Evaluatierapport visitatiecommissie NPO (bijlage bij 32827,nr.156) - Hoofdinhoud

Officiële titel	Evaluatierapport visitatiecommissie NPO (bijlage bij 32827,nr.156)
Document­datum	04-07-2019
Publicatie­datum	04-07-2019
Nummer	2019D29453
Kenmerk	32827, nr. 156
Externe link	originele PDF
Originele document in PDF

Samen voor het publiek belang

Evaluatierapport

NPO 2013 – 2017

Samen voor het publiek belang

Evaluatierapport

NPO 2013 t/m 2017 Voor

De wereld waarin we leven, verandert ingrijpend. Dit brengt veel 5

onzekerheid met zich mee. Digitalisering en technologische ontwikkelingen hebben een enorme impact op onze manier van werken, onze manier van communiceren, kortom op ons leven.

Dit raakt ook onze publieke omroep. Zo hebben kijkers en luisteraars

woord veel meer keuzemogelijkheden gekregen en is via het internet elk programma te bekijken of te beluisteren waar en wanneer men maar wilt. Het medialandschap is daarnaast mede onder invloed van buitenlandse aanbieders veranderd en sterk competitief geworden. Het belang van een betrouwbare onafhankelijke publieke omroep die er is voor alle Nederlanders, behoeft in het democratische Nederland geen betoog. Het is meer dan ooit van belang voor onze samenleving om een betrouwbaar baken te hebben, een verbindende factor in de Nederlandse samenleving. Het is dus niet zozeer de vraag óf de NPO relevant is maar eerder hóe hij van betekenis blijft in onze veranderende samenleving.

Om in te kunnen spelen op al die veranderingen heeft de regering, meest recentelijk in 2016 met de wijziging van de Mediawet, de taak en positie van de NPO aangescherpt. Het doel van de wetswijziging om de slagvaardigheid van de NPO te versterken, blijft ook voor de toekomst relevant.

In september 2018 is, in opdracht van de raad van toezicht, de evaluatiecommissie Nederlandse Publieke Omroep gestart met haar evaluatie van de prestaties van de NPO in de periode 2013 t/m 2017, inclusief de beantwoording van de vraag naar de slagvaardigheid van de NPO. De evaluatieperiode beslaat dus een periode vóór de wetswijziging van 2016 en een periode erna, waarin sprake was van aangescherpte rollen en bevoegdheden voor de raad van bestuur en de raad van toezicht van de NPO.

De commissie is samengesteld uit leden met een achtergrond in media, cultuur, journalistiek, overheid, wetenschap en bestuur. De commissie is negen keer samengekomen en heeft daarnaast veel gesprekken gevoerd met stakeholders, zowel binnen als buiten de NPO. De commissie heeft bij het vervullen van haar taak dankbaar gebruik gemaakt van de zelfevaluaties van de NPO en de aspirant omroepen. De gesprekken waren open en hebben de commissie derhalve in staat

gesteld om binnen de gegeven tijd tot een zo goed mogelijk beeld te 6 7

komen. Natuurlijk is er gesproken over punten waar het niet goed genoeg gaat en waar duidelijk behoefte aan verbetering is. Dit is ook meteen een kans voor alle betrokkenen. Tegelijkertijd viel op een gedeeld gevoel van grote trots op de prestaties van de NPO, van omroepen en producenten. Trots op alles wat zij samen, ondanks alle bezuinigingen en druk van buitenaf, de afgelopen jaren hebben weten te bereiken.

Dit rapport is de weerslag van onze bevindingen. Daarnaast heeft de commissie een aantal aanbevelingen toegevoegd waarmee zij een bijdrage hoopt te leveren aan de NPO in de toekomst.

Opereren in zo’n snel veranderende omgeving met zoveel miljoenen stakeholders en regelmatig in de publiciteit, het is een enorme uitdaging. De Minister van OCW kondigde een nieuwe visie op de toekomst van de publieke omroep aan en een debat nog vóór de zomer van dit jaar. Niettemin zal de NPO zijn eigen weg moeten blijven vinden. Wij wensen de NPO alle succes in de toekomst en hopen dat bij goede prestaties de NPO niet alleen de waardering maar ook het vertrouwen en de ruimte krijgt voor noodzakelijke vernieuwing.

Het was een plezier om aan deze opdracht te werken. Wij danken ieder voor hun tijd en openheid tijdens onze gesprekken.

De evaluatiecommissie bestond uit de volgende leden:

Marjan Oudeman (voorzitter)

Yoeri Albrecht

Hermineke van Bockxmeer

Taco Dibbits

Natali Helberger

Ila Kasem

Wim Vanseveren

Lotte Vermeir

De commissie werd ondersteund door een onafhankelijk secretariaat:

Andra Leurdijk

Emma O’Hare

Voorwoord

In 1. Inleiding _18 4. Programmerings‑ proces _60 1.1 Opdracht aan de evaluatiecommissie _19 4.1 Formele procedure _61 1.2 Werkwijze _20 4.2 Programmeringsproces in

houds de praktijk _63 1.3 Leeswijzer _22 4.3 Openheid bestel voor onafhankelijke producenten _66 2. Context _24 4.4 Bevindingen en 2.1 Veranderingen in aanbevelingen _69 mediagebruik _25

op 2.2 Nieuwe concurrenten online _28 5. On‑demand, online en merkvoering _74 2.3 Politieke en maatschappelijke veranderingen _32 5.1 Distributiebeleid _75 2.4 Ontwikkelingen in 5.2 Merkvoering _77 mediabeleid _33 5.3 NPO-Start en

gave NPO Start Plus _77 3. Aanbod _40 5.4 Overig online aanbod _79 3.1 Beleidscyclus _41 5.5 Bevindingen en 3.2 Profielen van netten aanbevelingen _82 en zenders _44 3.3 Variatie in het aanbod _45 3.4 Aanbodprioriteiten _47

3.5 Prestatieafspraken _48

3.6 Bevindingen en aanbevelingen _56

Rapport Evaluatiecommissie NPO

• 6. 

  Publiek _86 8. Verantwoording, toezicht en Bijlagen _133

  6.1 Kijk- en luistertijdaandeel doelmatigheid _110 B1 Opdracht

  en bereik _87 Visitatiecommissie _134 8.1 Verantwoording _111

6.2 Waardering _94 B2 Gesprekspartners _144 8.2 Gedragscode goed

6.3 Impact en bijdrage aan bestuur _113 B3 Bronnen en literatuur _148 maatschappelijk debat _96

8.3 Commissariaat voor B4 Figuren en tabellen _154 6.4 Betrokkenheid publiek _96 de Media _116

B5 Overzicht Aanbodkanalen _180 6.5 Bevindingen en 8.4 Onafhankelijkheid van politieke

aanbevelingen _97 en commerciële invloeden _117 B6 Kamervragen _186

8.5 Doelmatigheid _120

• 7. 

  Bestuur en

organisatie _100 Evaluatie 8.6 Bevindingen en aspirantomroepen _193

aanbevelingen _122 7.1 Sturing en samenwerking _101 1 Inleiding _195

7.2 Raad van toezicht NPO _102 9. Conclusies _128 2 WNL, De Omroep van Wij

Nederland _204 7.3 Personeelsbeleid _103

3 PowNed _218 7.4 NPO en Regionale Publieke

Omroepen _104 4 Human _234

7.5 Bevindingen en aanbevelingen _105

3 Inhoudsopgave Rapport Evaluatiecommissie NPO

Opdracht en werkwijze 13

De Nederlandse Publieke Omroep (NPO) moet zich, op basis van de Mediawet, eens in de vijf jaar laten evalueren door een onafhankelijke commissie. De raad van toezicht van de NPO heeft daartoe in september 2018 een commissie ingesteld die de prestaties van de NPO in de periode 2013 t/m 2017 heeft geëvalueerd. De commissie heeft haar werkzaamheden verricht op basis van een zelfevaluatierapport van de NPO, gesprekken met alle omroepdirecteuren, raad van bestuur en raad van toezicht van de NPO en verschillende andere betrokkenen. Zij heeft haar eindrapport op 24 mei 2019 aangeboden aan de raad van toezicht. Hieronder vat de commissie haar bevindingen op hoofdlijnen samen. Lezers kunnen de volledige bevindingen en aanbevelingen per onderwerp terugvinden aan het eind van ieder hoofdstuk.

Aanbod, programmering en publiek Nederland heeft in veel opzichten een publieke omroep om trots op te zijn. Met verhoudingsgewijs bescheiden middelen produceert de NPO een gevarieerd aanbod van aantrekkelijke en kwalitatief hoogwaardige programma’s waar veel mensen plezier aan beleven, van kunnen leren en door worden geïnformeerd. Het bereik van de televisienetten en radiozenders van de NPO is redelijk goed op peil gebleven, zeker gezien het groeiende, concurrerende aanbod. Uit onderzoek blijkt dat kijkers en luisteraars de programma’s van de NPO waarderen en de publieke waarde ervan herkennen. Ook het aantal gebruikers van de on-demand diensten NPO Start en NPO Start Plus groeit en de websites van de NPO staan in de top 25 van best bezochte internetsites. Tegelijkertijd constateert de commissie enkele belangrijke lacunes. Zo is het aanbod onvoldoende (cultureel) divers en zijn de ambities van de NPO om meer grote, impactvolle dramaseries te produceren niet volledig gerealiseerd. Omroepen leveren een waardevolle bijdrage aan de pluriformiteit van het aanbod, maar de optelsom daarvan is niet over de volle breedte representatief voor de hedendaagse samenleving.

De commissie vindt daarom dat er voor gezichtsbepalende genres of aanbodprioriteiten een langetermijn-strategie moet komen. Omroepen én onafhankelijke producenten kunnen dan beter

Samenvatting

anticiperen op de plannen van de NPO. Het vergroot de kans dat 14 van de NPO om kijkers te voorzien van relevante aanbevelingen 15

ze voorstellen ontwikkelen die voorzien in de lacunes in het vereist een visie op hoe data en algoritmes in een publieke aanbod en waarmee de pluriformiteit en diversiteit in het aanbod omgeving op een verantwoorde manier ingezet kunnen worden. worden versterkt. Gemaakte keuzes kunnen hieraan worden Het op uniforme wijze verzamelen van gebruik(er)sdata en getoetst en zijn beter uit te leggen en te begrijpen. content op uniforme wijze voorzien content van metadata maakt Genrecoördinatoren kunnen bij uitstek bijdragen aan de hier deel van uit. Het beleid van de NPO over het overige online ontwikkeling van een inhoudelijke langetermijn-strategie. aanbod is nog onvoldoende uitgewerkt en uitgevoerd. Ook hier Uiteindelijk moeten net- en zendermanagers keuzes maken uit alle staat het belang van centrale afspraken over distributie en ingediende programmavoorstellen, waarbij het onvermijdelijk is dat merkvoering volgens de commissie overeind. in de overwegingen de grenzen tussen programmering en inhoud niet altijd strak getrokken kunnen worden. De NPO moet, in aanvulling op het reguliere kijk- en

luisteronderzoek, zijn onderzoek naar impact en maatschappelijke Om te zorgen dat de programmeringskoers niet lang door één waarde verder uitbreiden en het publiek nog actiever betrekken bij persoon wordt bepaald, en tevens in het kader van goede de inhoudelijke keuzes in zijn aanbod dan tot nu toe gebeurt. De checks & balances, moeten de sleutelfuncties op dit terrein niet NPO heeft nog onvoldoende zicht op waardering en bereik van zijn voor onbepaalde tijd in handen van één persoon liggen, maar na aanbod onder Nederlanders met een migratieachtergrond en moet een redelijke, maximale termijn openstaan voor nieuwe ernaar blijven streven om dit inzicht te verbeteren. kandidaten. De bekleding van dubbele functies, zoals directeur audio of video en tegelijkertijd net- of zendermanager, acht de Verantwoording, toezicht en doelmatigheid commissie onwenselijk. In de evaluatieperiode zijn verschillende verbeteringen

doorgevoerd in de governance, het toezicht daarop en in het In de wetswijziging van 2016 is amusement geschrapt uit de toezicht op doelmatigheid. Er is een nieuwe Governance Code, opdracht aan de NPO. Daarmee heeft de overheid zich volgens de een NPO-brede, journalistieke code en de NPO heeft een commissie vergaand met de inhoud van de programmering Ombudsman ingesteld. Met het toezicht op de naleving van de bemoeid. Zij vindt het uitgangspunt dat alle programma’s van de Governance Code dat intern door CIPO en extern door het

NPO publieke waarde en kwaliteit moeten hebben belangrijker dan Commissariaat voor de Media plaatsvindt, zijn de procedures de vraag welke programmacategorieën de NPO mag uitzenden. De versterkt die onafhankelijkheid, integriteit en transparantie van de NPO moet serieus reflecteren op de publieke waarde van besturen van omroepen en NPO-organisatie bevorderen en programma’s en waar nodig veranderingen doorvoeren. borgen. De evaluatiecommissie vindt dat de eerdere aanbeveling

om CIPO in een aparte stichting onder te brengen alsnog moet Op verschillende terreinen, waaronder talentontwikkeling, worden uitgevoerd. Op deze manier wordt ook organisatorisch programmavernieuwing, diversiteit en innovatie heeft het nog verduidelijkt dat CIPO als onafhankelijk orgaan functioneert voor ontbroken aan een overkoepelende visie en strategie. Omroepen alle spelers binnen de NPO. en NPO kunnen hun activiteiten op deze terreinen beter op elkaar afstemmen dan nu het geval is en meer profiteren van De NPO verantwoordt zich uitgebreid over zijn prestaties richting elkaars kennis en expertise. toezichthouders en in openbare documenten. De NPO kan daarbij

volgens de commissie wel een meer systematisch verband In de context van toenemende, internationale concurrentie van aanbrengen tussen ambities en prestaties. Tegelijkertijd is er aanbieders zoals Netflix, is het belangrijk dat de NPO een sterk, sprake van een erg gedetailleerde verantwoordingsplicht en van onder één merk herkenbaar on-demand aanbod heeft. Het streven overlap in de verantwoordingsprocessen. Inzicht in de vraag of de

Samenvatting

NPO in essentie zijn taakopdracht goed vervult, dreigt door de 16 17

focus op details uit zicht te verdwijnen. Er moet minder en minder gedetailleerd, maar effectiever toezicht komen op de inhoudelijke prestaties van de NPO en de afzonderlijke publieke omroepen. De overheid moet onnodige overlap verwijderen en de samenhang en effectiviteit van verantwoording en toezicht verbeteren. Het toezicht op de doelmatigheid van de NPO is in de evaluatieperiode versterkt doordat de raad van bestuur meer bevoegdheden heeft gekregen en meer en verbeterde instrumenten heeft ontwikkeld om toe te zien op financiële doelmatigheid. Op onderdelen kan dit toezicht nog worden verbeterd, onder meer door inzicht te verkrijgen in de relatie tussen kosten en impact.

Bestuur en organisatie

Er is een heldere, wettelijk bepaalde rolverdeling tussen omroepen en raad van bestuur en er zijn uitgebreide, interne regelingen en afspraken. De commissie constateert echter dat er verschil van inzicht bestaat tussen raad van bestuur en omroepen over hoe rollen en taakverdeling in de praktijk uitpakken. De NPO is door deze interne meningsverschillen nog onvoldoende slagvaardig. De veranderingen in de Mediawet hebben de bestuurlijke spanningen binnen de NPO nog niet kunnen ombuigen tot een productief samenspel tussen raad van bestuur en omroepen. De forse bezuinigingen die de overheid in de afgelopen evaluatieperiode – en ook al daarvoor – heeft doorgevoerd op het budget voor de

NPO hebben de verhoudingen binnen het bestel nog eens extra onder druk gezet. Zoals uit de bevindingen van de commissie blijkt, ligt de oplossing hiervoor niet in het wederom aanpassen van wet- en regelgeving, maar in eerste instantie in houding en gedrag en in verbetering van de interne communicatie en het gesprek. De raad van toezicht kan daaraan vanuit zijn verantwoordelijkheid voor toezicht op het goed functioneren van de verschillende bestuurlijke geledingen binnen de NPO een bijdrage leveren.

Vanuit de overheid moet de NPO het noodzakelijke vertrouwen krijgen om met rust, voldoende budget en financiële zekerheid zijn belangrijke publieke rol te vervullen.

Samenvatting

gegeven, die in mei van dit jaar moest zijn afgerond. 2

1.1 Opdracht aan de evaluatiecommissie

De opdracht aan de commissie is vastgelegd in het instellingsbesluit en luidt als volgt:

De evaluatiecommissie heeft tot taak de wijze te beoordelen waarop gedurende de periode september 2013 tot januari 2017 uitvoering is gegeven aan de landelijke publieke mediaopdracht, zoals bedoeld in artikel 2.1 Mw.

Sinds de wijzigingen van de Mediawet in 2013 geldt een lichtere evaluatieprocedure waardoor individuele omroepen voortaan niet meer apart worden geëvalueerd, met uitzondering van de aspirant omroepen. Alleen wanneer de evaluatiecommissie gegronde redenen zou hebben om aan te nemen dat een omroep niet functioneert, had zij deze mee moeten nemen in de evaluatie. Hier was geen sprake van. De evaluatiecommissie heeft zich dus beperkt tot een evaluatie van de NPO als geheel. Wel is de commissie gevraagd om de omroepverenigingen met een voorlopige erkenning (PowNed, WNL en Human) te evalueren, 1. ‘Omzien naar de

met het oog op hun aanvragen voor een definitieve erkenning. omroep. Rapport van de visitatiecommissie

landelijke publieke omroep’ en ‘De Publieke

De minister van OCW heeft, naar aanleiding van de wijzigingen Omroep: het spel, de spelers, het doel. Rapport

in de Mediawet van 2016, de vraag toegevoegd aan het van de visitatiecommissie

instellingsbesluit landelijke publieke omroep 2004‑2008’.

• 2. 

  Bij de vorige evalu‑

wat het effect is van de gewijzigde taakopdracht van de NPO aties werd gesproken van een visitatiecommissie. In op de uitvoering van de landelijke publieke mediaopdracht. de huidige Mediawet komt deze term niet meer voor

en wordt in plaats daarvan gesproken over evaluatie van de NPO door een

Inleiding evaluatiecommissie. In dit rapport hanteren we de term evaluatiecommissie.

De evaluatiecommissie kan ook aanbevelingen doen voor de 20 In het zelfevaluatierapport wordt onderscheid gemaakt tussen de 21

toekomst. In dat verband heeft de raad van toezicht nog de NPO en de NPO-organisatie. Met NPO verwijzen we naar het volgende vraag aan de evaluatieopdracht gesteld: geheel van de omroepen en de NPO bestuursorganisatie.

NPO-organisatie verwijst alleen naar de bestuursorganisatie. In dit Hij verzoekt de evaluatiecommissie op basis van haar rapport hanteert de evaluatiecommissie dezelfde terminologie. bevindingen in ieder geval aan te geven wat de Omdat de aspirant omroepen Human, WNL en PowNed apart slagvaardigheid en daadkracht van de NPO in de weg kan worden geëvalueerd, hebben zij ieder een eigen zelfevaluatie staan met het oog op de nieuwe concessieperiode per 2021. opgesteld. De evaluatie van de aspirant omroepen vormt een apart

deel van dit rapport. De evaluatie bevat veel elementen die bijdragen aan de beantwoording van de vragen van de minister en de raad van Gesprekken toezicht van de NPO en in de conclusies worden samengevat. Het De evaluatiecommissie heeft gesprekken gevoerd met volledige instellingsbesluit is toegevoegd als bijlage 1 bij dit rapport. belanghebbenden binnen en buiten de NPO. Deze gesprekken

hebben voor verdieping gezorgd en de commissie in staat gesteld om tot eigen inzichten te komen over de prestaties van de NPO in

1.2 Werkwijze de evaluatieperiode. Er zijn gesprekken gevoerd met de raad van

toezicht en de raad van bestuur van de NPO, de directies binnen de De evaluatiecommissie is met haar werkzaamheden begonnen in NPO-organisatie, de Centrale Ondernemingsraad van de NPO en september 2018 en heeft deze afgerond in mei 2019. een voormalig voorzitter van de raad van bestuur ten tijde van de

evaluatieperiode. Ook zijn gesprekken gevoerd met alle De commissie heeft zich bij haar werkzaamheden kunnen omroepdirecteuren. Op onderdelen, bijvoorbeeld rond de baseren op: verschillende afspraken en regelingen binnen de NPO, heeft de

evaluatiecommissie aan de NPO-organisatie en omroepen

• • 

  Het zelfevaluatierapport van de NPO; aanvullende informatie gevraagd en gekregen.

• • 

  De zelfevaluatierapporten van WNL, PowNed en Human;

• • 

  Gesprekken met de raad van toezicht, raad van bestuur, Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met externe stakeholders: het

NPO-directies; omroepen en externe stakeholders; ministerie van OCW, het Commissariaat voor de Media, de Raad

• • 

  Overige bronnen. voor Cultuur, de Ster, de Regionale Publieke Omroep en de

  vereniging van Nederlandse Content Producenten. Bijlage 2 bevat Zelfevaluatierapport een overzicht van alle gesprekspartners van de commissie.

Ter voorbereiding op het werk van de evaluatiecommissie heeft de

NPO een gezamenlijk zelfevaluatierapport opgesteld. Hierin wordt Overige bronnen antwoord gegeven op vragen uit het beoordelingskader dat De commissie heeft naast het zelfevaluatierapport van de NPO diverse gevoegd is bij de opdracht aan de evaluatiecommissie. Het andere documenten en rapporten geraadpleegd uit de periode waarop zelfevaluatierapport bevat analyses en cijfermateriaal over de de evaluatie betrekking heeft. Dit betreft onder meer de concessieprestaties van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) op het beleidsplannen, jaarverslagen en terugblikken van de NPO, adviezen terrein van onder meer aanbod en bereik en analyses van hoe de van de Raad voor Cultuur, jaarverslagen van het Commissariaat v oor NPO in organisatorisch en bestuurlijk opzicht heeft geopereerd. de Media en onderzoek in opdracht van de Commissie Integriteit

Publieke Omroep (CIPO). Een lijst met geraadpleegde bronnen en literatuur is opgenomen in bijlage 3 van dit rapport.

1 Inleiding

Periode en reikwijdte 22 verantwoording, toezicht en doelmatigheid aan bod. De samenvatting 23

De evaluatie heeft betrekking op de periode 2013 t/m 2017. In deze en conclusies zijn aan het begin van het rapport opgenomen. periode waren twee concessiebeleidsplannen van kracht: het Waar mogelijk en relevant is telkens aangegeven welke opdracht concessiebeleidsplan 2010-2016 en het concessiebeleidsplan of verantwoordelijkheden de NPO volgens de wet heeft, welke ambities 2016-2020. De ambities in beide concessieplannen zijn in hoofdlijnen of doelstellingen de NPO heeft geformuleerd in het vergelijkbaar, maar vaak net iets anders geformuleerd en in het concessiebeleidsplan en – voor zover van toepassing - welke afspraken concessiebeleidsplan 2010-2016 gedetailleerder omschreven. In het de NPO over het onderwerp heeft gemaakt in de zelfevaluatierapport van de NPO zijn telkens de formuleringen van de prestatieovereenkomst met het ministerie van OCW. Vervolgens geven ambities uit het concessiebeleidsplan 2016-2020 als leidraad genomen. we aan of en in hoeverre de NPO deze ambities naar het oordeel van de De rapportages over de prestaties en het cijfermateriaal in het rapport commissie heeft gerealiseerd of heeft kunnen realiseren. hebben echter wel betrekking op de gehele evaluatieperiode. Ten behoeve van de overzichtelijkheid heeft de evaluatiecommissie in dit Ieder hoofdstuk eindigt met de bevindingen van de commissie en rapport dezelfde lijn gevolgd: wanneer in dit rapport wordt verwezen enkele aanbevelingen. In de conclusies worden de belangrijkste naar de doelstellingen van de NPO uit het concessiebeleidsplan, bevindingen en aanbevelingen nog eens samengevat en beantwoordt worden de doelstellingen uit het concessiebeleidsplan 2016-2020 de commissie tevens de extra vragen die de minister van OCW en de bedoeld, tenzij anders aangegeven. De bevindingen van de commissie raad van toezicht aan de commissie hebben gesteld. hebben evenwel betrekking op de gehele evaluatieperiode.

