Overwegingen bij COM(2023)160 - Kader om een veilige en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen te waarborgen - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)160 - Kader om een veilige en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen te waarborgen. |
|---|---|
| document | COM(2023)160 |
| datum | 11 april 2024 |
(2) Gezien de complexiteit en het transnationale karakter van de waardeketens van kritieke grondstoffen, is de kans groot dat ongecoördineerde nationale maatregelen om voor een veilige en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen te zorgen, de mededinging zouden verstoren en de interne markt zouden fragmenteren. Om de werking van de interne markt in stand te houden, moet dus een gezamenlijk kader van de Unie worden gecreëerd om deze belangrijke uitdaging samen aan te gaan.
(3) Om de toegang van de Unie tot een veilige en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen op doeltreffende wijze te blijven garanderen, moet dat kader in de eerste plaats maatregelen omvatten om de toenemende voorzieningsrisico’s voor de Unie in de gehele waardeketen van strategische grondstoffen, onder meer in de winnings-, verwerkings- en recyclingfase, terug te brengen tot voor iedere kritieke grondstof vastgestelde benchmarks. Aangezien de Unie afhankelijk zal blijven van invoer, moet het kader daarnaast maatregelen omvatten waarmee de externe toevoer van strategische grondstoffen wordt gediversifieerd. Ten derde moeten maatregelen worden getroffen waarmee de Unie beter in staat wordt gesteld om bestaande en toekomstige risico’s voor de voorziening te monitoren en te beperken. Een vierde reeks maatregelen van het kader moet zorgen voor een circulairder en duurzamer verbruik van de kritieke grondstoffen in de Unie.
(4) Om ervoor te zorgen dat de maatregelen van deze verordening gericht zijn op de meest relevante materialen, moeten een lijst van strategische grondstoffen en een lijst van kritieke grondstoffen worden opgesteld. Die lijsten moeten ook dienen als leidraad voor de inspanningen van de lidstaten om tot de verwezenlijking van de doelstellingen van deze verordening bij te dragen. De lijst van strategische grondstoffen moet grondstoffen bevatten die van groot strategisch belang zijn, rekening houdend met het gebruik ervan in strategische technologieën die de groene en de digitale transitie ondersteunen of in defensie- of ruimtevaarttoepassingen, waarvan het mondiale aanbod en de voorspelde vraag mogelijk sterk verschillen, en waarvan een toename van de productie relatief moeilijk is, bijvoorbeeld vanwege lange aanlooptijden voor nieuwe projecten om het leveringsvermogen te vergroten. De lijst van strategische grondstoffen moet periodiek worden geëvalueerd en zo nodig worden bijgewerkt om rekening te houden met eventuele technologische en economische ontwikkelingen. Om ervoor te zorgen dat de inspanningen om de capaciteiten van de Unie in de hele waardeketen te vergroten, het vermogen van de Unie om de risico’s voor de voorziening te monitoren en te beperken en het aanbod te diversifiëren, gericht zijn op materialen waarvoor die inspanningen het hardst nodig zijn, moeten de desbetreffende maatregelen alleen gelden voor de strategische grondstoffen die in de lijst zijn opgenomen.
(5) De lijst van kritieke grondstoffen moet alle strategische grondstoffen bevatten, plus alle andere grondstoffen die van groot belang zijn voor de economie van de Unie in het algemeen en waarvoor het risico op verstoring van de voorziening groot is. Om rekening te houden met mogelijke technologische en economische ontwikkelingen, moet de Commissie, in navolging van de huidige praktijk, periodiek een evaluatie uitvoeren op basis van de gegevens over productie, handel, toepassingen, recycling en vervanging van een breed scala aan grondstoffen, met als doel de lijsten van kritieke en strategische grondstoffen bij te werken naar aanleiding van de ontwikkeling van het economisch belang en het voorzieningsrisico van die grondstoffen. De lijst van kritieke grondstoffen moet de grondstoffen bevatten die zowel de benchmark voor economisch belang als die voor het voorzieningsrisico halen of overschrijden, zonder een hiërarchie aan te brengen in hoe kritiek die grondstoffen zijn. Deze beoordeling moet worden gebaseerd op het gemiddelde van de recentste beschikbare gegevens over een periode van vijf jaar. De maatregelen van deze verordening met betrekking tot één loket voor vergunningverlening, planning, exploratie, monitoring, circulariteit en duurzaamheid moeten van toepassing zijn op alle kritieke grondstoffen.
(6) Om de capaciteiten van de Unie in de hele waardeketen van strategische grondstoffen te versterken, moeten benchmarks worden vastgesteld om de inspanningen te sturen en de vooruitgang te volgen. Het doel moet zijn de capaciteiten voor elke strategische grondstof in elk stadium van de waardeketen te versterken en ernaar te streven de benchmarks voor de totale capaciteit voor winning, verwerking en recycling van strategische grondstoffen te halen. In de eerste plaats moet de Unie meer strategische grondstoffen uit eigen bodem gebruiken en de capaciteit opbouwen om de materialen te winnen die nodig zijn om ten minste 10 % van haar verbruik van strategische grondstoffen te produceren. Aangezien de winningscapaciteit sterk afhankelijk is van de beschikbaarheid van geologische hulpmiddelen in de Unie, hangt het van deze beschikbaarheid af of die benchmark kan worden gehaald. Om een volledige waardeketen op te bouwen en eventuele knelpunten in de tussenfasen te voorkomen, moet de Unie daarnaast haar verwerkingscapaciteit in de hele waardeketen vergroten en in staat zijn ten minste 40 % van haar jaarlijkse verbruik van strategische grondstoffen te produceren. Ten derde wordt verwacht dat in de komende decennia een steeds groter aandeel van het verbruik van strategische grondstoffen in de Unie kan worden gedekt door secundaire grondstoffen, waardoor zowel de zekerheid als de duurzaamheid van de grondstoffenvoorziening van de Unie zou worden verbeterd. Met de recyclingcapaciteit van de Unie moet daarom ten minste 15 % van het jaarlijks verbruik van strategische grondstoffen in de Unie kunnen worden geproduceerd. Deze benchmarks hebben betrekking op de periode tot 2030, zijn in overeenstemming met de klimaat- en energiedoelstellingen van de Unie als vastgesteld in Verordening (EU) 2021/1119 van het Europees Parlement en de Raad29 en de digitale doelstellingen van het digitaal decennium30, en dienen ter ondersteuning daarvan. Met hoogwaardige banen, met inbegrip van de ontwikkeling van vaardigheden en baanwisselingen, worden bovendien de risico’s op de sectorale arbeidsmarkt aangepakt en wordt bijgedragen tot het waarborgen van het concurrentievermogen van de EU.
(7) Voor de voorziening van sommige grondstoffen is de Unie vrijwel volledig afhankelijk van één land. Dergelijke afhankelijkheden vormen een hoog risico op verstoringen van de voorziening. Om dergelijke risico’s te beperken en de economische veerkracht van de Unie te vergroten, moeten inspanningen worden geleverd om ervoor te zorgen dat de Unie tegen 2030 in geen enkel stadium van de verwerking afhankelijk is van één derde land voor meer dan 65 % van haar voorziening van een onverwerkte strategische grondstof, waarbij echter bijzondere aandacht moet worden besteed aan landen waarmee de Unie een strategisch partnerschap inzake grondstoffen is aangegaan, waardoor meer zekerheid met betrekking tot de voorziening wordt geboden.
