Overwegingen bij COM(2021)339 - Goedkeuring van de beoordeling van het herstel- en veerkrachtplan voor Slowakije - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2021)339 - Goedkeuring van de beoordeling van het herstel- en veerkrachtplan voor Slowakije. |
|---|---|
| document | COM(2021)339   |
| datum | 21 juni 2021 |
(2) Op 9 juli 2019 en op 20 juli 2020 heeft de Raad in het kader van het Europees Semester aanbevelingen gericht tot Slowakije. Met name heeft de Raad aanbevolen maatregelen te nemen om het economisch herstel te ondersteunen en tegelijkertijd de houdbaarheid van de begroting op de lange termijn te waarborgen; de veerkracht van het gezondheidszorgstelsel te versterken; de kwaliteit en inclusiviteit van het onderwijs op alle niveaus te verbeteren en vaardigheden te stimuleren; het economisch beleid te richten op investeringen in de digitale en groene transitie en andere gebieden, rekening houdend met regionale ongelijkheden; de doeltreffendheid en integriteit van de rechtsstelsels te verbeteren, corruptie en het witwassen van geld te bestrijden en te zorgen voor kwaliteitsvolle overheidsdiensten en een gunstig ondernemingsklimaat. Nu de Commissie bij de indiening van het herstel- en veerkrachtplan de vooruitgang bij de uitvoering van deze landspecifieke aanbevelingen heeft beoordeeld, oordeelt zij dat aanzienlijke vooruitgang is geboekt met betrekking tot de aanbeveling om alle nodige maatregelen te nemen om de pandemie doeltreffend aan te pakken en te zorgen voor toereikende inkomensvervanging.
(3) [De Raad heeft in zijn aanbeveling over het economisch beleid van de eurozone aanbevolen dat de lidstaten van de eurozone actie ondernemen, ook via hun herstel- en veerkrachtplannen, om onder meer te zorgen voor een beleidskoers die het herstel ondersteunt en om de convergentie, veerkracht en duurzame en inclusieve groei verder te verbeteren. De Raad heeft in zijn aanbeveling ook aanbevolen de nationale institutionele kaders te versterken, te zorgen voor macrofinanciële stabiliteit, de EMU te voltooien en de internationale rol van de euro te versterken.] [Als de aanbeveling van de Raad niet is aangenomen op het moment van de goedkeuring van het uitvoeringsbesluit van de Raad, wordt de overweging geschrapt]
(4) Op 29 april 2021 heeft Slowakije in overeenstemming met artikel 18, lid 1, van Verordening (EU) 2021/241 zijn herstel- en veerkrachtplan ingediend bij de Commissie. Die indiening van het plan volgde op een in overeenstemming met het nationale rechtskader uitgevoerd proces van raadpleging van lokale en regionale autoriteiten, sociale partners, maatschappelijke organisaties, jongerenorganisaties en andere relevante belanghebbenden. De nationale zeggenschap over de herstel- en veerkrachtplannen vormt de basis voor de geslaagde uitvoering ervan en voor hun blijvende invloed op nationaal niveau en geloofwaardigheid op Europees niveau. Krachtens artikel 19 van die verordening heeft de Commissie de relevantie, doeltreffendheid, efficiëntie en samenhang van het herstel- en veerkrachtplan beoordeeld in overeenstemming met de beoordelingsrichtsnoeren van bijlage V bij die verordening.
(5) De herstel- en veerkrachtplannen moeten gericht zijn op de algemene doelstellingen van de bij Verordening (EU) 2021/241 ingestelde faciliteit herstel- en veerkrachtfaciliteit en het bij Verordening (EU) 2020/2094 van de Raad 2 vastgestelde herstelinstrument van de EU om het herstel na de COVID-19-crisis te ondersteunen en de economische, sociale en territoriale cohesie van de Unie te verbeteren door bij te dragen aan de zes pijlers van artikel 3 van Verordening (EU) 2021/241.
(6) De tenuitvoerlegging van de herstel- en veerkrachtplannen van de lidstaten zal een gecoördineerde inspanning met investeringen en hervormingen in de hele Unie vormen. Via de gecoördineerde en gelijktijdige tenuitvoerlegging van deze hervormingen en investeringen, en de tenuitvoerlegging van grensoverschrijdende projecten zullen deze hervormingen en investeringen elkaar versterken en tot positieve overloopeffecten in de hele Unie leiden. Zo zal ongeveer een derde van de impact van de faciliteit op de groei en werkgelegenheid in de lidstaten komen van overloopeffecten uit andere lidstaten.
Evenwichtige respons die bijdraagt aan de zes pijlers
(7) In overeenstemming met artikel 19, lid 3, punt a), van en punt 2.1 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 vormt het herstel- en veerkrachtplan in hoge mate (score A) een alomvattende en voldoende evenwichtige respons op de economische en sociale situatie en draagt het op passende wijze bij tot de zes pijlers van artikel 3 van Verordening (EU) 2021/241, rekening houdend met de specifieke uitdagingen van en de financiële toewijzing aan de betrokken lidstaat.
(8) Het plan stelt een evenwichtig pakket hervormingen en investeringen voor die zowel de COVID-19-pandemie als de belangrijkste structurele sociaal-economische en ecologische uitdagingen voor Slowakije aanpakken, cohesiedoelstellingen nastreven en bijdragen tot de zes pijlers van artikel 3 van Verordening (EU) nr. 2021/241. Het bevat een breed pakket maatregelen voor een innovatieve economie ter ondersteuning van economische groei, met name via investeringen in de dubbele groene en digitale transitie, met inbegrip van investeringen in onderwijs en vaardigheden. De overkoepelende doelstelling is het bewerkstelligen van duurzame groei en een toekomstgerichte transformatie van de Slowaakse economie en samenleving, en zo de levenskwaliteit te verbeteren. Het plan is gericht op vijf belangrijke beleidsterreinen: groene economie, onderwijs, wetenschap en innovatie, gezondheid en openbaar bestuur en digitalisering. Voor elk van de vijf terreinen wordt in het plan expliciet en coherent uitgelegd hoe zij bijdragen tot de zes pijlers. Een dergelijke aanpak draagt eraan bij dat ruim aandacht wordt besteed aan elke pijler.
