Artikelen bij JOIN(2019)4 - Verbeteren van de internationale oceaangovernance - Twee jaar van vooruitgang

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier JOIN(2019)4 - Verbeteren van de internationale oceaangovernance - Twee jaar van vooruitgang.
document JOIN(2019)4 NLEN
datum 15 maart 2019
EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 15.3.2019

JOIN(2019) 4 final

GEZAMENLIJK VERSLAG AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Verbeteren van de internationale oceaangovernance – Twee jaar van vooruitgang

{SWD(2019) 104 final}


Gezonde oceanen - een onmisbare bondgenoot en een gedeelde verantwoordelijkheid

In november 2016 hebben de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid een gezamenlijke mededeling goedgekeurd met de titel Internationale oceaangovernance: een agenda voor de toekomst van onze oceanen 1 . Deze agenda duidt op een verdieping van het internationale oceaanbeleid van de EU. De EU is overgeschakeld van een sectorgebaseerde benadering naar een geïntegreerde benadering en blijft verdergaan op de ingeslagen weg. De EU heeft zich steeds als algemeen doel gesteld te waarborgen dat de oceanen veilig, beveiligd, schoon en gezond zijn en duurzaam worden beheerd.

De oceaanagenda van de EU maakt integraal deel uit van de respons van de EU op de agenda van de Verenigde Naties (VN) voor 2030 en in het bijzonder duurzameontwikkelingsdoelstelling (Sustainable Development Goal (SDG)) 14, die gewijd is aan het behoud en duurzame gebruik van onze oceanen, zeeën en mariene hulpbronnen. De agenda weerspiegelt de voorkeur van de EU voor sterke partnerschappen, multilaterale dialoog en internationale samenwerking als een manier om de dringende behoefte aan actie voor het behoud en duurzame gebruik van onze oceanen onder de aandacht te brengen.

Gezonde oceanen zijn essentieel voor het menselijke leven, welzijn en duurzame ontwikkeling. Oceanen absorberen 25 % van alle koolstofemissies die we produceren en ze herverdelen warmte op wereldwijde schaal. Ze huisvesten miljoenen soorten en hun gezondheid is sterk afhankelijk van deze mariene biodiversiteit. Vissen en schaal- en schelpdieren zijn een belangrijke bron van eiwitten en essentiële micronutriënten, waardoor ze bijdragen aan de mondiale voedselzekerheid en menselijke gezondheid. Bovendien biedt de 'blauwe' oceaaneconomie interessante mogelijkheden voor duurzame, innovatieve groei en fatsoenlijke banen.

Met deze oceaanagenda volgt de EU een actiegerichte benadering die een antwoord biedt op de grootste uitdagingen voor oceaangovernance van dit moment.

Dit is het eerste voortgangsverslag van de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie over de EU-agenda voor internationale oceaangovernance sinds de agenda werd aangenomen. In het verslag wordt de voortgang bij de uitvoering van de agenda besproken, worden verdere resultaten gepresenteerd die bijdragen tot de algemene doelstellingen van de agenda en wordt een overzicht gegeven van de doorlopende inspanningen van de EU om internationale oceaangovernance te versterken.

Bij dit verslag hoort werkdocument SWD(2019) 104, dat een diepgaande analyse bevat van de vorderingen die zijn gemaakt op het gebied van de vijftig specifieke punten van de EU-agenda voor oceaangovernance.

De stand van zaken na twee jaar - concrete resultaten

Sinds de EU haar agenda voor oceaangovernance in 2016 heeft aangenomen, heeft zij haar activiteiten op het gebied van oceanen opgevoerd. De vijftig acties worden alle met succes uitgevoerd: enkele zijn reeds ten uitvoer gelegd, terwijl het werk aan een aantal ervan door zal gaan tot na 2019. De agenda voor oceaangovernance is de aanzet geweest voor internationale samenwerking op alle continenten en onder elk van de drie pijlers van de agenda. Dit versterkt de rol van de EU als:


·een betrouwbare partner bij het opzetten van een kader voor internationale governance, met het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee als uitgangspunt;

·een belangrijke donor voor projecten die capaciteit opbouwen en lokale, regionale en mondiale actie stimuleren;

·een sterke ondersteuner van en dienstverlener voor oceaanonderzoek, -bewaking en -toezicht;

·een zakelijke partner binnen de 'blauwe' economie die samenhang biedt en een inclusieve en duurzame visie heeft.