(8) Er moeten passende maatregelen worden getroffen om strategische projecten te ondersteunen die zijn gericht op de winning, verwerking of recycling van strategische grondstoffen in de Unie en waarmee, in combinatie met de inspanningen van de lidstaten, moet worden bijgedragen tot het vergroten van de capaciteiten om de benchmarks te halen. Ook andere maatregelen, met name inzake exploratie en circulariteit, moeten bijdragen tot het versterken van de verschillende stappen van de waardeketen, en daarmee tot het halen van de benchmarks. Om ervoor te zorgen dat de benchmarks op tijd worden gehaald, moet de Commissie, daarbij ondersteund door de Europese raad voor kritieke grondstoffen (de “raad kritieke grondstoffen”) de vooruitgang in de richting van de benchmarks volgen en daar verslag over uitbrengen. Indien de gerapporteerde vooruitgang in de richting van de benchmarks in het algemeen onvoldoende is, moet de Commissie nagaan of het treffen van aanvullende maatregelen haalbaar en evenredig is. Indien er enkel een gebrek aan vooruitgang met betrekking tot één strategische grondstof of een klein aantal strategische grondstoffen is, hoeft de Unie in principe geen aanvullende inspanningen te leveren.
(9) Ten behoeve van de capacteitsopbouw in de Unie, moet de Commissie, daarbij ondersteund door de raad kritieke grondstoffen, strategische projecten in de Unie aanwijzen waarmee strategische grondstoffen moeten worden gewonnen, verwerkt of gerecycled. Door doeltreffende ondersteuning van strategische projecten kan de toegang tot materialen in downstreamsectoren worden verbeterd, kunnen — onder meer voor kmo’s — economische kansen in de hele waardeketen worden gecreëerd, en kan worden bijgedragen tot het scheppen van banen. Om ervoor te zorgen dat er in de hele Unie strategische projecten worden opgezet, moeten voor die projecten derhalve gestroomlijnde en voorspelbare vergunningsprocedures gelden en moeten deze worden ondersteund wat betreft het verkrijgen van toegang tot financiering. Om gerichte steun te verlenen en voor toegevoegde waarde te zorgen, moeten projecten, voordat zij dergelijke steun ontvangen, worden beoordeeld op een aantal criteria. Met strategische projecten in de Unie moet de voorzieningszekerheid van de Unie van strategische grondstoffen worden versterkt, en die projecten moeten technisch haalbaar zijn en op ecologisch en maatschappelijk verantwoorde wijze worden uitgevoerd. Zij moeten ook buiten de desbetreffende lidstaten voordelen opleveren. Indien de Commissie van oordeel is dat aan die criteria is voldaan, moet zij de erkenning als strategisch project in een besluit bekendmaken. Aangezien snelle erkenning essentieel is om de voorzieningszekerheid van de Unie doeltreffend te ondersteunen, moet de beoordelingsprocedure eenvoudig en niet te belastend zijn.
(10) Om de voorziening van strategische grondstoffen van de Unie te diversifiëren, moet de Commissie, daarbij ondersteund door de raad kritieke grondstoffen, strategische projecten in derde landen aanwijzen waarmee strategische grondstoffen moeten worden gewonnen, verwerkt of gerecycled. Strategische projecten moeten verbeterde toegang tot financiering hebben, zodat zij op doeltreffende wijze kunnen worden uitgevoerd. Om ervoor te zorgen dat projecten van toegevoegde waarde zijn, moeten zij worden beoordeeld op een aantal criteria. Met strategische projecten in derde landen moet, net als met projecten in de Unie, de voorzieningszekerheid van de Unie voor strategische grondstoffen worden versterkt, en die projecten moeten op duurzame wijze worden uitgevoerd. Projecten op opkomende markten of in ontwikkelingslanden moeten wederzijds voordeel opleveren voor de Unie en voor het desbetreffende derde land en van toegevoegde waarde zijn voor dat land, waarbij ook rekening moet worden gehouden met het gemeenschappelijk handelsbeleid van de Unie. Die waarde kan erin bestaan dat het project bijdraagt tot meerdere stadia van de waardeketen, of dat het project bredere economische en maatschappelijke voordelen oplevert, onder meer het scheppen van werkgelegenheid overeenkomstig internationale normen. Indien de Commissie van oordeel is dat aan die criteria is voldaan, moet zij de erkenning als strategisch project in een besluit bekendmaken.
(11) Om de duurzaamheid van de toegenomen productie van grondstoffen te waarborgen, moeten nieuwe projecten inzake grondstoffen op duurzame wijze worden uitgevoerd. Daartoe moeten de uit hoofde van deze verordening ondersteunde strategische projecten worden beoordeeld met inachtneming van internationale instrumenten die alle in de EU-beginselen voor duurzame grondstoffen31 aangehaalde duurzaamheidsaspecten omvatten, met inbegrip van het waarborgen van milieubescherming, maatschappelijk verantwoorde praktijken (onder andere eerbiediging van de mensenrechten, waaronder vrouwenrechten) en transparante bedrijfsvoering. Ook moet ervoor worden gezorgd dat te goeder trouw aan projecten wordt deelgenomen en dat plaatselijke gemeenschappen, met inbegrip van inheemse volkeren, in het kader van die projecten naar behoren worden geraadpleegd. Om projectontwikkelaars een duidelijke en efficiënte wijze te bieden waarop zij aan dit criterium kunnen voldoen, moet naleving van de desbetreffende Uniewetgeving, internationale normen, richtsnoeren en beginselen of deelname aan een in het kader van deze verordening erkende certificeringsregeling voldoende worden geacht.
(12) Iedere ontwikkelaar van een project inzake strategische grondstoffen moet een aanvraag bij de Commissie kunnen indienen voor erkenning van diens project als strategisch project. Die aanvraag moet verschillende documenten en bewijsmateriaal met betrekking tot de criteria omvatten. Om de maatschappelijke, ecologische en economische levensvatbaarheid en de haalbaarheid van het project, alsook de betrouwbaarheid van de ramingen, beter te kunnen beoordelen, moet de projectontwikkelaar ook een classificatie van het project overeenkomstig de kaderclassificatie voor hulpbronnen van de Verenigde Naties verstrekken en deze classificatie ten behoeve van een objectieve validatie onderbouwen met relevant bewijsmateriaal. Ook moet een aanvraag vergezeld gaan van een tijdschema voor het project, zodat kan worden ingeschat wanneer het project zou kunnen bijdragen tot het halen van de benchmarks voor interne capaciteit of diversificatie. Aangezien het voor de doeltreffende uitvoering van mijnbouwprojecten essentieel is dat het publiek die projecten accepteert, moet de projectontwikkelaar ook een plan verstrekken met maatregelen om draagvlak te creëren. Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan sociale partners, het maatschappelijk middenveld en toezichthouders. De projectontwikkelaar moet ook een ondernemingsplan verstrekken met informatie over de financiële levensvatbaarheid van het project, een overzicht van reeds verworven financierings- en afnameovereenkomsten, ramingen van de potentiële schepping van werkgelegenheid, en ramingen van de behoefte aan geschoold personeel van het project, ook wat betreft om- en bijscholing.
(13) Om te waarborgen dat de aanvragen doeltreffend en efficiënt worden afgehandeld, moet de Commissie de mogelijkheid hebben voorrang te geven aan de afhandeling van aanvragen voor projecten met betrekking tot specifieke ondervertegenwoordigde stadia van de waardeketen of strategische grondstoffen, zodat zij ervoor kan zorgen dat de Unie op evenwichtige wijze vooruitgang boekt in de richting van alle benchmarks voor de capaciteit van de Unie in het kader van deze verordening.
(14) Aangezien het voor de doeltreffende uitvoering van een strategisch project nodig is dat de lidstaat op wiens grondgebied dat project wordt uitgevoerd, medewerking verleent, moet die lidstaat het recht hebben bezwaar aan te tekenen om daarmee te voorkomen dat een project tegen zijn wens de status van strategisch project krijgt. Indien de desbetreffende lidstaat een dergelijk bezwaar maakt, moet deze zijn weigering onderbouwen en daarbij verwijzen naar de toepasselijke criteria. Evenzo is het niet wenselijk dat de Unie de status van strategisch project verleent aan projecten die door een derde land worden uitgevoerd tegen de wil van de regering van dat land, en mag dit daarom niet gebeuren indien een regering van een derde land bezwaar aantekent.