(9) De groene transitie en de digitale transformatie van de economie staan centraal in het ontwerp van het plan. De in het plan opgenomen groene hervormingen en investeringen zijn erop gericht hernieuwbare energiebronnen en de integratie daarvan in het net te bevorderen, de energie- en groene prestaties van gebouwen te verbeteren, het aandeel van duurzame vervoersmiddelen te vergroten en industriële processen te decarboniseren om zo bij te dragen tot de doelstelling om de klimaatverandering te beperken en de luchtverontreiniging terug te dringen. Er zijn belangrijke hervormingen en investeringen gepland om het landschap en de ecosystemen beter bestand te maken tegen klimaatverandering, met bijzondere aandacht voor de heropleving van rivieren. Digitale hervormingen en investeringen moeten helpen om Slowakije te moderniseren en gebieden met de grootste investeringstekorten te ondersteunen. Het gaat met name om de digitalisering van openbare diensten en scholen, de ontwikkeling van digitale vaardigheden en steun voor innovatie.
(10) Het plan bevat doelgerichte beleidsmaatregelen die relevant zijn voor slimme, duurzame en inclusieve groei. Het innovatiepotentieel en de productiviteitsgroei zullen naar verwachting worden gestimuleerd door maatregelen ter verbetering van het ecosysteem voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie, van het ondernemingsklimaat, van de kwaliteit en de relevantie van het hoger onderwijs en de onderwijsresultaten, waaronder de hervorming van het leerplan en een betere voorbereiding van leerkrachten. Kleine en middelgrote ondernemingen moeten profiteren van de sterke vraagstimulans als gevolg van de door het plan gesteunde investeringen, alsook van de gerichte bijstand voor innovatie en te digitalisering. Het plan brengt de juiste sociaal-economische uitdagingen voor sociale en territoriale cohesie in kaart en bevat relevante maatregelen om die aan te pakken. Het plan is met name gericht op het versterken van inclusie in het onderwijs voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften en kinderen uit kansarme sociaal-economische milieus, zoals de Romabevolking. Cohesieproblemen en regionale ongelijkheden worden aangepakt door de ambitieuze hervorming van de ziekenhuiszorg en door maatregelen voor de digitalisering van het openbaar bestuur. Het plan zal naar verwachting ook de gezondheid en de economische, sociale en institutionele veerkracht verbeteren. Op het gebied van de gezondheidszorg bevat het plan een omvattend pakket hervormingen en investeringen ter verbetering van de veerkracht, doeltreffendheid, toegankelijkheid en kwaliteit van het Slowaakse gezondheidszorgstelsel. De investeringen zijn in de eerste plaats gericht op ziekenhuiszorg, langdurige zorg, mentale gezondheid en eerstelijnszorg. Verwacht kan worden dat investeringen in systemen voor vroegtijdige waarschuwing en infrastructuur de crisisresponscapaciteit zullen verbeteren. De pensioenhervorming zal Slowakije naar verwachting minder kwetsbaar maken voor houdbaarheidsrisico’s. De beleidslijnen voor de volgende generatie zijn met name vervat in het omvattende pakket maatregelen ter verbetering van het onderwijs op alle niveaus, van onderwijs en opvang voor jonge kinderen tot universitair onderwijs.
Aanpak van alle of een significant deel van de uitdagingen die zijn vastgesteld in de landspecifieke aanbevelingen
(11) In overeenstemming met artikel 19, lid 3, punt b), van en punt 2.2 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting bijdragen tot een doeltreffende aanpak van alle of een significant deel van de uitdagingen (score A) die zijn vastgesteld in de relevante landspecifieke aanbevelingen, met inbegrip van de begrotingsaspecten, aan de betrokken lidstaat of de uitdagingen die zijn vastgesteld in andere relevante documenten die de Commissie officieel heeft goedgekeurd in het kader van het Europees Semester.
(12) De aanbevelingen in verband met de onmiddellijke respons vanuit het begrotingsbeleid op de pandemie kunnen worden geacht buiten het toepassingsgebied van het herstel- en veerkrachtplan van Slowakije te vallen, ondanks het feit dat Slowakije over het algemeen adequaat en voldoende heeft gereageerd op de onmiddellijke behoefte om de economie in 2020 en 2021 met budgettaire middelen te ondersteunen, in overeenstemming met de algemene ontsnappingsclausule. Voorts is de aanbeveling om in 2020 de budgettaire middellangetermijndoelstelling waar te maken, niet langer relevant, zowel door het verstrijken van de overeenkomstige begrotingsperiode als door de activering in maart 2020 van de algemene ontsnappingsclausule van het stabiliteits- en groeipact in de context van de crisis ten gevolge van de pandemie.
(13) Het plan omvat een uitgebreide reeks elkaar versterkende hervormingen en investeringen die bijdragen aan het aanpakken van alle of een aanzienlijk deel van de economische en sociale uitdagingen die zijn beschreven in de landspecifieke aanbevelingen die de Europese Raad in het Europees Semester in 2019 en 2020 aan Slowakije heeft gericht, met name op het gebied van inclusief onderwijs, openbaar bestuur en productiviteitsverhogende investeringen in de groene en digitale transitie, alsook aan een vermindering van de regionale ongelijkheden.