De evaluatie vond plaats in een periode waarin de minister van OCW de toezegging deed om een toekomstvisie op de landelijke publieke omroep te formuleren, mede ingegeven door het teruglopen van de

Ster-inkomsten. De commissie heeft in haar rapport een aantal bevindingen en aanbevelingen opgenomen die relevant zijn voor de toekomstvisie op de NPO en die daarom hopelijk meegewogen worden in het proces.

1.3 Leeswijzer

Het rapport begint in hoofdstuk 2 met een korte schets van de context waarin de NPO opereert. Hoofdstukken 3 t/m 8 bevatten de resultaten van de evaluatie. Ieder hoofdstuk gaat in op een apart aspect uit de evaluatie. Hoofdstuk 3 gaat in op de prestaties van de NPO op het gebied van aanbod, programmavernieuwing en talentontwikkeling.

Hoofdstuk 4 behandelt het proces rond de programmering van radioen televisiekanalen. Hoofdstuk 5 gaat in op het on-demand en online aanbod van de NPO. Hoofdstuk 6 richt zich op het publiek met gegevens over bereik, kijk- en luistertijd en de waardering van het aanbod. Hoofdstuk 7 bevat een evaluatie van de bestuurlijke en organisatorische processen binnen de NPO. In hoofdstuk 8 komen

1 Inleiding

2 De kerntaak van de NPO is het maken van programma’s op het 25 terrein van informatie, cultuur en educatie. Met zijn programma’s wil hij bijdragen aan democratische meningsvorming en debat. Hij wil in zijn programma’s de nationale identiteit en geschiedenis laten zien. Hij wil de overtuigingen en levenswijzen van verschillende bevolkingsgroepen tot uitdrukking brengen en tegelijkertijd bijdragen aan verbinding in de samenleving. Deze missie is in de afgelopen jaren onveranderd gebleven, zoals blijkt uit de opeenvolgende concessiebeleidsplannen. De manier waarop

hij dit doet, de mogelijkheden die hem ter beschikking staan en de context waarin hij opereert, zijn echter wel ingrijpend veranderd. In dit hoofdstuk schetsen we de belangrijkste ontwikkelingen die gedurende de evaluatieperiode invloed hebben gehad op het functioneren van de NPO.

2.1 Veranderingen in mediagebruik

De opkomst van het internet en de digitalisering van programma’s en distributienetwerken hebben de afgelopen jaren een verschuiving teweeg gebracht in de manier waarop mensen media gebruiken. Programma’s en andere content kunnen via veel meer verschillende platforms en apparaten worden bekeken dan alleen het traditionele radio- of televisietoestel. In 2018 heeft 43,5% van de huishoudens in Nederland een smart tv en 19,9% een mediacenter of dongle bij hun tv, waarmee ze ook online televisie kunnen kijken en gebruik kunnen maken van interactieve diensten

(SKO, 2018). 3 In 2017 kijkt 88% van de Nederlanders van 16 jaar en

ouder wel eens online video (Videolandscape, 2018). De tijdlijn in bijlage 4 bevat een overzicht van alle innovaties in technologie en diensten in het mediadomein (bijlage 4, figuur A).

Vooral het gebruik van mobiele apparaten heeft in de afgelopen tien jaar een enorme groei doorgemaakt. In 2018 heeft 88% van de Nederlanders van twaalf jaar en ouder een smartphone (SKO, 2018). Deze wordt – naast telefoneren - gebruikt voor internetdiensten waaronder zoekmachines, sociale media, spelletjes en ook steeds meer voor het bekijken en beluisteren van

Context; veranderingen in audio en video. In 2012 zijn pc en laptop nog duidelijke koplopers voor het bekijken en beluisteren van audio en video, maar twee medialandschap, maatschappij jaar later heeft de pc al plaats moeten maken voor de mobiele 3. Een dongle is een telefoon (Mediamonitor, 2014). Als gevolg van deze apparaatje dat aangesloten wordt op en Mediawet de pc en dienst als netwerkontvanger.

ontwikkelingen is het kijken naar video in zijn totaliteit 26 Ook de tijd die mensen aan live radioluisteren besteden neemt af. 27

toegenomen en is het lineaire televisiekijken in de evaluatieperiode Onder de bevolking van 13 jaar en ouder is deze tijd afgenomen afgenomen, zowel bij de publieke omroep als bij de commerciële van gemiddeld 2 uur en 16 minuten per dag in 2013 naar 1 uur en omroepen. De afname van lineair kijken gaat niet alleen gepaard 53 minuten per dag in 2018 (Media:Tijd, 2019). met een toename van online en uitgesteld televisie kijken, maar ook met een toename van video kijken op sociale mediaplatforms. Figuur 2 Luistertijd in uren en minuten per dag naar type

Vooral onder jongeren is dit het geval. Desalniettemin wordt er nog luisteractiviteit 2013, 2015 en 2018 altijd veel meer lineair naar televisie gekeken dan non-lineair

(Media:Tijd, 2019). Uit Figuur 1 blijkt dat lineair televisiekijken Media:Tijd 2013 Media:Tijd 2015 Media:Tijd 2018

tussen 2015 en 2018 is afgenomen van gemiddeld 2.31 uur per dag 2:16

2:08

naar 2.05 uur per dag. Televisieprogramma’s op een later moment terugkijken, video streamen en op YouTube bekijken zijn in die periode toegenomen. 1:53 Televisie wordt ook nog voor het grootste deel, 91% van de kijktijd, bekeken via het klassieke televisietoestel. Kijken via nietklassieke apparaten zoals tablet, pc, laptop en smartphone bedraagt

8% van de kijktijd (Media:Tijd, 2019, zie figuur B in bijlage 4).

Figuur 1 Kijktijd per type kijkactiviteit in minuten per dag 2013, 0:21 0:19

2015 en 2018 0:15

0:19

0:02 0:01 0:02 0:05

0:09 0:02 0:02 0:01

Live radio Uitgesteld Eigen muziek Muziek, audio Overig

Media:Tijd 2013 Media:Tijd 2015 Media:Tijd 2018 radio audio via internet luisteren

Bron: Media:Tijd, 2019

2:31 2:24

2:05 Het medium radio heeft te maken met toenemende concurrentie

van muziekplatforms zoals Spotify en YouTube. Daarnaast neemt

het podcast gebruik toe (Veenendaal, 2016). De stijging is in

Nederland echter lager dan gemiddeld in de rest van de wereld. Uit

een onderzoek van Reuters komt naar voren dat in 2018

wereldwijd 34% van de mensen minimaal eens per maand naar

podcasts luistert. In Nederland is dat slechts 18% (Reuters, 2018).

Ondanks de daling wordt er dus nog veel radio geluisterd. Zo

hadden de sites en apps van de Nederlandse radiostations in

0:25 0:26 december 2018 met 48% gezamenlijk een hoger bereik dan

0:14 0:19 0:10 0:15 Spotify (41%) (GfK DAM, 2018).

0:03 0:04 0:07 Nederlanders luisteren in 2018 nog vooral radio via het

Live tv: Uitgesteld tv: Gestreamd, Overig

Televisieprogramma televisieprogramma gedownload video/filmpjes klassieke radiotoestel: 65% van de totale luistertijd bestaat uit

kijken op momenten terugkijken of of gekocht video‑ (YouTube e.d.)

van uitzending preview materiaal luisteren via een vast radiotoestel, autoradio of draagbare radio.

Bron: Media:Tijd, 2019 Het luisteren via niet-klassieke dragers (tablet, pc, laptop,

smartphone) neemt toe en bedraagt in 2018 23% van de luistertijd.

2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet

Van de totale luistertijd vindt 12% plaats via overige apparaten, 28 on-demand films en series aan. Deze, veelal betaalde, 29

waaronder de televisie, spelcomputer en e-reader (Media:Tijd, abonnementsdiensten maken het mogelijk voor gebruikers om

2019, figuur C in bijlage 4). alle afleveringen van televisieseries in één keer achter elkaar te kijken. Het woord binge-watching doet zijn intrede.

De veranderingen in mediagebruik hebben ertoe geleid dat de

NPO zijn programma’s ook steeds meer via online platforms is Het Amerikaanse YouTube, dat in 2005 werd opgericht en in 2006 gaan verspreiden en geschikt heeft gemaakt voor gebruik op wordt gekocht door Google, groeit uit tot het grootste platform mobiele apparaten. Tegelijkertijd geeft de NPO in zijn voor user generated content. Het bedrijf maakt in 2013 bekend concessiebeleidsplan aan dat de meeste mensen nog steeds lineair wereldwijd meer dan 1 miljard actieve gebruikers te hebben televisie kijken en radio luisteren. Dat impliceert dat de NPO zijn (Reuters, 2013). YouTubers blijken geld te kunnen verdienen met aanbod voor het overgrote deel van het publiek ook nog op de hun zelfgemaakte video’s doordat ze kunnen delen in de klassieke, lineaire manier moet blijven distribueren. inkomsten die YouTube genereert met advertenties. Dit nieuwe

verdienmodel motiveert veel jonge gebruikers om zelf een YouTube kanaal te beginnen. Populaire YouTubers met soms

2.2 Nieuwe concurrenten online miljoenen abonnees verkrijgen een sterrenstatus. YouTube is

alleen nog maar gegroeid in populariteit. In mei 2018 maakt de De NPO is er relatief vroeg bij als hij in 2003 met de on-demand CEO bekend dat het platform 1,8 miljard actieve gebruikers heeft dienst Uitzending Gemist begint. Hij werd destijds gezien als een (Nu.nl, 2018). In 2018 wordt bovendien YouTube Premium in aanjager van het on-demand televisiekijken in Nederland. In 2014 Nederland geïntroduceerd, een abonnementsmodel voor verandert de naam in NPO Gemist en in 2017 worden de reclamevrije content en YouTube Originals (Van der Zwaag, 2018). vernieuwde dienst NPO Start en de betaalde dienst NPO Start Ook Amazon, Apple en Facebook investeren steeds meer in

Plus gelanceerd. Inmiddels heeft de NPO er op het terrein van videodiensten en in het produceren van content voor deze online en on-demand video veel nieuwe concurrenten bijgekregen. diensten (Telecompaper, 2018; Smeets, 2018, Sawers, 2018). Al In 2013 doet de Amerikaanse online videodienst Netflix zijn deze grote, internationale spelers voeren met uitgekiende en op intrede in Nederland. Dit markeert het begin van een enorme data gebaseerde marketingstrategieën en miljardenbudgetten groei in populariteit van on-demand videodiensten (Haakman, een constante strijd om de aandacht van de consument. Figuur 3 2013). Netflix heeft een omvangrijk archief met films en series en toont de relatieve omvang van de verschillende, internationale is ook zelf actief in videoproductie onder de naam Netflix spelers ten opzichte van de publieke omroepen in Europa. Daaruit Originals. Inmiddels heeft Netflix in Nederland naar schatting blijkt dat publieke omroepen tezamen, maar ook de Europese 2,94 miljoen abonnees, ofwel 39% van de huishoudens commerciële omroepen qua omzet vele malen kleiner zijn dan de (Telecompaper, 2019). In 2013 koopt RTL de on-demand dienst Amerikaanse mediabedrijven. De telecom- en internetbedrijven Videoland en sinds 2014 kunnen abonnees van het platform in en fabrikanten van apparatuur zijn nog eens vele malen groter en Nederland programma’s van RTL vooruitkijken. In 2018 heeft de ook zij investeren een deel van hun budget in content en dienst iets minder dan een miljoen abonnees, een stuk meer dan programma’s. Voor nationale spelers is het niet makkelijk om

NLZiet, het gezamenlijke platform van NPO en commerciële tegen deze internationale spelers op te boksen, zeker niet in een omroepen, met naar schatting rond de 100.000 abonnees klein taalgebied als Nederland. Ze beschikken over veel minder (Entertainment Business, 2018; Telecompaper, 2018). SBS en budget voor contentproductie en marketing dan de internationale RTL bieden hun programma’s naast NLZiet ook aan via de spelers. Door bedrijven als HBO, Netflix en Amazon zijn on-demand diensten Kijk respectievelijk RTL XL. Ook de consumenten gewend geraakt aan de mogelijkheid om series te eigenaars van kabel- en telecomnetwerken bieden steeds meer volgen van hoge kwaliteit, met topacteurs en regisseurs, gebruik

2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet

van dure mise-en-scène en locaties en de modernste opname- en 30 ambivalente verhouding met deze platforms: enerzijds worden 31

montagetechnieken. In dit krachtenveld moet de NPO relevant en veel van hun gebruikers via deze platforms op hun artikelen of aantrekkelijk zien te blijven en met een vele malen kleiner budget video’s geattendeerd, anderzijds hebben ze een groot deel van toch aansprekende en kwalitatief hoogwaardige programma’s hun advertentie-inkomsten verloren aan de platforms. Ook blijven maken. profiteren ze niet of nauwelijks van de data over gebruik en

gebruikers die de platforms rond hun content vergaren en zijn ze Figuur 3 De markt met nieuwe spelers (in relatieve grootte) afhankelijk van de algoritmes van de platforms als het gaat om

hun vindbaarheid. Voor de NPO is de verspreiding van content via 1 2 1 2 1 2 1 1 2 platforms van derden een belangrijk beleidsvraagstuk.

    Facebook heeft in de afgelopen periode stevige kritiek te 3 4 5 verduren gekregen omdat er veel nepnieuws blijkt rond te gaan

op het sociale media platform. De verspreiding van nepnieuws

3 4 3 4 zou zelfs politieke gebeurtenissen beïnvloeden. Door de groter

1.6x 5

5 2 3 wordende invloed van algoritmes die selectief bepalen wat de

3 5

4.9x gebruiker wil zien, bestaat het risico dat gebruikers online in

6.6x zogenaamde filterbubbels terecht komen. Ze krijgen zelden 4 informatie te zien die hun standpunt tegenspreekt, waardoor

4 5 ze vast komen te zitten in een ‘ideologische luchtbel’

11.0x 11.0x (Jackson, 2017). 4

63: Europese publieke mediadiensten

Top 10: Europese comerciële omroepbedrijven In vergelijking met andere landen is het vertrouwen in de

• 1. 

  Liberty Global, 2. Sky, 3. RTL, 4. Canal+, 5. Toshiba e.a.

Top 5: Mediabedrijven uit de Verenigde Staten traditionele nieuwsmedia in Nederland nog steeds relatief hoog.

• 1. 

  Walt Disney, 2. Comcast, 3. Viacom, 4. Time-Warner, 5. 21st Century Fox

Top 5: Telecomdiensten NOS nieuws scoort binnen Nederland het best op het gebied van

• 1. 

  Deutsche Telekom, 2. Vodafone, 3. Telefonica, 4. Orange, 5. BT

Top 5: Internetreuzen betrouwbaarheid (Reuters Institute, 2018).

• 4. 

  Een filterbubbel of informatieluchtbel ‘is het

• 1. 

  Apple, 2. Amazon, 3. Alphabet (Google), 4. Facebook, 5. Netflix

Top 5: Fabrikanten resultaat van een

• 1. 

  Samsung, 2. Microsoft, 3. Panasonic, 4. Sony, 5. Toshiba gepersonaliseerde

Commerciële omroepen en uitgevers van kranten en online zoekopdracht waarbij een website‑algoritme

Bron: EBU, 2016 nieuwsdiensten uiten met enige regelmaat kritiek op de NPO. Zo selectief probeert te

is er in de evaluatieperiode discussie over de vraag of de NPO bepalen welke informatie de gebruiker zou willen

Ook op journalistiek gebied verandert er veel. De printoplages en met zijn online diensten oneerlijke concurrentie vormt voor de zien, gebaseerd op informatie over die inkomsten uit advertenties van landelijke en regionale kranten in online diensten van commerciële (kranten)uitgevers. Dit speelt gebruiker (zoals locatie, eerder klikgedrag en zoek‑ Nederland blijven dalen (Mediamonitor, 2018). De inkomsten uit vooral rond de NOS website en app (Kivits, 2018). Onder meer geschiedenis), en waarbij gebruikers hierdoor geen

digitale kranten stijgen, maar kunnen het verlies aan inkomsten naar aanleiding van dergelijke klachten is er in de Nederlandse informatie te zien krijgen

uit print nog niet compenseren. Online is veel nieuws gratis Mediawet een uitgebreide procedure voor goedkeuring van die hun eigen standpunt tegenspreekt. Hierdoor

beschikbaar. Uitgevers zoeken naar nieuwe manieren om nieuwe diensten (de zogenaamde public value test). 5 De NPO worden gebruikers geïsoleerd in hun eigen inkomsten te verwerven. De Correspondent introduceerde in moet aantonen dat een nieuwe dienst voorziet in democratische, culturele of ideologische luchtbel. De term is 2013 een lidmaatschapsmodel en Blendle maakt het sinds 2014 sociale en culturele behoeften van de Nederlandse samenleving. bedacht door Eli Pariser (2011). The Filter Bubble:

mogelijk om per artikel te betalen. Uitgevers van kranten stellen Bij de beoordeling van een aanvraag moet de publieke waarde What the Internet Is

steeds meer en slimmere betaalmuren in voor hun online uitgaves. vervolgens worden afgewogen tegen een eventueel verstorend Hiding from You. New York: Penguin Press. l

    Een groeiend aantal consumenten neemt nieuws tot zich via effect op de markt. De Raad voor Cultuur en het Commissariaat 5. Mededeling van de

sociale media kanalen zoals Twitter en Facebook (Reuters voor de Media adviseren hierover. Er is een wetsvoorstel in Commissie betreffende de toepassing van de Institute, 2018). Nieuwsorganisaties hebben, net als de NPO, een behandeling dat de procedure in de Mediawet nog verder regels inzake staatssteun op de publieke omroep

(2009/C 257/01). https://eur‑lex.europa. eu/LexUriServ/ LexUriServ.do?uri=OJ: C:2009:257:0001:

2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet 0014:NL:PDF

aangescherpt. Het wetsvoorstel regelt dat marktpartijen hun 32 verschillende – ook nieuwe – politieke partijen die zich aan de 33

zienswijze nu eerder in de procedure kenbaar kunnen maken en uiteinden van het politieke spectrum bevinden. De uitslagen van dat de Autoriteit Consument en Markt een opeenvolgende verkiezingen vertonen grotere schommelingen

markteffectenanalyse uitvoert. 6 dan voorheen.

De maatschappelijke veranderingen en de veranderingen in

2.3 Politieke en maatschappelijke mediagebruik roepen de vraag op welke maatschappelijke betekenis veranderingen de publieke omroep heeft en in de toekomst zou moeten hebben.

Het is de wettelijke taak van de NPO om met een pluriform, divers Ook maatschappelijke veranderingen raken de NPO. Volgens het en gevarieerd aanbod een breed publiek te bereiken en daarbinnen Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en de Wetenschappelijke ook kleinere doelgroepen. Hij moet enerzijds alle verschillende

Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) zijn de sociaal-culturele groepen bedienen, maar ook programma’s uitzenden die mensen verschillen in Nederland in de afgelopen jaren gegroeid (zie hun met elkaar verbinden, over de verschillen heen. Deze taken worden rapport Gescheiden Werelden? uit 2014). De auteurs van het belangrijker, maar tegelijkertijd ook ingewikkelder naarmate de rapport beschrijven hoe zich aan de ene kant van het samenleving minder homogeen is en bevolkingsgroepen in cultureel maatschappelijke spectrum een doorgaans hoger opgeleide en en maatschappelijk opzicht en ook in hun mediagebruik steeds stedelijke bevolkingsgroep bevindt, voor wie open grenzen, sterker van elkaar verschillen. Sommige kijkers en luisteraars willen globalisering, vrije markt, technologische vernieuwingen en vooral online bediend worden en andere vooral via de klassieke radio tolerantie vooral voordelen en nieuwe kansen met zich en televisie. De voorkeuren van mensen ten aanzien van meebrengen. Aan de andere kant van het spectrum bevindt zich media-inhoud lopen steeds meer uiteen. Volgens de auteurs van het een bevolkingsgroep die minder profiteert van economische SCP-WRR rapport Gescheiden Werelden lopen verschillen in ontwikkelingen en technologische innovaties. Zij staan mediagebruik daarbij parallel aan opleidingsverschillen en politieke wantrouwender tegenover het bestuur, zijn bang dat de oriëntatie. Alleen het NOS-Journaal is een programma dat nog door

Nederlandse cultuur en waarden zullen verdwijnen onder invloed 6. Zie Memorie van mensen van alle opleidingsniveaus en politieke oriëntaties wordt

van immigratie en zien zekerheden op het gebied van ouderenzorg, Toelichting bij Wijzigingen in de Mediawet, Kst bekeken (Bos, e.a. 2014).

uitkeringen en pensioenen wegvallen. De verschillen hebben een 35042, nr 3. Vergaderjaar Voor een goed functionerende democratie moeten burgers

belangrijke regionale dimensie. In de geglobaliseerde wereld 2018/2019. https://zoek. officielebekendmakingen. toegang hebben tot onafhankelijke en betrouwbare informatie.

bruisen en groeien sommige regio’s terwijl andere krimpen, nl/kst‑35042‑3.html Tegelijkertijd wordt het moeilijker om het kaf van het koren te waardoor een toenemende kloof ontstaat tussen deze regio’s 7. Van den Berg beschrijft deze ordening scheiden in de grote hoeveelheid informatie die online beschikbaar

(Van den Berg, 2018). 7 als volgt: “Zo zien we de bubbel van Rand ‑ is en bewegen steeds meer mensen zich vooral in hun eigen

    De directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau, Kim stedelijke meritocraten ‘informatiebubbels’. Daarmee neemt het belang van een publieke

Putters, waarschuwt regelmatig voor de toenemende polarisatie (15 procent) die politiek‑bestuurlijk en omroep toe die voorziet in onafhankelijke en betrouwbare

in de Nederlandse samenleving (2016, 2019). Ondanks de cultureel de toon zetten. Ook zien we midden‑ en informatie, maar wordt zijn opdracht er niet eenvoudiger op. aangetrokken economie en het groeiende consumentenlaagopgeleiden in het stedelijk gebied (21 vertrouwen (CBS, 2016) is er sprake van maatschappelijk procent), die in econo‑ mische sterke regio’s

onbehagen, vooral onder mensen die minder delen in de wonen maar zelf weinig

welvaartsgroei (SCP, Burgerperspectieven, 2017). meeprofiteren. Aan de

2.4 Ontwikkelingen in mediabeleid

randen van ons land

  Deze tegenstellingen hebben in toenemende mate ook hun komen we bubbels tegen van mensen die zowel de Naast veranderingen in mediagebruik, markt en maatschappij weerslag op de politieke verhoudingen. De steun voor de economische vitaliteit van hun gebied zien kreeg de NPO in de evaluatieperiode te maken met forse traditionele middenpartijen brokkelt af ten gunste van veel stagneren als zich in hun culturele identiteit bezuinigingen en ingrijpende wijzigingen in de Mediawet.

bedreigd voelen door de dominantie van de Randstedelijke meritocraten (naar schatting 33 procent).”