(15) Om misbruik van de erkenning als strategisch project te voorkomen, moet de Commissie haar aanvankelijke besluit tot erkenning van een project als strategisch project kunnen intrekken indien het project niet langer aan de voorwaarden voldoet of indien de erkenning was gebaseerd op een aanvraag die onjuiste informatie bevat. Voordat de Commissie kan overgaan tot intrekking, moet zij de raad kritieke grondstoffen raadplegen en de projectontwikkelaar horen.
(16) Gezien het belang van strategische projecten voor het waarborgen van de voorzieningszekerheid van strategische grondstoffen, moeten die projecten van algemeen belang worden geacht. Het waarborgen van de voorzieningszekerheid van strategische grondstoffen is van cruciaal belang voor het slagen van de groene en de digitale transitie en voor de veerkracht van de defensie- en ruimtevaartsectoren. Om bij te dragen tot de voorzieningszekerheid van strategische grondstoffen in de Unie, kunnen de lidstaten ondersteuning bieden bij nationale vergunningsprocedures om de verwezenlijking van strategische projecten, in overeenstemming met het Unierecht, te versnellen.
(17) Met nationale vergunningsprocedures wordt ervoor gezorgd dat projecten inzake grondstoffen veilig en duurzaam zijn en voldoen aan milieu-, maatschappelijke en veiligheidsvereisten. In de milieuwetgeving van de Unie zijn gemeenschappelijke voorwaarden voor het verloop en de inhoud van nationale vergunningsprocedures vastgesteld, waarmee een hoog niveau van milieubescherming wordt gewaarborgd en waardoor het potentieel van de Unie in de hele grondstoffenwaardeketen op duurzame wijze kan worden benut. Daarom moet erkenning als strategisch project alle toepasselijke vergunningsvoorwaarden voor de desbetreffende projecten, met inbegrip van de voorwaarden van Richtlijn 2011/92/EU van het Europees Parlement en de Raad32, Richtlijn 92/43/EEG van de Raad33, Richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad34, Richtlijn 2010/75/EU van het Europees Parlement en de Raad35, Richtlijn 2004/35/EG van het Europees Parlement en de Raad36, Richtlijn 2009/147/EG van het Europees Parlement en de Raad37 en Richtlijn 2006/21/EG van het Europees Parlement en de Raad38, onverlet laten.
(18) De onvoorspelbaarheid, complexiteit en de soms buitensporig lange duur van nationale vergunningsprocedures ondermijnen momenteel echter de investeringszekerheid die nodig is voor de doeltreffende ontplooiing van projecten voor strategische grondstoffen. Om de doeltreffende uitvoering van die projecten te waarborgen en te bespoedigen, moeten de lidstaten daarom gestroomlijnde en voorspelbare vergunningsprocedures op strategische projecten toepassen. Daartoe moeten strategische projecten op nationaal niveau een prioritaire status krijgen om voor een snelle administratieve afhandeling te zorgen en ervoor te zorgen dat alle bijbehorende gerechtelijke procedures en geschillenbeslechtingsprocedures met spoed worden behandeld. Deze verordening mag bevoegde autoriteiten niet beletten de vergunningverlening voor andere projecten dan strategische projecten in de waardeketen van kritieke grondstoffen te stroomlijnen.
(19) Gezien hun rol bij het waarborgen van de voorzieningszekerheid van strategische grondstoffen van de Unie en hun bijdrage aan de open strategische autonomie van de Unie en de groene en de digitale transitie, moeten strategische projecten door de verantwoordelijke vergunningverlenende autoriteit in het algemeen belang worden geacht. Voor zover zij onder Richtlijn 2000/60/EG, Richtlijn 92/43/EEG van de Raad en Richtlijn 2009/147/EG39 vallen, mag een vergunning worden verleend voor strategische projecten die negatieve gevolgen hebben voor het milieu indien de verantwoordelijke vergunningverlenende autoriteit op basis van een beoordeling per geval concludeert dat het algemeen belang dat met het project wordt gediend zwaarder weegt dan die gevolgen, mits aan alle relevante voorwaarden van die richtlijnen is voldaan. In voorkomend geval moet bij de beoordeling per geval rekening worden gehouden met specifieke geologische kenmerken van winningslocaties waardoor de keuze van de locatie wordt beperkt.
(20) Om de vergunningsprocedure eenvoudiger, efficiënter en transparanter te maken, moeten ontwikkelaars van projecten inzake kritieke grondstoffen terecht kunnen bij één nationale autoriteit die verantwoordelijk is voor het faciliteren en coördineren van de gehele vergunningsprocedure en die in het geval van strategische projecten binnen de gestelde termijn een raambesluit vaststelt. De lidstaten moeten daartoe één bevoegde nationale autoriteit aanwijzen. Indien dat voor de interne organisatie van een lidstaat nodig is, moeten de taken van de bevoegde nationale autoriteiten kunnen worden overgedragen aan een andere autoriteit die aan dezelfde voorwaarden moet voldoen. Om ervoor te zorgen dat hun bevoegde nationale autoriteit haar taken doeltreffend uitvoert, moeten de lidstaten die autoriteit, of elke andere autoriteit die namens de bevoegde nationale autoriteit optreedt, van voldoende personeel en middelen voorzien.
(21) Om ervoor te zorgen dat de vergunningsstatus van strategische projecten duidelijk is en eventueel misbruik van het procesrecht minder doeltreffend te maken zonder daarbij de rechterlijke toetsing te ondermijnen, moeten lidstaten waarborgen dat geschillen met betrekking tot de vergunningsprocedure voor strategische projecten tijdig worden afgehandeld. De nationale bevoegde autoriteiten moeten daartoe waarborgen dat de aanvragers en de projectontwikkelaars toegang hebben tot een eenvoudige geschillenbeslechtingsprocedure en dat strategische projecten in alle gerechtelijke en geschillenbeslechtingsprocedures met betrekking tot de projecten met spoed worden behandeld.
(22) Om burgers en bedrijven in staat te stellen rechtstreeks te profiteren van de voordelen van de interne markt zonder hen onnodig extra administratieve te belasten, voorziet Verordening (EU) 2018/1724 van het Europees Parlement en de Raad40, waarbij één digitale toegangspoort is opgericht, in algemene regels voor het online verstrekken van informatie, procedures en ondersteunende diensten die relevant zijn voor de werking van de interne markt. De informatievereisten en -procedures die onder deze verordening vallen, moeten voldoen aan de vereisten van Verordening (EU) 2018/1724. Er moet met name worden gegarandeerd dat projectontwikkelaars online toegang hebben tot alle procedures met betrekking tot de vergunningverlening en die volledig online kunnen doorlopen, in overeenstemming met artikel 6, lid 1, van en bijlage II bij Verordening (EU) 2018/1724.
(23) Om projectontwikkelaars en andere investeerders de zekerheid en duidelijkheid te bieden die nodig zijn om meer strategische projecten te ontwikkelen, moeten de lidstaten waarborgen dat de vergunningsprocedure voor dergelijke projecten niet langer duurt dan een vooraf vastgestelde termijn. Voor strategische projecten die alleen betrekking hebben op verwerking of recycling, mag de vergunningsprocedure niet langer dan een jaar duren. Voor strategische projecten voor winning bedraagt de maximale duur van de vergunningsprocedure, gezien de complexiteit en omvang van de mogelijke gevolgen van dergelijke projecten, echter twee jaar. Om die termijnen daadwerkelijk te halen, moeten lidstaten ervoor zorgen dat de verantwoordelijke autoriteiten over voldoende middelen en personeel beschikken. Door middel van het instrument voor technische ondersteuning ondersteunt de Commissie de lidstaten op verzoek bij het ontwerp, de ontwikkeling en de uitvoering van hervormingen, waaronder het versterken van de administratieve capaciteit voor nationale vergunningverlening.
