminologisch en conceptueel kader in verschillende landen.
Er bestaat dan ook duidelijk behoefte aan verbeterde afstemming op andere Europese instrumenten voor kwaliteitsborging en transparantie.
Met Eqavet wordt een referentiekader geïmplementeerd dat flexibel kan worden ingezet. Er kan worden nagegaan in hoever er behoefte is aan een kader voor kwaliteitscriteria, descriptoren en indicatoren, aangezien de toepassing hiervan hoe dan ook flexibel is. De ervaring met de Europese normen en richtsnoeren voor kwaliteitsborging in het hoger onderwijs kan hier worden meegenomen, ook waar het gaat om het toepassingsgebied (met deze normen en richtsnoeren wordt specifiek de kwaliteit van onderwijsinstellingen ondersteund en blijft het stelsel buiten beschouwing). De tekortkomingen van deze normen en richtsnoeren moeten hierbij in het oog worden gehouden.
4.2. Voltooiing van Eqavet
De uiteindelijke doelstelling van kwaliteitsmaatregelen voor onderwijs en opleiding is de kwaliteit van de resultaten van het leerproces, wat betekent dat leerlingen in het beroepsonderwijs goede beroeps- en transversale vaardigheden moeten opdoen. De relevantie van vaardigheidsniveaus werd onlangs benadrukt in één specifieke bevinding in een onderzoek over de competenties van volwassenen (PIAAC): de vaardigheidsniveaus van volwassenen uit verschillende landen die over dezelfde kwalificatie beschikken, bleken significant verschillend te zijn[35].
Niet-formeel leren en werkplekleren kunnen beter worden geïntegreerd in Eqavet door meer expliciete aandacht voor de kwaliteitsborging van kwalificatieontwerp en –toekenning en afstemming op het Europees kwalificatiekader, het Europees systeem voor overdracht van leerresultaten voor beroepsonderwijs en -opleiding en het Europass-certificaatsupplement. Op deze manier kan ook worden ingespeeld op het nieuwe verschijnsel van open leermiddelen (OER's) en open onlinecursussen voor een groot publiek (MOOC's) en kunnen transparantie en wederzijdse erkenning worden bevorderd, rekening houdend met de beginselen van de aanbeveling van de Raad inzake de validatie van niet-formeel en informeel leren[36].
De Commissie is van plan de volgende actie te ondernemen met het oog op een meer omvattende implementatie van Eqavet, waarbij de relevante nationale autoriteiten en belanghebbenden worden betrokken:
– Het ontwikkelen van descriptoren, indicatoren en daarmee verbonden richtsnoeren voor een betere aanpak van de kwaliteit en het gepaste vaardigheidsniveau bij leerlingen in het beroepsonderwijs. Dit vereist afstemming op andere initiatieven voor kwaliteitsborging en instrumenten voor transparantie, alsmede samenwerking met de relevante instellingen en netwerken.
– Het ontwikkelen en testen van richtsnoeren voor beleidsmakers en verstrekkers, alsook ondersteunende checklists, descriptoren en indicatoren die aansluiten bij de veelzijdige werkelijkheid van het postinitieel beroepsonderwijs en de specifieke kenmerken van leren op de werkplek. Dit vereist samenwerking met verschillende belanghebbenden en afstemming op de ontwikkelingen met betrekking tot kwaliteit in het volwassenenonderwijs.
– Het toetsen van de mogelijkheden voor Europese regelingen om nationale maatregelen voor kwaliteitsborging over de grenzen heen transparanter te maken. Dit zou de ontwikkeling van een informatiesupplement kunnen inhouden met het oog op een gemeenschappelijk begrip van de nationale accreditatieprocedures bij verstrekkers van beroepsonderwijs, waarbij gemeenschappelijke richtsnoeren voor de beschrijving van kwaliteitsborgingsprocedures in overeenstemming met Eqavet worden gepromoot. Ook een gemeenschappelijk model voor de accreditatie van verstrekkers van beroepsonderwijs kan worden overwogen, voortbouwend op de ervaringen met het Europees register voor kwaliteitsborging in het hoger onderwijs (EQAR)[37] en de nationale verslagen over de relatering aan het Europees kwalificatiekader[38].
Via Erasmus+ zal de EU:
· ondersteuning bieden voor grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van kwaliteitsborging in het beroepsonderwijs via strategische partnerschappen en allianties voor bedrijfstakspecifieke vaardigheden waarbij een breed scala aan belanghebbenden zinvol wordt betrokken, en een verbeterde sectoroverschrijdende dialoog met het hoger onderwijs en het volwassenenonderwijs over het thema kwaliteitsborging;
· ondersteuning bieden voor een verdere dialoog op Europees niveau middels:
– het Eqavet-netwerk voor de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur, door de ondersteuning van werkgroepen, seminars en activiteiten op het gebied van "peer learning", waarbij belanghebbenden inzake kwaliteitsborging in het beroepsonderwijs worden betrokken;
– de ontwikkeling van ondersteuningsmateriaal zoals IT-instrumenten en handleidingen;
– innovatieve projecten om de mogelijkheden van kwaliteitsborging te uit te breiden en zo verbeteringen in het beroepsonderwijs te ondersteunen.