(14) De uitdaging om de groene en digitale transitie te versnellen, wordt adequaat aangepakt door het pakket maatregelen in het herstel- en veerkrachtplan van Slowakije. De aanhoudende uitdagingen op het gebied van onderwijs, kinderopvang, gezondheidszorg en onderzoek, ontwikkeling en innovatie worden ook aangepakt met omvattende maatregelen die naar verwachting komaf zullen maken met de ernstigste tekortkomingen, zoals de lage kwaliteit en het gebrek aan inclusiviteit van het onderwijs, gefragmenteerde coördinatie van het beleid inzake onderzoek, ontwikkeling en innovatie, ontoereikende publiek-private samenwerking en zwakke prestaties op het vlak van onderzoek, ontwikkeling en innovatie. De aanvullende maatregelen die in het plan worden voorgesteld om het rechtsstelsel, de overheidsopdrachten en de strijd tegen het witwassen van geld te verbeteren, kunnen ertoe bijdragen dat veel van de onderliggende uitdagingen worden aangepakt. Voorts wordt verwacht dat een aantal hervormingen de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op lange termijn zullen verbeteren.
Bijdrage aan het groeipotentieel, de jobcreatie en de economische, sociale en institutionele veerkracht
(15) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt c), van en punt 2.3 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting een hoge impact (score A) hebben op het versterken van het groeipotentieel, de jobcreatie en de economische, sociale en institutionele veerkracht van Slowakije, waarmee wordt bijgedragen aan de uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten, onder meer door middel van de bevordering van beleid inzake kinderen en jongeren, alsmede op het verzachten van de economische en sociale gevolgen van de COVID-19-crisis en daarmee het bevorderen van de economische, sociale en territoriale cohesie en de convergentie binnen de Unie.
(16) Uit simulaties van de Commissie blijkt dat het plan het bbp van Slowakije in de periode 2021-2026 met gemiddeld 1,3 % tot 1,8 % kan verhogen 3 . De uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan zal naar verwachting aanzienlijk bijdragen tot economische groei en jobcreatie in Slowakije. De in het plan opgenomen investeringen moeten op korte tot middellange termijn een impuls geven aan de geaggregeerde vraag en de cyclische positie van de Slowaakse economie verbeteren om zo de negatieve economische effecten van de COVID-19-crisis te verzachten. De focus van investeringen op bouw- en renovatieprojecten, in volledige overeenstemming met het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”, is in dit opzicht bijzonder gunstig, aangezien de Slowaakse bouwsector hard is getroffen door de pandemie.
(17) Voor de middellange tot lange termijn wordt verwacht dat investeringen samen met de geplande hervormingen de huidige uitdagingen voor het groeipotentieel zullen helpen aan te pakken en de transitie van het land naar een meer gediversifieerd economisch model met sterkere focus op activiteiten met een hogere meerwaarde zullen vergemakkelijken. Dit moet ertoe bijdragen dat de Slowaakse economie concurrerend en veerkrachtig blijft en zich kan aanpassen aan de industriële tendensen op het vlak van automatisering en digitale verandering. Er wordt bijgevolg verwacht dat de uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan de potentiële output zal verhogen en een blijvend effect zal hebben op de economische prestaties van Slowakije. Dit langetermijneffect vloeit grotendeels voort uit maatregelen ter bevordering van onderzoeks-, ontwikkelings- en innovatieactiviteiten, zoals de hervorming van de governance van onderzoek, ontwikkeling en innovatie, om zowel de coördinatie als de financiering te verbeteren. Het effect vloeit ook voort uit de verbetering van het menselijk kapitaal en van de omvang en de vaardigheden van de beroepsbevolking door de uitbreiding van de voorschoolse educatie, de hervorming van het schoolcurriculum en de verbetering van de kwaliteit en de relevantie van het hoger onderwijs om de productiviteit in Slowakije te verhogen.
(18) Verwacht wordt dat het plan sociale ongelijkheden en territoriale verschillen binnen het land zal verminderen. Volgens onderling verbonden arbeidsmarkt- en sociale indicatoren, zoals het aandeel hoogopgeleide werknemers, langdurige en jeugdwerkloosheid en inschrijvingspercentage van kinderen in voorschoolse voorzieningen, presteren Oost- en Centraal-Slowakije over het algemeen slechter dan het westelijke deel van het land. Uitdagingen met betrekking tot ongelijkheden in het onderwijs zullen naar verwachting worden aangepakt door de hervorming van de leerplannen die sleutelcompetenties en digitale vaardigheden moeten bevorderen en waarmee het systeem van ondersteunende educatieve maatregelen wordt ingevoerd. Aangezien de onderwijsresultaten van leerlingen voornamelijk worden bepaald door hun sociaal-economische achtergrond, zijn in het plan hervormingen opgenomen die zijn gericht op de verbetering van de toegankelijkheid en de kwaliteit van onderwijs en opvang voor jonge kinderen, de versterking van adviesdiensten, de vermindering van segregatie en de afschaffing van het twee-ploegensysteem in scholen. Verwacht wordt dat deze hervormingen het voortijdig schoolverlaten, met name onder kansarme leerlingen, zullen verminderen en zo zullen bijdragen tot meer sociale mobiliteit en gelijke kansen. De omvattende hervormingen en investeringen in het hoger onderwijs zullen naar verwachting de kwaliteit en relevantie ervan verbeteren door de systemen voor governance, financiering, accreditatie en wetenschappelijke evaluatie aan te passen. De ontwikkeling van diensten voor formele langdurige zorg en kleuterscholen moet de onevenredige last voor gezinnen verlichten, met name voor vrouwen die voor afhankelijke personen zorgen, en hen in staat stellen om op de arbeidsmarkt actief te zijn. Deze beleidslijnen zijn in overeenstemming met de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten.
