Toelichting bij COM(2015)264 - Hervormingsprogramma 2015 en stabiliteitsprogramma 2015 van Litouwen - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2015)264 - Hervormingsprogramma 2015 en stabiliteitsprogramma 2015 van Litouwen. |
|---|---|
| bron | COM(2015)264   |
| datum | 13-05-2015 |
Inhoudsopgave
COM(2015) 264 final
Aanbeveling voor een
AANBEVELING VAN DE RAAD
over het nationale hervormingsprogramma 2015 van Litouwen
en met een advies van de Raad over het stabiliteitsprogramma 2015 van Litouwen
AANBEVELING VAN DE RAAD
over het nationale hervormingsprogramma 2015 van Litouwen
en met een advies van de Raad over het stabiliteitsprogramma 2015 van Litouwen
DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,
Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 121, lid 2, en artikel 148, lid 4,
Gezien Verordening (EG) nr. 1466/97 van de Raad van 7 juli 1997 over versterking van het toezicht op begrotingssituaties en het toezicht op en de coördinatie van het economisch beleid 1 , en met name artikel 5, lid 2,
Gezien de aanbeveling van de Europese Commissie 2 ,
Gezien de resoluties van het Europees Parlement 3 ,
Gezien de conclusies van de Europese Raad,
Gezien het advies van het Comité voor de werkgelegenheid,
Gezien het advies van het Economisch en Financieel Comité,
Gezien het advies van het Comité voor sociale bescherming,
Gezien het advies van het Comité voor de economische politiek,
Overwegende hetgeen volgt:
Op 26 maart 2010 heeft de Europese Raad zijn goedkeuring gehecht aan het voorstel van de Commissie voor een nieuwe groei- en werkgelegenheidsstrategie; deze Europa 2020-strategie berust op een versterkte coördinatie van het economische beleid en spitst zich toe op de sleutelgebieden waarop Europa's potentieel voor duurzame groei en concurrentievermogen een krachtige impuls nodig heeft.
Op voorstel van de Commissie heeft de Raad op 13 juli 2010 een aanbeveling inzake de globale richtsnoeren voor het economisch beleid van de lidstaten en de Unie (2010-2014) vastgesteld, en op 21 oktober 2010 een besluit betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten vastgesteld, die samen de 'geïntegreerde richtsnoeren' vormen. De lidstaten werd verzocht in hun nationaal economisch en werkgelegenheidsbeleid met de geïntegreerde richtsnoeren rekening te houden.
Op 8 juli 2014 heeft de Raad een aanbeveling over het nationale hervormingsprogramma voor 2014 van Litouwen vastgesteld en een advies over het geactualiseerde convergentieprogramma voor 2014 van Litouwen uitgebracht.
Op 28 november 2014 heeft de Commissie haar goedkeuring gehecht aan de jaarlijkse groeianalyse 4 en daarmee de aanzet gegeven tot het Europees semester 2015 voor coördinatie van het economisch beleid. Tevens heeft de Commissie op die datum op grond van Verordening (EU) nr. 1176/2011 het waarschuwingsmechanismeverslag 5 aangenomen, waarin Litouwen niet werd genoemd als een van de lidstaten die aan een diepgaande evaluatie zouden worden onderworpen.
Op 18 december 2014 heeft de Europese Raad de volgende prioriteiten goedgekeurd: stimuleren van investeringen, vaart zetten achter structurele hervormingen en nastreven van een verantwoorde, groeivriendelijke begrotingsconsolidatie.
Op 26 februari 2015 heeft de Commissie haar landenverslag 2015 voor Litouwen gepubliceerd 6 . In het landenverslag worden de vorderingen beoordeeld die Litouwen bij de tenuitvoerlegging van de op 8 juli 2014 vastgestelde landenspecifieke aanbevelingen heeft gemaakt.
Op 13 april 2015 heeft Litouwen zijn nationale hervormingsprogramma 2015 ingediend en op 30 april 2015 zijn stabiliteitsprogramma 2015. Om met de onderlinge verbanden tussen beide programma's rekening te houden zijn deze tegelijkertijd geëvalueerd.