Via Horizon 2020 zal de EU:
· kennis verspreiden over de effectiviteit van overheidsbeleid inzake het postinitieel beroepsonderwijs en andere vormen van volwasseneneducatie (inclusief aspecten van kwaliteitsborging) in de EU en over de complementariteit van dit beleid met de dynamiek van de particuliere markten.
Ten slotte stelt de Commissie vast dat een bepaald aantal landen zich richt op het gebruik van een deel van de Europese structuur- en investeringsfondsen voor de financiering van hervormingen van de stelsels van beroepsonderwijs. Het is essentieel dat de versterking van kwaliteitsborging in het beroepsonderwijs een centrale rol speelt in deze initiatieven.
4.3. Na Eqavet
Burgers overbruggen steeds vaker de systeemgrenzen, zowel bij het doorlopen van het traditionele initiële onderwijs als om hun kennis en vaardigheden gedurende het hele leven te verbeteren en uit te breiden. Meer en meer leermogelijkheden vallen niet langer binnen de conventionele indelingskaders. Gelukkig krijgen lerenden steeds vaker de kans om hun eigen leertraject uit te stippelen door mogelijkheden te kiezen uit verschillende subsystemen en met uiteenlopende vormen van leren, waaronder ICT-leermiddelen — en de lerenden moeten zich op de kwaliteit van deze middelen kunnen verlaten.
De opkomst van kwalificatiekaders voor kwaliteitsborging in een perspectief van een leven lang leren, sterk ondersteund door het Europees kwalificatiekader, vereist dat wordt nagedacht over een sectorgeoriënteerde benadering van kwaliteitsborging. Bovendien moet naar aanleiding hiervan worden bezien of het mogelijk is enkele basisbeginselen en richtsnoeren vast te stellen die geldig zijn voor meerdere sectoren en toepasbaar zijn op alle kwalificaties. Om dergelijke uitdagingen aan te gaan zou het nuttig zijn om Eqavet te bespreken binnen het omvattende kader van alle instrumenten voor transparantie en kwaliteitsborging. De Commissie onderzoekt momenteel de mogelijkheden van nauwere onderlinge afstemming van alle Europese instrumenten voor transparantie en kwaliteitsborging, om een Europese ruimte van vaardigheden en kwalificaties[39] te verwezenlijken.
Tegen die achtergrond is de Commissie van plan de volgende acties te ondernemen ter verbetering van de Europese samenwerking inzake kwaliteitsborging in een perspectief van een leven lang leren:
– belanghebbenden raadplegen over de bevindingen van dit verslag en over de behoefte aan en de haalbaarheid van grotere samenhang inzake kwaliteitsborging tussen de verschillende subsectoren van het onderwijs, in het kader van de aangekondigde openbare raadpleging op weg naar een Europese ruimte van vaardigheden en kwalificaties, met het oog op verdere synergieën en convergentie van de transparantie- en erkenningsinstrumenten in de EU;
– nagaan hoe de doelstellingen van Eqavet kunnen worden nagestreefd via een alomvattende benadering van kwaliteitsborging in een perspectief van een leven lang leren;
– in samenhang met andere initiatieven voor kwaliteitsborging en transparantie-instrumenten de praktische vereisten onderzoeken voor de ontwikkeling van sectoroverschrijdende beginselen en richtsnoeren voor kwaliteitsborging in een perspectief van een leven lang leren, en de voorwaarden onderzoeken voor het waarborgen van de specifieke kenmerken van subsystemen of nationale situaties.
[1] Mededeling van de Commissie "Een sterkere Europese industrie om bij te dragen tot groei en economisch herstel", COM(2012) 582 final van 10.10.2012.
[2] Cedefop, Roads to recovery: three skill and labour market scenarios for 2025, juni 2013.
[3] PB C 155 van 8.7.2009, blz. 1.
[4] Bijvoorbeeld bestaan de indicatieve descriptoren voor de planningsfase op het niveau van het onderwijsstelsel uit "mijlpalen", zoals het beschrijven van de doelstellingen op lange en middellange termijn van het beroepsonderwijsstelsel in overleg met de belanghebbenden, het vaststellen van doelen en indicatoren voor het bewakingsproces, het in kaart brengen van de opleidingsbehoeften.
[5] Werkdocument van de diensten van de Commissie, SWD(2012) 375 van 20.11.2012, blz. 38.