(19) De bredere beschikbaarheid van geestelijke gezondheidszorg is in overeenstemming met de strategie voor de-institutionalisering. Daarnaast zijn de focus op de verstrekking van thuis- en gemeenschapsgebaseerde diensten voor langdurige zorg, de versterking van palliatieve zorg en het aanpakken van de gefragmenteerde governance van deze sector belangrijke stappen naar betaalbare en hoogwaardige diensten voor langdurige zorg. De modernisering van het ziekenhuisnetwerk moet bijdragen tot een betere kwaliteit en kosteneffectiviteit van de gezondheidsdiensten en tevens de toegankelijkheid daarvan in minder ontwikkelde gebieden verbeteren. Dit moet ook worden bereikt door middel van investeringen ter verbetering van de toegankelijkheid van eerstelijnszorg in gebieden met een beperkt zorgaanbod. Infrastructuurinvesteringen in verband met de groene transitie, met name een programma voor de renovatie van gebouwen, moet nieuwe werkgelegenheidskansen creëren in de bouwsector in heel Slowakije, ook voor laaggeschoolde werknemers.
Geen ernstige afbreuk doen
(20) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt d), van en punt 2.4 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting waarborgen dat geen enkele erin opgenomen maatregel (score A) voor de uitvoering van hervormingen en investeringsprojecten ernstige afbreuk doet aan milieudoelstellingen in de zin van artikel 17 van Verordening (EU) 2020/852 van het Europees Parlement en de Raad 4 (het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”).
(21) Slowakije heeft een volledige beoordeling verricht van alle in het plan opgenomen maatregelen overeenkomstig de technische richtsnoeren over de toepassing van het beginsel “geen ernstige afbreuk doen aan” van de Europese Commissie (2021/C 58/01). De potentiële schadelijke milieueffecten van alle relevante maatregelen worden aangepakt door middel van passende waarborgen en risicobeperkende maatregelen waarin de monitoringregelingen voorzien. Deze risicobeperkende maatregelen worden vertaald in mijlpalen en streefdoelen voor het decarboniseren van de industrie, renovaties van gebouwen, inclusief de vervanging van verwarmingsketels, waterkracht, het gebruik van biomassa, RDI-investeringsregelingen en financiële instrumenten om innovatie te ondersteunen.
Bijdrage aan de groene transitie, met inbegrip van biodiversiteit
(22) In overeenstemming met artikel 19, lid 3, punt e), van en punt 2.5 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen die in hoge mate (score A) bijdragen tot de groene transitie, met inbegrip van biodiversiteit, of de aanpak van de daaruit voortvloeiende uitdagingen. De maatregelen ter ondersteuning van de klimaatdoelstellingen zijn goed voor 43 % van de totale toewijzing van het plan, berekend volgens de in bijlage VI bij Verordening (EU) 2021/241 beschreven methode. Overeenkomstig artikel 17 van Verordening (EU) 2021/241 is het herstel- en veerkrachtplan consistent met de in het nationaal energie- en klimaatplan 2030 vervatte informatie.
(23) Verwacht wordt dat de hervormingen en investeringen in hernieuwbare energiebronnen, die er met name op gericht zijn de toegang van hernieuwbare energiebronnen tot het net, in combinatie met een ambitieus programma voor renovaties van gebouwen op basis van hoge energie-efficiëntienormen en de regeling voor het decarboniseren van de industrie, Slowakije zullen helpen zijn decarbonisatiedoelstellingen voor 2030 te halen en de transitie naar de circulaire economie zullen ondersteunen. Een omvattend pakket hervormingen en investeringen in vervoer moet elektromobiliteit, openbaar vervoer voor passagiers of intermodaal goederenvervoer ondersteunen. Dit zal naar verwachting een impuls geven aan het hele mobiliteitsecosysteem, wat de Slowaakse economie ten goede moet komen.
(24) Hervormingen en investeringen in verband met landschapsplanning, natuurbescherming en waterbeheer zullen Slowakije naar verwachting helpen bij het aangaan van de uitdagingen met betrekking tot klimaatadaptatie en de bescherming van waterbronnen, natuur en biodiversiteit.
Bijdrage aan de digitale transitie
(25) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt f), van en punt 2.6 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen die in hoge mate (score A) bijdragen tot de digitale transitie of de aanpak van de daaruit voortvloeiende uitdagingen. De maatregelen ter ondersteuning van de digitale doelstellingen zijn goed voor 21 % van de totale toewijzing van het plan, berekend volgens de in bijlage VII bij Verordening (EU) 2021/241 beschreven methode.
(26) Het plan bevat een ambitieus pakket maatregelen voor de digitale transformatie van de Slowaakse economie en samenleving. De maatregelen op het gebied van onderwijs stellen digitale vaardigheden centraal en zijn een combinatie van herziene leerplannen, de opleiding van leerkrachten, investeringen in de digitale uitrusting van scholen en digitalisering in het hoger onderwijs. Tegelijkertijd omvat het plan de ontwikkeling van een strategie voor digitale vaardigheden voor volwassenen van alle leeftijden, om te zorgen voor hun integratie in de door de digitalisering veranderende samenleving. Het plan voert ook maatregelen in voor een efficiënt bestuursmodel voor de digitale transformatie. Dit moet de ontwikkeling van een digitaal ecosysteem bevorderen en uiteindelijk de hele economie ten goede komen. Steun voor de digitalisering van ondernemingen, met bijzondere aandacht voor kmo’s, moet ervoor zorgen dat ze concurrerend blijven door productieprocessen te stroomlijnen en gebruik te maken van innovatieve technologieën.
(27) De kwaliteit en toegankelijkheid van e-overheidsoplossingen moeten verbeteren dankzij een nieuw digitaal platform voor het verstrekken van op gebruikers gerichte overheidsdiensten, samen met een efficiënter beheer van IT-middelen in het openbaar bestuur. Als aanvulling op deze ontwikkeling van digitale overheidsdiensten wil Slowakije cyberbeveiliging in alle sectoren van het openbaar bestuur versterken en standaardiseren. De deelname aan vier digitale meerlandenprojecten, waaronder de uitrol van digitale-innovatiehubs en de toetreding tot het Europees project voor high-performance computing, versterkt eveneens de digitale bijdrage van het plan.