In het kader van het EU-ontwikkelingsbeleid is 590 miljoen EUR toegekend aan het bevorderen van betere oceaangovernance met derde partijen 2 . Zeeonderzoek is gefinancierd voor een bedrag van ruim 500 miljoen EUR uit het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020.

•Pijler 1: Verbeteren van het kader voor internationale oceaangovernance

Sinds 2016 heeft de EU haar aanwezigheid op internationale en regionale fora en haar bilaterale betrekkingen met belangrijke partners verder benut om te waarborgen dat bestaande regels naar behoren worden uitgevoerd en om eventuele lacunes in de wetgeving op te vullen.


Op internationaal niveau is de EU blijven werken in het kader van met name het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, de overkoepelende 'constitutie' die alle activiteiten op zee regelt. Binnen dit kader heeft de EU een belangrijke bijdrage geleverd tot de voortgang in de richting van een juridisch bindend instrument om de biodiversiteit op volle zee te beschermen. De onderhandelingen in dit verband zijn gaande en de EU en haar lidstaten zullen dit proces blijven bevorderen. In het kader van het Verdrag inzake biologische diversiteit van de Verenigde Naties bevordert de EU actief de vestiging van ecologisch of biologisch gezien belangrijke mariene zones (Ecologically and Biologically Significant Marine Areas, EBSA's). De EU heeft ook financiële steun geboden aan de uitvoering van de Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten en heeft op die manier uitvoerende landen geholpen te waarborgen dat de handel in mariene in het wild levende dieren op legale en duurzame wijze plaatsvindt 3 .

Bovendien heeft de EU bijgedragen aan duurzamere oceanen, met name in termen van instandhouding van visbestanden en visserijbeheer op regionaal niveau, via regionale zeeverdragen en regionale organisaties voor visserijbeheer (ROVB's). Doel is de verbetering van op wetenschap gebaseerde governance. De EU heeft in 2017-2018 in dit verband 17 miljoen EUR beschikbaar gesteld voor de verbetering van governance, wetenschap en capaciteitsopbouw alsmede voor het versterken van de naleving binnen de 18 ROVB's en tonijn-ROVB's waaraan de EU deelneemt. Deze EU-duurzaamheidsactie heeft vruchten afgeworpen: volgens wetenschappelijk advies bevonden 16 van de 18 emblematische tonijnbestanden ter wereld zich eind 2017 op duurzame niveaus.

Met de visserijovereenkomst voor de Centrale Noordelijke IJszee hebben de EU en negen andere ondertekenaars zich verbonden aan een verbod op commerciële visserij binnen het vollezeegebied van de Centrale Noordelijke IJszee, een gebied ter grootte van ongeveer de Middellandse Zee, gedurende een initiële periode van 16 jaar. In deze periode zullen ze samenwerken om te zorgen voor een beter begrip van de arctische ecosystemen en betere mogelijkheden voor duurzame visserij gezien het smelten van de ijskap.

De ondertekening in oktober 2018 van de overeenkomst ter voorkoming van ongereglementeerde visserij op volle zee in de Centrale Noordelijke IJszee was een baanbrekend resultaat. Hierdoor wordt een belangrijke lacune in het governancekader voor de Noordelijke Ijszee opgevuld en worden kwetsbare mariene ecosystemen voor toekomstige generaties veiliggesteld.

De EU is met belangrijke actoren op oceaangebied de samenwerking aangegaan om bilaterale partnerschappen op te bouwen. De EU heeft in juli 2018 een eerste oceaanpartnerschap ondertekend, met China, en ondertekent naar verwachting in 2019 een partnerschap met Canada.

Het mariene partnerschapsprogramma tussen het Stille Oceaangebied en de EU (Pacific-European Union Marine Partnership (PEUMP)) werd in 2017 gelanceerd tijdens de conferentie Our Ocean in Malta en heeft als doel de ondersteuning van het duurzame beheer en de duurzame ontwikkeling van visserijen voor voedselzekerheid en economische groei in 15 staten in het Stille Oceaangebied. PEUMP volgt een alomvattende en geïntegreerde benadering, waarbij binnen alle activiteiten standaard rekening wordt gehouden met klimaatverandering, het milieu en gender.