Litouwen is momenteel onderworpen aan het preventieve deel van het stabiliteits- en groeipact. In zijn stabiliteitsprogramma heeft Litouwen verzocht om toepassing van de clausule voor de hervorming van het pensioenstelsel. Litouwen raamt de kostprijs van de pensioenhervorming voor de begroting op 0,1% van het bbp in 2016. In afwachting dat Eurostat bevestigt dat de pensioenhervorming aan de noodzakelijke voorwaarden voldoet, en rekening houdende met het feit dat een passende veiligheidsmarge voor de inachtneming van de tekortreferentiewaarde wordt gewaarborgd, is de Raad van oordeel dat Litouwen in 2016 een tijdelijke afwijking kan krijgen van het vereiste aanpassingstraject richting de middellangetermijndoelstelling. In haar stabiliteitsprogramma 2015 verwacht de regering een nominaal tekort van 1,2% van het bbp te bereiken, dat tegen 2018 kan worden omgezet in een overschot van 0,7% van het bbp. De regering wil gedurende de hele programmaperiode de middellangetermijndoelstelling - een structureel tekort van 1% van het bbp - aanhouden. Volgens het stabiliteitsprogramma zal de overheidsschuldquote in 2015 naar verwachting een piek bereiken van 42,2 %, om nadien te dalen tot rond 33,7 % in 2018. Het macro-economische scenario dat aan deze begrotingsprognoses ten grondslag ligt, is plausibel. De maatregelen om de geplande tekortdoelstellingen voor de periode vanaf 2016 te behalen, zijn echter onvoldoende uitgewerkt. Volgens de voorjaarsprognoses 2015 van de Commissie bestaat er voor 2015 een risico op een lichte afwijking van het vereiste aanpassingstraject richting de middellangetermijndoelstelling doordat de nettogroei van de uitgaven 0,3% van het bbp hoger uitkomt dan de benchmark. Voor de periode 2015-2016 wijkt zowel het structurele saldo als de groei van de uitgaven aanzienlijk af van het vereiste aanpassingstraject, hetgeen een aanwijzing is voor een risico op een aanzienlijke afwijking in 2016. Daarom zullen in beide jaren verdere maatregelen nodig zijn. In het licht van zijn evaluatie van het stabiliteitsprogramma en rekening houdende met de voorjaarsprognoses 2015 van de Commissie, is de Raad van oordeel dat er een risico bestaat dat Litouwen de bepalingen van het stabiliteits- en groeipact niet in acht zal nemen. Daarbij komt dat, ondanks de recentelijk geboekte vooruitgang, het bestaande begrotingskader verder dient te worden verbeterd door het bindende karakter ervan te versterken en door ervoor te zorgen dat het volledig spoort met de Uniebegrotingsregels. De belastinginkomsten van Litouwen zijn grotendeels afhankelijk van indirecte belastingen en belasting op arbeid, terwijl de inkomsten uit milieu- en vermogensbelastingen erg laag blijven. Litouwen blijft voor uitdagingen staan op het gebied van naleving van de belastingregels, met name wat btw betreft.
Litouwen kampt met een forse daling van de bevolking in werkende leeftijd, veroorzaakt door demografische factoren, migratie en een zwak presterend zorgstelsel. De aanhoudend lage participatiegraad in regelingen voor een leven lang leren draagt niet bij tot het versterken van het menselijke kapitaal, het verbeteren van de inzetbaarheid of het verhogen van de productiviteit. Scholen hebben een bovengemiddeld percentage leerlingen dat voor basisvaardigheden slecht presteert, hetgeen wijst op de noodzaak om de lerarenopleiding te moderniseren en doorlopende beroepsontwikkeling te bevorderen. Het onderwijs- en opleidingsaanbod is niet steeds relevant voor de arbeidsmarkt. In het voortgezet onderwijs is het aandeel studenten dat beroepsonderwijs en beroepsopleidingsprogramma's volgt, gering. Litouwen neemt maatregelen om het leerlingwezen en de leerwerkplaatsen te verbeteren en uit te breiden, maar het aantal en de kwaliteit van dit soort programma's is nog steeds ontoereikend. Het aantal ziekenhuisbedden per hoofd van de bevolking blijft hoog vergeleken met de rest van de Unie, hetgeen kan wijzen op eventuele onevenwichtigheden in het zorgaanbod. Tegelijk blijven de totale overheidsinvesteringen in de zorg laag. De berichten over het hoge aantal informele betalingen voor zorgdiensten, gecombineerd met de vrees voor corruptie bij het plaatsen van overheidsopdrachten voor medische goederen, maken duidelijk dat de governance van de zorg moet worden verbeterd.