Blijvend effect
(28) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt g), van en deel 2.7 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting in hoge mate (score A) een blijvend effect sorteren voor Slowakije.
(29) Het Slowaakse plan omvat een breed pakket structurele hervormingen die naar verwachting een blijvend effect zullen hebben op tal van beleidsterreinen, evenals op het openbaar bestuur en de overheidsinstellingen. Met name justitiële hervormingen en hervormingen in de strijd tegen corruptie en het witwassen van geld zullen naar verwachting een blijvend effect hebben, en daarom is het belangrijk dat deze hervormingen en de uitvoering ervan in overeenstemming zijn met de eisen van het EU-recht inzake de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Een passende betrokkenheid van de rechterlijke macht, belanghebbenden en het maatschappelijk middenveld gedurende het hele hervormingsproces is van het grootste belang. Daarnaast zullen digitaliseringsinspanningen in een breed scala van instellingen en overheidsadministraties de efficiëntie structureel verhogen en de kwaliteit van overheidsdiensten verbeteren. Een omvattend hervormingspakket voor alle onderwijsniveaus moet de vaardigheden van de bevolking verbeteren. Verwacht wordt dat hervormingen in de gezondheidszorg en de sociale zorg de doeltreffendheid en de efficiëntie van het gezondheidszorgstelsel zullen verbeteren, wat op zijn beurt de gezondheidstoestand van de bevolking moet verbeteren en ongelijkheden in gezondheidsresultaten tussen sociaal-economische groepen moet verminderen.
(30) Investeringsmaatregelen zullen het positieve effect van de structurele hervormingen in het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan naar verwachting ondersteunen en versterken. Aanzienlijke investeringen om het spoorwegsysteem te moderniseren, moeten meer passagiers aantrekken tot deze duurzame vervoerswijze, wat de groene transitie bevordert en regionale cohesie ondersteunt. De groene investeringen in de industrie, ook in energieopwekking, moeten bijdragen tot het decarboniseren van die sector en tot schonere lucht in Slowakije. Dankzij een ambitieus energie-efficiëntieprogramma, in combinatie met een hervorming op het gebied van het beheer van bouwafval, kan het gebouwenbestand worden gerenoveerd, met een blijvend effect op de vermindering van de emissies van deze belangrijke sector en de verbetering van de circulariteit ervan. Hervormingen van de gezondheidszorg worden ondersteund door investeringen in ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Investeringen zijn ook een hefboom voor onderwijshervormingen, bijvoorbeeld door digitale uitrusting te verschaffen, leerkrachten op te leiden, de gebouwen van middelbare scholen en universiteiten volledig toegankelijk te maken of nieuwe kleuterscholen te bouwen. Studiebeursprogramma’s en ontwikkelingsprogramma’s zijn erop gericht de toegang tot en de internationalisering van het hoger onderwijs te verbeteren. Een breed investeringsprogramma moet ook voorzien in financiering voor een hervormd onderzoeks- en innovatiesysteem, en zo Slowakije aantrekkelijker maken voor zowel ondernemingen als geschoolde werknemers, met een aanzienlijk potentieel om de economie te diversifiëren naar activiteiten met een hogere meerwaarde. Het blijvende effect van het plan kan ook worden vergroot via synergieën tussen het plan en andere programma’s, waaronder die welke uit de cohesiefondsen worden gefinancierd, met name door de diepgewortelde territoriale problemen grondig aan te pakken en een evenwichtige ontwikkeling te stimuleren.
Monitoring en uitvoering
(31) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt h), van en deel 2.8 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 zijn de in het herstel- en veerkrachtplan voorgestelde regelingen passend (score A) om te zorgen voor een doeltreffende monitoring en uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan, met inbegrip van het beoogde tijdschema en de beoogde mijlpalen en streefdoelen alsmede de bijbehorende indicatoren.
(32) Slowakije stelt een uitgebreid uitvoeringssysteem in met een leidende rol voor de nationale uitvoerings- en coördinatieautoriteit die verantwoordelijk is voor het bereiken van de mijlpalen en streefdoelen en voor betalingsverzoeken. Met het oog hierop heeft de nationale uitvoerings- en coördinatieautoriteit het recht om alle betrokken entiteiten – uitvoerders, intermediairs, ontvangers en andere betrokkenen – te verzoeken om informatie over de stand van de uitvoering van de hervormingen en investeringen, met inbegrip van de desbetreffende mijlpalen en streefdoelen. De omvang en de aard van de mijlpalen en streefdoelen zijn over het algemeen uitgebreid en coherent. Het tijdschema voor de mijlpalen en streefdoelen is redelijk, met hervormingen in een vroeg stadium als basis voor investeringen. De mijlpalen en streefdoelen worden als doordacht beschouwd, met robuuste indicatoren die een degelijke monitoring en evaluatie tijdens de uitvoering waarborgen.
(33) De lidstaten moeten zorgen voor communicatie en erkenning van de financiële steun in het kader van de faciliteit, overeenkomstig artikel 34 van Verordening (EU) 2021/241. In het kader van het instrument voor technische ondersteuning kunnen de lidstaten verzoeken om technische ondersteuning bij de uitvoering van hun plan.
Kostenberekening
(34) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt i), van en deel 2.9 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 is de in het plan verstrekte motivering voor het bedrag van de geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan in redelijke mate (score B) redelijk en aannemelijk, strookt het met het kostenefficiëntiebeginsel en staan de kosten in verhouding tot de verwachte nationale economische en sociale gevolgen.