2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet (Van den Berg, 2018)

Bezuinigingen 34 Het kabinet-Rutte II wil de publieke omroep moderniseren en zijn 35

Het kabinet-Rutte I voert in 2012 structurele bezuinigingen door op efficiency en slagkracht vergroten. 9 Het kabinet constateert dat

het NPO-budget van in totaal 127,8 miljoen euro. De NPO- sprake is van vergaande versnippering van middelen en organisatie heeft de budgetten voor de programmering toen zoveel verantwoordelijkheden en dat bestuurlijke processen moeizaam mogelijk ontzien en vooral bespaard op de organisatiekosten van de verlopen waardoor productie en programmering te veel tijd en geld NPO-organisatie en omroepen. Dit leidt tot een grote ontslaggolf. De kosten. Een vermindering van het aantal omroepen moet leiden tot Wereldomroep en de religieuze en levensbeschouwelijke minder overleg en lagere organisatiekosten. Een kleiner aantal, zendgemachtigden (de zogenaamde artikel 2.42-omroepen) worden maar grotere omroeporganisaties moet bovendien de opgeheven. De 2.42 omroepen gaan op in de omroepverenigingen en professionaliteit van de omroeporganisaties bevorderen. Bepaald het budget voor hun programmering (oorspronkelijk 27 miljoen euro wordt dat het totaal aantal erkenningen voor ledengebonden binnen de mediabegroting) wordt gereduceerd. Ook wordt het omroepen met ingang van 2014 niet meer dan zes mag bedragen budget van de omroeporkesten gehalveerd. Vanaf 2017 voert het (Mediawet, artikel 2.23, 1e lid). Vooruitlopend op de kabinet-Rutte II nogmaals een structurele korting door van 50 aangekondigde wetswijziging zijn KRO en NCRV, BNN en VARA en

miljoen euro op het mediabudget. 8 Het kabinet heft het Mediafonds AVRO en TROS toen gefuseerd of een samenwerkingsverband

op, bezuinigt 17 miljoen op de regionale omroepen en beëindigt het aangegaan. EO, VPRO en MAX zijn als zelfstandige omroepen resterende budget voor de levensbeschouwelijke programmering. verder gegaan, evenals de taakomroepen NOS en NTR. Bij De NPO heeft de opheffing van het Mediafonds opgevangen dezelfde wetswijziging zijn de acht zendgemachtigde door binnen zijn begroting 16 miljoen euro te oormerken voor het kerkgenootschappen en genootschappen op geestelijke grondslag type programma’s van de NPO dat het Mediafonds eerder steunde, (artikel 2.42 omroepen) opgeheven. De verschillende stromingen onder meer documentaires, drama, film (dus exclusief games en hebben vervolgens bij zogenaamde gastomroepen onderdak regionale documentaires). Dit budget is ingebracht in het gekregen. Zij hebben de taak om levensbeschouwelijke

NPO-fonds. Daarnaast heeft de NPO in reactie op de opheffing van programmering te verzorgen overgenomen. Het totaal aantal de 2.42 omroepen (minimaal) 12 miljoen euro geoormerkt voor omroepen vermindert door deze wetswijziging van 21 naar acht. levensbeschouwelijke programmering. Human, tot 2015 eveneens een artikel 2.42 omroep, is in 2016 als Door de geoormerkte bedragen is minder geld beschikbaar voor aspirant omroep toegetreden tot het bestel. de overige programmering. In 2018 kondigt de minister van OCW De budgetten voor omroepen worden niet langer verdeeld op opnieuw een verlaging aan van het budget voor 2019 met 62 miljoen basis van ledentallen, maar omroepen krijgen recht op een vast euro in verband met de daling van Ster-inkomsten. Wanneer basisbudget. Daar bovenop kunnen ze meer rekening wordt gehouden met kostenstijging door prijs- en programmavoorstellen met bijbehorende budgetten gehonoreerd loonindexatie is de daling 89 miljoen euro. In het najaar van 2018 blijkt krijgen in de programmaschema’s. het kabinet bereid om de teruglopende reclame-inkomsten eenmalig De vermindering van het aantal omroepen betekent niet dat met 40 miljoen te compenseren, na een motie daarover in de Tweede zich geen nieuwe omroepen meer kunnen aanmelden. Het

Kamer (zie tabel D en figuur E in bijlage 4 voor een overzicht van kabinet wil dat het bestel open blijft voor nieuwe geluiden. De bezuinigingen en budget van de NPO). wetgever wil echter tegelijkertijd voorkomen dat het aantal

omroeporganisaties kan blijven groeien, wanneer zich iedere vijf Wijzigingen in de Mediawet jaar opnieuw aspirant omroepen zouden melden en toegelaten

In combinatie met de bezuinigingen worden in de evaluatieperiode zouden worden. Op het moment dat een aspirant omroep is verschillende wijzigingen in de Mediawet doorgevoerd die directe toegelaten, moet hij zich daarom organisatorisch aansluiten bij invloed hebben op de structuur, de bestuurlijke processen en de een bestaande omroeporganisatie.

bedrijfsvoering van de NPO. 9. Memorie van 8. Oorspronkelijk was Toelichting bij Wijziging

het kabinet van plan om van de Mediawet 2008 100 miljoen te bezuinigen. teneinde het stelsel van Na protesten op het de landelijke publieke Malieveld is de voor‑ omroep te moderniseren, genomen bezuiniging Kst 33 541, nr. 2,

2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet gehalveerd. vergaderjaar 2012‑2013.

Het kabinet kondigt bij de bezuinigingsmaatregelen uit 2012 aan 36 mogelijk voor externe producenten om programmavoorstellen 37

een toekomstvisie op de publieke omroep te willen presenteren. In rechtstreeks bij de NPO-organisatie in te dienen. Daarnaast dat kader brengt de Raad voor Cultuur in 2014 een advies uit: De worden zendtijd- en plaatsingsgaranties voor omroepen geschrapt Tijd Staat Open. Daarin doet de Raad een aantal aanbevelingen en wordt het garantiebudget voor omroepen verlaagd van 75% voor een toekomstbestendige publieke omroep. De publieke naar 50%. De raad van bestuur krijgt een sturende rol en de taak omroep moet zich volgens de Raad voor Cultuur nóg meer om de gemeenschappelijke strategie van het bestel te bepalen. De onderscheiden door media-inhoud van publiek belang en daarbij raad van bestuur krijgt ook de opdracht om toe te zien op de scherpe prioriteiten stellen. Bovendien dient het bestel te worden doelmatigheid van de NPO. geopend voor andere partijen dan alleen de omroepverenigingen. Om te zorgen voor de benodigde checks & balances in het

De NPO moet volgens de Raad voor Cultuur op alle platforms bestuur, wordt de toezichthoudende taak van de raad van toezicht aanwezig zijn. In de overstelpende hoeveelheid informatie die op verbreed en moet de NPO in zijn jaarverslagen en terugblikken de consument afkomt, kan de NPO een gidsfunctie vervullen. Ook meer verantwoording gaan afleggen over onder andere de moet de NPO anders worden georganiseerd: de NPO moet veel bestedingen van financiële middelen en de publieke waarde van meer een netwerkorganisatie worden die een relatie opbouwt met zijn programma’s. Het publiek moet meer betrokken bij de het publiek en ermee samenwerkt. Ook de omroepverenigingen programma’s en de strategie van de NPO. moeten het publiek meer laten participeren en zich gaan richten Deze wetswijzigingen hebben als belangrijkste doel om de op specifieke publieksgroepen en thema’s. Culturele en slagkracht van de NPO te vergroten. Het advies van de Raad voor levensbeschouwelijke programmering moet worden geborgd. Om Cultuur om de NPO een eigen zendmachtiging te geven, volgt de de aansturingsmogelijkheden van de NPO te versterken moet de minister niet op. De reden daarvan is vooral dat de NPO dan niet

NPO-organisatie volgens de Raad voor Cultuur een alleen de regie zou hebben over de programmering, maar ook, net zendmachtiging krijgen. als omroepen, belanghebbende zou worden bij de plaatsing van

programma’s. Deze dubbele rol acht de minister onwenselijk. Vervolgens ontvouwt de toenmalige staatssecretaris van OCW

Sander Dekker zijn toekomstvisie in een brief aan de Tweede Adviezen voorgaande visitatiecommissies

Kamer, waarin hij ook de adviezen van de Raad voor Cultuur Een van de belangrijkste adviezen van de evaluatiecommissie

betrekt. 10 Deze toekomstvisie resulteert in 2016 opnieuw in onder voorzitterschap van Rinnooy-Kan in 2004, toen nog

wijzigingen van de Mediawet. De wens tot verscherping van het visitatiecommissie genoemd, is dat de raad van bestuur een aanbod leidt tot het schrappen van amusement uit de stevigere regierol moet krijgen binnen de publieke omroep. Mede taakopdracht. Amusement mag onder bepaalde voorwaarden nog als gevolg van dit advies maakt het zogenaamde thuisnetmodel wel middel zijn om het publiek te bereiken, maar mag voor de plaats voor het programmeermodel. In het thuisnetmodel hadden publieke omroep geen doel op zich meer zijn. omroepen een vast net waarop ze hun programma’s uitzonden. Ook op bestuurlijk en organisatorisch niveau worden Met de invoering van het programmeermodel beoogt de NPO de belangrijke wijzigingen doorgevoerd. Geconstateerd wordt dat programmering door herkenbare profielen per net en zender beter individuele belangen en bestuurlijke afspraken te vaak leiden tot op het kijk- en luistergedrag van verschillende doelgroepen af te compromissen in de programmering. De optelsom van omroepen stemmen. Dit was urgent geworden door het groeiende aanbod die vanuit hun eigen missies programma’s maken, leidt niet aan (commerciële) televisie- en radio-omroepen waarover automatisch tot de gewenste pluriformiteit in het aanbod, zoals Nederlandse huishoudens sinds de jaren negentig van de vorige eerdere visitatiecommissies ook al constateerden. Het publieke eeuw via (digitale) kabelnetwerken en satelliet kunnen beschikken. omroepbestel moet daarom opener worden voor innovatieve en Met de invoering van het programmeermodel maken de vaste creatieve voorstellen. De wetswijziging van 2016 maakt het netten en zenders met vaste spelers plaats voor een

• 10. 

  Kamerstukken II 2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet 2014/15, 32 827, nr. 67.

intekensystematiek waarbij de NPO-organisatie budget toekent 38 39

aan programmavoorstellen die een plek krijgen in het programmaschema (geld-op-schema). De volgende visitatiecommissie, met Brouwer-Korf als voorzitter, constateert in 2009 dat het programmeermodel zijn vruchten heeft afgeworpen; de netten en zenders van de publieke omroep zijn herkenbaar voor het publiek en onderscheidend ten opzichte van de andere zenders. Ze adviseert om dit model voort te zetten. Met het oog op de toenemende concurrentie vindt de commissie het belangrijk dat de NPO nog meer als een geheel gaat functioneren. Daarom adviseert zij onder meer om de regierol van de raad van bestuur te versterken en een gezamenlijk, overkoepelend beleid vast te stellen. Omroepen moeten hun missies en doelstellingen dienstbaar maken aan het beleid en de doelstellingen van de publieke omroep als geheel. Wanneer deze stappen onvoldoende effect zouden hebben, adviseert de commissie Brouwer-Korf om het programmaversterkingsbudget te verhogen en de bevoegdheden van de raad voor bestuur aan te scherpen. De hiervoor vereiste wijzigingen in de Mediawet zijn inderdaad doorgevoerd, met als laatste stap tot nu toe de wijzigingen in de Mediawet van 2016.

Veel van de overige de aanbevelingen van de commissie Brouwer

Korf zijn in de afgelopen 10 jaar uitgevoerd.

2 Context; veranderingen in medialandschap, maatschappij en Mediawet

3 Dit hoofdstuk begint met een korte toelichting op de wettelijke 41 opdracht aan de NPO en op hoe hij deze opdracht vertaalt in programmatische doelstellingen in het concessiebeleidsplan. Vervolgens beschrijven we de invulling van de net- en zenderprofielen, de variatie in het aanbod en de prioriteiten die de NPO voor zijn aanbod heeft geformuleerd. In de bespreking van het aanbod van de NPO beperken we ons vervolgens tot de programmacategorieën en aspecten van het programma-aanbod waarover afspraken zijn gemaakt in de prestatieovereenkomst met

het ministerie van OCW, waaronder Nederlandse films, muziek, levensbeschouwelijke programmering, amusement, culturele diversiteit, programmavernieuwing en talentontwikkeling. Ook geven we een overzicht van het aantal producties dat met steun van het NPO-fonds tot stand is gekomen.

3.1 Beleidscyclus

De NPO heeft de wettelijke opdracht om een breed en divers publiek te voorzien van informatie, cultuur en educatie, via alle beschikbare aanbodkanalen. Dit aanbod moet evenwichtig, pluriform, gevarieerd en kwalitatief hoogstaand zijn en zich tevens kenmerken door een grote verscheidenheid in vorm en inhoud. Het moet op evenwichtige wijze een beeld van de samenleving geven en de pluriformiteit van onder de bevolking levende overtuigingen, opvattingen en interesses op maatschappelijk, cultureel en levensbeschouwelijk gebied weerspiegelen. Ook het stimuleren van innovatie ten aanzien van media-aanbod, het volgen en stimuleren van technologische ontwikkelingen en het benutten van de mogelijkheden om media-aanbod aan het publiek aan te bieden via nieuwe media- en verspreidingstechnieken behoort tot de publieke taakopdracht (Mediawet, artikel 2.1, 1e en 2e lid).

In het concessiebeleidsplan vertaalt de NPO zijn wettelijke opdracht in doelstellingen voor onder meer aanbod, distributie, publiek en organisatie. Het concessiebeleidsplan wordt tussentijds, na vijf jaar, geactualiseerd en bijgewerkt. De NPO is verplicht om een concessiebeleidsplan in te dienen bij de minister van OCW, maar vanwege de vereiste onafhankelijkheid van de NPO ten opzichte van de overheid stelt de minister het plan niet

Aanbod

vast. De minister van OCW verleent de NPO vervolgens een 42 Tabel 1 Beleids- en verantwoordingscyclus 43

concessie voor tien jaar. In aanvulling op het concessiebeleidsplan legt de NPO in een prestatieovereenkomst met het ministerie van Elke 10 jaar

OCW voor een beperkt aantal onderwerpen meer concrete, in Elke 5 jaar Prestatieovereenkomst Overeenkomst tussen de NPO en het ministerie van OCW. De huidige overeenkomst

sommige gevallen ook getalsmatige afspraken vast. Deze bevat afspraken over onder meer het media-aanbod en publieksbereik.

afspraken hebben in de huidige overeenkomst onder meer Jaarlijks Begroting De NPO dient jaarlijks een begroting in bij het ministerie van OCW mede op basis van

betrekking op films, levensbeschouwelijke programma’s, klassieke de ambities in zijn concessiebeleidsplan.

muziek, diversiteit, talentontwikkeling, en Jaarlijks Jaarplannen TV en Radio De directies video en audio stellen jaarplannen op voor de doelstellingen en ambities in

programmavernieuwing. 11 De NPO dient tevens jaarlijks een de programmering op de televisie- en radiokanalen van de NPO. Jaarlijks Jaarverslag en terugblik

begroting in bij het ministerie van OCW. De NPO brengt jaarlijks vóór 1 juni een jaarverslag uit, waarin de belangrijkste werkzaamheden van de NPO worden beschreven en de NPO zich richting een

breder publiek verantwoordt over zijn prestaties (Mediawet, artikel 2.17). Daarnaast

Intern vertaalt de NPO-organisatie de uitgangspunten uit het rapporteert de NPO ook jaarlijks in de terugblik over de voortgang met betrekking tot de begroting en de afspraken in de prestatieovereenkomst (Mediawet, artikel 2.58). concessiebeleidsplan jaarlijks naar een kaderbrief die de directie Elke 5 jaar Evaluatiecommissie De evaluatiecommissie evalueert prestaties van de NPO op het terrein van aanbod,

audio (DA) en de directie video (DV) vervolgens in jaarplannen publiek en organisatie en kan aanbevelingen geven voor de toekomst c.q. het nieuwe

uitwerken. Op hun beurt monden die jaarplannen uit in concessiebeleidsplan. De commissie evalueert tevens de aspirant omroepen, met het oog op hun aanvragen voor een definitieve erkenning.

programmaschema’s voor de verschillende televisienetten en radiozenders met bijbehorend budget en doelstellingen voor kijken luisteraandelen. Dit resulteert in een begroting die wordt ingediend bij de minister van OCW. Figuur 4 Beleidscyclus NPO

De NPO rapporteert jaarlijks over zijn prestaties in jaarverslagen Mediawet en in een terugblik. Ook externe organen hebben een rol in deze

cyclus. Zo vraagt de minister van OCW advies over het 1 x per 5 jaar Visitatie

concessiebeleidsplan aan de Raad voor Cultuur 12 en het 11. De prestatieafspraken hebben deels betrekking Kaderbrief (RvB)

Commissariaat voor de Media en adviseren deze organen jaarlijks op genres die tot de 1 x per 5 jaar

Concessie Beleidsplan

prioriteiten in het aanbod

over de begroting van de NPO. Eens in de vijf jaar evalueert een van de NPO behoren,

onafhankelijke, externe commissie de prestaties van de NPO op maar ook op genres die de

1 x per 5 jaar Presentatie

Jaarplannen Radio en TV overeenkomst (CBP)

NPO niet als zodanig ± januari - oktober in interactie met redacties

het terrein van aanbod, publiek en organisatie. Deze commissie heeft bestempeld, zoals en omroepen de levensbeschouwelijke 1 x per 5 jaar Aanvraag erkenning

kan tevens aanbevelingen formuleren met het oog op de volgende programmering. omroepen

Intekenproces

concessieperiode. Tabel 1 en figuur 4 bevatten een overzicht van 12. De Raad voor Cultuur Vaststelling programmering en kan gevraagd en

de beleids- en verantwoordingscyclus. ongevraagd advies September Begroting

toekenning internet / Plaatsingsbesluit (RvB) uitbrengen aan de minister van OCW over de

NPO. In de afgelopen November Mediabrief / Budget December toekenning OCW

periode heeft de mediacommissie van de

Raad voor Cultuur, afgezien Mei Terugblik op MUB en Coördienatiereglement

van de adviezen over het Presentatieovereenkomst aanbodkanalen

concessiebeleidsplan en de begrotingen, twee

rapporten uitgebracht die Juni

Aanvraag erkenning omroepen

de NPO raakten. Het eerste

had betrekking op de instemming RvT NPO zienswijze College van Omroepen input voor

toekomst van de NPO, het tweede betrof een uitgebreidere analyse van ontwikkelingen in de (Nederlandse) audiovisuele markt en bevatte als onderdeel daarvan ook enkele aanbevelingen die raken aan de rol van de NPO als belangrijke speler

3 Aanbod in deze markt.

3.2 Profielen van netten en zenders 44 verbreed door meer te investeren in podcasts en door korte 45

videoclips toe te voegen aan de online audiokanalen. Dit geldt De Mediawet draagt de NPO op om een media-aanbod te verzorgen vooral voor de radiokanalen die zich richten op een jonger publiek: dat [….] “gericht is op en een relevant bereik heeft onder zowel een NPO 3FM en NPO FunX. breed en algemeen publiek, als bevolkings- en leeftijdsgroepen van verschillende omvang en samenstelling met in het bijzonder

aandacht voor kleine doelgroepen” (Mediawet, artikel 2.1, 2e lid, sub 3.3 Variatie in het aanbod

c). Daartoe verspreidt de NPO zijn programma’s en overige content via verschillende aanbodkanalen: televisienetten, radiozenders, De NPO heeft de taak over de hele linie een gevarieerd aanbod on-demand diensten en webportals. Bijlage 5 bevat een overzicht brengen. In de zelfevaluatie illustreert de NPO de variatie in zijn

13

van de aanbodkanalen van de NPO. televisieaanbod met een overzicht van de verdeling van zendtijd De NPO geeft in het concessiebeleidsplan aan dat hij met over verschillende genres. Uit dit overzicht blijkt dat het duidelijk geprofileerde aanbodkanalen - voor radio, televisie en programma-aanbod van de NPO op televisie gevarieerder is, dat wil online en gericht op verschillende publiekssegmenten - een zo groot zeggen: het bevat meer verschillende genres dan het mogelijk publiek wil bedienen met een op hun voorkeuren ingericht programma-aanbod van de commerciële omroepen RTL en SBS. De aanbod. Zo is NPO1 een net dat met actuele en betrouwbare NPO biedt onder andere een groter aandeel nieuws en informatie, informatie en een brede programmamix een groot publiek beoogt te een ruimer aanbod voor kinderen en Nederlandstalige fictie dan bereiken, NPO2 is er voor de verdieping en NPO3 is belangrijk als commerciële omroepen en een kleiner aandeel buitenlandse fictie. net gericht op een jonger publiek waar ook veel ruimte is voor vernieuwing en experimenten. Ook de radiozenders hebben ieder Figuur 5 Variatie aanbod per zendergroep, 16:00-24:00, 2017 een eigen programmering en doelgroep evenals het online aanbod.

De omschrijving van de profielen voor de verschillende Amusement Sport Kennis Expressie Samenleving Opinie Nieuws

aanbodkanalen is onderdeel van het concessiebeleidsplan.

Wijzigingen in de profielen moeten worden vastgesteld door de raad 100% 1,8 1,3 0,1 5,8 3,2

van bestuur en het college van omroepen kan er zijn mening over 10,2 90% 11,4 5,7 17,7

geven (Mediawet, artikel 2.10, 2e lid, sub d en artikel 2.14, 1e lid). Voor 11,0

80% 9,6 22,5

nieuwe kanalen geldt een goedkeuringsprocedure (zie hoofdstuk 5). 13,2

70% 9,9 14,9

56,4

De profielen van de radiozenders en televisienetten zijn in de 13. In de Mediawet wordt 8,8 de term aanbodkanalen 60% 19,7 17,1 evaluatieperiode ongewijzigd gebleven. Alleen NPO Radio 6 is in gedefinieerd als ‘een 22,2 geordend geheel van 50%

2016 opgeheven. Binnen de profielen hebben wel aanscherpingen 20,1 meervoudig aanbod dat 12,0

en vernieuwingen plaatsgevonden. Het profiel van NPO 3FM is onder een herkenbare 40% naam via een elektronisch 14,8

aangescherpt en de NPO heeft de radiozenders tevens meer communicatienetwerk wordt aangeboden.’ 30% 40,5 23,6 horizontaal geprogrammeerd, met vaste programma’s en Hieronder vallen onder meer televisienetten, 20% 31,9 38,4

presentatoren op vaste tijden. Alle radiozenders zijn gaan werken radiozenders, thema‑ kanalen, on‑demand 26,9 met een centrale muziekredactie. Andere gerealiseerde 10% diensten en webportals. 158

verbeteringen zijn meer diversiteit in de dj’s, een betere De NPO moet nieuwe

7,6 3,3 2,6

aanbodkanalen (en 0%

samenwerking tussen de jongerenmerken NPO 3FM en NPO fundamentele wijzigingen

NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO Zapp(elin) NPO

in aanbodkanalen of de

FunX en meer interactie met luisteraars. De radiokanalen bieden opheffing ervan) Bron: SKO aanvragen bij het ook meer programma’s non-lineair aan. Ze hebben hun scope ministerie van OCW. Dit vloeit voort uit Europese

afspraken. Zie de beslissing van de Europese Commissie van 26 januari 2010 (met kenmerk C(2010)132,

3 Aanbod Steunmaatregel E 5/2005.

Op de radiozenders wil de NPO een podium zijn voor nieuw 46 Figuur 7 Bijdrage NPO radio aan muzikale diversiteit 47

muzikaal talent door relatief veel aandacht te besteden aan nieuwe (gedraaide titels)

(Nederlandse) muziek en nieuwe artiesten. Dat de NPO radio deze Overlap met commercie Totaal aantal gedraaide artiesten doelstellingen realiseert, blijkt uit een overzicht van de diversiteit 06

in het type muziek dat op de zenders wordt gedraaid, in termen 117 12000

van de uniciteit van artiesten (figuur 6) en van songtitels (figuur

• 7) 

  op de NPO radiozenders. 10000

  6

Figuur 6 Bijdrage NPO radio aan muzikale diversiteit 772 8000

(gedraaide artiesten)

5648 6000

Overlap met commercie Totaal aantal gedraaide artiesten 47 42

6000

4000

5398 2

2 2736 2 57 2 566 2 386

135

5000 2000

752

7

4000 0 363

NPO NPO NPO NPO NPO

73 Radio 1 Radio 2 Radio 3FM Radio 5 Funx

30

3000 Bron: NPO Publieksonderzoek, 2017

2 259

2000

1560 1654 1634

1419 3.4 Aanbodprioriteiten

1000 8

87

5 87 De NPO heeft in het concessiebeleidsplan een aantal

0 doelstellingen geformuleerd voor de prioriteiten die hij binnen zijn

NPO NPO NPO NPO NPO

Radio 1 Radio 2 Radio 3FM Radio 5 Funx aanbod wil aanbrengen.