De maatregelen voor de pensioenhervorming die zijn goedgekeurd, bieden geen afdoende oplossing voor de kwestie van de houdbaarheid van het pensioenstelsel op middellange termijn. De pensioenleeftijd wordt in de periode tot 2026 geleidelijk opgetrokken, maar het pensioenstelsel houdt geen rekening met indicatoren voor de levensverwachting. Bovendien zijn de regels voor de indexering van pensioenen onduidelijk. De lage participatie in vrijwillige pensioenregelingen en het ontbreken van bedrijfspensioenregelingen doen risico's ontstaan voor de toereikendheid van pensioenen in de toekomst. De regering wil een ingrijpende hervorming van het pensioenstelsel implementeren als onderdeel van een breder 'nieuw sociaal model'. Deze strategie is echter nog niet volledig uitgewerkt en goedgekeurd; vooraf moet ook het overleg met de sociale partners worden afgerond. Litouwen heeft maatregelen voor financiële bijstand aan ouderen ingevoerd en financiële prikkels voor de tewerkstelling van oudere werknemers. Een omvattende strategie voor actief ouder worden ontbreekt echter nog.
Meer dan 30% van de Litouwse bevolking loopt een armoederisico. De hervorming van bijstandsuitkeringen en toeslagen, in combinatie met de effecten van een betere economische situatie, resulteerde in een aanzienlijke daling van de bijstandsuitgaven en het aantal uitkeringsgerechtigden. Toch blijven maatregelen voor een actief arbeidsmarktbeleid en andere diensten om mensen in de bijstand te ondersteunen, nog beperkt.
Litouwen heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de hervorming van staatsbedrijven en heeft wetgeving aangenomen die ervoor moet zorgen dat de hervormingen effect blijven sorteren. De regering voltooide de opsplitsing in commerciële en niet-commerciële activiteiten, die nu ook afzonderlijk zijn opgenomen in de jaarverslagen. De resterende staatsbedrijven moeten tegen eind september 2015 onafhankelijke leden van de raad van bestuur aanstellen.
In de context van het Europees semester heeft de Commissie een brede analyse van het economische beleid van Litouwen verricht. Deze analyse is gepubliceerd in het landenverslag 2015. Voorts heeft de Commissie zowel het nationale hervormingsprogramma als het stabiliteitsprogramma doorgelicht en onderzocht welk gevolg is gegeven aan de aanbevelingen die in eerdere jaren tot Litouwen zijn gericht. Daarbij heeft zij niet alleen gekeken naar de relevantie ervan voor een houdbaar budgettair en sociaaleconomisch beleid in Litouwen, maar is zij ook nagegaan of de Unieregels en -richtsnoeren in acht zijn genomen, gezien de noodzaak de algehele economische governance van de Europese Unie te versterken door middel van een inbreng op Unieniveau in toekomstige nationale besluiten. Haar aanbevelingen in het kader van het Europees semester worden in de onderstaande aanbevelingen 1 tot en met 3 weergegeven.
In het licht van deze beoordeling heeft de Raad het stabiliteitsprogramma van Litouwen onderzocht en zijn advies 7 daarover is met name in de onderstaande aanbeveling 1 weergegeven.
In de context van het Europees semester heeft de Commissie tevens een analyse van het economische beleid van de eurozone als geheel verricht. Op basis hiervan heeft de Raad specifieke aanbevelingen gericht tot de lidstaten die de euro als munt hebben. Litouwen dient er ook voor te zorgen dat aan deze aanbevelingen volledig en tijdig uitvoering wordt gegeven,
BEVEELT AAN dat Litouwen in de periode 2015-2016 de volgende actie onderneemt:
1. Voorkomen dat wordt afgeweken van de middellangetermijndoelstelling in 2015 en ervoor zorgen dat de afwijking in 2016 beperkt blijft tot de marge die is toegestaan in verband met de systemische pensioenhervorming. De belastinggrondslag verbreden en de inachtneming van de belastingregels verbeteren.
2. De uitdaging aanpakken van een krimpende bevolking in werkende leeftijd door het onderwijs relevanter te maken voor de arbeidsmarkt, het verwerven van basisvaardigheden te verruimen, en de prestaties van het zorgstelsel te verbeteren; de brede belastingwig voor mensen op een laag inkomen versmallen door de belastingdruk te verschuiven naar andere inkomstenbronnen die minder schadelijk zijn voor groei.
3. Een ingrijpende hervorming van het pensioenstelsel goedkeuren die ook een antwoord biedt op de uitdaging van de toereikendheid van pensioenen. De dekking en de toereikendheid van werkloosheidsuitkeringen, bijstandsuitkeringen en toeslagen verbeteren en de inzetbaarheid van werkzoekenden vergroten.
Gedaan te Brussel,
De voorzitter
(1) PB L 209 van 2.8.1997, blz. 1.
(2) COM(2015) 264.
(3) P8_TA(2015)0067, P8_TA(2015)0068, P8_TA(2015)0069.
(4) OM(2014) 902.
(5) OM(2014) 904.
(6) SWD(2015) 34 final.
(7) Op grond van artikel 5, lid 2, van Verordening (EG) nr. 1466/97 van de Raad.