(35) Slowakije heeft een robuuste rechtvaardiging, onderbouwing en methode verschaft voor de meeste kosten die het in het kader van het plan moet maken. Er zijn relatief veel kostenramingen, gegevens en bewijsstukken verstrekt. De gebruikte methoden verwijzen vaak naar vergelijkbare projecten die recentelijk zijn ondernomen in Slowakije, onder andere met financiering door de Unie. Wanneer dit niet mogelijk was, zijn, op enkele beperkte uitzonderingen na, vaak redelijke en plausibele ramingen gemaakt aan de hand van betrouwbare berekeningen op basis van informatie van andere lidstaten of van gecertificeerde en onafhankelijke instellingen. Voor diverse kostenramingen zijn de benchmarks gebaseerd op beschikbare marktprijzen. Slowakije heeft slechts in beperkte mate door onafhankelijke instanties gevalideerde kostenramingen verstrekt, hoewel de eenheid waarde voor geld (een integrerend onderdeel van het ministerie van Financiën) is aangewezen als onafhankelijke validerende entiteit voor verschillende componenten. Waarborgen voor haar onafhankelijkheid zijn verstrekt.
(36) Voor een beperkt aantal maatregelen zijn de doelstellingen of kostenbenchmarks minder duidelijk, vrij algemeen beschreven of gebaseerd op weinig vergelijkbare informatie of op informatie waarvan de betrouwbaarheid moeilijker te verifiëren is. Voor een aantal kostenramingen ontbreken, vanwege de ongeziene aard van de investeringen (zoals op het gebied van hernieuwbare energie, onderzoek, ontwikkeling en innovatie en digitalisering) vergelijkbare kostenbenchmarks. Tegelijkertijd heeft Slowakije, vanwege het gebrek aan vergelijkbare precedenten en het feit dat bottom-up-methoden grotendeels worden uitgelegd, deze maatregelen voldoende toegelicht en gerechtvaardigd.
(37) In afwachting van de afronding van de programmeringsperiode 2021-2027 voor de partnerschapsovereenkomst en het programma voor het cohesiebeleid is de afbakening ten opzichte van andere financieringsbronnen op soortgelijke gebieden niet altijd duidelijk aangegeven. Slowakije heeft er zich evenwel toe verbonden sterke waarborgen in te voeren om ervoor te zorgen dat dubbele financiering wordt voorkomen, zowel op strategisch als op projectniveau, bijvoorbeeld voor de financiering van verschillende kosten in het kader van dezelfde maatregel. Tot slot zijn de geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan in overeenstemming met het kostenefficiëntiebeginsel en staan ze in verhouding tot het verwachte nationale economische en sociale effect.
Bescherming van de financiële belangen van de Unie
(38) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt j), van en deel 2.10 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 zijn de in het herstel- en veerkrachtplan voorgestelde regelingen en de in dit besluit vermelde aanvullende maatregelen passend (score A) om corruptie, fraude en belangenconflicten bij het gebruik van de financiële middelen die op grond van deze verordening zijn verstrekt, te voorkomen, op te sporen en recht te zetten, en wordt verwacht dat de regelingen daadwerkelijk dubbele financiering uit de verordening en andere Unieprogramma’s voorkomen. Dit laat de toepassing onverlet van andere instrumenten om de naleving van het EU-recht te bevorderen en te handhaven, onder meer voor het voorkomen, opsporen en corrigeren van corruptie, fraude en belangenconflicten, en het beschermen van de financiën van de Unie overeenkomstig Verordening (EU, Euratom) 2020/2092 van het Europees Parlement en de Raad.
(39) Over het geheel genomen wordt de identificatie van de actoren die verantwoordelijk zijn voor controles en audits in Slowakije goed toegelicht en zijn de onafhankelijkheid en scheiding van de functies van de auditinstantie duidelijk uiteengezet, ook hoe die verankerd zijn in de Slowaakse wetgeving. De uitvoerings- en coördinatieautoriteit is verantwoordelijk voor de voorbereiding en de doorgifte van aanvragen voor financiële steun, de beheersverklaring en de samenvatting van audits. De actoren die verantwoordelijk zijn voor de audits, hun onderlinge betrekkingen en hun administratieve capaciteit worden ook toegelicht. Er is uitvoerige informatie beschikbaar gesteld over maatregelen die zijn genomen om ernstige onregelmatigheden aan te pakken en over de personen die voor die maatregelen verantwoordelijk zijn. Die personen zullen worden opgeleid en de bescherming van klokkenluiders is verankerd in de wetgeving. Het klokkenluidersbureau zal naar verwachting volledig operationeel zijn in september 2021. Bij beheerverificaties door uitvoerende ministeries/instanties zal niet alleen worden nagegaan of er geen ernstige onregelmatigheden zijn, maar ook of de mijlpalen en streefdoelen zijn bereikt. Regelingen en mechanismen om gegevens over eindontvangers te verzamelen, op te slaan en beschikbaar te stellen worden toegelicht en de verplichting uit hoofde van artikel 22, lid 2, punt d), van Verordening (EU) 2021/241 om een boekhouding bij te houden, wordt opgelegd aan uitvoeringsorganen en begunstigden. Er moet worden voorzien in een systeem van gegevensbanken om de uitvoering van de faciliteit te monitoren, dat operationeel moet zijn tegen de indiening van het eerste betalingsverzoek. Het systeem moet ten minste de volgende functies omvatten: a) zorgen voor de verzameling van gegevens en toezien op het bereiken van de mijlpalen en streefdoelen; en b) verzamelen en opslaan van en zorgen voor toegang tot de op grond van artikel 22, lid 2, punt d), i) tot en met iii), van de verordening vereiste gegevens. Hiertoe moet een mijlpaal worden opgenomen.