De EU heeft de capaciteit van partnerlanden en -organisaties inzake toezicht op de oceanen, instandhouding van de mariene biodiversiteit en het beëindigen van illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (IOO-visserij) versterkt. Zo heeft de EU 35 miljoen EUR toegezegd voor staten in het Stille Oceaangebied in het kader van het mariene partnerschapsprogramma tussen het Stille Oceaangebied en de EU, 15 miljoen EUR voor West-Afrika binnen het PESCAO-programma, 28 miljoen EUR voor het Indische Oceaangebied binnen het ECOFISH-programma en 87 miljoen EUR voor samenwerking tussen de EU en Cambodja binnen het nieuwe CAPFISH-programma voor de vangst van wilde vis.

Goede internationale oceaangovernance betekent ook waarborgen dat zij die op zee werken, dat in een veilige omgeving kunnen doen. In aansluiting op de algemene EU-strategie en specifieke regionale beleidsmaatregelen, bijv. voor de Hoorn van Afrika en de Golf van Guinea, speelt de EU een cruciale rol als een mondiale aanbieder van maritieme beveiliging. De EU heeft middelen gemobiliseerd om bescherming te bieden tegen maritieme bedreigingen zoals piraterij en mensenhandel en om maritieme ongevallen terug te dringen en milieurampen te voorkomen. Satellietgegevens van het Copernicus-programma van de EU zijn gebruikt door EU-organen zoals het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid en voor internationale opsporings- en reddingsoperaties op verzoek van de VN.

Pijler 2: Verminderen van de druk op de oceanen en de zeeën en creëren van de omstandigheden voor een duurzame 'blauwe' economie

Gezonde oceanen zijn een basisvoorwaarde voor duurzame economische ontwikkeling. Om ervoor te zorgen dat de 'blauwe' economie van morgen meer waarde genereert uit 'blauwe' sectoren en kustgemeenschappen ondersteunt, moeten we vandaag zorgen voor gezonde oceanen.

Oceanen regelen ons klimaat, maar zijn ook uiterst kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering. De EU bevordert en ontwikkelt oceaangerelateerde maatregelen om de Overeenkomst van Parijs uit te voeren, zoals op de natuur gebaseerde oplossingen en op de oceanen gebaseerde hernieuwbare energie. Deze elementen werden herhaald in de nieuwe strategische visie voor het bereiken van een klimaatneutraal Europa in 2050, die de Commissie in november 2018 heeft vastgesteld 4 . In deze visie wordt de aandacht gevestigd op de instandhouding, het gebruik en het beheer van mariene ecosystemen en hulpbronnen als een van de prioriteiten voor de beperking van en aanpassing aan klimaatverandering.

Sinds 2017 heeft de EU specifieke financiering toegekend aan het herstel van ecosystemen in zee en aan de kust in verschillende regio's op de wereld, zoals het Middellandse Zeegebied, Zuidoost-Azië en de ACS-landen, voor in totaal meer dan 90 miljoen EUR. Ook bevordert de EU offshore wind- en oceaanenergie voor de levering van schone energie aan eilanden en kustgebieden in de EU en overal ter wereld. Zo mobiliseert de EU technische expertise om India te helpen met het uitschrijven van de aanbesteding voor het eerste Indiase windpark dit jaar.

Daarnaast speelt de EU een actieve rol bij het aandringen op krachtige wereldwijde actie om de emissies van de scheepvaart terug te dringen, overeenkomstig de strategie van de Internationale Maritieme Organisatie om dergelijke emissies uiterlijk in 2050 te halveren .


De EU heeft een gezamenlijke verklaring met Zuid-Korea ondertekend over inspanningen om IOO-visserij te bestrijden, volgend op de goede resultaten van de werkgroep EU-Zuid-Korea die is ingesteld na het intrekken van de gele kaart in IOO-verband in april 2015.