14 De zes aanbodprioriteiten betreffen de

genres journalistiek, Nederlandse series en films, documentaires, Bron: NPO Publieksonderzoek, 2017 muziek & kunst, informatie & educatie en kinderprogramma’s. De

doelstellingen zijn globaal geformuleerd: “de NPO wil een sterk aanbod brengen in deze aanbodprioriteiten”. De NPO definieert ‘sterk’ in dit verband als de herkenning door het publiek dat dit

genres zijn waarin de NPO een kwalitatief hoogwaardig aanbod 14. De NPO gebruikt in zijn concessiebeleidsplan heeft. 15 De aanbodprioriteiten en ook de meeste andere ambities de term ambities in plaats van doelstellingen. voor het aanbod worden niet vertaald in doelstellingen voor 15. Onderzoek door

bijvoorbeeld het aantal uitzendingen, de hoeveelheid zendtijd of onderzoeksbureau Gfk

de omvang van toe te kennen budget. Doelstellingen worden onder een representatieve steekproef uit de

voornamelijk omschreven in termen van ‘meer’ of ‘minder’, Nederlandse bevolking van 13 jaar en ouder toont ‘versterken’, ‘continueren’, ‘aandacht geven’ en ‘inzetten op’. Wel dat het publiek deze genres beduidend meer illustreren de jaarverslagen, terugblikken en ook het aan de NPO verbindt dan aan commerciële

omroepen. Zij geven de genres ook relatief hoge rapportcijfers. Zie verder hoofdstuk 6.1.5 voor gegevens over waardering

3 Aanbod van de NPO‑programma’s.

zelfevaluatierapport van de NPO de aanbodprioriteiten met 48 omroepen (artikel 2.42 omroepen). Het betrof de Boeddhistische 49

voorbeelden van succesvolle programma’s en hoogtepunten in Omroep Stichting (BOS), de Humanistische Omroep (Human), de de programmering. Interkerkelijke Omroep Nederland (IKON), de Joodse Omroep (JO),

de Stichting Verzorging Islamitische Zendtijd (SVIZ), de Organisatie Hindoe Media (OHM), Rooms-katholiek Kerkgenootschap (RKK)

3.5 Prestatieafspraken en Zendtijd voor Kerken (ZvK). Zij waren er om programma’s te

verzorgen met een expliciet religieuze of levensbeschouwelijke 3.5.1 Nederlandse films inhoud, zoals uitzendingen van religieuze diensten of programma’s De NPO investeerde in de evaluatieperiode ongeveer 60 miljoen over religieuze feestdagen. Door de wetswijziging van 2014 zijn deze euro per jaar in Nederlandse series en films (inclusief bijdragen via omroepen per 1 januari 2015 opgeheven. Sindsdien is de verzorging het NPO-fonds en CoBO) en is daarmee samen met het Filmfonds van het levensbeschouwelijke programma-aanbod ondergebracht de grootste financier van de Nederlandse drama- en bij zogenaamde gastomroepen. Deze omroepen zijn respectievelijk speelfilmsector. De prestatieovereenkomst bevat alleen KRONCRV voor het katholicisme en het boeddhisme, de EO voor kwantitatieve afspraken voor het aantal speelfilms (minimaal 16), het protestantisme en het jodendom en de NTR voor het

Telefilms (minimaal twee) en Telescoopfilms (minimaal twee) dat de hindoeïsme en de islam. Human, voor het humanisme, kwam in 2016

NPO jaarlijks moet coproduceren. De NPO heeft in de als aspirant omroep in het bestel. De afspraken die vervolgens in de evaluatieperiode verschillende succesvolle dramaseries prestatieovereenkomst zijn gemaakt over zendtijd en budget voor uitgezonden, participeerde jaarlijks in 18 Nederlandse speelfilms en levensbeschouwelijke programmering zijn nageleefd. Daarnaast twee Telescoopfilms en produceerde zes Telefilms. Daarmee heeft heeft de NPO nog zendtijd toegekend aan overige

de NPO voldaan aan de afspraken voor deze aanbodprioriteit uit de levensbeschouwelijke programma’s, waarvoor vooral de EO 16. De afdeling

prestatieovereenkomst. programma’s heeft aangeleverd. Publieksonderzoek van de NPO hanteert een indeling

van programma’s in

3.5.2 Muziek 3.5.4 Amusement zogenaamde aanbod‑ domeinen (nieuws, opinie, In de huidige en voorgaande prestatieovereenkomst staan Bij de wetswijziging van de Mediawet in 2016 is amusement kennis, expressie, samenleving, sport en verplichtingen voor het registreren en uitzenden van Nederlandse geschrapt uit de taakopdracht van de NPO. Sindsdien mag de NPO amusement) en daarbinnen in subgenres

klassieke concerten op NPO Radio 4 (tot 2016: 75 per jaar, na 2016: alleen nog onder bepaalde voorwaarden amusement uitzenden, (ccc‑codes). Er zijn 29

150 per jaar). In de huidige prestatieovereenkomst staat tevens dat bijvoorbeeld wanneer het doelgroepen aantrekt die de NPO op verschillende ccc‑codes. De classificatie van

de NPO jaarlijks 95 klassieke concerten moet co-produceren en andere wijze niet aan zich kan binden. Om aan te tonen of zijn programma’s en de toedeling aan de uitzenden en een talentenprogramma voor nieuwe klassieke musici programma’s in de toegestane categorieën van informatie, cultuur categorieën informatie, cultuur, educatie of moet organiseren. Deze afspraken zijn door de NPO nagekomen in en educatie vallen, heeft de NPO, conform de afspraak in de amusement (ICEA) vindt plaats op basis van het

samenwerking met de Stichting Omroepmuziek. prestatieovereenkomst, een zogenaamde ICE toets ontwikkeld, ook protocol CCC‑code. Aan

wel amusementstoets genoemd (ICE: informatie, cultuur en de bestaande CCC‑codes worden ICEA‑categorieën

3.5.3 Levensbeschouwelijke programma’s educatie). 16 In de prestatieovereenkomst staat tevens dat de NPO gekoppeld. Programma‑ titels met een CCC‑code De prestatieovereenkomst bevat de afspraak om een budget hierover jaarlijks moet rapporteren. zijn automatisch ingedeeld in een ICEA‑categorie. De van 12 miljoen euro te oormerken voor levensbeschouwelijke toekenning van een CCC‑code gebeurt altijd

programmering, verdeeld over de verschillende Op basis van de ICE toets wordt in het totale aanbod van de NPO nadat programma’s

levensbeschouwelijke hoofdstromingen in Nederland. minder dan 2% van de programma’s als ‘puur amusement’ gepubliceerd zijn. Via een speciale wegings‑

Daarnaast moet de NPO ruimte en budget vrijmaken voor bredere gecategoriseerd. De betreffende programma’s hebben een hoog methodiek wordt bepaald welke programma’s een levensbeschouwelijke programmering. Tot 2015 werd deze bereik onder de moeilijker te bereiken jongere doelgroep. Zij kijken inhoud hebben die over‑ wegend als doel heeft programmering verzorgd door acht kleine, levensbeschouwelijke verhoudingsgewijs meer dan andere doelgroepen naar om te amuseren en welke onder de noemer

informatie, cultuur of educatie vallen.’ De toets is afgestemd met het Commissariaat voor de Media en het ministerie

3 Aanbod van OCW.

amusementsprogramma’s. In de top 100 best bekeken 50 audioproducties die door verschillende omroepen zijn ingediend 51

programma’s in de leeftijdsgroep 13-34 jaar is 35% van de titels (zie figuur F, G en H in bijlage 4).

afkomstig uit het domein amusement. 17 De NPO kan aantonen dat

gemiddeld ruim 91% van de 13-34-jarigen die naar een Uit de jaarlijkse rapportage van het NPO-fonds blijkt dat het amusementsprogramma keek in dezelfde week ook naar percentage toekenningen op het totaal aantal aanvragen hoger ligt programma’s keek die in de categorieën informatie, educatie en dan bij het Mediafonds in 2015 het geval was (figuur I). Hoewel het cultuur vallen. Dit is een indicatie van het belang dat deze Mediafonds meer middelen had dan het NPO-fonds, was het programma’s hebben om jongeren aan de NPO te binden. totale door het NPO-fonds toegekende budget in 2017 iets hoger De NPO geeft aan dat het belangrijk is dat de televisienetten van de dan het budget dat het Mediafonds voorheen toekende aan

NPO onderdeel blijven van de top vijf van voorkeursnetten van projectaanvragen voor programma’s die door de NPO werden jongeren. Wanneer mensen in hun jeugd niet vertrouwd raken met uitgezonden. Dit is onder meer te verklaren doordat het het NPO-merk, is de kans kleiner dat ze daar op latere leeftijd alsnog Mediafonds uit haar middelen ook subsidies toekende aan interesse in krijgen. producties voor de regionale publieke omroepen en aan games. Dit In het algemeen geldt dat de meeste mensen televisie kijken doet het NPO-fonds niet. Daarnaast blijkt uit de cijfers ook dat de ter ontspanning en dat televisie daarom naast informatief ook overhead van het NPO-fonds aanzienlijk lager was dan de ontspannend of amuserend moet kunnen zijn. Amusement is overhead van het Mediafonds. volgens de NPO een manier om een ‘flow’ in televisiekanalen te krijgen en om ‘zendertrouw’ te creëren. Kijkers associëren 3.5.6 Diversiteit in het aanbod populaire programma’s met een bepaald kanaal en komen De NPO stelt in het concessiebeleidsplan dat hij in daarnaast op datzelfde kanaal ook in aanraking met ander aanbod. onderwerpkeuze, behandeling van onderwerpen en in de

Dat geldt voor lineaire kanalen maar ook voor non-lineair aanbod. representatie van personen (presentatoren, gasten, acteurs etc.)

Amusement is dus volgens de NPO een belangrijk middel om kijkers een afspiegeling van de samenleving wil zijn qua etniciteit, leeftijd aan zich te binden. en sekse. De voorzitter van de raad van bestuur van de NPO heeft

hier bij verschillende gelegenheden een pleidooi voor gehouden. 20

3.5.5 NPO‑fonds

Het NPO-fonds is in 2017 opgericht op initiatief van de NPO: het is In het zelfevaluatierapport geeft de NPO aan dat er verschillende de facto geen fonds maar een oormerking van budget. Dit is 17. Gemeten onder het programma’s zijn waarin presentatoren en de keuze van gasten meer

gebeurd nadat het Mediafonds in de bezuinigingsronde van het publiek van 6 jaar en ouder en exclusief divers zijn geworden, met name op NPO Zapp/Zappelin en NPO3.

kabinet-Rutte II was opgeheven. Het NPO-fonds heeft de doelen voetbalwedstrijden.

van het Mediafonds grotendeels overgenomen en de NPO stelt – 18. Zij kijken naar kwaliteit, oorspronke‑ Tot 2015 gebruikte de NPO de Monitor Representatie als

zoals vastgelegd in de prestatieovereenkomst – jaarlijks een vast lijkheid en zeggingskracht

budget van 16,6 miljoen beschikbaar voor de productie van aan de hand van onder

instrument om de diversiteit in het televisieaanbod te meer inhoud, motivatie, beoordelen. In dit onderzoek werd geteld hoeveel vrouwen en

hoogwaardig Nederlands product. Drie onafhankelijke (en vorm, toegevoegde waarde, team en publiek. personen met een migratieachtergrond voorkwamen in anonieme) commissies beoordelen projectaanvragen voor drama-, Per genre gelden nog specifieke criteria. Zie: televisieprogramma’s als presentator, gast, acteur, etc. 21

documentaire en audioproducties op basis van inhoudelijke criteria 18 https://npo‑fonds.nl/ over‑npo‑fonds/

en adviseren de raad van bestuur van de NPO over de beoordeling doelstelling‑criteria

van de aanvragen en toekenning van budget. 19 19. In 2019 (buiten de

In 2017 zijn in totaal 172 voorstellen ingediend en 99 subsidies evaluatieperiode) kwam er 20. Onder andere in de enige ophef uit de sector Nieuwjaarsspeech van toegekend (59%) voor een totaalbedrag van €10.635.178,-. Dit vanwege de anonimiteit 2016, in de speech bij de van de leden in de opening van het seizoen waren 73 documentaires, 13 dramaproducties en 13 selectiecommissies en 2017, in interviews en bij mogelijke belangen‑ kleinere gelegenheden

verstrengeling. Ook zijn er (NPO vrouwen lunch, zorgen over de sterke You‑Go‑Girls award). aanwezigheid van bepaalde omroepen en 21. In dit onderzoek afwezigheid van andere werd nog de term

3 Aanbod (figuur H in bijlage 4). allochtonen gebruikt.

Figuur 8 Representatie vrouwen en personen met kleur in 2015 52 verscheidenheid, waar deze onvoldoende tot stand komt via het 53

aanbod van de ledengebonden omroepen. 23 Mede vanuit deze

Aandeel vrouwen Aandeel personen met kleur opdracht zendt de NTR verschillende programma’s uit die door Televisieaanbod 2010 2015 2010 2015 onderwerpkeuze, invalshoek, perspectief of deelnemers de

Nieuws & Opinie 33% 30% 6% 8% etnische en culturele diversiteit in de Nederlandse samenleving

Sport 12% 6% 5% 11% expliciet behandelen en/of – op inclusieve wijze – in beeld Fictie 44% 53% 22% 18% brengen. 24 Een voorbeeld hiervan is De Nieuwe Maan, een

Radioaanbod 25% 28% 3% 9% wekelijkse talkshow over de multiculturele samenleving. De NTR

Bron: NPO Terugblik 2015 heeft de zendtijd voor moslims en hindoes overgenomen na opheffing van de 2.42 omroepen, en vult die mede in met

Uit de cijfers in figuur 8 blijkt dat het aandeel vrouwen in programma’s die niet alleen voor moslims en hindoes maar voor televisieprogramma’s tussen 2010 en 2015 daalde van 37,6% naar een breder publiek toegankelijk zijn. In onder meer zijn

35,4%. Vooral binnen de genres nieuws & opinie en sport zijn de kinderprogramma Het Klokhuis streeft de NTR naar een inclusieve percentages laag (30% resp. 6%) en was sprake van een daling. Bij benadering. In 2016 organiseerde de NTR een conferentie – de fictie was er een stijging; het aandeel personen met een Innoversity Show – waarin werd aangetoond hoe culturele niet-westerse migratieachtergrond steeg tussen 2010-2015 van diversiteit bijdraagt aan innovatie in de programmering, met onder

9,2% naar 9,8%. 22 Afgaand op het aandeel in de bevolking met een meer presentaties van cultureel diverse en vernieuwende niet-westerse migratieachtergrond zou dit volgens de NPO 11,9% programmaformats en pitches van jonge programmamakers. 25

moeten zijn. Vooral binnen het genre nieuws & opinie zijn de percentages laag (8%). Fictie doet het in dit opzicht goed (18%), Diversiteit is ook een aandachtspunt binnen het personeelsbeleid maar het aandeel personen met een niet-westerse van de NPO-organisatie en verschillende omroepen ondernemen migratieachtergrond is tussen 2010 en 2015 wel gedaald. Naar de acties om hun personeelsbestand meer divers te maken. representatie van andere vormen van diversiteit, zoals seksuele Omroepen hebben hun medewerkers in de evaluatieperiode

voorkeur is tot nu toe geen onderzoek gedaan. trainingen rond unconscious bias aangeboden, waarin zij worden 23. In de Mediawet is de taak van de NTR als volgt getraind in het herkennen van onbewuste vooroordelen. geformuleerd: De Stichting NTR heeft tot

Na 2015 is de monitor gestopt en is er in plaats daarvan een taak media‑aanbod voor

onderzoek gekomen naar de publieksperceptie van Ook de radiozender FunX – sinds 2012 onderdeel van de NPO – de landelijke publieke mediadienst te verzorgen

genderrepresentatie en etnische representatie op televisie en levert een belangrijke bijdrage aan meer diversiteit binnen de NPO. dat voorziet in de bevrediging van in de radio. De prestatieovereenkomst 2017-2020 bevat de afspraak dat De zender richt zich in zijn muziekkeuze en reportages op urbane samenleving levende maatschappelijke, de NPO in 2017 een nulmeting moet doen. Deze meting is verricht. jongeren met een multiculturele achtergrond of belangstelling. culturele, godsdienstige of geestelijke behoeften,

Uit de meting blijkt dat mannen positiever zijn dan vrouwen over Volgens de directie audio zouden andere redacties binnen de NPO zodanig dat dit

de representatie van vrouwen en dat ‘autochtone’ Nederlanders zich meer door medewerkers van FunX en hun perspectieven media‑aanbod samen met het media‑aanbod van de

positiever zijn over de representatie van Turkse, Surinaamse, kunnen laten inspireren. andere landelijke publieke media‑instellingen een Marokkaanse en Antilliaanse Nederlanders dan de betreffende evenwichtig beeld oplevert van de maatschappelijke, groepen zelf (Zie figuur J in bijlage 4). Uit de resultaten blijkt De NPO-organisatie vindt dat de representatie van diversiteit niet culturele, godsdienstige en geestelijke

tevens dat een groot percentage van de mensen aangeeft de alleen de taak is van NTR en FunX maar dat deze op alle netten en verscheidenheid in

vragen niet te kunnen of willen beantwoorden. zenders en in het totale programma-aanbod tot uitdrukking moet Nederland. (Mediawet, artikel 2.35, 1e lid)

komen. De NPO geeft echter in de zelfevaluatie aan daarin nog tekort 24. Enkele voorbeelden uit

Binnen de NPO is de NTR de omroep die voorziet in de vereiste de evaluatieperiode: De 22. Deze daling staat niet te schieten. Ook de Raad voor Cultuur en het Commissariaat voor de Mama’s van Halal, Vals

maatschappelijke, culturele, godsdienstige of geestelijke op zichzelf; Women Inc Plat, Danny Zoekt …100% voerde in dezelfde tijd een Media hebben hier in hun adviezen over het concessiebeleidsplan en Hindu, De neven van Eus.

onderzoek uit (Beperkt

Zicht) waaruit blijkt dat de 25. https://www.ntr.nl/ totale representatie van site/nieuws/Eerste‑ vrouwen in de Nederlandse Innoversity‑Parade‑ media als geheel daalde presenteert‑succes‑

3 Aanbod van 30% in 2010 naar in‑diversiteit/182

19,5% in 2015.

begrotingen al verschillende keren hun zorg over uitgesproken. 54 programma-, scenario- en scriptontwikkeling, nieuwe programma’s 55

Volgens de NPO-organisatie is een van de redenen voor het tekort en programmaformats. Nieuwe manieren van verhalen vertellen via schieten op dit punt dat zij afhankelijk is van het aanbod van bijvoorbeeld WhatsApp of op Facebook zijn hier eveneens onderdeel omroepen. Zij mag zich niet rechtstreeks bemoeien met de inhoud van. Deze vormen van innovatie, die vooral over de inhoud van het van programma’s. Ook heeft de NPO-organisatie geen invloed op het aanbod gaan, vinden grotendeels plaats bij omroepen. personeelsbeleid van omroepen. Verschillende omroepen onderschrijven het gebrek aan diversiteit in personeel en programmering Ook op het gebied van talentontwikkeling wil de NPO een

en sommige van hen proberen daar verandering in te brengen. 26 voortrekkersrol spelen. De NPO Campus scout, traint en begeleidt

Verbeteringen komen volgens deze omroepen en de NPO-organisatie nieuwe radiotalenten die – indien succesvol – vervolgens bij een tot nu toe echter (te) langzaam en moeizaam tot stand. omroep kunnen solliciteren als radiopresentator. Volgens de

prestatieovereenkomst moet de NPO jaarlijks minimaal 20 3.5.7 Programmavernieuwing, talentontwikkeling radiopresentatoren en dj’s coachen. Deze afspraken heeft de NPO

en innovatie gerealiseerd, zoals blijkt uit de terugblikken 2014 t/m 2017. Innovatie is een belangrijk onderdeel van opdracht aan de NPO

(Mediawet, artikel 2.1, 3e lid). Deze opdracht is bij de wetswijziging Daarnaast heeft de NPO een aantal plekken in de programmering van 2016 expliciet in de Mediawet opgenomen. Juist omdat een bestemd voor experimenten met nieuwe programmaformats, waar publieke omroep niet hoeft te beantwoorden aan de tucht van de nieuwe talenten een kans krijgen. Voorbeelden daarvan zijn 3LAB en markt, zo is de gedachte, kan hij meer ruimte bieden aan ClubHub. Ook is ruimte voor vernieuwing en nieuw talent experimenten. Innovatie kan zowel betrekking hebben op beschikbaar op de themakanalen. Enkele omroepen hebben eigen vernieuwing van het media-aanbod als op nieuwe mogelijkheden opleidings- coachings- en talentprogramma’s. voor interactie met het publiek, en gebruik van de nieuwe Verder is de NPO via het NPO-fonds betrokken bij verschillende distributiemogelijkheden en technieken. talentontwikkelingstrajecten en workshops op het terrein van films,

kort televisiedrama en documentaires, samen met onder meer het De NPO geeft in het concessiebeleidsplan aan dat hij een Filmfonds, CoBo, IDFA en Cinekid. Een belangrijke uitdaging ziet de voortrekkersrol wil spelen op het gebied van NPO in het op lange termijn vasthouden van (top)talent. De NPO programmavernieuwing. Er is geen geoormerkt budget voor vindt dat er in de samenwerkingstrajecten met de genoemde programmavernieuwing. Wel zijn in de prestatieovereenkomst partners nog te weinig aandacht is voor talenten die worden opgeleid enkele kwantitatieve doelstellingen geformuleerd voor om te produceren voor online formats en platforms én voor de kennis programmavernieuwing in de vorm van vastgestelde aantallen pilots en vaardigheden die nodig zijn om het publiek daarvoor te bereiken. en nieuwe programma’s; de NPO moet jaarlijks minimaal 25 pilots maken en 30 nieuwe titels programmeren. Naast inhoudelijke innovaties zijn er ook technologische innovaties in

onder andere opname-, uitzend- en distributietechnologie, In 2017 heeft de NPO twee miljoen euro ingezet om 43 pilots te archivering van audiovisuele inhoud en het gebruik van kunstmatige maken en heeft hij, opgeteld over alle kanalen, 106 nieuwe titels intelligentie, data en algoritmes. Het concessiebeleidsplan bevat geprogrammeerd, voor het merendeel series. Uit de terugblikken globale doelstellingen over onder meer vernieuwingen in

2014 t/m 2016 blijkt dat de NPO vergelijkbare afspraken in de distributietechnologie. Ook wil de NPO gegevens over gebruik en voorgaande jaren eveneens heeft gerealiseerd. gebruikers meer en beter gaan benutten. Hij wil deze onder andere Daarnaast onderneemt de NPO verschillende andere inzetten om aanbevelingen te kunnen doen aan kijkers en luisteraars

activiteiten om programmavernieuwing te stimuleren. Het over de programma’s die zij mogelijk interessant vinden (zie ook 26. De NPO‑organisatie is

zelfevaluatierapport noemt investeringen in pilots, research, paragraaf 5.3). op basis van de Mediawet verantwoordelijk voor het

in samenwerking met publieke media‑ instellingen bevorderen van talentontwikkeling (Mediawet, artikel 2.2,

3 Aanbod 2e lid, sub l).

3.6 Bevindingen en aanbevelingen 56 feit dat de invulling van pluriformiteit, diversiteit en variatie door 57

de tijd heen kan verschillen en deze dimensies van het aanbod niet Bevindingen uitsluitend kwantitatief meetbaar zijn.