(40) Maatregelen om dubbele financiering op te sporen en te voorkomen, zijn uitvoerig opgenomen. De nationale uitvoerings- en coördinatieautoriteit zal zich inzetten voor de coördinatie van de actoren die betrokken zijn bij de uitvoering van de faciliteit. Uit het plan blijkt duidelijk dat de verantwoordelijke coördinerende instanties voor de faciliteit en de fondsen van het cohesiebeleid contacten zullen onderhouden om dubbele financiering in de programmerings- en uitvoeringsfase te voorkomen. Hoewel de regelingen voor de controles om dubbele financiering in de uitvoeringsfase te voorkomen niet zeer gedetailleerd zijn, heeft Slowakije zicht ertoe verbonden om sterke waarborgen in te voeren zodat dubbele financiering wordt vermeden, zowel op strategisch als projectniveau. Het plan bevat uitvoerige informatie over de administratieve capaciteit van de overheid voor de uitvoering van en controle op de herstel- en veerkrachtfaciliteit in Slowakije. Het geeft ook veel informatie over de wettelijke mandaten van de diverse instanties die de uitvoering van het plan controleren. De rechtsgrondslag berust echter grotendeels op het “besluit tot instelling van de herstel- en veerkrachtfaciliteit”, dat nog steeds een ontwerp is. Dit betekent dat het precieze mandaat en de bevoegdheid van het coördinatieorgaan en van alle andere uitvoeringsorganen waarschijnlijk pas bekend zal zijn na de goedkeuring van het plan. Het besluit tot instelling van de herstel- en veerkrachtfaciliteit zal al in werking zijn getreden op het moment van de indiening van het eerste betalingsverzoek en zal dan niet wezenlijk afwijken van de beschrijving in het plan. Hiertoe moet een mijlpaal worden opgenomen. De verwezenlijking van die mijlpaal, alsook van de in bovenstaande overweging genoemde mijlpaal, is een absolute voorwaarde voor uitbetalingen uit hoofde van de faciliteit (behalve voor voorfinanciering).
Coherentie van het plan
(41) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt k), van en deel 2.11 van bijlage V bij Verordening (EU) 2021/241 bevat het herstel- en veerkrachtplan in hoge mate (score A) maatregelen voor de uitvoering van hervormingen en investeringsprojecten die coherente acties vormen.
(42) Het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan bevat een uitgebreid pakket hervormingen en investeringen die elkaar onderling versterken met een sterke hervormingsinspanningen. Het plan is opgebouwd rond drie onderling verbonden pijlers van een innovatief, duurzaam en gezond land en vijf belangrijke beleidsterreinen, die worden uitgevoerd via 18 componenten. Er wordt gezorgd voor synergieën in thematische componenten, zoals onderwijscomponenten, alsook horizontaal in een aantal componenten, zoals bij de toepassing van energie-efficiëntie-eisen voor de renovatie van openbare gebouwen of bij de digitale transitie van het openbaar bestuur. Investeringen in nieuwe informatiesystemen en gegevensinstrumenten zijn systematisch opgenomen. Er is een duidelijk evenwicht tussen hervormingen en investeringen in elke component. Van een aantal hervormingen wordt een transversaal effect verwacht op de doelmatigheid van de uitgaven, zoals de herziening van de wetgeving inzake overheidsopdrachten, of verbeteringen in het ondernemingsklimaat en het rechtsstelsel. Om de voorwaarden voor doeltreffende investeringen te creëren, worden de hervormingen over het algemeen geconcentreerd in de eerste jaren. Dit is onder meer het geval voor de optimalisering van het ziekenhuisnetwerk en de hervorming van de governance van onderzoek, ontwikkeling en innovatie. De complementariteiten met steun uit de fondsen van het cohesiebeleid zijn duidelijk en zijn weergegeven in de componenten en, voor zover mogelijk in dit stadium, samengevat op het niveau van het plan. De afbakeningslijnen zijn niet altijd helemaal duidelijk omdat zowel de partnerschapsovereenkomst als het programma nog moeten worden afgerond.
Gelijkheid
(43) Het plan bevat een reeks maatregelen die naar verwachting de uitdagingen van het land zullen aanpakken op het gebied van gendergelijkheid en gelijke kansen voor iedereen. Met betrekking tot gendergelijkheid voorziet het plan in een systeem voor vroegtijdige waarschuwing ter preventie van schooluitval, een probleem dat vrouwen uit kansarme milieus onevenredig treft. Dit systeem voorziet in mogelijkheden voor mentoring en tutoring. Om de beperkt beschikbare kleuterschoolfaciliteiten en het effect daarvan op de deelname van vrouwen aan de arbeidsmarkt en op de latere schoolprestaties van kinderen aan te pakken, moet een wettelijk recht op een plaats in het voorschools onderwijs voor kinderen vanaf drie jaar worden ingevoerd. Het deel van het plan dat betrekking heeft op de inclusiviteit van onderwijs omvat hervormingen en investeringen om een systeem van educatieve ondersteuningsmaatregelen in te voeren voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften, om de opleidingsprogramma’s voor leerkrachten te moderniseren, om segregatie in het onderwijs te verminderen en vroegtijdige opvangdiensten in gemarginaliseerde Romagemeenschappen te bevorderen, alsook om de toegang tot het hoger onderwijs voor kansarme leerlingen te verbeteren. De situatie en de behoeften van personen met een handicap komen in verschillende delen van het plan aan bod, ook in samenhang met de renovatie van gebouwen en de betere toegankelijkheid daarvan, duurzaam vervoer, digitalisering en sociale en geestelijke gezondheidszorg. Ook de uitdagingen voor ouderen komen aan bod, met name door ondersteuning voor de ontwikkeling van hun digitale vaardigheden en door betere en meer toegankelijke langdurige zorg en sociale en gezondheidszorgstelsels. Het plan bevat ook een horizontaal mechanisme om in de uitvoeringsfase rekening te houden met gendergelijkheid en gelijke kansen voor iedereen.
Zelfbeoordeling van de beveiliging
(44) Het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan bevestigt dat een zelfbeoordeling van de beveiliging voor investeringen in digitale capaciteit als bedoeld in Verordening (EU) 2021/241 naar verwachting een integrerend onderdeel van de uitvoeringsfase zal zijn, als onderdeel van de analyse en de ontwikkeling van nieuwe IT-systemen. Slowakije is voornemens om investeringen in digitale connectiviteit uit andere bronnen te financieren.