De EU loopt voorop in de strijd tegen IOO-visserij en is, sinds de aanneming van de IOO-verordening in 2008, de dialoog over IOO-visserijkwesties aangegaan met meer dan vijftig landen in alle belangrijke visserijregio's. Dankzij deze dialogen hebben veertien landen met succes hun controle- en beheersystemen aangepast overeenkomstig hun internationale verplichtingen en verantwoordelijkheden als vlaggen-, kust-, haven- en marktstaten 5 . De EU beschikt over een omvangrijk netwerk van partnerschapsovereenkomsten inzake duurzame visserij (sustainable fisheries partnership agreeement (SFPA)), dat ook is ingezet om het IOO-beleid van de EU te ondersteunen. Per november 2018 waren er tien SFPA's tot stand gekomen met een totale begroting van 135 miljoen EUR per jaar. Over drie aanvullende SFPA's wordt nog onderhandeld; deze zouden in de nabije toekomst in werking moeten treden. Bovendien heeft de EU nieuwe regels vastgesteld om duurzame visserij door EU-vloten buiten EU-wateren te waarborgen 6 . Ook is de EU de strijd tegen IOO-visserij binnen diverse ROVB's blijven steunen. Met de steun van de EU is er een plan aangenomen over IOO-visserij in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee en zijn er strikte procedures voorgesteld voor het opstellen van lijsten van IOO-vaartuigen in de Indische Oceaan en Zuidelijke Oceaan. Daarnaast voert het Europees Bureau voor visserijcontrole, met hulp van het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid, een proefproject uit om de bestrijding van IOO wereldwijd te ondersteunen en versterken.


Daarnaast heeft de EU in oktober 2016 bij de Wereldhandelsorganisatie voorgesteld om bepaalde vormen van visserijsubsidies die bijdragen tot overcapaciteit, overbevissing en IOO-visserij, te verbieden. De EU blijft zich actief inzetten om uiterlijk in 2020 een overeenkomst te bereiken die aansluit op subdoelstelling 6 van SDG 14.


De Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie bestaat uit een omvattende aanpak om een einde te maken aan kunststofafval en aan het vrijkomen van microplastics, met name in het mariene milieu, en werd opgevolgd door een voorstel om de top 10 van op stranden en in zee gevonden kunststof wegwerpproducten te verbieden en om nieuwe regels inzake verloren en achtergelaten vistuigen in te voeren. Het pakket wordt aangevuld door een voorstel voor een nieuwe richtlijn betreffende havenontvangstvoorzieningen als aanpak voor het probleem van zwerfvuil op zee van schepen, waaronder visserij- en pleziervaartuigen.

De EU heeft mede vorm gegeven aan de internationale respons op het steeds urgenter wordende probleem van zwerfvuil op zee. Dit omvatte het werk aan de Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie 7 . De EU ondersteunt actief de follow-up van de resolutie over zwerfvuil op zee en microplastics die in december 2017 werd aangenomen tijdens de derde Milieuvergadering van de Verenigde Naties. In 2018 steunde de EU de nadrukkelijke manier waarop het Canadese voorzitterschap van de G7 zwerfvuil op zee en kunststofvervuiling aan de orde stelde. De EU biedt ook gerichte steun voor het verbeteren van afvalbeheer in de Stille Oceaan en in Zuidoost-Azië, dat voor enorme problemen staat bij de aanpak van kunststofvervuiling.


Het trans-Atlantische MPA-netwerk heeft MPA-beheerders van het gehele Atlantische Oceaangebied, uit Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Europa samengebracht. Binnen het twinningproject konden zij netwerken en beste beheerpraktijken uitwisselen. Ze bekijken nu hoe ze hun samenwerking kunnen voortzetten op basis van een gezamenlijke strategie.

De EU heeft reeds ruim 10 % van haar zee- en kustgebieden als beschermde mariene gebieden (marine protected areas (MPA's)) aangewezen – twee jaar voor de deadline van 2020 die is vooropgesteld in het Biodiversiteitsverdrag van de VN – en zij neemt maatregelen met het oog op het doeltreffende beheer van deze gebieden. De EU helpt nu anderen om deze doelstelling te bereiken door nieuwe en goed beheerde MPA's wereldwijd te bevorderen. Meer dan 23 miljoen EUR is geïnvesteerd in het ontwikkelen van richtsnoeren, het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek en het opzetten van twinningprojecten om wederzijds leren en samenwerking te stimuleren.