De platformen waarop het publiek bij voorkeur televisie kijkt en radio luistert, verschillen per publieksgroep, maar de lineaire Met het schrappen van amusement uit de taakopdracht van de televisienetten en radiozenders zijn daarin vooralsnog dominant. NPO heeft de overheid zich naar de mening van de commissie

De NPO heeft het huidige palet aan lineaire kanalen nodig om verregaand bemoeid met de programmering. Zij heeft de NPO een daarbinnen verschillende doelgroepen te bedienen. Daarnaast middel ontnomen om een breed publiek aan zich te binden en nemen non-lineaire en online aanbodkanalen toe in belang (zie kijkers via populaire programma’s ook met ander, meer informatief hoofdstuk 5). en verdiepend aanbod in contact te brengen. De amusementstoets

is bovendien een complex en bureaucratisch instrument dat de Via zijn televisienetten en radiozenders brengt de NPO een NPO-organisatie veel tijd kost. gevarieerd aanbod aan genres met daarbinnen een aantal Zogenaamd ‘plat amusement’ dat jaren achtereen het aanbodprioriteiten. Op televisie is er over de hele linie een grotere programmaschema vult, past niet bij een publieke omroep. De variatie in genres dan bij de commerciële omroepen en op de radio commissie vindt dit echter de verantwoordelijkheid van de NPO en een meer gevarieerde muziekkeuze. Afspraken in de niet iets dat door de overheid bepaald en gecontroleerd moet prestatieovereenkomst over aantallen – en in sommige gevallen worden. Wel vindt de commissie dat een publieke omroep kritisch budget - voor films, levensbeschouwelijke programma’s, klassieke moet zijn in de programmering van amusement. Hij moet, net als muziek, diversiteit, talentontwikkeling en programmavernieuwing voor andere programmagenres, methoden hebben om de zijn nagekomen. Omroepen dragen bij aan dit aanbod met vernieuwing, kwaliteit of publieke waarde ervan aan te tonen en dit programma’s vanuit verschillende levensbeschouwelijke periodiek te evalueren. Een dergelijke methode moet niet overtuigingen, perspectieven en achtergronden, waardoor een uitmonden in een bureaucratische procedure maar in een pluriform aanbod ontstaat. inspirerende vorm van zelfreflectie, passend bij een moderne

publieke omroep. Bij de vijfjaarlijkse evaluatie kan de Er zijn echter ook nog enkele tekortkomingen (of ‘witte vlekken’) evaluatiecommissie de uitkomsten hiervan betrekken. in het aanbod. Zo zijn de ambities op het terrein van drama niet geheel gerealiseerd en komt de (culturele) diversiteit in de De commissie constateert dat de NPO-organisatie en omroepen Nederlandse bevolking onvoldoende tot uitdrukking. Ook verschillende activiteiten ondernemen op het gebied van representeren de huidige omroepen bij elkaar niet de gehele programmavernieuwing, talentontwikkeling en innovatie en de Nederlandse bevolking naar levensbeschouwing, religie, politieke afspraken in de prestatieovereenkomst hierover heeft overtuiging, culturele achtergrond etc. gerealiseerd. De NPO heeft in de evaluatieperiode echter geen De NPO heeft geen overkoepelende en gedragen strategie om tussen NPO-organisatie en omroepen onderling afgestemd beleid

doelstellingen op het terrein van pluriformiteit, diversiteit en uitgewerkt voor op deze terreinen. 27

variatie te realiseren. Definities van deze begrippen ontbreken en Binnen het huidige bestel is het logisch dat individuele ze worden evenmin gekoppeld aan indicatoren die de prestaties op omroepen net als onafhankelijke producenten investeren in deze terreinen monitoren. In jaarverslagen en terugblikken talentontwikkeling, programmavernieuwing en innovatie. rapporteert de NPO weliswaar uitgebreid maar weinig Omroepen willen immers hun identiteit tot uitdrukking brengen in systematisch over zijn aanbod. De commissie vindt dat de NPO programma’s en ze onderscheiden zich onder meer van elkaar meer inzicht moet krijgen en systematischer moet rapporteren door de ontwikkeling van voor de omroep typerende programma’s over zijn prestaties op deze terreinen, rekening houdend met het en gezichtsbepalende presentatoren. Tegelijkertijd zijn er ook

3 Aanbod

vormen van innovatie en talentontwikkeling waarbij het delen van 58 • De NPO-organisatie ontwikkelt een proces waarin reflectie op 59

ervaringen en kennis voorop moet staan en waar NPO-organisatie de uitkomsten van het periodieke onderzoek naar publieke en omroepen samen moeten werken en hun activiteiten onderling waarde van programma’s en zenders wordt benut voor moeten afstemmen. Denk bijvoorbeeld aan scholingsactiviteiten, verbetering van de programma’s en programmering. doorstroom en talentontwikkeling, maar ook aan technologische innovaties zoals aanbodpromotie waarvoor kennis nodig is op het terrein van data, kunstmatige intelligentie en algoritmes. Met meer afstemming en samenwerking op deze terreinen kan de NPO efficiënt gebruikmaken van financiële middelen en kunnen de activiteiten meer effect sorteren. De NPO kan bovendien een voorbeeldrol spelen in hoe hij als publieke mediaorganisatie verantwoord omgaat met innovaties, bijvoorbeeld in relatie tot privacybescherming en de inzet van algoritmes op een manier die aansluit bij de publieke doelstellingen van de NPO. Ook bij het bieden van tegenwicht aan desinformatie en het voorkomen van filterbubbels is een belangrijke rol weggelegd voor publieke mediaorganisaties.

Aanbevelingen

• • 

  De NPO behoudt het huidige aantal lineaire radio- en

televisiekanalen en krijgt de mogelijkheden om de (online)

aanbodkanalen te ontwikkelen die nodig zijn om aan te sluiten

op de veranderingen in mediagebruik van zijn publiek.

• • 

  De NPO-organisatie ontwikkelt, na overleg met omroepen, met urgentie een strategie en overkoepelende doelstellingen voor een pluriform, (cultureel) divers en gevarieerd aanbod voor alle platformen. De raad van bestuur stuurt op de

realisatie van de doelstellingen.

• • 

  De NPO-organisatie vertaalt de doelstellingen voor een

(cultureel) divers, pluriform en gevarieerd aanbod in definities

en in een (beperkt) aantal handzame indicatoren op basis

waarvan achteraf kan worden bepaald of de NPO zijn

doelstellingen op deze terreinen heeft gerealiseerd.

• • 

  NPO-organisatie ontwikkelt, na overleg met omroepen, een overkoepelende visie en strategie op het terrein van innovatie, programmavernieuwing en talentontwikkeling. De activiteiten van individuele omroepen op deze terreinen maken hier deel van uit. NPO-organisatie en omroepen gaan samenwerken op

deze terreinen. 27. De NPO‑organisatie is

op basis van de Mediawet verantwoordelijk voor het in samenwerking met publieke media‑ instellingen bevorderen van talentontwikkeling (Mediawet, artikel 2.2,

3 Aanbod 2e lid, sub l).

4 In dit hoofdstuk gaan we in op de vraag hoe het programma 61 aanbod van de NPO tot stand komt en op de taken en verantwoordelijkheden die de raad van bestuur en omroepen in het programmeringsproces hebben. Daarbij komen ook de gevolgen aan bod die de wijzigingen in de Mediawet uit 2016 hebben voor de samenwerking tussen omroepen en NPO-organisatie. Onderdeel van deze wetswijziging is de mogelijkheid voor producenten om rechtstreeks programmavoorstellen bij de raad van bestuur in te dienen. Deze nieuwe mogelijkheid in het programmeringsproces

komt in een aparte paragraaf aan bod.

4.1 Formele procedure

Het programmeringsproces begint met de kaderbrief en aansluitend de jaarplannen voor video en audio, waarin de ambities uit het concessiebeleidsplan zijn verwerkt. Onderdeel van de jaarplannen zijn programmaschema’s voor de verschillende televisienetten en radiozenders met bijbehorende budgetten. Via de zogenaamde geld-op-schema-systematiek kunnen omroepen en producenten vervolgens intekenen op programmaschema’s waarin is aangegeven aan welk type programma’s (genre, doelgroep) behoefte is. Ook andere doelstellingen kunnen worden opgenomen in de programmaschema’s, zoals de publieke waarden die het programma zou moeten bevatten of doelstellingen voor kijk- en luistertijd. Net- en zendermanagers proberen binnen de net- en zenderprofielen tot een samenhangende en gevarieerde programmering te komen. Voor het online aanbod bestaat een aparte systematiek voor het toekennen van budget. Het jaarlijkse briefingdossier hierover bevat selectiecriteria die verschillen per type aanbod (website, omroepportal, app, social media, interactive etc.). Daarnaast bevat het dossier een overzicht van het beschikbare budget en uitgangspunten voor onder meer de branding van het aanbod en de meting van het gebruik.

Bij de wetswijziging van 2016 is de positie van de raad van bestuur in het programmeringsproces versterkt. Daarmee beoogde de wetgever te bewerkstellingen dat net- en zendermanagers flexibeler kunnen programmeren dan tot dan toe het geval was. De eerdere, wettelijke garanties voor plaatsing en zendtijd van

Programmeringsproces

omroepen zijn verdwenen, onafhankelijke producenten kunnen 62 4.2 Programmeringsproces in de praktijk 63

rechtstreeks programmavoorstellen bij de NPO indienen (zie hoofdstuk 4.3) en de raad van bestuur kan toezien op een Ondanks de gedetailleerde en in reglementen vastgelegde doelmatige besteding van middelen door omroepen. Ook maakt de procedures over de totstandkoming van de programmering, is uit de wetswijziging het mogelijk om net- en zenderredacties anders in te gesprekken van de commissie gebleken dat er verschil van inzicht richten en bijvoorbeeld genrecoördinatoren aan te stellen. bestaat tussen de NPO-organisatie en omroepen over hoe wettelijke Daardoor wordt het beter mogelijk om voor bepaalde genres over verantwoordelijkheden en rollen in de praktijk gestalte krijgen. langere termijn een inhoudelijk beleid en een integrale Omroepen vinden dat ze onvoldoende worden betrokken in programmeringsstrategie uit te stippelen. De NPO heeft in 2018 de besluitvorming, die in hun ogen steeds meer afhankelijk is – als pilot - een genrecoördinator voor drama aangesteld, maar tot geworden van de persoonlijke smaak van net- en zendermanagers. nu toe, mede vanwege de bezuinigingen, niet voor andere genres. Volgens de omroepen functioneren net- en zenderredacties

minder goed dan voorheen. De bekendmaking van de De raad van bestuur is op basis van de Mediawet verantwoordelijk programmaschema’s en de besluiten over plaatsing van voor het vastleggen van de strategie van de NPO, voor het programma’s in de programmaschema’s worden volgens vaststellen van de profielen van aanbodkanalen en voor het omroepen laat genomen. Daardoor kunnen zij zich onvoldoende coördineren en plaatsen van aanbod op deze kanalen (Mediawet, voorbereiden op het type voorstellen waar behoefte aan is in de artikel 2.2, 2e lid, sub b, artikel 2.10, 2e lid en artikel 2.52). Deze programmaschema’s en kunnen zij hun organisatie niet snel taak wordt uitgevoerd door de directeuren video en audio en 28. Het Coördinatie‑ genoeg aanpassen wanneer bepaalde programmavoorstellen

net- en zendermanagers die onder hen vallen. Omroepen zijn reglement Aanbodkanalen is vastgesteld op 20 worden afgewezen. De criteria op basis waarvan net- en verantwoordelijk voor de inhoud. De Mediawet schrijft december 2016 en voor het laatst herzien op 17 zendermanagers hun besluiten nemen, zijn in de ogen van

verschillende checks & balances voor binnen dit proces. De raad april 2018. Het is beschikbaar op: https:// omroepen niet transparant en de managers motiveren achteraf

van bestuur moet een coördinatiereglement opstellen voor het over.npo.nl/organisatie/ onvoldoende waarom ze bepaalde titels niet opnemen in de

intekenproces dat de spelregels vastlegt waarbinnen de openbare‑documenten/ besluiten‑en‑publicaties/ programmaschema’s. Ook maken omroepen bezwaar tegen de programmering van netten en zenders tot stand komt. 28 regelingen‑en‑beslui‑ ten#content. dubbelfunctie van de directeur video, die tegelijkertijd netmanager Omroepen zijn op hun beurt verantwoordelijk voor het effectief en 29. In relatie tot het voor NPO1 is, omdat zij daardoor in geval van een verschil van

efficiënt (laten) produceren en voor de redactionele inhoud van programmeerproces merkte de regering bij de inzicht over de programmering van NPO1 niet meer terecht

programma’s 29 Net- en zendermanagers worden in hun behandeling van de kunnen bij een directeur die op iets meer afstand staat van de

werkzaamheden bijgestaan door redacties waarvan de leden Mediawet in de Eerste Kamer op: “Artikel 2.88 dagelijkse programmering per net en die vooral de kwaliteit van de afkomstig zijn van de omroepen. van de Mediawet 2008 is het kernartikel in de wet programmering over alle televisienetten heen moet bewaken.

dat de programmatische

autonomie van de Volgens de omroepen bemoeien net- en zendermanagers zich

Besluiten van de raad van bestuur over de programmering staan omroepen vastlegt. Daar

open voor bezwaar en beroep bij de raad van bestuur van de kunnen de raad van

regelmatig met de redactionele inhoud van programma’s, bestuur van de NPO en de bijvoorbeeld met de keuze voor een bepaalde dj of presentator, en

NPO. Bij de behandeling van bezwaren legt de raad van bestuur genrecoördinatoren met hun bevoegdheden geen overschrijden ze daarmee hun wettelijke bevoegdheid. 30 het bezwaar voor advies voor aan een onafhankelijke inbreuk op maken. Er is tegelijkertijd wel geschillencommissie. coördinatie en sturing nodig in het belang van De NPO-organisatie stuurt in het programmeren van

een afgewogen

totaalprogrammering. Dat televisienetten volgens de omroepen te veel op kijkcijfers en rekent programma’s te veel af op het bereik onder het gehele 30. De vorige visitatie‑

tast de programmatische commissie merkte

vrijheid van de omroep om publiek in plaats van op het bereik binnen de beoogde doelgroep daarover in haar rapport

de inhoudelijke het volgende op: “De

programmakeuzes te van een programma. Daardoor zouden kwetsbare groepen en coördinatoren moeten

maken niet aan.” (EK, Kst daarbij in de praktijk meer

34 264 F, Nadere memorie genres minder aandacht krijgen in de programmering. Omroepen dan alleen schema‑

van antwoord 15 januari bouwers en ‘vakken‑ 2016 Wijziging van de vullers’ kunnen zijn, maar Mediawet 2008 in verband ook als hoofdredacteuren met het over netten, zenders en toekomstbestendig het internetaanbod maken van de publieke kunnen functioneren.”

4 Programmeringsproces mediadienst). (2009, p.13).

vinden dat er meer ruimte moet zijn voor programma’s gericht op 64 De net- en zendermanagers geven tevens aan dat het 65

bepaalde niches uit het publiek. De optelsom van het bereik in alle programmeringsproces erg complex is. Bij het programmeren niches zou uiteindelijk ook tot een breed bereik leiden. moeten zij met veel verschillende regels en afspraken rekening

houden. Het gaat zowel om regels die voortvloeien uit wetgeving Net- en zendermanagers signaleren op hun beurt eveneens als uit afspraken binnen het bestel. Zo moeten zij ervoor zorgen problemen in het programmeringsproces. Zij geven aan dat de dat omroepen binnen de programmering hun missies kunnen programmavoorstellen van omroepen bij elkaar niet toereikend zijn vervullen en omroepen in ieder geval programma’s laten maken om een pluriform aanbod tot stand te brengen, waarmee alle voor het minimumbudget waar zij volgens de Mediawet recht op bevolkingsgroepen worden bediend en bereikt. In bepaalde genres, hebben. Er bestaan aanvullende interne afspraken voor de met name opiniërende en journalistieke programma’s, is er een fusieomroepen die extra budget ontvangen, als een soort aanzienlijk groter aanbod dan waarvoor plaats is in de fusiebonus (tot 2021). Daarnaast zijn er wettelijke regels voor de

31

programmaschema’s. Positief hieraan is dat het ruime aanbod minimale percentages zendtijd voor onafhankelijke en Europese tot creatieve competitie leidt, wat de variatie en kwaliteit ten producties en prestatieafspraken over onder meer het aantal goede komt. De uiteindelijke keuzes waarbij voorstellen moeten uitzendingen in bepaalde genres en het minimum budget voor afvallen, leiden echter ook regelmatig tot teleurstellingen en levensbeschouwelijke programma’s. onvrede bij omroepen. Omroepen vinden dat ze juist in het Het kost de net- en zendermanagers veel tijd en overleg om opiniërende en journalistieke genre hun onderscheidende profiel alle wensen, regels en afspraken met elkaar te combineren. Zij het beste tot uitdrukking kunnen laten komen. Het willen bij het programmeren het publiek voorop stellen en gerechtvaardigde belang van omroepen om herkenbaar te zijn en daarbinnen verschillende doelgroepen bedienen. Volgens hen zich met hun aanbod te profileren staat soms op gespannen voet staat dit echter regelmatig op gespannen voet met alle met de collectieve opdracht van de NPO om een voldoende verplichtingen waaraan ze moeten voldoen. Om goed te kunnen pluriform, gevarieerd en divers aanbod te bieden. reageren op veranderingen in mediagebruik en markt willen zij Tegelijkertijd is het in sommige andere genres moeilijk om flexibeler en slagvaardiger kunnen zijn dan nu het geval is. voldoende kwalitatief hoogwaardig aanbod te realiseren. Dit geldt bijvoorbeeld voor drama of dagelijkse fictie. Kijkers hebben door De onvrede over keuzes in de programmering, die uiteindelijk toch onder meer het aanbod van Netflix steeds hogere verwachtingen moeten worden gemaakt, heeft in een aantal gevallen zelfs geleid

van de productiekwaliteit in dit genre en dus komt de lat daarvoor tot juridische procedures. 32 Voor zowel de raad van bestuur als

ook bij publieke omroepen steeds hoger te liggen. Om grote voor de omroepen is deze juridificering van de verhoudingen

dramaseries te kunnen produceren die aan deze norm voldoen, zijn 31. In de gesprekken werd de term ‘journalistieke en ongewenst. De huidige checks & balances in het programmeringsgrotere

budgetten en scherpere keuzes nodig. De directie video opiniërende programma’s’ gebruikt. In de CCC proces werken blijkbaar onvoldoende om dit te voorkomen. wil voor dit genre de lijn ‘fewer, bigger, better’ volgen. Dus in plaats bestaat echter geen aparte categorie ‘journalistiek’.

van iedere omroep een eigen budget voor de productie van een Wel zijn er de categorieën ‘nieuws’, ‘actualiteiten’, Met het oog op de toekomst heeft de NPO in het

dramaserie te gunnen, zouden hogere budgetten beschikbaar ‘actuele meningsvorming’ concessiebeleidsplan 2016-2020 aangekondigd dat hij wil

moeten komen voor enkele, kwalitatief hoogwaardige series. In de ‘meningsvorming’, ‘radio: opiniërend’ en ‘human experimenteren met integraal programmeren. Dit houdt in dat 32. De procedure over het evaluatieperiode is dit nog onvoldoende gelukt. Ook bieden actua’. Deze categorieën onlinebeleid en de horen bij de drie over‑ budgetten niet worden toegekend op basis van een branding (BNNVARA) is

omroepen volgens de net- en zendermanagers onvoldoende koepelende domeinen: programmavoorstel voor een tijdslot in de programmaschema’s inmiddels afgerond. M.b.t. ‘nieuws’, ‘opinie’ en

programmavoorstellen aan waarin culturele diversiteit tot van lineaire radio- en televisiekanalen, maar aan een inhoudelijk Nieuwsshow/Nieuws‑ ‘samenleving’. De weekend op NPO Radio2 commissie is ervan

uitdrukking komt. Daarmee is het cumulatieve aanbod van idee of concept van een omroep of producent. Dit kan vervolgens zijn vier bezwaren uitgegaan dat met name ingediend tegen opeen‑

omroepen nog niet in alle opzichten voldoende representatief voor deze categorieën worden crossmediaal, in verschillende vormen en voor verschillende volgende plaatsings‑ bedoeld wanneer er besluiten (AVROTROS). de pluriformiteit en diversiteit in de huidige samenleving. gesproken wordt over een platforms wordt uitgewerkt op een manier die per doelgroep kan Daarnaast maakt de ‘overaanbod in journa‑ verhuurder bezwaar tegen

listieke en opiniërende de verhuizing van studio‑ programma’s’. Dit zou locaties uit het huidige echter nader geduid AKN gebouw naar het moeten worden, wanneer NPO‑gebouw de NPO op dit vlak zijn (AVROTROS, KRO‑NCRV

4 Programmeringsproces programmering wil en St. AKN).

gaan veranderen.

verschillen. Met deze manier van programmeren zouden beoogde 66 zogenaamde programmaversterkingsbudget). Deze voorstellen 67

doelgroepen beter bereikt kunnen worden en de inhoud meer konden eerst alleen door omroepen worden ingediend. Sinds de impact kunnen hebben. De NPO heeft hiermee in de wetswijziging uit 2016 kunnen ook onafhankelijke producenten evaluatieperiode beperkt geëxperimenteerd, met name rond rechtstreeks voorstellen indienen bij de netmanagers via een themaweken waarin werd samengewerkt tussen NPO3, NPO 3FM pitchmodule. Uit gegevens van de NPO blijkt dat producenten dit

en FunX. De NPO-organisatie geeft tegelijkertijd aan dat hij, mede in ruime mate doen. 34 Naast de pitchmodule kunnen producenten,

gelet op de bezuinigingen, nog geen volledige omschakeling naar net als voorheen, ook samen met omroepen ideeën ontwikkelen. een systeem van integraal programmeren kan maken. Zij wil budgetten voorlopig blijven toekennen op basis van intekening op De NPO-organisatie kan een programma dat is aangeboden door de programmaschema’s van netten en zenders, omdat dit nog een producent kiezen, maar moet vervolgens een omroep zoeken steeds de belangrijkste kanalen zijn waarmee de NPO zijn publiek die bereid is om het gehonoreerde programmavoorstel te laten bereikt. Omroepen bepleiten, onder meer in de brief van het produceren en uit te zenden. Als de NPO vindt dat een voorstel college van omroepen aan de minister – voor een snellere niet aansluit bij een van de omroepen of als er geen omroepen zijn

omschakeling naar integraal programmeren. 33 die als opdrachtgever en coproducent willen optreden, kan de

NTR verplicht worden om die rol op zich te nemen. De NPO maakt afspraken met de producent over budget, format, inhoudelijk

4.3 Openheid bestel voor kaders en rechten De omroeporganisatie is coproducent en heeft onafhankelijke producenten de redactionele en media-wettelijke eindverantwoordelijkheid.

De wijziging van de Mediawet uit 2016 heeft het mogelijk gemaakt De vereniging van Nederlandse Content Producenten (NCP) voor producenten om rechtstreeks programmavoorstellen in te geeft aan dat producenten grosso modo niet ontevreden zijn dienen bij de NPO-organisatie. Daarmee is beoogd om meer over de mogelijkheid om rechtstreeks te pitchen bij de ruimte te geven aan producenten en zo de creatieve competitie NPO-organisatie. Voor kleine producenten die geen vaste binnen de publieke omroep te versterken. De achterliggende reden relatie hebben met een omroep is de pitchmodule een die in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel wordt interessante nieuwe mogelijkheid om hun ideeën bij de gegeven, is dat het aanbod van alle omroepen samen nog niet in NPO-organisatie onder de aandacht te brengen. Producenten alle opzichten de beoogde pluriformiteit en diversiteit van vinden het soms wel ongemakkelijk dat ze door de nieuwe

Nederland vertegenwoordigt. Ofwel, zoals al vanaf de eerste mogelijkheid om rechtstreeks bij de NPO-organisatie te pitchen visitatiecommissie (in 2004) is geconstateerd, dat de som der in sommige gevallen met hun voorstellen concurreren met de delen het geheel niet dekt. Niet alle maatschappelijke en voorstellen van omroepen, die tegelijkertijd (voor andere levensbeschouwelijke stromingen zijn immers in het bestel programma’s) hun opdrachtgever of coproducent zijn. Ook vertegenwoordigd via een omroepvereniging. Met wetgeving vinden ze dat ze soms in een oneigenlijke concurrentiepositie

heeft de overheid geprobeerd om corrigerende mechanismen in verkeren ten opzichte van de omroepen. Omroepen kunnen 34. De NPO Pitch bevat 729 pitches van producen‑

het systeem aan te brengen. Dit is onder meer geregeld door het volgens hen programma’s in eigen huis soms (ogenschijnlijk) ten. Dit betreft de periode september 2017 t/m 1 mei managen van de aanbodkanalen te beleggen bij de raad van goedkoper produceren, omdat ze niet alle kosten doorrekenen, 2019. Dit is exclusief: de pitches van omroepen, de

bestuur en door niet meer al het budget volgens een vaste sleutel bijvoorbeeld voor huisvesting of voor een hoofdredacteur die pitches van omroepen en producenten samen

over omroepen te verdelen, maar de raad van bestuur de niet aan één specifiek programma is toe te wijzen. Omgekeerd (worden door omroepen

mogelijkheid te geven om programmavoorstellen te honoreren die vinden omroepen dat hun onderhandelingspositie ten opzichte gepitcht), de pitches van producenten (en

het aanbod als geheel (onder meer naar genre en doelgroep) van producenten is verzwakt, in het geval een producent voor omroepen) buiten NPO Pitch om (in gesprek i.p.v. evenwichtiger, pluriformer en gevarieerder maken (het een rechtstreeks ingediend voorstel al een toezegging heeft via de pitch module). Van omroepen staan er in

• 33. 