(24) De krachtens het Unierecht vereiste milieubeoordelingen en -vergunningen, onder meer met betrekking tot water, habitats en vogels, zijn integraal onderdeel van de vergunningsprocedure voor een project inzake grondstoffen en zijn essentieel om te waarborgen dat nadelige milieueffecten worden voorkomen of tot een minimum worden beperkt. Om ervoor te zorgen dat de vergunningsprocedures voor strategische projecten voorspelbaar zijn en tijdig kunnen worden afgerond, moet echter alle potentieel om de vereiste beoordelingen en toestemmingen te stroomlijnen zonder het niveau van milieubescherming te verlagen, worden benut. In dat verband moet ervoor worden gezorgd dat de nodige beoordelingen worden gebundeld om onnodige overlap te voorkomen en dat projectontwikkelaars en verantwoordelijke autoriteiten uitdrukkelijk overeenstemming bereiken over de reikwijdte van de gebundelde beoordeling voordat deze wordt uitgevoerd, teneinde onnodige follow-up te voorkomen.
(25) Conflicten over landgebruik kunnen de uitrol van projecten inzake kritieke grondstoffen belemmeren. Met goed ontworpen plannen, waaronder plannen voor ruimtelijke ordening en bestemmingsplannen, waarin rekening wordt gehouden met de mogelijke uitvoering van projecten inzake kritieke grondstoffen en de milieueffecten worden beoordeeld, kan ertoe worden bijgedragen openbare goederen en belangen in balans te brengen, het risico op conflicten te verkleinen en de duurzame uitrol van projecten inzake grondstoffen in de Unie te versnellen. Daarom moeten de verantwoordelijke nationale, regionale en lokale autoriteiten bij het opstellen van de desbetreffende plannen overwegen voorzieningen voor projecten inzake grondstoffen te treffen.
(26) In de Unie is het vaak lastig om toegang tot financiering voor projecten inzake kritieke grondstoffen te krijgen. Op markten voor kritieke grondstoffen is vaak sprake van instabiele prijzen, lange aanlooptijden en een hoge mate van concentratie en ondoorzichtigheid. Voor financiering van de sector is daarnaast een hoge mate van specialistische kennis nodig, die bij financiële instellingen vaak ontbreekt. Om deze problemen te ondervangen en bij te dragen tot een stabiele en betrouwbare voorziening van strategische grondstoffen, moeten de lidstaten en de Commissie bijstand bieden wat betreft de toegang tot financiële en administratieve ondersteuning.
(27) Er kan alleen een sterke waardeketen in Europa worden gerealiseerd met voldoende financiële middelen. De Commissie zal samenwerken met uitvoerende partners van InvestEU om manieren te vinden waarop investeringen beter kunnen worden ondersteund, in overeenstemming met de gezamenlijke doelstellingen van Verordening (EU) 2021/52341 en deze verordening. De InvestEU-advieshub kan bijdragen tot het opbouwen van een portfolio van levensvatbare projecten.
(28) Om de beperkingen van de momenteel vaak versnipperde publieke en particuliere investeringsinspanningen weg te nemen en de integratie en het rendement te bevorderen, moeten de Commissie, de lidstaten en stimuleringsbanken de coördinatie en de totstandbrenging van synergieën tussen de bestaande financieringsprogramma’s op Unie- en nationaal niveau verbeteren en voor een betere coördinatie en samenwerking met de industrie en belangrijke belanghebbenden uit de particuliere sector zorgen. Daartoe moet een speciale subgroep van de raad kritieke grondstoffen worden opgericht, waarin deskundigen van de lidstaten, de Commissie en relevante publieke financiële instellingen bijeen worden gebracht. In die subgroep moeten de afzonderlijke financieringsbehoeften van en de bestaande financieringsmogelijkheden voor strategische projecten worden besproken om projectontwikkelaars de beste manier om toegang te krijgen tot bestaande financieringsmogelijkheden aan te bevelen. De raad kritieke grondstoffen moet bij zijn besprekingen en zijn aanbevelingen voor de financiering van strategische projecten in derde landen met name rekening houden met de Global Gateway-strategie42.
(29) Particuliere investeringen door bedrijven, financiële investeerders en afnemers zijn van essentieel belang. Indien enkel particuliere investeringen niet volstaan, kan voor de doeltreffende uitrol van projecten in de gehele waardeketen van kritieke grondstoffen overheidssteun nodig zijn, bijvoorbeeld in de vorm van garanties, leningen of investeringen in eigen vermogen of quasi-eigenvermogen. Dergelijke overheidssteun kan staatssteun zijn. Dergelijke steun moet een stimulerend effect hebben en noodzakelijk, passend en evenredig zijn. De bestaande richtsnoeren inzake staatssteun, die onlangs grondig zijn herzien met het oog op de doelstellingen van de dubbele transitie, bieden voldoende mogelijkheden om onder bepaalde voorwaarden investeringen in de waardeketen van kritieke grondstoffen te ondersteunen.
(30) Overheidssteun wordt gebruikt om specifieke vastgestelde tekortkomingen van de markt of suboptimale investeringssituaties op proportionele wijze aan te pakken, en de acties mogen particuliere financiering niet overlappen of verdringen, noch de mededinging op de interne markt verstoren. De acties moeten een duidelijke meerwaarde voor de Unie hebben.
(31) De prijsvolatiliteit van verschillende strategische grondstoffen, die nog wordt verergerd door de beperkte middelen om deze op termijnmarkten af te dekken, vormen een belemmering voor zowel projectontwikkelaars om financiering voor strategische grondstoffenprojecten veilig te stellen als voor downstreamconsumenten die stabiele en voorspelbare prijzen voor belangrijke productiemiddelen willen veiligstellen. Om de onzekerheid over prijzen voor strategische grondstoffen in de toekomst te verminderen, moet worden voorzien in de invoering van een systeem dat geïnteresseerde afnemers en ontwikkelaars van strategische projecten in staat stelt hun aankoop- of verkoopbiedingen kenbaar te maken en deze met elkaar in contact brengt indien die mogelijk verenigbaar zijn.
(32) De bestaande kennis en inkaartbrenging van afzettingen van grondstoffen in de Unie zijn ontwikkeld toen het waarborgen van de voorziening van kritieke grondstoffen voor de ontwikkeling van strategische technologieën nog geen prioriteit was. Om informatie over de afzettingen van kritieke grondstoffen te verzamelen en bij te werken, moeten de lidstaten nationale programma’s voor de algemene exploratie van kritieke grondstoffen opstellen, die maatregelen moeten omvatten zoals het in kaart brengen van mineralen, geochemische campagnes, geowetenschappelijke onderzoeken en de herverwerking van bestaande geowetenschappelijke gegevensverzamelingen. Het identificeren van minerale afzettingen en het beoordelen van de technische en economisch haalbaarheid van de winning ervan brengen een groot financieel risico met zich mee. Om dat risico te verkleinen en het gemakkelijker te maken winningsprojecten te ontplooien, moeten de lidstaten de in het kader van hun nationale exploratieprogramma verkregen informatie openbaar maken, in voorkomend geval in het kader van de bij Richtlijn 2007/2/EG van het Europees Parlement en de Raad43 ingestelde infrastructuur voor ruimtelijke informatie.