·Pijler 3: Internationaal oceaanonderzoek en gegevens over de oceanen versterken

In 2018 publiceerde de Commissie het tweede verslag over de toestand van de oceanen. In dit verslag, dat is gebaseerd op omvattende gegevens van de monitoringdienst voor het mariene milieu van Copernicus, worden de huidige toestand, natuurlijke variaties en veranderingen in de wereldzeeën en regionale Europese zeeën geëvalueerd.

Een krachtig oceaanbeleid is afhankelijk van een gedegen begrip van onze oceanen, van hoe ze reageren op de cumulatieve gevolgen van menselijke activiteit en van hoe we op een verstandige manier kunnen gebruikmaken van datgene wat ze te bieden hebben.

De EU blijft oceaanonderzoek, -gegevens en -wetenschap bevorderen met als doel uitgebreide, betrouwbare, vergelijkbare en toegankelijke kennis van de oceanen te ontwikkelen om te zorgen voor beter beleid, innovatie te stimuleren, en een duurzame 'blauwe' economie mogelijk te maken. Met het oog hierop is de Commissie begonnen het Copernicus-verslag over de toestand van de oceanen jaarlijks te publiceren 8 . De Commissie streeft er in het bijzonder naar om het verzamelen en de compatibiliteit van gegevens en de toegang ertoe te verbeteren. Via EMODnet, het Europees marien observatie- en datanetwerk, koppelt de Commissie internationale en nationale databases om een internationaal marien datanetwerk te creëren dat voorziet in open toegang tot oceaangegevens en -producten uit Europa en daarbuiten. In 2018 heeft de EU bijvoorbeeld 3,5 miljoen EUR gereserveerd voor betere samenwerking met China op het gebied van oceaangegevens. Ook financiert de EU via het Horizon-programma voor onderzoek en innovatie projecten om oceaanobservaties in de Atlantische Oceaan en de zeeën rond Europa voor te bereiden op de toekomst.

Om de investeringen in 'blauwe' wetenschap en innovatie te versterken, heeft de Commissie de ontwikkeling van cloudgebaseerde diensten en onderzoeksinfrastructuur een impuls gegeven via het Horizon 2020-programma. De samenwerking met partners buiten de EU leidt tot een beter begrip van de dynamiek en trends in de oceanen. Ook wordt innovatie erdoor gestimuleerd en worden de kosten verlaagd. De Verklaring van Galway van 2013 over samenwerking met betrekking tot de Atlantische Oceaan heeft reeds gezorgd voor een verdieping van de samenwerking op het gebied van marien onderzoek tussen de EU en de Verenigde Staten en Canada. Voortbouwend op deze succesvolle ervaring heeft de EU in 2017 de Verklaring van Belém over Atlantische Onderzoeks- en Innovatiesamenwerking met Brazilië en Zuid-Afrika ondertekend en zo haar samenwerking naar de Zuidelijke Atlantische Oceaan uitgebreid. De Commissie heeft in 2018 met Argentinië en Kaapverdië administratieve regelingen getroffen betreffende de samenwerking op het gebied van marien onderzoek en mariene innovatie. De resulterende All Atlantic Ocean Research Alliance (alliantie voor onderzoek in de volledige Atlantische Oceaan) omvat de Atlantische Oceaan van de Noordpool tot de Zuidpool.


Verdere ontwikkeling

Aanvullend op de internationale agenda voor oceaangovernance heeft de EU sinds de aanneming ervan actie ondernomen en initiatieven ontplooid om internationale oceaangovernance verder te helpen versterken.


·Als hoeder van het Our Ocean-initiatief heeft de EU tijdens de conferenties in Malta in 2017 en in Bali in 2018 opgeroepen tot vastberaden wereldwijde actie en heeft zij voor ambitieuze verbintenissen gezorgd om de oceaangovernance te verbeteren.

·Als voorstander van de 'blauwe' economie heeft de Commissie het initiatief genomen voor het partnerschap inzake vrijwillige duurzame financieringsbeginselen voor de blauwe economie. Daarnaast heeft de Commissie voorgesteld om een taxonomie te creëren voor de classificatie van economische activiteiten die als ecologisch duurzaam worden beschouwd, waaronder activiteiten voor het duurzame gebruik en de bescherming van mariene hulpbronnen.