  Meerwaarde van de dezelfde periode 658 publieke omroep, Input pitches in NPO Pitch (van CvO voor visie op de omroepen zelf of van toekomst van de Publieke omroepen samen met een Omroep 15 januari 2019. producent).

4 Programmeringsproces

ontvangen van de netmanager of directeur video dat hij het 68 4.4 Bevindingen en aanbevelingen 69

programma kan gaan produceren.

Bevindingen Producenten vinden dat de NPO-organisatie meer In de Mediawet zijn de rollen en bevoegdheden van de verantwoordelijkheid zou moeten krijgen of nemen voor de verschillende organen binnen de NPO duidelijk vastgelegd. De afwikkeling van zakelijke en inhoudelijke afspraken tussen raad van bestuur is verantwoordelijk voor de producenten en omroepen, bijvoorbeeld door de NPO- programmeringsstrategie en voor de programmering van netten organisatie een eigen zendmachtiging te geven. Nu dit wettelijk en zenders. Omroepen zijn verantwoordelijk voor het (laten) niet kan, vinden ze dat de NPO-organisatie in ieder geval meer produceren van programma’s. De raad van bestuur heeft een betrokken moet zijn bij het maken van deze afspraken. uitgebreide procedure vastgelegd voor het intekenproces en de Producenten willen programma’s kunnen produceren op de voor besluitvorming daarover. Desondanks constateert de hen meest efficiënte wijze en willen voorkomen dat omroepen evaluatiecommissie dat zich verschillen van inzicht voordoen hen ‘opzadelen’ met eisen over gebruik van personeel en tussen NPO-organisatie en omroepen over de uitvoering van het middelen (bijvoorbeeld studio’s) van de omroep zelf. Als proces. Daarbij krijgen procedurele argumenten over omroepen, producenten en NPO-organisatie gedrieën de bevoegdheden de overhand, in plaats van een constructief discussie en onderhandelingen daarover voeren, kan dat volgens gesprek over hoe gezamenlijke doelstellingen gerealiseerd kunnen de NCP een oplossing zijn om het proces beter te stroomlijnen en worden. Het programmeringsproces verloopt minder flexibel dan om te voorkomen dat producenten tussen twee partijen heen en noodzakelijk is voor een slagvaardige NPO. weer worden geslingerd. Het is bovendien de wettelijke taak van de raad van bestuur om toe te zien op een doelmatige besteding Ook ontbreekt een inhoudelijk langetermijn-beleid voor van middelen. Vanuit die verantwoordelijkheid moet de belangrijke genres (of aanbodprioriteiten), waar zowel omroepen NPO-organisatie inzicht hebben in de begrotingen die omroepen als externe producenten zich op kunnen richten. Dit maakt dat er en producenten overeenkomen. onvoldoende sprake is van een gedeeld beeld over de doelen per

genre die richtinggevend zijn in het productie- en

Producenten hebben enkele kritische kanttekeningen bij hun programmeringsproces. 35 Genrecoördinatoren die het initiatief

mogelijkheden om voor de NPO te produceren die niet uitsluitend kunnen nemen bij de totstandkoming van dit beleid en daarmee betrekking hebben op de nieuwe pitchmogelijkheden, maar meer in deze lacune kunnen voorzien, heeft de NPO tot nu toe alleen in in het algemeen op hun positie ten aanzien van de NPO. Zo een pilot voor drama ingesteld. ontbreekt volgens hen bij de NPO een langetermijn-visie op de programmering, waardoor het voor producenten moeilijk is om De evaluatiecommissie vindt dat de ambitie van de NPO om te tijdig in te spelen op (nieuwe) wensen en ontwikkelingen in de experimenteren met een integrale programmeringsstrategie nog programmering van de NPO. Ook is de keuze om een opdracht te onvoldoende uit de verf is gekomen. Het is niet duidelijk geworden verlenen tot het laten produceren van een programma voor hen wanneer en hoe de NPO de schaarse experimenten met een niet transparant. Omroepen en netcoördinatoren kunnen zich in de integrale programmeringsstrategie evalueert en verder uitwerkt. motivatie voor afwijzingen achter elkaar verschuilen. Mede gezien de veranderingen in mediagebruik had de commissie

uitgebreidere experimenten met bijbehorende evaluaties De NPO evalueert de wijze waarop de openheid van het bestel verwacht. Genrecoördinatoren kunnen met inhoudelijke voor producenten heeft uitgewerkt voor alle betrokkenen en doelstellingen per genre (of thema) en daaraan gekoppeld budget

verwacht de resultaten daarvan in de zomer van 2019. in belangrijke mate bijdragen aan zo’n integrale 35. Dit heeft ook zijn weerslag op het programmeringsstrategie. Zij kunnen immers de inzichten personeelsbeleid van omroepen. Immers, hoe

meer duidelijkheid over beleid per genre voor een aantal jaren, hoe meer dui‑ delijkheid er kan zijn over het in dienst houden van

4 Programmeringsproces bepaalde medewerkers.

vergaren over welke vorm van programmering en distributie het 70 Daardoor heeft de commissie nog onvoldoende zicht kunnen 71

best past bij bepaalde genres- en/of titels en doelgroepen. verkrijgen op het effect ervan voor de pluriformiteit en diversiteit van de programmering. De uitkomsten van de evaluatie moeten

In het kader van checks & balances en transparantie valt bij de daarover meer duidelijkheid verschaffen. invulling van de rollen in het programmeringsproces binnen de Het ligt volgens de commissie in de rede dat het beoogde NPO volgens de evaluatiecommissie nog winst te behalen. Zij effect groter wordt wanneer de NPO-organisatie, zoals hiervoor al vindt de dubbelfunctie van directeur televisie en netmanager voor bepleit, een langetermijn-strategie en planning ontwikkelt voor NPO1 onwenselijk, aangezien er in deze situatie geen sprake is van zijn programma-aanbod. Onafhankelijke producenten en een onafhankelijke directeur die bij verschillen van inzicht tussen omroepen kunnen dan beter anticiperen op de plannen van de netmanager en omroepen kan bemiddelen. Het gevolg hiervan is NPO. Het vergroot de kans dat iedereen die wil produceren voor dat er eerder naar het juridisch instrumentarium wordt gegrepen, de publieke omroep voorstellen kan ontwikkelen die voorzien in de waar in een gezonde verhouding een goed gesprek met een lacunes in het aanbod. directeur televisie had kunnen helpen. Toezicht door de NPO-organisatie op zakelijke afspraken In de memorie van toelichting bij de wijziging van de tussen omroepen en producenten vloeit rechtstreeks voort uit de Mediawet uit 2016 wordt gesuggereerd dat de NPO maximale verantwoordelijkheid van de raad van bestuur voor een efficiënte termijnen kan verbinden aan de aanstelling van personen in besteding van financiële middelen én uit zijn nieuwe rol om sleutelfuncties, waaronder de directeuren audio en video, net programmavoorstellen die producenten rechtsreeks bij hem zoals wettelijk al is vastgelegd voor leden van de raad van indienen te beoordelen en te selecteren. De inhoudelijke bestuur en raad van toezicht. Op deze wijze kan worden verantwoordelijkheid voor het programma ligt bij de omroepen. De voorkomen dat de inhoudelijke koers van de NPO te lang door NPO-organisatie moet echter wel kunnen toetsen of hetgeen slechts één persoon wordt bepaald. Deze suggestie heeft de raad uiteindelijk wordt geproduceerd in lijn is met wat aanvankelijk is

van bestuur overgenomen in het concessiebeleidsplan voorgesteld bij de intekening op het schema. 36 De commissie vindt

2016-2020, waarin hij stelt dat voor nieuwe benoemingen een het niet nodig dat de NPO-organisatie een uitzendvergunning maximale termijn van vijf jaar geldt. krijgt en zo zelf ook omroep wordt (zoals bepleit door de De commissie realiseert zich hoe belangrijk gekwalificeerde producenten). Dit zou de sturende en coördinerende rol van de medewerkers op sleutelposities zijn voor een sterke publieke NPO-organisatie verwarren met die van producent van omroep. Net- en zendermanagers en genrecoördinatoren zijn programma’s. Als omroepen een programma niet willen uitzenden doorgaans mensen met veel ervaring en een goed netwerk in de kunnen netmanagers – zoals blijkt uit de Memorie van Toelichting sector. Zij moeten de tijd krijgen om te kunnen bouwen aan een bij de wetswijziging - de NTR verplichten om als opdrachtgever te sterke programmering. Tegelijkertijd vindt de commissie dat functioneren. De NTR heeft immers de media-wettelijke taak om dergelijke poortwachtersfuncties bij een publieke omroep na een te voorzien in aanbod waarmee de programmering samen met de bepaalde periode ook weer moeten openstaan voor de instroom programma’s van andere omroepen als geheel evenwichtig wordt. van nieuwe mensen met nieuwe inzichten en dat de raad van bestuur daar serieus werk van moet maken. Aanbevelingen

• • 

  De raad van bestuur stelt met ingang van de nieuwe

Doordat producenten sinds de wetswijziging van 2016 concessieperiode genrecoördinatoren in voor rechtstreeks programmavoorstellen kunnen indienen bij de gezichtsbepalende genres. Zij kunnen een belangrijke NPO-organisatie, heeft deze meer mogelijkheden gekregen om te meerwaarde hebben in de programmering door inhoudelijke,

komen tot een pluriform en divers aanbod. Deze mogelijkheid langetermijn-doelstellingen te ontwikkelen, in samenspraak 36. In de Memorie van

bestaat pas kort en wordt in het voorjaar van 2019 geëvalueerd. met de genredeskundigen van omroepen. Zij betrekken daarbij Toelichting staat dat de NPO vooraf afspraken

maakt met producenten

over budget, format,

inhoudelijke kaders en

rechten. Tweede Kamer,

vergaderjaar 2014‑2015,

4 Programmeringsproces 34264, nr.3

de doelstellingen van de NPO voor pluriformiteit en diversiteit 72 73

in het aanbod.

• • 

  De NPO-organisatie evalueert zijn experimenten met een integrale programmeringsstrategie en breidt deze uit.

• • 

  De raad van bestuur maakt een eind aan de dubbelfunctie van netmanager en directeur video, in het belang van goede checks & balances in de besluitvorming over de programmering.

• • 

  De raad van bestuur verbindt een maximale termijn van bijvoorbeeld twee keer vijf jaar aan sleutelposities, waaronder die van radio- en televisiedirecteur en van de te benoemen genrecoördinatoren.

• • 

  De mogelijkheid dat producenten rechtstreeks voorstellen kunnen indienen bij de NPO-organisatie wordt gehandhaafd, evenals de rol van de NTR hierin. De NPO ziet toe op gemaakte afspraken over format, inhoudelijke kaders, budget en rechten. Mogelijke tekortkomingen in de procedure worden, na

evaluatie, aangepast.

4 Programmeringsproces

5 In dit hoofdstuk bespreken we om te beginnen het beleid van de 75 NPO-organisatie voor de distributie van zijn aanbod. Vervolgens gaan we in het bijzonder in op de wijze waarop de NPO gebruik maakt van internet voor de verspreiding van zijn aanbod. De on-demand diensten bieden een nieuwe mogelijkheid voor online en non-lineaire distributie van het reguliere programma-aanbod. Websites, apps en sociale media bieden extra mogelijkheden voor promotie, voor interactie met het publiek en voor nieuwe vormen van online-only content. Een aparte paragraaf is gewijd aan de

merkvoering van de NPO, een onderwerp dat vooral in het online domein nieuwe vragen oproept.

5.1 Distributiebeleid

In de Mediawet is opgenomen dat de NPO verplicht is om voor de distributie van zijn aanbod drie televisienetten, vijf radiozenders en een catch-up service te verzorgen (met dat laatste wordt de on-demand dienst van de NPO bedoeld). Naast de lineaire radio- en televisiekanalen heeft de NPO nu – net als andere mediabedrijven en contentaanbieders - tal van mogelijkheden om zijn aanbod ook via digitale kanalen en online te verspreiden. De Mediawet geeft de NPO daarvoor ook de ruimte. Daarin staat dat de NPO nieuwe media- en verspreidingstechnieken moet benutten om media-aanbod aan het publiek aan te bieden (Mediawet, artikel 2.1, 3e lid). Wel gelden daarbij beperkingen, aangezien de NPO voor ieder nieuw aanbodkanaal een aanvraagprocedure moet doorlopen (Mediawet, artikel 2.21). De taak om het aanbod op aanbodkanalen te coördineren en te ordenen, ligt bij de raad van bestuur.

In het concessiebeleidsplan formuleert de NPO de volgende doelstellingen voor de distributie van zijn content:

• • 

  Iedereen in Nederland heeft via de ether toegang tot

onze hoofdkanalen.

• • 

  De NPO verspreidt zijn kanalen ook via distributieplatformen

van derden voor zover die volledige kanalen doorgeven en wanneer dit bijdraagt aan een groter bereik en meer impact.

• • 

  NPO-kanalen zijn duidelijk zichtbaar en vindbaar op de

On‑demand, online en merkvoering

openingsschermen, in elektronische programmagidsen (EPG’s) 76 5.2 Merkvoering 77

en zoekbalken, evenals op de platformen van derden.

• • 

  Er is één gezamenlijke keten voor opslag, beheer en het De NPO wil dat zijn merk staat voor publieke waarden als

uitspelen van onze kanalen en gebruikersdata, binnen strikte onafhankelijkheid, betrouwbaarheid en kwaliteit. In het

privacy-voorwaarden. concessiebeleidsplan geeft de NPO aan dat hij voor het publiek

• • 

  Distributie van NPO-kanalen en media-aanbod, inclusief de herkenbaar wil zijn als één onafhankelijk en gezamenlijk publiek

online kanalen, vindt gecoördineerd plaats. Dit geldt ook voor de domein voor lineaire televisie- en radiokanalen, catch-up 37 en

integrale plaatsing van media-aanbod op kanalen van derden. on-demand aanbod. Daarbinnen is plaats voor de submerken van

overige aanbodkanalen, programma’s en omroepen. De NPO verspreidt zijn televisienetten en radiozenders via de Over de uitwerking van dit beleid bestaat verschil van inzicht ether zowel rechtstreeks als via de platformen van derden. tussen de NPO-organisatie en omroepen. Dit verschil van inzicht Rechtstreekse distributie, zonder tussenkomst van een speelt vooral in het online domein. Merkvoering is daar geen netwerkaanbieder, gebeurt analoog via de eigen FM-frequenties kwestie van een logo in beeld, zoals bij lineaire programma’s op voor radio en digitaal via de eigen multiplexen voor DAB (radio) en televisie, maar vergt andere afspraken om te waarborgen dat het DVB-T (televisie). Daarnaast zijn de kanalen van de NPO aanbod van de NPO als zodanig herkenbaar blijft. beschikbaar via de pakketten van netwerkaanbieders als Ziggo en De richtlijnen die de NPO-organisatie heeft vastgesteld KPN. Daarmee heeft de NPO de eerste twee van bovenstaande voormerkvoering zijn gebaseerd op het principe dat de NPO te ambities vervuld. midden van de andere grote mediamerken in de markt herkenbaar

moet zijn en al het aanbod (in de eerste plaats) herkenbaar is als In relatie tot de andere drie ambities is het beeld minder eenduidig. NPO-aanbod. Als het publiek het NPO-merk herkent en weet te Zo maakt de NPO zich zorgen over de (toekomstige) vinden, komt dit volgens de NPO-organisatie ook het bereik van toegankelijkheid en vindbaarheid van zijn aanbod. Die bezorgdheid de programma’s van de afzonderlijke omroepen ten goede. komt voort uit de toenemende afhankelijkheid van Omroepen vinden een sterk NPO-merk ook belangrijk, maar willen netwerkaanbieders, platformeigenaren, aanbieders van (daarnaast) meer ruimte krijgen om hun eigen omroepmerk en eindgebruikersapparatuur en app-stores als het gaat om de plaats programmamerken zichtbaar en hoorbaar te maken. In de praktijk van het NPO-aanbod in de menu’s, gidsen en tijdlijnen van deze houden niet alle omroepen zich aan de richtlijnen over

zogenaamde poortwachters. De NPO heeft weinig tot geen invloed merkvoering. 37. Onder catch‑up verstaat de NPO het

op hoe deze platforms omgaan met de sortering, ordening en terugkijken van een programma. Dat kan op

presentatie van content, geen toegang tot metadata en deelt NPO Start tot 7 dagen na

slechts beperkt in gebruik(s)ersdata en advertentie-inkomsten. In 5.3 NPO-Start en NPO Start Plus

uitzending en op NPO Start Plus tot een jaar na uitzending. On‑demand is

de onderhandelingen met deze bedrijven streeft de NPO naar een een meer generieke term

prominente en herkenbare positie in hun openingsschermen, In het concessiebeleidsplan constateert de NPO dat niet alleen voor alle programma’s die op aanvraag van

menu’s of tijdlijnen. Hij heeft daar echter geen doorslaggevende jongeren steeds meer online en on-demand media gebruiken, maar gebruikers worden beluisterd of bekeken op

invloed op. De NPO vindt het daarom belangrijk om zijn dat deze trend zich inmiddels heeft uitgebreid naar een breder een zelf gekozen tijdstip

onderhandelingspositie zo sterk mogelijk te maken, om zijn aanbod deel van de bevolking. De NPO wil daarom zijn on-demand 38. NPO Start Plus is een dienst waarmee

met een sterk merk te profileren en om zijn programma’s ook in een diensten NPO Start en de betaalde dienst NPO Start Plus 38 abonnees voor € 2,95 per

eigen context en op zijn eigen on-demand platforms aan te bieden. uitbreiden en versterken. Samengevat verwoordt de NPO zijn visie maand eerder uitgezonden

op distributie, en daarbinnen op de distributie via on-demand programma’s langer dan zeven dagen na platforms, in het concessiebeleidsplan als volgt: de NPO wil uitzending kunnen terug zien, in HD kwaliteit en programma’s en content programmeren en verspreiden via het zonder reclame. Ook biedt de dienst eerdere

seizoenen van enkele lopende series aan en kunnen gebruikers er sommige series na eerste uitzending op televisie al

5 On‑demand, online en merkvoering in zijn geheel zien.

kanaal dat het beste aansluit bij het genre, de beoogde doelgroep, 78 NPO nog niet uitgewerkt op welke wijze hij het aanbod wil 79

het apparaat of moment van de dag waarop gekeken wordt. personaliseren en hoe hij zowel redactionele als

Nieuws, talkshows, sportwedstrijden, evenementen en andere gebruikersvoorkeuren in de algoritmes kan verwerken. Ten tweede tijdgebonden content willen mensen in ieder geval ook live via maakt het overgrote deel van de kijkers gebruik van NPO Start en lineaire televisiekanalen kunnen kijken, terwijl tijdloze content, andere NPO-applicaties zonder een account aan te maken. waaronder dramaseries, films, kunstprogramma’s, sommige Hierdoor heeft de NPO beperkt beschikking over relevante documentaires en human interest programma’s ook steeds vaker gebruik(er)sdata. De NPO is nu bezig om via een NPO-ID alle data on-demand en op zelf gekozen tijdstippen wordt bekeken. Via een van websites binnen de NPO aan elkaar te verbinden, op een combinatie van kanalen wil de NPO alle verschillende doelgroepen manier die in overeenstemming is met de regelgeving zo goed mogelijk bedienen. De NPO heeft daarnaast voor zijn (‘AVG-proof’). Dit laatste is echter pas na de evaluatieperiode on-demand aanbod een aantal uitgangspunten benoemd: de begonnen. Ten derde worden programma’s nog niet op uniforme programma’s moeten goed herkenbaar, toegankelijk en vindbaar wijze verzameld en van metadata voorzien. Tot slot maakt de zijn en de NPO wil gebruikers kunnen gidsen naar andere krapte op de arbeidsmarkt voor ICT- en dataspecialisten het interessante of relevante programma’s en hen goede (ook moeilijk om medewerkers te werven die de benodigde expertise en persoonlijke) aanbevelingen kunnen geven. ervaring bezitten.

De NPO heeft zijn doelstelling om zijn on-demand platforms te

versterken weten te realiseren. In 2014 heeft de NPO zijn 5.4 Overig online aanbod

on-demand dienst Uitzending Gemist (die dateert uit 2003) omgebouwd tot een uitgebreide en verbeterde dienst. De naam Een aantal ambities in het concessiebeleidsplan heeft betrekking van de dienst veranderde toen naar NPO Gemist. In 2017 werd de op de ontwikkeling en distributie van het overige online aanbod. dienst opnieuw verbeterd, vooral op het terrein van interface, Tot 2013 was nog geen sprake van coördinatie van het online navigatie en aanbevelingen, en gelanceerd onder de nieuwe naam aanbod. Volgens de NPO was er in de loop der jaren een wildgroei NPO Start. De NPO geeft in de zelfevaluatie aan dat NPO Start is ontstaan aan websites en online diensten rond programma’s, uitgebouwd tot een succesvolle on-demand dienst, met over 2018 thema’s, omroepen, netten en zenders. Het totaal aantal websites een gemiddeld weekbereik van 1.435.000 gebruikers (9,3% van de en online diensten bedroeg rond 2015 ongeveer 800. De NPO

Nederlanders ouder dan 6 jaar) per week (Nobo, 2018). NPO Start wilde het aantal websites daarom verminderen en met minder is daarmee een van de meest bezochte portals in Nederland. maar grotere webportals meer focus aanbrengen en meer impact Sommige programmatitels weten hun bereik via de on-demand genereren. In het concessiebeleidsplan staat tevens dat de NPO dienst substantieel uit te breiden. Ook het aantal abonnees van de crosspromotie en doorverwijzing wil verbeteren en de interactie

betaalde dienst NPO Start Plus groeit. 39 Het aanbod van NPO met gebruikers wil versterken.