Grensoverschrijdende of meerlandenprojecten
(45) Het plan stelt verschillende grensoverschrijdende projecten voor, waarvan de meeste bedoeld zijn om de digitale transitie te vergemakkelijken. Die moeten kleine en middelgrote ondernemingen in staat stellen te profiteren van diensten van het netwerk van Europese digitale-innovatiehubs. Andere projecten omvatten onder andere investeringen in een “high performance”-computer in het kader van het Europese project High Performance Computing (EuroHPC), en een mogelijke bijdrage aan Europese kwantumcommunicatie- en blockchaininfrastructuur, waarbij grensoverschrijdende verbindingen met alle naburige lidstaten worden voorbereid. Het plan bevat een maatregel om de elektriciteitsverbinding met Hongarije te versterken, waardoor meer binnenlandse hernieuwbare energiebronnen op het binnenlandse net kunnen worden aangesloten. Het plan omvat steun voor een bredere deelname van Slowaakse entiteiten aan projecten van het EU-kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling die ondernemingen moeten aanmoedigen om zeer innovatieve projecten uit te voeren en onderzoekers en bedrijven toegang moeten verlenen tot internationale consortia waardoor internationalisering wordt bevorderd.
Raadplegingsproces
(46) Het plan bevat een overzicht van het raadplegingsproces dat was georganiseerd voor de voorbereiding en uitvoering ervan. De voorbereidingen gingen van start in de zomer 2020. Het nationale geïntegreerde hervormingsplan, dat is bekendgemaakt in oktober 2020 en waaraan belanghebbenden hebben meegewerkt, verschafte een analytische basis voor het plan. Sinds het najaar 2020 wordt bij de voorbereidingen rekening gehouden met de raadplegingen van een breder scala van belanghebbenden en het grote publiek. Tijdens de gestandaardiseerde interministeriële raadplegingsprocedure zijn bijna 2 500 opmerkingen ontvangen. De autoriteiten hebben getracht rekening te houden met de voorstellen van het publiek en de belanghebbenden, die vaak betrekking hadden op milieu- en klimaatkwesties. Vanwege de COVID-19-pandemie werden openbare evenementen grotendeels online georganiseerd.
(47) Voor de uitvoeringsfase van het plan zal naar verwachting een regeringsraad voor het plan in het leven worden geroepen als adviesorgaan om een gestructureerde dialoog met de belangrijkste belanghebbenden tot stand te brengen. Om te zorgen voor een draagvlak bij de desbetreffende actoren is het van cruciaal belang dat alle betrokken lokale autoriteiten en belanghebbenden, inclusief de sociale partners, bij de uitvoering van de in het plan opgenomen investeringen en hervormingen worden betrokken.
Positieve beoordeling
(48) Nadat de Commissie het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan positief heeft beoordeeld en concludeert dat het plan op bevredigende wijze voldoet aan de beoordelingscriteria van Verordening (EU) 2021/241, moeten, overeenkomstig artikel 20, lid 2 van die verordening, in dit besluit de voor de uitvoering van het plan noodzakelijke hervormings- en investeringsprojecten worden vastgelegd alsmede de relevante mijlpalen, streefdoelen en indicatoren en het bedrag dat door de Unie ter beschikking wordt gesteld voor de uitvoering van het plan in de vorm van niet-terugbetaalbare financiële steun.
Financiële bijdrage
(49) De geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan van Slowakije bedragen 6 575 000 000 EUR. Aangezien het herstel- en veerkrachtplan op bevredigende wijze voldoet aan de beoordelingscriteria van Verordening (EU) 2021/241 en aangezien voorts het bedrag van de geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan hoger is dan de maximale financiële bijdrage die voor Slowakije beschikbaar is, moet de aan het herstel- en veerkrachtplan van Slowakije toegewezen financiële bijdrage gelijk zijn aan het totale bedrag van de financiële bijdrage die beschikbaar is voor Slowakije.
(50) Overeenkomstig artikel 11, lid 2, van Verordening (EU) 2021/241 moet de berekening van de maximale financiële bijdrage voor Slowakije uiterlijk 30 juni 2022 worden bijgewerkt. Overeenkomstig artikel 23, lid 1, van die verordening moet nu een bedrag voor Slowakije ter beschikking worden gesteld voor een juridische verbintenis op uiterlijk 31 december 2022. Indien noodzakelijk moet de Raad na het bijwerken van de maximale financiële bijdrage op voorstel van de Commissie dit besluit wijzigen om onverwijld de bijgewerkte maximale financiële bijdrage daarin op te nemen.
(51) De te verlenen steun moet worden gefinancierd uit de middelen die de Commissie op grond van artikel 5 van Besluit (EU, Euratom) 2020/2053 van de Raad 5 namens de Unie heeft opgenomen. De steun moet worden betaald in termijnen zodra Slowakije de desbetreffende mijlpalen en streefdoelen die zijn vastgesteld in verband met de uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan, op bevredigende wijze heeft verwezenlijkt.
(52) Slowakije heeft verzocht om voorfinanciering van 13 % van de financiële bijdrage. Dat bedrag moet aan Slowakije ter beschikking worden gesteld onder voorbehoud van de inwerkingtreding en in overeenstemming met de financieringsovereenkomst bedoeld in artikel 23, lid 1, van Verordening (EU) 2021/241.
(53) Dit besluit moet de uitkomst onverlet laten van eventuele procedures met betrekking tot de toekenning van middelen van de Unie in het kader van andere programma’s van de Unie dan Verordening (EU) 2021/241 of van eventuele procedures met betrekking tot verstoringen van de werking van de interne markt, met name uit hoofde van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag. Het doet geen afbreuk aan het vereiste dat de lidstaten, uit hoofde van artikel 108 van het Verdrag, de Commissie op de hoogte brengen van voorgenomen steunmaatregelen.