(33) De inspanningen voor duurzame waardeketens van kritieke grondstoffen kunnen worden ondersteund door gegevens en diensten inzake ruimtevaart die zijn gebaseerd op aardobservatie, aangezien deze zorgen voor een continue informatiestroom die nuttig kan zijn voor activiteiten zoals monitoring en beheer van mijnbouwgebieden, milieu- en sociaaleconomische effectbeoordelingen of exploratie van minerale hulpbronnen. Aangezien aardobservatie ook gegevens over afgelegen en ontoegankelijke gebieden kan opleveren, moeten de lidstaten daar bij het opstellen en uitvoeren van hun nationale exploratieprogramma’s voor zover mogelijk rekening mee houden.
(34) Hoewel de waardeketen van kritieke grondstoffen in de Unie moet worden versterkt om een grotere voorzieningszekerheid te waarborgen, zullen de toeleveringsketens van kritieke grondstoffen mondiaal en aan externe factoren onderhevig blijven. Uit recente of aanhoudende ontwikkelingen, van de COVID-19-crisis tot de niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde militaire agressie tegen Oekraïne, is gebleken hoe kwetsbaar sommige toeleveringsketens van de Unie zijn voor verstoringen. Om ervoor te zorgen dat de lidstaten en de Europese industrieën kunnen anticiperen op verstoringen van de voorziening en voorbereid zijn om met de gevolgen ervan om te gaan, moeten maatregelen worden getroffen om de monitoringcapaciteit te vergroten, strategische voorraden te coördineren en de paraatheid van ondernemingen te versterken.
(35) De lidstaten beschikken niet over dezelfde capaciteit wat betreft bewustzijn van en anticipatie op risico’s, en niet alle lidstaten hebben specifieke structuren opgezet om de toeleveringsketens van kritieke grondstoffen te monitoren en ondernemingen te informeren over de mogelijke risico’s van verstoringen van de voorziening. Evenzo hebben sommige ondernemingen geïnvesteerd in monitoring van hun toeleveringsketens, maar beschikken andere ondernemingen niet over de capaciteit daarvoor. Daarom moet de Commissie, gezien de mondiale dimensie en de complexiteit van toeleveringsketens van kritieke grondstoffen, een specifiek monitoringdashboard ontwikkelen om de voorzieningsrisico’s van kritieke grondstoffen te beoordelen en ervoor te zorgen dat de verzamelde informatie beschikbaar is voor overheidsinstanties en particulieren, waardoor de synergieën tussen de lidstaten worden vergroot. Om ervoor te zorgen dat de waardeketens van de Unie voldoende voorbereid zijn op mogelijke verstoringen van de voorziening, moet de Commissie stresstests uitvoeren om te beoordelen hoe kwetsbaar de toeleveringsketens van strategische grondstoffen zijn en in hoeverre zij blootstaan aan voorzieningsrisico’s. De lidstaten moeten hieraan bijdragen door dergelijke stresstests waar mogelijk uit te voeren via hun nationale voorzienings- en informatieagentschappen die werkzaamheden met betrekking tot kritieke grondstoffen uitvoeren. De raad kritieke grondstoffen moet ervoor zorgen dat de uitvoering van de stresstests door de Commissie en de lidstaten wordt gecoördineerd. Indien geen enkele lidstaat in staat is een vereiste stresstest voor een bepaalde strategische grondstof uit te voeren, moet de Commissie deze zelf uitvoeren. Wanneer de Commissie de resultaten van dergelijke stresstests openbaar maakt, moet zij ook mogelijke strategieën voorstellen die overheidsinstanties en particulieren kunnen gebruiken om de voorzieningsrisico’s te beperken, bijvoorbeeld het aanleggen van strategische voorraden of het verder diversifiëren van het aanbod. Om de informatie te verzamelen die nodig is om de monitoring- en stresstestmaatregelen uit te voeren, moet de Commissie samenwerken met de relevante permanente subgroep van de raad kritieke grondstoffen en moeten de lidstaten de marktdeelnemers die het belangrijkst zijn voor de werking van de waardeketen aanwijzen en daar toezicht op houden. Indien geen enkel lid van de permanente subgroep in staat is een vereiste stresstest voor een bepaalde strategische grondstof uit te voeren, moet de Commissie deze zelf uitvoeren.
(36) Strategische voorraden zijn een belangrijk instrument om de gevolgen van verstoringen van de voorziening, met name die van grondstoffen, te verlichten. Hoewel het in het kader van het voorgestelde noodinstrument voor de eengemaakte markt mogelijk is dergelijke voorraden aan te leggen als de waakzaamheidsfase voor de eengemaakte markt is geactiveerd, zijn de lidstaten en ondernemingen niet verplicht om strategische voorraden op te bouwen of deze te coördineren voordat de voorziening wordt verstoord. Bovendien bestaat er geen coördinatiemechanisme voor de hele Europese Unie waarmee een gemeenschappelijke beoordeling en een analyse van mogelijke overlappingen en synergieën kan worden ontwikkeld. Als eerste stap moeten de lidstaten, rekening houdend met het huidige gebrek aan relevante informatie, de Commissie daarom informatie verstrekken over hun strategische voorraden, ongeacht of deze worden beheerd door overheidsinstanties of door marktdeelnemers namens de lidstaten. Die informatie moet in ieder geval betrekking hebben op de omvang van de beschikbare voorraden per strategische grondstof, de vooruitzichten daarvoor, en de regels en procedures die daarvoor gelden. Elk verzoek moet evenredig zijn, rekening houden met de kosten en inspanningen die nodig zijn om de gegevens beschikbaar te stellen en met de gevolgen voor de nationale veiligheid, en passende termijnen voor het verstrekken van de opgevraagde informatie bevatten. Er kan informatie over de voorraden van marktdeelnemers aan de analyse worden toegevoegd, maar dit vormt geen verzoek om informatie over hen. De Commissie moet de gegevens op een veilige manier behandelen en mag alleen geaggregeerde informatie openbaar maken. Als tweede stap moet de Commissie op basis van de verkregen informatie een voorlopige benchmark vaststellen voor wat als een veilige omvang voorraden van de Unie moet worden beschouwd en daarbij rekening houden met het totale jaarlijkse verbruik van de desbetreffende strategische grondstoffen in de Unie. Op basis van een vergelijking tussen huidige voorraden en de totale omvang van de strategische voorraden strategische grondstoffen in de Unie, moet de raad kritieke grondstoffen, in overleg met de Commissie, de lidstaten niet-bindende adviezen kunnen verstrekken over de wijze waarop de convergentie kan worden vergroot en hen aanmoedigen om hun strategische voorraden aan te leggen en te vergroten. Daarbij moet de raad kritieke grondstoffen nagaan of de stimulansen voor de aanleg van strategische voorraden door particuliere marktdeelnemers die strategische grondstoffen gebruiken, moeten worden behouden.
(37) Met het oog op verdere coördinatie moet de Commissie zorgen voor de nodige raadpleging voorafgaand aan de deelname van de lidstaten aan internationale fora waar dergelijke strategische voorraden kunnen worden besproken, met name via de daartoe bestemde permanente subgroep van de raad kritieke grondstoffen. Om de complementariteit tussen dit voorstel en andere horizontale of thematische instrumenten te vergroten, moet de Commissie er eveneens voor zorgen dat de verzamelde en geaggregeerde informatie wordt doorgegeven aan crisisbewakings- of de crisisbeheermechanismen, zoals de adviesgroep van het voorgestelde noodinstrument voor de eengemaakte markt, de Europese Raad voor halfgeleiders van de voorgestelde chipverordening, de HERA-raad of de Raad voor gezondheidscrises.