Start Plus is daarnaast beschikbaar via de abonnementsdienst

NLZiet die de NPO samen met de commerciële omroepen RTL en De NPO kent al geruime tijd een intekensystematiek voor zijn

SBS heeft opgericht. online aanbod. Daaronder vallen onder meer websites, mobiele apps, content op sociale media en interactives. Voorwaarden voor

De ambities van de NPO en de noodzaak om – op basis van data de toekenning van budget aan de verschillende vormen van online

• - 

  persoonlijke aanbevelingen te doen en gebruikers beter door het content zijn afhankelijk van de online strategie per aanbodkanaal

NPO-aanbod te gidsen worden binnen de NPO breed onderkend en van de begroting. Bij NPO1 is die gericht op aanbod dat het en gedeeld. De ambities zijn echter nog niet geheel uit de verf lineaire programma-aanbod verrijkt, aanbod rond events en

gekomen. Dit heeft verschillende oorzaken. Ten eerste heeft de 39. De NPO maakt cijfers verjonging van het net (de leeftijdsgroep 20-49 jaar). Bij NPO2

over de dienst NPO Start niet openbaar. De evaluatiecommissie heeft gegevens kunnen inzien die aantonen dat inderdaad

5 On‑demand, online en merkvoering sprake is van groei.

moet online aanbod gericht zijn op vernieuwing van de journalistiek 80 de vrijheid hebben om hun programma’s en andere content online, 81

en eveneens op verjonging van het net (35-49 jaar). Bij NPO3 ligt via YouTube en/of andere sociale media zelf te verspreiden onder het accent op web-only aanbod en aanbod op sociale media het publiek. Zoveel mogelijk mensen moeten kennis kunnen nemen platforms gericht op de leeftijdsgroep 13-25 jaar. Voor de van hun content en de programmamakers weten volgens begroting van online aanbod gelden sinds 2016 benchmarks. Er omroepen het best hoe ze hun publiek kunnen bereiken. heeft in de evaluatieperiode een verschuiving plaatsgevonden van Omroepen willen zich online kunnen profileren en willen online websites en mobiele apps naar activiteiten op sociale kunnen communiceren met hun achterban en publiek. Sommige mediaplatforms, in lijn met het veranderende mediagebruik. omroepen hebben hun programma’s in de evaluatieperiode niet Budget wordt sinds 2013 toegekend aan websites/apps die exclusief via NPO Start verspreid, maar ook via hun eigen een minimaal aantal gebruikers hebben (tenminste 100.000) of een websites, YouTube en andere sociale media platforms. Zij hoog aantal terugkerende bezoekers. De NPO is er zo in geslaagd onttrokken zich daarmee aan de sturing en coördinatie van de om het aantal websites terug te brengen van 800 naar ongeveer NPO-organisatie. Ook hebben omroepen kritiek op het feit dat de 60 zogenaamde plussites en daarmee meer lijn aan te brengen in wetgever stelt dat online titels gekoppeld moeten zijn aan een

het online aanbod. goedgekeurd (lineair of non-lineair) aanbodkanaal. 41

    De jaarverslagen en terugblikken laten zien dat er in de evaluatieperiode tal van online activiteiten zijn ondernomen. Zo Voor de NPO-organisatie staat voorop dat de NPO als geheel een maakten net- en zenderredacties, omroepen en programmaredacties sterk en herkenbaar merk blijft. De NPO-organisatie wil het publiek onder meer webportals en apps rond programma’s, netten en zenders zoveel mogelijk naar de eigen on-demand diensten, het NPO portal met verdiepende informatie of mogelijkheden voor het publiek om te (npo.nl) en ander online aanbod van de NPO leiden om het publiek participeren. Er werd geïnvesteerd in communities, vlogs en daar, naast de programma’s die ze gewend zijn te bekijken, kennis te webseries en er werd geëxperimenteerd met nieuwe vertelvormen laten maken met andere programma’s en content. De voor WhatsApp en Snapchat. NPO-organisatie wil dat het publiek de NPO-programma’s en In de zelfevaluatie geeft de NPO-organisatie tevens aan dat andere content in een ‘publieke’ omgeving bekijkt en wil vanuit hij begin 2018 een internetstrategie heeft ontwikkeld maar deze publieke waarden invulling geven aan de functie van curator en nog niet volledig heeft kunnen uitvoeren. Een van de oorzaken die gids. Ook wil zij door programma’s op een centraal platform aan de NPO-organisatie daarvoor aandraagt, is dat lang onduidelijk is te bieden mensen verleiden om naar programma’s te kijken die, geweest of en hoe de NPO zijn content op platforms van derden als ze geïsoleerd zouden worden aangeboden, slechts een klein mag verspreiden. Er was daardoor bijvoorbeeld geen duidelijkheid publiek bereiken. over de vraag aan welk type voorstellen voor online aanbod de Volgens de NPO-organisatie houden niet alle omroepen zich NPO-organisatie budget mocht toekennen. Het ministerie van aan de vastgestelde richtlijnen voor de online distributie van

OCW heeft er lang (drie jaar) over gedaan om tot een uitleg te programma’s en andere content (d.w.z. onder NPO-merk en via komen over hoe de aanwezigheid van NPO content op de goedgekeurde aanbodkanalen). Wanneer programma’s en andere platforms van derden (Facebook, Instagram, WhatsApp etc.) zich content overal beschikbaar zijn, leidt dit tot versnippering van het

verhoudt tot de regelgeving rond aanbodkanalen. 40 aanbod en van data over gebruik en gebruikers. Dit ondermijnt

volgens de NPO-organisatie op termijn de positie van de gehele Er bestaat verschil van inzicht tussen de NPO-organisatie en NPO in het medialandschap. omroepen over de mate waarin en wijze waarop de NPO- 40. Het ministerie van Volgens de Ster loopt de NPO op dit moment een aanzienlijk

organisatie de distributie van het online aanbod coördineert. OCW kwam in het voorjaar 41. Alle losse titels van 2018 met een concept bedrag aan online reclame-inkomsten mis, deels doordat niet alle moeten volgens de

Omroepen geven in de gesprekken met de commissie aan dat ze beleidsregel waarin Mediawet geplaatst zijn duidelijker is aangegeven omroepen zich houden aan de afspraken over online reclame en op een aanbodkanaal en NPO Start een belangrijk platform vinden, maar willen daarnaast aan welke wettelijke deze titels moeten passen voorwaarden het online bijvoorbeeld geen reclame willen plaatsen bij hun online content. bij het profiel en de

aanbod van de NPO moet omschrijving van dat voldoen. De beleidsregel is kanaal. Het is niet inmiddels vastgesteld en toegestaan om wordt naar verwachting in bijvoorbeeld op sociale mei 2019 gepubliceerd in media een los programma

5 On‑demand, online en merkvoering de Staatscourant. te plaatsen.

Wanneer programma’s na de lineaire uitzending meteen of binnen 82 Start Plus te verbeteren. Hij boekt daarmee resultaat gezien het 83

enkele maanden aan commerciële partijen worden verkocht, zoals groeiende bereik van NPO Start en de positie van NPO.nl in de top sommige omroepen bepleiten, verdwijnt volgens de 25 van meest bezochte online diensten in Nederland (Nobo, 2017, NPO-organisatie de bodem onder de dienst NPO Start Plus zie hoofdstuk 6, figuur 11). Daarmee draagt de NPO in belangrijke waarmee het publiek tot een jaar na uitzending programma’s mate bij aan de beschikbaarheid en vindbaarheid van publieke

(tegen een kostengeoriënteerd tarief) in een publieke context kan content in het online domein.

terugkijken, in een hoge kwaliteit en zonder reclame. 42

De commissie vindt dat de NPO zijn visie op hoe hij gebruikers van Ten slotte constateert de NPO-organisatie dat de Mediawet persoonlijke aanbevelingen wil voorzien verder moet uitwerken. beperkingen oplegt aan de online-activiteiten van de NPO. Zo is Daarbij moeten niet alleen persoonlijke voorkeuren van gebruikers het online verspreiden van media-aanbod alleen mogelijk wanneer maar ook redactionele keuzes het gebruik van data en algoritmes het onderdeel uitmaakt van een goedgekeurd aanbodkanaal. Een aansturen. Kostbare en schaarse kennis op dit terrein wordt nog aanbodkanaal is ‘een geordend geheel van meervoudig aanbod dat onvoldoende gedeeld binnen de NPO. onder een herkenbare naam via een elektronisch communicatienetwerk wordt aangeboden’ (Mediawet, artikel 1.1, Het heeft binnen de NPO in de evaluatieperiode ontbroken aan

1e lid). De NPO moet nieuwe aanbodkanalen aanvragen bij het een volledig uitgewerkte strategie en gedragen ambities rond het ministerie van OCW. Dit kan in het concessiebeleidsplan of jaarlijks overige online aanbod. In de evaluatieperiode hebben omroepen bij de indiening van de begroting. Vervolgens vraagt de minister en NPO-organisatie vooral met elkaar gediscussieerd over wat er van OCW hierover advies aan de Raad voor Cultuur, het online wel en niet is toegestaan. Omroepen verwijzen daarbij naar Commissariaat voor de Media en de Autoriteit Consument en starheid binnen de NPO-organisatie, de NPO-organisatie verwijst Markt. De procedure omvat ook een marktconsultatie. Bij de naar de beperkingen die de Mediawet oplegt. Begin 2018 heeft de aanvraag moet de NPO aantonen dat een nieuw aanbodkanaal NPO een globale internetstrategie ontwikkeld. Hij heeft die bijdraagt aan de uitvoering van de publieke mediaopdracht en strategie echter nog niet volledig kunnen uitwerken en uitvoeren voorziet in een behoefte van het publiek. De nieuwe dienst mag omdat het ministerie van OCW lang geen duidelijkheid heeft geen onevenredig nadelig gevolg hebben voor de markt. De gegeven over de interpretatie van de wettelijke kaders voor de aanvraagprocedure kost veel tijd en is onlangs aangescherpt, online activiteiten van publieke media-instellingen. Ook zijn niet waardoor het tijdsbeslag naar verwachting nog verder zal alle omroepen het eens met de strategie. toenemen. De NPO kan hierdoor onvoldoende snel en flexibel inspelen op nieuwe ontwikkelingen in mediagebruik. De opzet van De commissie vindt een heldere, overkoepelende en gedragen de aanvraagprocedure ontneemt de NPO mogelijkheden om te online strategie een urgent aandachtspunt, zeker in een tijd van innoveren en flexibel in te spelen op de wensen van zijn publiek. toenemend internetgebruik en een (gedeeltelijke) verschuiving

van audiovisuele mediaconsumptie via lineaire radio- en televisiekanalen naar online en sociale media. De NPO mist nu

5.5 Bevindingen en aanbevelingen kansen om jongeren beter te bereiken, zijn publiek meer te

betrekken, kleinere doelgroepen te bedienen en innovatie te Bevindingen stimuleren in de Nederlandse mediamarkt.

De commissie constateert dat de NPO duidelijke uitgangspunten heeft voor de distributie van zijn programma’s via verschillende De commissie onderschrijft het belang dat de NPO-organisatie aanbodkanalen. De NPO heeft in de evaluatieperiode belangrijke hecht aan een sterk online publiek domein, waarin het aanbod van stappen gezet om de on-demand diensten NPO Start en NPO de NPO onder één centraal merk optimaal zichtbaar, herkenbaar,

42.Abonnees van NPO Start Plus betalen een kostengeoriënteerde vergoeding voor rechthebbenden van

5 On‑demand, online en merkvoering de programma’s.

vindbaar en toegankelijk is. In het licht van de risico’s van foutieve 84 • De overheid stelt de NPO in staat om, sneller dan nu het geval 85

en eenzijdige informatie en filterbubbels is een sterk en is, nieuwe aanbodkanalen te ontwikkelen en benutten. betrouwbaar online aanbod van de NPO van groot belang. • De overheid versterkt de onderhandelingspositie van de NPO Distributie van het NPO-aanbod vindt nu nog te veel versnipperd en de Nederlandse media in het algemeen vis-a-vis grote plaats, met het risico dat dit op termijn de positie van de internetbedrijven met betrekking tot het delen van data en NPO-platforms ondermijnt. Coördinatie en sturing zijn advertentie-inkomsten, gebruik van metadata en toegang tot noodzakelijk om het budget zo in te zetten dat het online aanbod informatie over de ordening en presentatie van content. van de NPO zoveel mogelijk impact heeft. Het beleid dat de NPO op dit terrein voert is in lijn met dat van de meeste andere publieke omroepen in Europa. Zij verspreiden evenmin zomaar volledige programma’s via YouTube of andere sociale mediaplatforms maar gebruiken deze vooral als promotiekanaal en om over programma’s te communiceren met kijkers en luisteraars. Bij vrijwel alle publieke omroepen staat voorop dat zij een eigen publiek on-demand en online domein willen creëren omdat zij niet afhankelijk willen worden van de grote, internationale internetbedrijven.

De commissie constateert dat de procedure voor het aanvragen van aanbodkanalen door de NPO complex en langdurig is, en met het wetsvoorstel om deze procedure aan te scherpen nóg langduriger wordt. Het belemmert de NPO om snel en flexibel in te spelen op de veranderende behoeften van zijn publiek.

Aanbevelingen

• • 

  De raad van bestuur werkt met urgentie zijn online strategie uit. In

de uitvoering van de strategie maakt hij ook gebruik van de

expertise die aanwezig is bij medewerkers van omroepen.

• • 

  Omroepen houden zich aan het NPO-beleid rond merken en submerken en aan de afspraken over verspreiding van

programma’s via internet en sociale mediaplatforms. De raad van

bestuur gaat consequent handhaven.

• • 

  De NPO-organisatie ontwikkelt een visie op hoe data en algoritmes in een publieke omgeving op een verantwoorde manier ingezet kunnen worden. Kennis op dit terrein wordt binnen de NPO gebundeld en gedeeld. Om betere aanbevelingen te kunnen doen, verzamelt de NPO-organisatie gegevens over gebruik en gebruikers, zoveel mogelijk op uniforme wijze en voorziet hij deze content op uniforme wijze van metadata. Voor zover hiervoor technische of juridische beperkingen bestaan, onderzoeken omroepen en NPO-organisatie hoe ze die kunnen oplossen.

5 On‑demand, online en merkvoering

6 In dit hoofdstuk bespreken we de prestaties van de NPO op het 87 terrein van kijk- en luistertijdaandelen, bereik en waardering van zijn programma’s en online aanbod. Daarnaast komt aan bod hoe de NPO nieuwe instrumenten ontwikkelt om maatschappelijke waarde en impact te onderzoeken en hoe hij het publiek betrekt bij programmatische keuzes. 6.1 Kijk- en luistertijdaandeel en bereik

In de prestatieovereenkomst en in de jaarplannen voor televisie en radio zijn kwantitatieve doelstellingen opgenomen voor het kijk- en luistertijdaandeel en voor het bereik van netten en zenders.

6.1.1 Televisie Op televisie hebben NPO1 en Zap(pelin) de doelstellingen voor het kijktijdaandeel in de periode 2013 t/m 2017 gerealiseerd, met uitzondering van 2016. NPO2 heeft zijn doelstellingen in deze periode net niet gerealiseerd en NPO3 niet. De doelstellingen voor het gezamenlijke weekbereik van de televisienetten zijn in 2013 en 2014 gerealiseerd, maar niet in 2015, 2016 en 2017 (figuur K in bijlage 4). Het gezamenlijke weekbereik van de NPO televisienetten is in 2017 ten opzichte van. 2013 met 7% gedaald van 86,1 naar 79,1% (figuur 9).

Publiek

Figuur 9 Weekbereik NPO 123 6+ 00:00-24:00 88 50%; in 2017 is dit bijgesteld naar 42%. Deze doelstellingen zijn 89

niet gerealiseerd. Het weekbereik van alle NPO radiozenders 2013 2014 2015 2016 2017 samen is tussen 2013 en 2017 teruggelopen van 46,3% naar 38,7%.

8 9.1 8 5.8 .8 8 2

7 3 8 1.3 .1 6.1.3 On‑demand en online bereik

• 77. 

  78. .4 79

  74 .2 73 De NPO heeft geen aparte doelstellingen voor on-demand bereik.

  71.2

  Wanneer een programma binnen zeven dagen wordt bekeken,

  64.2 5

  6 0. worden deze cijfers opgeteld bij de reguliere kijkcijfers. 43

  55 5 6 .9

  5 3.7 5 0.9 5

  1.4 8

  4 8.7 4

  9.

  4 6.5 Het bereik van websites wordt pas sinds 2016 op uniforme wijze gemeten. De cijfers over het bereik van websites in 2017 tonen het belang van de NOS sites en – in mindere mate – de NPO sites voor het totale online bereik van de NPO (figuur 10).

  Figuur 10 Gemiddeld online weekbereik omroepen en NPO

  Plaats Gemiddelde Gemiddelde

  Nobo weekbereik 2017 weekbereik 2017 43. SKO meet NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 123 programma’s die

  NOS 6 23,9% 3.750.000 maximaal 30 dagen na uitzending bekeken

  NPO.nl 14 13,3% 2.087.000 worden via het

Per jaar berekend over week 1 t/m 52. Weken vallen niet altijd exact binnen grenzen BNNVARA 34 5,1% 806.000 televisietoestel. Wanneer

van kalenderjaar. Bereikscriterium: minstens 5 minuten aaneengesloten kijken. Officiële iemand dus een aflevering AVROTROS 35 5,1% 801.000 van de Luizenmoeder

standaard van SKO is 1 minuut kijken. binnen 30 dagen na NTR 52 3,1% 478.000

uitzending via NPO Start op tv kijkt, wordt dit

Bron: SKO NPO Zapp 59 2,6% 412.000 meegenomen in de

PowNed 75 1,9% 302.000 reguliere televisie kijkcijfers. De NPO kan

De NPO geeft aan dat hij daarin niet uniek is omdat het bereik van EO 76 1,8% 280.000 via de tellers in de NPO‑player binnen zijn

lineaire televisienetten over de hele linie afneemt. In vergelijking VPRO 79 1,6% 254.000 eigen domein ook

met commerciële omroepen doet de NPO het relatief goed (figuur KRONCRV 81 1,5% 238.000 metingen verrichten, ongeacht het tijdstip/

L tot en met O in bijlage 4). Ook in vergelijking met publieke MAX 97 1,1% 180.000 apparaat van kijken. Het is alleen lastig deze cijfers te

NPO Zappelin 113 0,8% 132.000

omroepen in andere Europese landen heeft de NPO zijn bereik en vergelijken of op te tellen NPO3.nl 134 0,6% 91.000 bij het bereik dat SKO

kijktijdaandeel goed op peil gehouden (figuur P in bijlage 4). meet. In de videometing BVN 159 0,3% 54.000 van SKO werd in 2018 al

het kijkgedrag (via een WNL 175 0,3% 43.000

6.1.2 Radio tv‑scherm of via een Radioportals gecertificeerde

De realisatie van de luistertijddoelstellingen geeft over de periode videoplayer op NPO Start nporadio1.nl 2,9% 455.635 of website van een 2013 t/m 2017 een wisselend beeld (figuur Q in bijlage 4). In 2017 omroep) meegenomen in npofunx.nl 1,9% 302.885 de meting, zolang dat heeft de NPO zijn ambities voor het luistertijdaandeel van zijn npo3fm.nl 1,6% 246.077 plaatsvond op de dag van de uitzending t/m dag 6

zenders bereikt, met uitzondering van NPO 3FM. Het nporadio2.nl 1,4% 223.404 daarna. Op basis van

luistertijdaandeel voor NPO 3FM is sterk gedaald. NPO Radio 1 ComScore data nporadio4.nl 0,4% 67.500 (streamstarts en

heeft de doelstelling op 1/10e procentpunt na gehaald. afspeelduur) kan de NPO nporadio5.nl 0,3% 50.942 bepalen dat in 2018 circa

    De doelstelling voor het bereik van de gezamenlijke 80% van de binnen NPO Bron: NOBO, 2017 Start (online) gerealiseer‑

radiozenders was voor het grootste deel van de evaluatieperiode de afspeelduur betrekking had op de dag

van uitzending t/m dag 6 na uitzending. De overige

20% had betrekking op ‘previewing’ of kijken naar materiaal ouder dan

6 Publiek 7 dagen.

In het totale Nederlandse online domein staan de NOS sites en 90 Figuur 12 Bereik per medium, naar leeftijdsgroepen, 2017 91

NPO.nl in de top 25 (figuur 11).

2014 2015 2016 2017

Figuur 11 Top 25 weekbereik internet , 2017

98% 97

94% 96% 96%

100 92

93% % Weekgemiddelde Weekgemiddelde 89%

bereik 2017 % bereik 2017 87 89% 91%

86% 87

% 86%

% 85% 84% % 85%

1 Google 37,9 5.931.000 81 80% %

77%

2 Facebook 33 5.168.000 73% 80

3 Marktplaats 31,3 4.904.000 65%

4 YouTube 28,1 4.397.000 57 57

% % 5 Whatsapp 27,2 4.254.000 60

6 NOS 23,9 3.750.000

7 Algemeen Dagblad 21,4 3.360.000

8 Gmail 21,4 3.349.000 40

9 Buienradar 21 3.282.000

10 Google Maps 20 3.138.000 20

11 NU.nl 19,1 2.987.000

12 De Telegraaf 18,1 2.830.000

13 Instagram 14,6 2.284.000 0

14 npo.nl 13,3 2.087.000 13+ 13‑19 20‑34 35‑49 50‑64 65+

15 Facebook Messenger 13,1 2.051.000 Bron: Gfk MAP, 2018

16 Google Drive 11,8 1.852.000

17 Twitter 10,7 1.669.000 Het crossmediale bereik daalt onder jongeren (13-34 jaar) sneller dan 18 Microsoft Outlook 9,8 1.532.000 onder andere leeftijdsgroepen. Zij kijken wel meer uitsluitend online 19 Google Play 9,8 1.530.000 naar de NPO, maar op de totale tijd die ze aan de NPO besteden op 20 RTL Nieuws 9,5 1.494.000 de drie platforms is het tijdsaandeel dat jongeren online besteden 21 Startpagina 8,8 1.385.000 nog steeds relatief bescheiden (5,9%) (figuur R in bijlage 4)

22 Linkedin 8,8 1.374.000

23 de Volkskrant 8 1.251.000 6.1.4 Bereik onder verschillende bevolkingsgroepen 24 Google Calendar 7,9 1.232.000 Vanuit de wettelijke opdracht om met een pluriform aanbod een 25 Pinterest 7,6 1..197.000 breed en divers publiek te bereiken, onderzoekt de NPO naast zijn bereik onder het algemene publiek ook zijn bereik onder

Bron: NOBO, 2017 verschillende bevolkingsgroepen. Hij onderscheidt daarbij onder meer leeftijd, sekse en opleidingsniveau. Daaruit blijkt dat de NPO

In vergelijking met radio en tv bereikt de NPO online relatief veel vooral tekort schiet in het bereik onder jongeren. In vergelijking met jongeren. andere publieke omroepen bereikt de NPO jongeren op televisie Omdat de variatie aan platforms waarmee de NPO mensen bereikt beter (figuur P in bijlage 4), maar met radio substantieel slechter steeds groter wordt, laat de NPO sinds 2014 zijn crossmediale (figuur S en T in bijlage 4). Het weekbereik van de NPO radiozenders bereik meten. Het crossmediale bereik (radio, televisie, online) is onder jongeren bedraagt 25% tegenover het EBU-gemiddelde van tussen 2014 en 2017 gedaald van 89% naar 85% (figuur 12). 31% en het luistertijdaandeel bedraagt 16% tegenover een

EBU-gemiddelde van 22%.

6 Publiek

    De NPO verklaart het afnemende bereik van de NPO 92 gekomen. Tegelijkertijd geeft de NPO aan dat de samenwerking 93

radiozenders voor een deel uit het feit dat er in het algemeen, en tussen de platforms voor audio en video nog niet optimaal is vooral onder jongeren, minder naar de radio wordt geluisterd dan waardoor er nog geen sprake is van een integrale voorheen (figuur S in bijlage 4). Deze trend wordt nog eens jongerenstrategie. versterkt door een goede dekking van breedbandinternet waardoor Nederland voorop loopt in het gebruik van Naast leeftijd zijn vanuit het oogpunt van een breed en divers muziekdiensten als Spotify en YouTube. Het lage bereik van de bereik ook andere variabelen van belang, bijvoorbeeld het bereik nieuwszender NPO Radio 1 onder jongeren vindt de NPO niet per onder bevolkingsgroepen met een migratieachtergrond of onder definitie zorgwekkend. Het aanbod van NPO Radio 1 met bevolkingsgroepen met verschillende (politieke) opvattingen. De voornamelijk gesproken woord sluit volgens de NPO beter aan bij de cijfers van de Stichting Kijkonderzoek (SKO) en het Nationaal oudere luisteraars en minder bij jongere publieksgroepen die eerder Luisteronderzoek (NLO) zijn gebaseerd op een representatieve behoefte hebben aan een mix van informatie en muziek. Deze mix steekproef uit de Nederlandse bevolking (d.w.z. representatief wordt geboden door bijvoorbeeld NPO Radio 2 en NPO FunX. naar leeftijd, sekse en opleidingsniveau), maar geven geen beeld

van het specifieke kijk- en luistergedrag van bevolkingsgroepen De NPO heeft in de evaluatieperiode diverse activiteiten met een migratieachtergrond en maken ook geen onderscheid op ondernomen om het bereik onder jongeren te verbeteren. Eind basis van politieke voorkeur.