[6] Eqavet, Supporting the implementation of the European quality assurance reference framework. Results of the EQAVET Secretariat Survey (Ondersteuning van de implementatie van het Europese referentiekader voor kwaliteitsborging. Resultaten van de enquête van het Eqavet-secretariaat), 2012, blz. 20. Beschikbaar op de website van het Eqavet-secretariaat: http://www.eqavet.eu/gns/what-we-do/annual-forum.aspx
[7] ICF GHK, Evaluation of implementation of EQAVET Final report (Evaluatie van de implementatie van het Eqavet-eindverslag), hierna "externe evaluatie" genoemd, 2013, blz. 51.
[8] "Vocational education and training carried out in the initial education system, usually before entering working life" (Beroepsonderwijs en –opleiding in het stelsel van initieel onderwijs, gewoonlijk vóór het toetreden tot de arbeidsmarkt), gebaseerd op: Cedefop, Terminology of European education and training policy, Luxemburg, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2008.
[9] "Education or training after initial education and training – or after entry into working life […]" (Onderwijs en opleiding na het initieel onderwijs en de initiële opleiding of na toetreding tot de arbeidsmarkt […]), Cedefop, hiervoor aangehaald.
[10] Enquête van het Eqavet-secretariaat, hiervoor aangehaald, blz. 29.
[11] Ibidem, blz. 68: BE (nl), BG, DK, DE, EE, IE, ES, LV, LT, NL, AT, PL, RO, SK, FI, SE, UK, HR.
[12] Enquête van het Eqavet-secretariaat, hiervoor aangehaald, hoofdstuk 5.
[13] Externe evaluatie, hiervoor aangehaald, blz. 32.
[14] Enquête van het Eqavet-secretariaat, hiervoor aangehaald, blz. 61 en blz. 72.
[15] Zie: http://euskillspanorama.ec.europa.eu/
[16] Verschillende KP7-onderzoeksprojecten hadden als onderwerp het postinitieel beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. Zie: "Adult and continuing education in Europe. Using public policy to secure a growth in skills", Europese Commissie, 2013.
[17] SWD(2012) 375, hiervoor aangehaald, blz. 38.
[18] AT, BE nl, CY, CZ, DK, EE, FI, HU, IE, LU, LV, MT, NL, PL, PT, RO, SE, SI, UK, HR, IC en MK, Enquête van het Eqavet-secretariaat, hiervoor aangehaald, blz. 24.
[19] Externe evaluatie, hiervoor aangehaald, blz. 25.
[20] http://www.peer-review-education.net/
[21] Enquête van het Eqavet-secretariaat, hiervoor aangehaald, blz. 104.
[22] Het woord "accreditatie" in dit document moet worden begrepen als onderwijsaccreditatie en niet in de zin van "accreditatie" als gebruikt in Verordening (EG) nr. 765/2008.
[23] Zie: http://eqavetprojects.eu/
[24] Zie: Communiqué van Brugge over intensievere Europese samenwerking inzake beroepsonderwijs en -opleiding, 7.12.2010, strategische doelstelling 2b.
[25] Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 23 april, PB 2008/C 111/01 van 6.5.2008.
[26] Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 18 juni 2009, PB 2009/C 155/02 van 8.7.2009.
[27] Besluit 2241/2004/EG, PB L 390/6 van 31.12.2004.
[28] Eqavet, Serban Iosifescu, Quality assurance procedures in the processes of certification, curricula setting, accreditation and training of trainers in European VET systems, 2011.
[29] Cedefop, Trends in VET policy in Europe 2010-12, 2012, blz. 59.
[30] ENQA, European Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area (Europese normen en richtsnoeren voor kwaliteitsborging in de Europese ruimte voor hoger onderwijs), 2005.
[31] Hoewel Eqavet nog niet als zodanig bestond, bestond er al wel een gemeenschappelijk kader voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en –opleiding.
[32] Final report of the Thematic Working Group on quality in adult learning. Zie de parallelstudie over kwaliteit in de volwasseneneducatie: http://ec.europa.eu/education/adult/doc/qualityannex_en.pdf
[33] Dit wijst op een belangrijk verschil tussen Eqavet en de Europese normen en richtsnoeren, die alleen betrekking hebben op het niveau van de onderwijsinstellingen.
[34] http://www.eqavet.eu – Zie in het bijzonder het IT-instrument met betrekking tot de kwaliteitscirkel.
[35] OESO, Skills Outlook 2013, met name blz. 204.
[36] Aanbeveling van de Raad (2012/C 398/01).
[37] Zie: http://www.eqar.eu/
[38] Zie: http://ec.europa.eu/eqf/documentation_en.htm
[39] Mededeling van de Commissie: Een andere kijk op onderwijs: investeren in vaardigheden voor betere sociaal-economische resultaten, COM(2012) 669 final, 2012.