(38) Grote ondernemingen in de Unie die met strategische grondstoffen strategische technologieën vervaardigen moeten hun toeleveringsketens controleren en daar verslag over uitbrengen aan hun directie om ervoor te zorgen dat zij voldoende voorbereid zijn op verstoringen van de voorziening. Dit zal ervoor zorgen dat zij rekening houden met de voorzieningsrisico’s van strategische grondstoffen en passende mitigatiestrategieën ontwikkelen om beter voorbereid te zijn op verstoringen van de voorziening. Evenzo moeten de grote ondernemingen waarvoor dit geldt regelmatig stresstests van hun toeleveringsketens voor strategische grondstoffen uitvoeren zodat zij alle verschillende scenario’s in aanmerking nemen die bij een verstoring van invloed kunnen zijn op hun voorziening. Door deze maatregelen zal meer aandacht worden besteed aan de kosten van mogelijke voorzieningsrisico’s.
(39) Veel markten voor strategische grondstoffen zijn niet volledig transparant en zijn geconcentreerd op de aanbodzijde, hetgeen de onderhandelingspositie van verkopers versterkt en de prijzen voor kopers opdrijft. Om de prijzen voor in de Unie gevestigde ondernemingen te helpen verlagen, moet de Commissie een systeem opzetten waarmee de vraag van geïnteresseerde afnemers kan worden gebundeld. Bij de ontwikkeling van een dergelijk systeem moet de Commissie rekening houden met de ervaring die is opgedaan met soortgelijke inspanningen, met name in verband met de gezamenlijke aankoop van gas zoals vastgesteld bij Verordening (EU) 2022/2576 van de Raad44. De autoriteiten van de lidstaten moeten ook aan dit systeem kunnen deelnemen om hun strategische voorraden te vergroten. Alle maatregelen in het kader van dit mechanisme moeten verenigbaar zijn met het mededingingsrecht van de Unie.
(40) De bepalingen inzake monitoring en strategische voorraden van deze verordening hebben geen harmonisatie van nationale wet- en regelgeving tot gevolg en komen niet in de plaats van bestaande mechanismen. Stimulansen voor monitoring en risicoparaatheid moeten in overeenstemming zijn met Europese instrumenten. Daarom kunnen instrumenten zoals het voorgestelde noodinstrument voor de eengemaakte markt, waarmee wordt getracht te anticiperen en te reageren op crises die de werking van de eengemaakte markt of van Verordening (EU) 2022/2372 van de Raad betreffende een kader van maatregelen ter waarborging van de levering van in een crisissituatie relevante medische tegenmaatregelen in geval van een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid op Unieniveau45 aantasten en de gevolgen van dergelijke crises te verzachten, in geval van een crisis of bedreiging nog steeds van toepassing zijn op kritieke en strategische grondstoffen voor zover deze onder het toepassingsgebied van dergelijke instrumenten vallen. Met uitwisseling van informatie moet voor complementariteit en samenhang tussen deze verordening en crisisinstrumenten worden gezorgd.
(41) De meeste kritieke grondstoffen zijn metalen, die in principe eindeloos kunnen worden gerecycled, hoewel de kwaliteit daardoor soms verslechtert. Dit biedt de mogelijkheid om over te stappen op een werkelijk circulaire economie in het kader van de groene transitie. Na een eerste fase van snel toenemende vraag naar kritieke grondstoffen voor nieuwe technologieën, waarin primaire winning en verwerking de belangrijkste bron zullen blijven, moet recycling steeds belangrijker worden, waardoor de behoefte aan primaire winning zal verminderen en de effecten daarvan zullen afnemen. Momenteel zijn de recyclingpercentages van de meeste kritieke grondstoffen echter laag en zijn recyclingsystemen en -technologieën vaak niet aangepast aan de specifieke kenmerken van deze grondstoffen. Er moet dus actie worden ondernomen om de verschillende factoren aan te pakken die afdoen aan het potentieel voor circulariteit.
(42) Belangrijke bevoegdheden op het gebied van circulariteit, bijvoorbeeld op het gebied van systemen voor de inzameling en verwerking van afval, berusten bij de lidstaten. Die bevoegdheden moeten worden ingezet om de inzamelings- en recyclingpercentages van afvalstromen met een groot potentieel voor nuttige toepassing van kritieke grondstoffen te verhogen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van financiële stimulansen zoals kortingen, geldelijke beloningen of statiegeldregelingen. De autoriteiten van de lidstaten moeten ook in hun rol als kopers van kritieke grondstoffen en van producten die deze grondstoffen bevatten een verschil maken, en nationale onderzoeks- en innovatieprogramma’s voorzien in aanzienlijke middelen om de kennis en technologie op het gebied van de circulariteit van kritieke grondstoffen en de materiaalefficiëntie te verbeteren. Ten slotte moeten de lidstaten de nuttige toepassing van kritieke grondstoffen uit winningsafval bevorderen door de beschikbaarheid van informatie te verbeteren en door juridische, economische en technische belemmeringen aan te pakken. Een mogelijke oplossing die de lidstaten moeten onderzoeken zijn mechanismen voor het spreiden van de risico’s over exploitanten en de lidstaten, teneinde terugwinning uit gesloten afvalinstallaties te bevorderen.
(43) Veel regio’s in de Unie hebben een geschiedenis van grondstoffenwinning en beschikken dus over aanzienlijke hoeveelheden winningsafval in gesloten installaties die, omdat het economisch belang ervan pas recent is toegenomen, doorgaans niet zijn onderzocht op hun potentieel voor kritieke grondstoffen. De nuttige toepassing van kritieke grondstoffen uit winningsafvalinstallaties kan economische waarde en werkgelegenheid creëren in voormalige mijnbouwgebieden, die vaak te lijden hebben onder de-industrialisering en achteruitgang. Het gebrek aan aandacht voor en informatie over de aanwezigheid van kritieke grondstoffen, met name in gesloten afvalinstallaties, is een belangrijke reden dat het potentieel van winningsafval voor kritieke grondstoffen niet beter wordt benut.
(44) De nuttige toepassing van kritieke grondstoffen uit winningsafvalinstallaties moet deel uitmaken van de valorisatie van de desbetreffende afvalinstallaties. Richtlijn 2006/21/EG bevat strenge vereisten voor de bescherming van het milieu en de menselijke gezondheid met betrekking tot afvalbeheer in de winningsindustrie. Hoewel deze strenge vereisten moeten worden gehandhaafd, is het passend aanvullende maatregelen te treffen om de nuttige toepassing van kritieke grondstoffen uit winningsafval te maximaliseren.
(45) Exploitanten van bestaande en nieuwe winningsafvalinstallaties moeten een voorlopige economische evaluatiestudie uitvoeren over de nuttige toepassing van kritieke grondstoffen uit ter plaatse aanwezig winningsafval en uit dergelijk afval dat wordt geproduceerd. In overeenstemming met de afvalhiërarchie die is vastgesteld bij Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad46, moet prioriteit worden gegeven aan het voorkomen van de productie van afval dat kritieke grondstoffen bevat, door kritieke grondstoffen uit het gewonnen volume te winnen voordat het afval wordt. In het kader van deze studie moeten de exploitanten de nodige informatie verzamelen, waaronder de concentraties en hoeveelheden kritieke grondstoffen in het winningsafval, en een beoordeling uitvoeren van meerdere opties met betrekking tot processen, activiteiten of zakelijke regelingen waarmee nuttige toepassing van kritieke grondstoffen economisch levensvatbaar kan worden gemaakt. Deze verplichting komt bovenop de verplichtingen uit hoofde van Richtlijn 2006/21/EG en de nationale wetgeving tot omzetting van die richtlijn, en is rechtstreeks toepasselijk. Exploitanten en bevoegde autoriteiten moeten er bij de naleving van die verplichting naar streven de administratieve lasten tot een minimum te beperken en procedures voor zover mogelijk te integreren.