·Naast de EU-investeringen in marien onderzoek werd in de afgelopen twee jaar 46 miljoen EUR toegekend aan de de monitoringdienst voor het mariene milieu van Copernicus voor de wereldwijde observatie, prognoses en analyse van de toestand van de oceanen, met inbegrip van de effecten van klimaatverandering.

·De Commissie heeft specifieke financiering voorgesteld voor internationale oceaangovernance in het kader van het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij voor 2021-2027 9 . Dit zou gerichte EU-actie mogelijk maken, om bijvoorbeeld te zorgen voor voortgang in de strijd tegen IOO-visserij en om internationale maritieme beveiliging verder te ontwikkelen.

·De Commissie heeft haar voorstellen ingediend voor het EU-onderzoeks- en innovatieprogramma 'Horizon Europa' voor de periode na 2020 (2021-2027) 10 . Internationale oceaangovernance is tevens een van de prioritaire gebieden in de voorgestelde externe financieringsinstrumenten 11 voor de periode na 2020.

·De ontwikkeling van een gezamenlijke maritieme agenda voor de Zwarte Zee werd in gang gezet met de ministeriële verklaring Towards a Common Maritime Agenda for the Black Sea (Naar een gemeenschappelijke maritieme agenda voor de Zwarte Zee), die werd bekrachtigd tijdens de Europese Dag van de zee in 2018 in Burgas, Bulgarije.

·Tot slot draagt de EU bij aan de tweede World Ocean Assessment van de VN, die momenteel wordt opgesteld en is zij ook begonnen haar bijdrage aan het Decennium van Oceaanwetenschappen voor Duurzame Ontwikkeling (2021-2030) van de VN voor te bereiden.


Conclusies en volgende stappen

Sinds de aanneming van haar agenda voor internationale oceaangovernance kan de EU terugkijken op een aantal successen. Belangrijke voortgang is bereikt op elk van de drie prioritaire gebieden en daarbuiten.


Er blijven echter uitdagingen bestaan. Oceaansystemen zijn complex en bijgevolg omvat oceaangovernance verschillende aspecten. Klimaatverandering, vervuiling, verlies van biodiversiteit, offshore ontginning en overbevissing belasten nog steeds onze oceanen. Samengenomen vormen ze een meervoudige bedreiging voor het mariene leven. Ze vormen een enorme uitdaging, die te groot en complex is om door één land of regio alleen te worden overwonnen. Om 's werelds oceanen gezond te houden is een brede coalitie van actoren nodig die samenwerken op basis van internationale regels. Met een wereldbevolking die in 2050 naar verwachting 9 à 10 miljard mensen zal tellen, zal de druk alleen maar toenemen.

Als een betrouwbare internationale leider van verdere oceaanactie blijft de EU zich inzetten voor verandering, in het bijzonder wat betreft de vier van de tien subdoelstellingen van SDG 14 die volgens de planning in 2020 gerealiseerd moeten zijn. Anticiperend op het aanstaande verslag over oceanen en de cryosfeer van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering, intensiveert de EU ook haar actie om de aanpassing aan de effecten van klimaatverandering op oceanen en het gebruik van oceanen te waarborgen.


Vanaf 2019 richten de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie een internationaal belanghebbendenforum voor oceaangovernance van de EU op om deskundigen, vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, academici en beslissers die zich bezighouden met de oceanen en zeeën wereldwijd, samen te brengen. Dit forum zal voor een follow-up van de vastgestelde EU-prioriteiten zorgen, huidige en toekomstige uitdagingen van internationale oceaangovernance bespreken en acties voor de toekomst aanbevelen.


(1) JOIN(2016) 49 final.
(2) Programmering 2014-2020.
(3) COM(2018) 711 final.
(4) COM(2018) 773 final.    
(5) https://ec.europa.eu/fisheries/sites/fisheries/files/illegal-fishing-overview-of-existing-procedures-third-countries_en.pdf
(6) Verordening (EU) 2017/2403.
(7) COM(2018) 28 final.
(8) http://marine.copernicus.eu/science-learning/ocean-state-report/
(9) COM/2018/390 final.
(10) COM/2018/435 final & COM/2018/436 final - 2018/0225 (COD).
(11) 2018/0243 (COD); 2018/0244 (CNS); 2018/0247 (COD).