(46) Om het huidige gebrek aan informatie over het potentieel van gesloten winningsafvalinstallaties voor kritieke grondstoffen aan te pakken, moeten de lidstaten, in overeenstemming met de mededingingsregels van de Unie, een databank opzetten met alle informatie die relevant is voor het stimuleren van de nuttige toepassing, met name van de hoeveelheden en concentraties kritieke grondstoffen in de winningsafvalinstallatie. Die informatie moet in gebruiksvriendelijke en digitale vorm openbaar worden gemaakt, zodat toegang kan worden verkregen tot gedetailleerdere technische informatie. Om gebruiksvriendelijke toegang tot de informatie te vergemakkelijken, moeten de lidstaten bijvoorbeeld een contactpunt aanwijzen om diepgaander met potentiële ontwikkelaars van projecten voor de nuttige toepassing van kritieke grondstoffen te kunnen overleggen. De databank moet zo zijn ontworpen dat potentiële projectontwikkelaars installaties met een groot potentieel voor economisch levensvatbare nuttige toepassing gemakkelijk kunnen identificeren. Om de beperkte middelen gericht in te zetten, moeten de lidstaten bij het verzamelen van informatie een gefaseerde aanpak volgen en alleen voor de meest veelbelovende installaties de meer belastende stappen voor informatieverzameling uitvoeren. De informatieverzamelingsactiviteiten moeten gericht zijn op het verstrekken van nauwkeurige en representatieve informatie over de winningsafvalinstallaties en het verkrijgen van een zo goed mogelijke indicatie van het potentieel voor nuttige toepassing van kritieke grondstoffen.
(47) Permanente magneten zijn ingebouwd in een grote verscheidenheid aan producten, waarvan windmolens en elektrische voertuigen de belangrijkste en sterkst toenemende toepassingen zijn, maar ook andere producten, waaronder MRI-apparaten, industriële robots, lichte vervoermiddelen, koelgeneratoren, warmtepompen, elektrische motoren, industriële elektrische pompen, automatische wasmachines, droogtrommels, magnetronovens, stofzuigers en vaatwassers bevatten aanzienlijke hoeveelheden permanente magneten waarvan het de moeite waard is deze terug te winnen. De meeste permanente magneten, en met name de best presterende soorten, bevatten kritieke grondstoffen, zoals neodymium, praseodymium, dysprosium en terbium, boor, samarium, nikkel of kobalt. Die magneten kunnen worden gerecycled, maar dit wordt in de Unie momenteel alleen op kleine schaal of in het kader van onderzoeksprojecten gedaan. Permanente magneten moeten daarom een prioritair product zijn om de circulariteit te verhogen.
(48) Een voorwaarde voor doeltreffende recycling van magneten is dat recyclers toegang hebben tot de nodige informatie over de hoeveelheid, de soort en de chemische samenstelling van magneten in een product, hun locatie en de gebruikte coating, kleefstoffen en additieven, en tot informatie over hoe de permanente magneten uit het product kunnen worden verwijderd. Bovendien moeten permanente magneten die zijn ingebouwd in producten die in de Unie in de handel worden gebracht, mettertijd steeds meer gerecycled materiaal bevatten om recycling van magneten economisch interessant te houden. In een eerste stadium moet ervoor worden gezorgd dat het gehalte aan gerecycled materiaal duidelijk is, en na een beoordeling van het passende niveau en de te verwachten effecten daarvan, moet een minimumgehalte aan gerecycled materiaal worden vastgesteld.
(49) Kritieke grondstoffen die op de markt van de Unie worden verkocht, worden vaak gecertificeerd met betrekking tot de duurzaamheid van hun productie- en toeleveringsketen. Certificering kan worden verkregen in het kader van een breed scala aan openbare en particuliere certificeringsregelingen met uiteenlopende reikwijdte en striktheid, waardoor verwarring kan ontstaan over de aard en juistheid van claims over de relatieve duurzaamheid van kritieke grondstoffen die op basis van een dergelijke certificering in de Unie in de handel worden gebracht. De Commissie moet worden gemachtigd om uitvoeringshandelingen vast te stellen tot erkenning van certificeringsregelingen die als alomvattend en betrouwbaar moeten worden beschouwd, en die autoriteiten en marktdeelnemers een gemeenschappelijke basis bieden voor de beoordeling van de duurzaamheid van kritieke grondstoffen. Alleen certificeringsregelingen die een breed scala aan duurzaamheidsaspecten bestrijken, waaronder milieubescherming, mensenrechten en arbeidsrechten, en transparantie van ondernemingen, en die voorzien in onafhankelijke verificatie door derden en toezicht op de naleving, mogen worden erkend. Om ervoor te zorgen dat procedures doeltreffend zijn, moeten projectontwikkelaars die een aanvraag voor erkenning als strategisch project indienen, kunnen deelnemen aan een erkende regeling om aan te tonen dat hun project op duurzame wijze wordt uitgevoerd.
(50) De productie van kritieke grondstoffen heeft in verschillende stadia van de waardeketen gevolgen voor het milieu, of het nu gaat om het klimaat, water, fauna of flora. Om die schade te beperken en de productie van duurzamere kritieke grondstoffen te stimuleren, moet de Commissie worden gemachtigd om een systeem voor berekening van de milieuvoetafdruk van kritieke grondstoffen op te zetten dat ook een verificatieproces omvat, teneinde ervoor te zorgen dat informatie over de milieuvoetafdruk van kritieke grondstoffen die in de Unie in de handel worden gebracht publiekelijk wordt getoond. Het systeem moet worden gebaseerd op wetenschappelijk verantwoorde beoordelingsmethoden en relevante internationale normen op het gebied van levenscyclusbeoordeling. De vereiste om de milieuvoetafdruk van een materiaal te vermelden, mag alleen van toepassing zijn als op basis van een beoordeling daarvan is geconcludeerd dat dit bijdraagt tot de klimaat- en milieudoelstellingen van de Unie door de aanschaf van kritieke grondstoffen met een kleinere milieuvoetafdruk te vergemakkelijken, en dit geen onevenredige invloed op de handelsstromen heeft. Wanneer de desbetreffende berekeningsmethoden zijn vastgesteld, moet de Commissie prestatieklassen voor kritieke grondstoffen uitwerken, zodat potentiële kopers de milieuvoetafdruk van beschikbare materialen gemakkelijk kunnen vergelijken en de markt meer gericht wordt op duurzamere materialen. Verkopers van kritieke grondstoffen moeten ervoor zorgen dat de milieuvoetafdrukverklaring voor hun klanten beschikbaar is. Transparantie over de relatieve milieuvoetafdruk van in de Unie in de handel gebrachte kritieke grondstoffen kan ook andere beleidsmaatregelen op Unie- en nationaal niveau mogelijk maken, zoals stimulansen of criteria voor groene overheidsopdrachten waarmee de productie van kritieke grondstoffen met minder milieueffecten wordt bevorderd.
(51) De milieuvoetafdrukmethoden vormen een relevante basis voor de uitwerking van de berekeningsregels. Deze berusten op wetenschappelijk verantwoorde beoordelingsmethoden die rekening houden met ontwikkelingen op internationaal niveau en betrekking hebben op milieueffecten, waaronder klimaatverandering en effecten op water, lucht, bodem, hulpbronnen, landgebruik en toxiciteit.
(52) Er moet worden gewaarborgd dat de verantwoordelijke exploitanten, voordat zij hun producten of materialen in de handel brengen, beoordelen of deze overeenstemmen met vereisten om permanente magneten circulairder te maken en met vereisten in verband met de milieuvoetafdrukverklaring van kritieke grondstoffen, en dat de bevoegde nationale autoriteiten die voorschriften daadwerkelijk handhaven. De bepalingen inzake conformiteit en markttoezicht van Verordening (EU) 2019/1020 en Verordening (EU) 2023/xxx [PB: gelieve verwijzing naar verordening ecologisch ontwerp voor duurzame producten in te voegen] zijn bedoeld om deze uitdaging aan te pakken en moeten daarom ook op die vereisten van toepassing zijn. Om verder te waarborgen dat de bestaande kaders optimaal worden benut, moet ervoor worden gezorgd dat voor producten waarvoor krachtens Verordening (EU) 2018/858 of Verordening (EU) nr. 168/2013 typegoedkeuring is vereist, de naleving wordt gehandhaafd door middel van het bestaande typegoedkeuringssysteem.
(53) Overeenkomstig artikel 10, lid 1, van Verordening (EU) nr. 1025/2012 moet de Commissie een of meer Europese normalisatieorganisaties verzoeken Europese normen op te stellen ter ondersteuning van de doelstellingen van deze verordening.
(54) De Unie is strategische partnerschappen voor grondstoffen met derde landen aangegaan om het actieplan inzake kritieke grondstoffen van 2020 uit te voeren. Om het aanbod te diversifiëren, moeten deze inspanningen worden voortgezet. Om een coherent kader te ontwikkelen en te waarborgen voor het aangaan van toekomstige partnerschappen, moeten de lidstaten en de Commissie in de raad kritieke grondstoffen overleggen en voor coördinatie zorgen, onder meer met betrekking tot de vraag of de beoogde doelstellingen met de bestaande partnerschappen worden verwezenlijkt, de prioritering van derde landen voor nieuwe partnerschappen, de inhoud van dergelijke partnerschappen en de samenhang en mogelijke synergieën tussen die partnerschappen en de bilaterale samenwerking van lidstaten met de relevante derde landen. De Unie moet streven naar wederzijds voordelige partnerschappen met opkomende markten en ontwikkelingslanden die in overeenstemming zijn met de Global Gateway-strategie, bijdragen tot de diversificatie van de grondstoffentoeleveringsketen van de Unie en van toegevoegde waarde zijn voor de productie in die landen.
(55) Om de uitvoering van taken in verband met de ontwikkeling en financiering van strategische projecten, exploratieprogramma’s, monitoringcapaciteiten of strategische voorraden te ondersteunen en de Commissie passend te adviseren, moet een Europese raad voor kritieke grondstoffen worden opgericht. Die “raad kritieke grondstoffen” moet bestaan uit de lidstaten en de Commissie, en moet voorzien in de deelname van andere partijen als waarnemers. Om de nodige deskundigheid voor de uitvoering van bepaalde taken te ontwikkelen, moet de raad kritieke grondstoffen permanente subgroepen voor financiering, exploratie, monitoring en strategische voorraden oprichten, die als netwerk moeten fungeren door de verschillende relevante nationale autoriteiten bijeen te brengen en indien nodig het bedrijfsleven, de academische wereld, het maatschappelijk middenveld en andere relevante belanghebbenden te raadplegen. De adviezen en aanbevelingen van de raad kritieke grondstoffen moeten niet-bindend zijn en het ontbreken van een dergelijk advies of een dergelijke aanbeveling mag de Commissie niet beletten haar taken uit hoofde van deze verordening uit te voeren.
(56) Het uitblijven van vooruitgang in de richting van de doelstellingen, met inbegrip van de capaciteits- en diversificatiebenchmarks, kan erop wijzen dat aanvullende maatregelen moeten worden getroffen. De Commissie moet daarom toezicht houden op de vooruitgang in de richting van die doelstellingen.
(57) Om de administratieve lasten voor de lidstaten tot een minimum te beperken, moeten de verschillende verslagleggingsverplichtingen worden gestroomlijnd en moet de Commissie een model ontwikkelen waarmee de lidstaten hun verslagleggingsverplichtingen inzake projecten, exploratie, monitoring of strategische voorraden kunnen nakomen door middel van één regelmatig gepubliceerd document, dat vertrouwelijk of gerubriceerd kan zijn.
(58) Om een betrouwbare en constructieve samenwerking van bevoegde autoriteiten op nationaal en Unieniveau te waarborgen, moeten alle partijen die betrokken zijn bij de toepassing van deze verordening, de vertrouwelijkheid eerbiedigen van de informatie en gegevens die zij bij de uitvoering van hun taken verkrijgen. De Commissie en de nationale bevoegde autoriteiten, hun ambtenaren, personeelsleden en andere personen die onder toezicht van die autoriteiten werken, alsmede ambtenaren en andere personeelsleden van andere autoriteiten van de lidstaten, mogen geen informatie openbaar maken die zij op grond van deze verordening hebben verkregen of uitgewisseld en die onder de geheimhoudingsplicht vallen. Dit moet ook gelden voor de Europese raad voor kritieke grondstoffen. De gegevens moeten in een beveiligde omgeving worden verwerkt en opgeslagen.
(59) Bij het vaststellen van gedelegeerde handelingen uit hoofde van artikel 290 VWEU, is het van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden, onder meer op deskundigenniveau, tot passende raadpleging overgaat in overeenstemming met de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven47. Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.
(60) Om eenvormige voorwaarden voor de uitvoering van deze verordening te waarborgen, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend om: a) de modellen vast te stellen die moeten worden gebruikt voor aanvragen voor de erkenning van strategische projecten, voortgangsverslagen met betrekking tot strategische projecten, nationale exploratieprogramma’s, en verslaglegging van de lidstaten met betrekking tot exploratie, monitoring, strategische voorraden en circulariteit; b) te specificeren welke producten, componenten en afvalstromen worden geacht een groot potentieel voor nuttige toepassing van kritieke grondstoffen te hebben, en c) de criteria voor erkenning van regelingen met betrekking tot de duurzaamheid van kritieke grondstoffen vast te stellen en te bepalen hoe deze moeten worden toegepast. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad48.
(61) Om ervoor te zorgen dat de bij deze verordening opgelegde verplichtingen, met name de verplichting om aan de vereisten inzake ecologisch ontwerp te voldoen, worden nageleefd, moeten ondernemingen die hun verplichtingen, onder meer op het gebied van risicoparaatheid, verslaglegging over projecten en informatie over recyclebaarheid, niet nakomen, worden bestraft met sancties. De lidstaten moeten in hun nationaal recht daarom in doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties voorzien ter bestraffing van de niet-naleving van deze verordening.
(62) De Commissie moet een evaluatie van deze verordening uitvoeren. Overeenkomstig punt 22 van het Interinstitutioneel Akkoord over beter wetgeven, moet die evaluatie worden uitgevoerd op basis van de vijf criteria doelmatigheid, doeltreffendheid, relevantie, samenhang en meerwaarde van de EU, en vormt die evaluatie de basis voor effectbeoordelingen van opties voor verdere acties. De Commissie moet bij het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité een verslag indienen over de uitvoering van deze verordening en over de vooruitgang bij de verwezenlijking van de doelstellingen ervan, met inbegrip van de capaciteits- en diversificatiebenchmarks. Op basis van de uitvoering van de maatregelen in verband met de transparantie van de milieuvoetafdruk van kritieke grondstoffen, moet in het verslag ook worden beoordeeld of maximumdrempels voor de milieuvoetafdruk moeten worden vastgesteld.
(63) Voor zover een van de in deze verordening bedoelde maatregelen staatssteun vormt, doen de bepalingen betreffende dergelijke maatregelen geen afbreuk aan de toepassing van de artikelen 107 en 108 VWEU.
(64) Aangezien de doelstellingen van deze verordening, namelijk de verbetering van de werking van de interne markt door vaststelling van een kader om de toegang van de Unie tot een veilige en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen te waarborgen, niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt maar, vanwege de omvang en de gevolgen ervan, uitsluitend op het niveau van de Unie kunnen worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen vaststellen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om die doelstelling te verwezenlijken.