2016 heeft NPO 3FM een nieuwe programmering gelanceerd, met een jonger en scherper profiel en een nieuwe huisstijl. Tot nu toe In 2012, 2014 en 2016 participeerde de NPO in het tweejaarlijks heeft dit nog niet geleid tot een substantiële stijging van het bereik Bereik Onderzoek Nieuwe Nederlanders (BONN) uitgevoerd door en luistertijdaandeel. Online doet de zender het echter wel relatief Motivaction, waarin specifiek onderzoek werd gedaan naar goed en heeft hij een grote gemeenschap van volgers op sociale Turkse, Surinaamse, Marokkaanse, Antilliaanse en Poolse media opgebouwd. Nederlanders. De NPO heeft na het onderzoek van Motivaction uit

2016 niet meer meegedaan in vervolgonderzoek, vanwege twijfel Alleen het bereik van de zender NPO FunX vertoont een stijgende aan de betrouwbaarheid van de onderzoeksmethode. Deelname en lijn onder jongeren met en zonder migratie-achtergrond (zie figuur evenredige representatie van Nederlanders met een

44

Q-6 in bijlage 4). Online heeft NPO FunX een groot bereik; het migratieachtergrond in de panels van het kijk- en luisteronderzoek radioportal www.npofunx.nl bereikt in 2017 gemiddeld 302.885 heeft volgens de NPO-organisatie haar voortdurende aandacht bezoekers en is daarmee na www.npo1.nl het best scorende maar blijkt, met name voor Turkse en Marokkaanse Nederlanders, radioportal van de NPO (zie figuur 10 in hoofdstuk 6.1.3). De moeilijk te realiseren. Ook de samenwerking met in deze zender maakt intensief en succesvol gebruik van sociale media als doelgroep(en) gespecialiseerde marktonderzoeksbureaus heeft Facebook, Instagram en SnapChat voor de verspreiding van dit probleem volgens de NPO nog niet opgelost.

45

aanbod en voor interactie met luisteraars. Verder is de samenwerking tussen de jongerenmerken NPO3, NPO 3FM en Om meer te weten te komen over de mate waarin de NPO mensen

NPO FunX geïntensiveerd. De programma’s op de radiozenders en 44. De radiozender FunX met verschillende (politieke) opvattingen bereikt, heeft de

de televisienetten verwijzen vaker naar elkaar en er is meer is in 2003 gestart in de vier grote steden met NPO-organisatie in het verleden het SCP benaderd met de vraag

kruisbestuiving. Op de sites van npo3.nl, npo3fm.nl en npofunx.nl behulp van subsidie van

is onder de titel NPO Selected een selectie van het aanbod van de de G4 en het ministerie

of het mogelijk zou zijn om een pluriformiteitsprofiel op te stellen. van OCW. In 2012 heeft de Een dergelijk profiel zou houvast moeten bieden om te meten in

andere NPO jongerenkanalen te vinden. De jongerenmerken NPO de financiering van de zender overgenomen hoeverre de NPO mensen met verschillende opvattingen bereikt. werken regelmatig samen rond themaweken over bijvoorbeeld en toegevoegd aan zijn radioportfolio. Het SCP gaf destijds echter aan dat pluriformiteit niet goed in voeding en privacy en er zijn meer interactiemogelijkheden 45. FunX heeft op grote ‘stromingen’ te vatten is maar uiteenvalt in zeer veel one

Facebook 234.000 volgers, 118.000 op Instagram en 145.000 abonnees op het YouTube kanaal. Cijfers van

6 Publiek 28‑03‑19.

issue groepjes die bovendien telkens weer van samenstelling 94 95

kunnen veranderen. Bij een recent – informeel - contact gaf het Figuur 13 Publieke waarden NPO123, 2017

SCP wederom aan hierin niet te kunnen voorzien. Wel heeft de Bron:

Onafhankelijk Ipsos, afdeling Publieksonderzoek in 2018 gewerkt aan een nieuw

GfK, 2017,

leefstijlmodel dat mogelijk een handvat kan bieden bij het beoordelen van de vraag of alle bevolkingsgroepen voldoende Betrouwbaar Eigenzinnig

worden bereikt. Dit leefstijlmodel vervangt het model uit 2008 58% 66%

waarvan de indeling niet meer volledig actueel is en niet langer

past bij de huidige samenstelling van de Nederlandse bevolking. 46% 34%

31%

6.2 Waardering Pluriform

67% 58% Authentiek

De NPO-organisatie voert een reeks onderzoeken uit om te

toetsen hoe het publiek het aanbod van de NPO op televisie, radio 67% 66%

en online waardeert. Deze onderzoeken worden in opdracht van de 64%

NPO-organisatie uitgevoerd en de resultaten worden gedeeld met Divers Geëngageerd alle omroepen. De NPO gebruikt de resultaten in de

verantwoording over zijn programmering in jaarverslagen en NPO 1 Met impact terugblikken. Omroepen kunnen de resultaten ook gebruiken om NPO 2 NPO 3 hun programma’s bij te sturen. representatief voor Nederland 13 jaar en ouder

    De NPO meet het oordeel van het publiek over kwaliteit ten eerste in de vorm van een rapportcijfer. De televisienetten van de Het aandeel van de respondenten dat de publieke waarden herkent NPO krijgen van de kijkers over de jaren heen gemiddeld een hoger in de drie televisienetten varieert voor de verschillende waarden rapportcijfer dan de televisienetten van de commerciële omroepen van 58% tot 67%, met uitzondering van ‘eigenzinnig’ (NPO3 46%, (zie figuur U in bijlage 4). Ook de radiozenders van de NPO scoren NPO1 en NPO2 34%) (figuur 13). Ook NPO Radio 1 scoort relatief (enkele tienden procentpunten) hoger dan de commerciële laag op ‘eigenzinnig’ (figuur W in bijlage 4). radiozenders (zie figuur V in bijlage 4).

Voor televisie wordt sinds 2016 ook gekeken naar individuele Ten tweede laat de NPO-organisatie onder een representatief programma’s. Alle televisieprogramma’s van de NPO moeten

panel van Nederlandse televisiekijkers en radioluisteraars sinds publieke waarde hebben. 47 Het publiek beoordeelt de publieke

2016 een onderzoek uitvoeren naar de mate waarin zij de publieke waarde van individuele televisieprogramma’s in zowel 2016 als waarden herkennen van netten en zenders, en bij televisie ook van 2017 gemiddeld met een 8,2. Dat is hoger dan de door de raad van individuele programma’s. De NPO onderscheidt acht publieke bestuur gestelde norm van 7,5. In 2016 voldeed 6% van de waarden: onafhankelijk, eigenzinnig, authentiek, geëngageerd, programma’s niet aan de norm. In 2017 voldeed 8% niet aan de

met impact, divers, pluriform en betrouwbaar (figuur 13). 46 norm maar deze programma’s scoorden nog wel boven de zes

(NPO Publieke Waarde Monitor, 2017). 48 Daarnaast is er in de

evaluatieperiode twee keer aan een panel deskundigen

• 46. 

  Niet alle waarden zijn

voor alle programma’s en/ (professionals in de media) gevraagd om de publieke waarde van

of zenders relevant. Zo is

bijvoorbeeld voor een selectie van televisieprogramma’s te beoordelen. 47. Hiervoor is een

nieuwsprogramma’s beleidslijn Publieke betrouwbaarheid een waarde vastgesteld door relevante waarde, maar de raad van wordt deze waarde niet voorgelegd in relatie tot 48. Bron: Terugblikken

6 Publiek muziekzenders en fictie. 2016 en 2017.

6.3 Impact en bijdrage aan media-aanbod moet bevorderen. Hij moet dit doen via een

maatschappelijk debat 96 97 representatieve publieksvertegenwoordiging en een

maatschappelijke adviesraad (Mediawet, artikel 2.10, 2e lid, sub 1). In een omgeving met steeds meer aanbod en aanbieders wordt Omroepen hebben van oudsher een actieve relatie met hun leden bereik minder belangrijk en worden impact en maatschappelijke en publiek. Zo organiseert Max koffie-ochtenden voor ouderen,

waarde belangrijker voor publieke omroepen. 49 organiseert de VPRO meet-ups rond de Tegenlicht programma’s

  De NPO geeft in zijn concessiebeleidsplan 2016-2020 daarom aan en raadpleegt PowNed zijn publiek via internet bij dat hij met zijn programma’s ook impact wil hebben op kijkers en programmatische keuzes. Iedere omroep heeft zo zijn eigen luisteraars en wil bijdragen aan het maatschappelijke en politieke debat. manier om leden en publiek te betrekken bij zijn vereniging en/of

programma’s. Ook werken veel omroepen samen met De NPO-organisatie laat jaarlijks een agendasetting-onderzoek maatschappelijke organisaties. De NPO-organisatie heeft geen doen naar de bijdrage die programma’s van de NPO leveren aan het vergelijkbare, directe relatie met het publiek en heeft altijd meer maatschappelijk en politiek debat. Daartoe wordt gekeken hoe vaak als een beleids- en sturingsorgaan gefunctioneerd. De grotere NPO televisie- en radioprogramma’s genoemd worden in dagbladen bevoegdheden van de raad van bestuur vragen echter om meer en hoe vaak er in kamerstukken aan wordt gerefereerd (Bijlage 4, directe input van het publiek als onderdeel van goede checks & figuur X). Uit het onderzoek blijkt dat er aanzienlijk meer naar de balances. Een bredere raadpleging van het publiek dan via het televisie- en radioprogramma’s van de NPO wordt verwezen dan reguliere kijk- en luisteronderzoek van de NPO ziet de wetgever naar die van commerciële omroepen. In 2016 werd er in landelijke als een manier om daar invulling aan te geven. In aanvulling op wat dagbladen in totaal 1500 en in 2017 werd 2.277 omroepen doen, ligt de taak van de raad van bestuur bij het keer verwezen naar televisieprogramma’s van de NPO en in betrekken van het publiek bij strategische keuzes over de invulling Kamervragen en andere Kamerstukken 392 respectievelijk 268 keer. van het media-aanbod, bij de verantwoording achteraf en bij het Naar radioprogramma’s van de NPO werd in 2016 96 keer verwezen betrekken van publieksgroepen die niet worden bereikt door en in 2017 267 keer en in Kamerstukken 25 respectievelijk 26 keer. omroepen. De NPO-organisatie heeft tot nu toe echter nog geen

invulling gegeven aan deze wettelijke taak. Sinds 2016 bundelt de NPO verhalen over programma’s die opvielen door hun maatschappelijke waarde en verzamelt deze best

practices sinds 2017 ook op een website: https://www.npo.nl/ 6.5 Bevindingen en aanbevelingen

maatschappelijkewaarde. Ook andere publieke omroepen in Europa benadrukken steeds meer het belang van onderzoek naar de impact Bevindingen en maatschappelijke waarde van hun programma’s. In plaats van De NPO heeft zijn bereik goed op peil weten te houden in de meetinstrumenten die vooral kijken naar volume (“hoe veel mensen evaluatieperiode, zeker in het licht van de toegenomen kijken er en hoe lang kijken ze”) worden instrumenten ontwikkeld concurrentie en een algemene daling in het bereik van lineaire

die engagement en impact meten (“hoeveel verschillende mensen 49. De NPO hanteert de term impact voor het kanalen. Ook in vergelijking met het bereik van publieke omroepen kijken er en wat heeft dit met hen gedaan”). 50 effect van programma’s op bijvoorbeeld meningen, in andere Europese landen is het bereik van de NPO relatief goed.

emoties en gedrag van

individuen. In combinatie met de hoge waardering van de programma’s,

Maatschappelijke waarde

6.4 Betrokkenheid publiek gebruikt de NPO voor de

netten en zenders en de herkenning van de publieke waarden door bredere betekenis van het publiek toont dit dat de NPO een belangrijke, goed

programma’s,

bijvoorbeeld de waarde gewaardeerde aanbieder is van relevante content.

Bij de wetswijziging van 2016 is geregeld dat de raad van bestuur die ze hebben voor het politieke en de betrokkenheid van het publiek bij de invulling van het maatschappelijke debat of de bijdrage die ze in

economische zin leveren aan de culturele industrie.

• 50. 

  https://www.ebu.ch/ psm‑contribution‑

6 Publiek society.

Opvallende uitzondering is het bereik van de radiozender NPO 98 nieuws- en journalistieke programma’s van de NPO bijdragen aan 99

3FM. De verschillende interventies van de NPO om het bereik van het doorbreken van filterbubbels en aanzetten tot discussie of de zender te verbeteren, hebben tot op heden niet het beoogde meningsvorming. Hij zou kunnen onderzoeken of programma’s effect gehad. (fictie en non-fictie) bepaalde onderwerpen bespreekbaar maken,

of mensen iets bijbrengen over de Nederlandse geschiedenis en Om ook in de toekomst relevant te blijven, is het voor de NPO samenleving. Met meer aandacht voor dergelijk onderzoek is de belangrijk om jongeren te blijven bereiken. De commissie vindt dat NPO beter in staat om het belang van publieke content, gemaakt de NPO hier meer werk van moet maken, rekening houdend met vanuit publieke waarden en doelstellingen, te onderbouwen. De het feit dat jongeren geen homogene doelgroep zijn. NPO moet daarbij een goede balans vinden - ook in de hoeveelheid

verschillende onderzoeken - tussen het meten van kwantitatieve De NPO-organisatie doet op veel manieren onderzoek naar bereik doelstellingen (bereik, kijk- en luistertijdaandeel en waardering) en waardering van zijn aanbod. Dit onderzoek biedt echter nog enerzijds en het onderzoeken van de realisatie van meer onvoldoende inzicht in bereik en waardering onder Nederlanders inhoudelijke, kwalitatieve doelstellingen anderzijds. met een migratieachtergrond. De NPO geeft aan dat het moeilijk is om binnen (sommige) bevolkingsgroepen met een Aanbevelingen migratieachtergrond voldoende deelnemers te werven voor • De raad van bestuur ontwikkelt, na overleg met omroepen, een deelname aan de onderzoekspanels. Dat dit geen eenvoudige innovatieve, op jongeren gerichte strategie die alle platforms opgave is, ontslaat de NPO echter niet van de verplichting om te omvat (televisie, radio en online) en die rekening houdt met de blijven streven naar een goed inzicht in bereik en waardering van diversiteit onder jongeren. zijn aanbod onder Nederlanders met een migratieachtergrond. • De NPO streeft naar meer inzicht in bereik en waardering onder

kijkers en luisteraars met een migratieachtergrond. De NPO-organisatie heeft in de evaluatieperiode nog onvoldoende • De NPO breidt het onderzoek naar de maatschappelijke waarde werk gemaakt van zijn wettelijke verantwoordelijkheid om het en impact van zijn programma’s verder uit. publiek actiever te betrekken bij de invulling van het • De raad van bestuur voert zijn media-wettelijke opdracht uit om programma-aanbod. De NPO-organisatie zou dit wel moeten doen het publiek actief te betrekken bij de invulling van het en daarbij ook de inbreng van bevolkingsroepen met een media-aanbod. migratieachtergrond moeten betrekken.

Naarmate het publiek de programma’s van de NPO via meer verschillende platforms bekijkt en beluistert, neemt het belang van het crossmediaal meten van bereik toe. Het is goed dat de NPO daarmee is begonnen in de evaluatieperiode.

Met de NPO constateert de commissie dat voor een publieke omroep niet alleen de kijk- en luistercijfers van belang zijn, maar ook impact en maatschappelijke waarde. Nu al doet de NPO onderzoek naar de betekenis van zijn programma’s voor het publieke debat en verzamelt voorbeelden van de maatschappelijke waarde van programma’s. Er liggen op dit terrein echter meer mogelijkheden. Zo zou de NPO kunnen onderzoeken of de

6 Publiek

7 In dit hoofdstuk behandelen we de rol van de raad van bestuur als 101 sturingsorgaan en de wijze waarop raad van bestuur en omroepen in de evaluatieperiode hebben samengewerkt. We gaan tevens in op de rol die de raad van toezicht heeft binnen de nieuwe wettelijke constellatie. Ook gaan we in dit hoofdstuk kort in op de groeiende flexibilisering in arbeidscontracten en op de samenwerking tussen de NPO en de Regionale Publieke Omroep (RPO).

7.1 Sturing en samenwerking

In de afgelopen evaluatieperiode is sprake geweest van een verdere centralisatie van bevoegdheden binnen de NPO. Waar de raad van bestuur eerder coördineerde en samenwerking moest bevorderen, kreeg de raad van bestuur door de wetswijziging van 2016 de rol van ‘sturings- en samenwerkingsorgaan voor de uitvoering van de publieke mediaopdracht op landelijk niveau’ (Mediawet, artikel 2.2). Doel van de wetswijziging was om de NPO slagvaardiger te maken. De regering achtte dit noodzakelijk en urgent in een omgeving waarin sprake is van toenemende concurrentie en ingrijpende veranderingen in mediagebruik.

De NPO geeft in het gezamenlijke zelfevaluatierapport aan dat de beleidsprocessen binnen de NPO in de evaluatieperiode meer gestructureerd en transparanter zijn geworden. Verschillende procedures, bijvoorbeeld rond de intekening op programmaschema’s en het toezicht op doelmatigheid, zijn inmiddels vastgelegd in beleidslijnen, reglementen en zogenaamde bindende regelingen. Het college van omroepen kan formeel een zienswijze geven op het concessiebeleidsplan, de prestatieovereenkomst, de begroting, de jaarplannen en de profielen van aanbodkanalen. Informeel overleg tussen de raad van bestuur en de omroepen vindt plaats in het Bestuurdersoverleg, een orgaan zonder wettelijke status en vooral gericht op informatie-uitwisseling en discussie over voorgenomen beleid. De reguliere vergaderingen van het Bestuurdersoverleg vinden vijf keer per jaar plaats. In 2018 was dat vaker in verband met ingelaste sessies rondom de bezuinigingen. Daarnaast is er regelmatig overleg tussen de raad van bestuur en de voorzitter en het presidium van het college van omroepen.

Bestuur en organisatie

Toch verlopen de interne processen nog niet altijd in goede, 102 alleen als de scheidsrechter daarbij de belangen van beide partijen 103

onderlinge samenwerking tussen raad van bestuur en omroepen. goed weegt. Omroepen vinden dat de raad van toezicht echter te

Omroepen vinden dat ze te weinig en te laat worden betrokken bij nauw verbonden is met de raad van bestuur van de NPO en overleg rond strategische thema’s. Ze vinden dat ze onvoldoende daardoor zijn rol als bewaker van het algemene belang van de NPO kunnen meepraten in de totstandkoming van beleid en/of als geheel niet onpartijdig genoeg heeft vervuld. Omroepen geven onvoldoende invloed hebben op de uiteindelijke inhoud. De raad bovendien aan dat zij te weinig contact hebben gehad met de raad van bestuur constateert soms gebrek aan medewerking door van toezicht. Zij verwachten van een raad van toezicht die er ook omroepen aan de uitvoering van besluiten. Beiden ervaren een is voor het geheel, een actievere houding. bestuurlijke complexiteit die veel overleg vergt en regelmatig onvrede oplevert over genomen beslissingen. Dat omroepen en

raad van bestuur niet altijd gezamenlijk optrekken, blijkt ook uit 7.3 Personeelsbeleid

aparte brieven die zij begin 2019 stuurden naar de minister van

OCW om hem te informeren over hun – uiteenlopende – De evaluatiecommissie heeft geen systematische evaluatie standpunten met het oog op de toekomstvisie voor de NPO die de uitgevoerd naar het personeelsbeleid dat NPO-organisatie en minister aan de Tweede Kamer heeft toegezegd. omroepen voeren, mede omdat de commissie dit keer niet de

opdracht kreeg om de individuele omroepen te evalueren. Het zelfevaluatierapport bevat daarom evenmin informatie over

7.2 Raad van toezicht NPO ontwikkelingen in het personeelsbeleid.

Het interne toezicht op de NPO berust bij de raad van toezicht. 51 De evaluatiecommissie wil hier desalniettemin één punt aansnijden

Bij de wetswijziging in 2016 is de taak van de raad van toezicht dat in verschillende gesprekken met omroepen en met de centrale verbreed en is zijn positie versterkt, passend bij de sterkere ondernemingsraad van de NPO (COR-NPO) aan de orde kwam als regierol en sturing door de raad van bestuur. Waar de raad van punt van zorg. Omroepen en de COR-NPO geven beide aan dat toezicht eerder alleen toezicht hield op de raad van bestuur is hij het steeds moeilijker is om personeel vast in dienst te houden en nu volgens de Mediawet belast met het toezicht op “de uitvoering kwaliteit te behouden voor de NPO. Voor omroepen is het van de publieke media-opdracht, de raad van bestuur, en de belangrijk om expertise op bepaalde terreinen op te bouwen en algemene gang van zaken binnen de organisatie van de NPO als vast te houden en ook om te zorgen dat medewerkers zich geheel” (Mediawet artikel 2.7). Het aantal leden van de raad van verbonden blijven voelen met de identiteit en missie van de toezicht is uitgebreid van vijf naar zeven en zijn informatiepositie betreffende omroep. is versterkt. De raad van toezicht is ten slotte ook de adviseur van In de omroepsector wordt veel gewerkt met flexibele de raad van bestuur en in geval het college van omroepen en de arbeidscontracten vanwege de regelmatige wisseling en raad van bestuur het over bepaalde zaken niet eens zijn, heeft hij vernieuwing van programma’s en het feit dat programma’s vaak de rol van scheidsrechter (Mediawet artikel 2.14). niet het hele jaar door worden uitgezonden. Dat maakt dat een

• 51. 

  Toezichtstaken die aanzienlijk deel van de medewerkers regelmatig van redactie en/of

Omroepen stellen vraagtekens bij de wijze waarop de raad van bij andere ZBO’s bij de minister berusten, zijn in omroep verandert.

toezicht zijn nieuwe taak uitvoert. Op basis van de Mediawet is de de Mediawet belegd bij

raad van toezicht nu niet alleen toezichthouder op de NPO als de raad van toezicht,

    De bezuinigingen op de NPO hebben deze flexibilisering om op die manier de versterkt. Ook het ontbreken van zekerheid bij omroepen over

geheel maar tegelijkertijd ook adviseur van de raad van bestuur. In onafhankelijkheid van de overheid te borgen. welk budget zij – via intekening op de programmaschema’s – geval van conflicten tussen de raad van bestuur en omroepen, Bevoegdheden als het instemmen met het kunnen verwerven, bovenop het garantiebudget van 50% speelt moet de raad van toezicht als scheidrechter optreden. Dat kan concessiebeleidsplan, de jaarrekening, de begroting daarbij een rol. Een derde oorzaak is dat pas laat bekend wordt hoe

en het benoemen van bestuurders die bij andere ZBO’s bij de minister liggen, zijn voor de NPO belegd bij de raad

7 Bestuur en organisatie van toezicht.

de programmaschema’s eruit gaan zien en welke programma’s 104 werkdagen na het NOS Journaal van 18.00 uur op NPO2 nieuws 105

uiteindelijk gemaakt kunnen gaan worden. Omroepen gaan uit de eigen regio te zien krijgen. Ook zijn er met enige daardoor minder makkelijk dan voorheen – toen hun regelmaat coproducties tussen individuele landelijke en garantiebudget nog 75% was - vaste verplichtingen aan en regionale publieke omroepen. medewerkers stappen sneller naar andere omroepen over als ze De NPO schrijft in het concessiebeleidsplan dat hij mogelijkheden denken daar meer kansen of zekerheid te krijgen. tot verdere standaardisatie en harmonisatie van techniek wil

onderzoeken. De RPO ziet mogelijkheden voor samenwerking op Figuur Y in bijlage 4 bevat een overzicht van de verhouding tussen technisch gebied en voor het uitwisselen van juridische kennis. personeel met een contract voor onbepaalde tijd en personeel met Veel van de samenwerkingsprojecten zijn ‘van onderaf’ tot een contract voor bepaalde tijd. Daarbinnen is onderscheid stand gekomen, op het niveau van individuele omroepen en gemaakt tussen redactionele medewerkers en overige programmamakers. De RPO bepleit daarnaast een grotere medewerkers (staf, directie etc.). Uit het overzicht blijkt dat in betrokkenheid van de raad van bestuur van de NPO die ook op

2017 binnen de NPO-organisatie en omroepen gezamenlijk 68% bestuurlijk niveau, meer dan tot nu toe het geval is geweest, procent van de medewerkers een contract voor onbepaalde tijd programmatische, technische en juridische samenwerking zou heeft en 30% voor bepaalde tijd. Bij redactionele medewerkers is moeten bevorderen. De NPO geeft aan regelmatig overleg te die verhouding gemiddeld over alle omroepen 67% versus 33%, bij voeren met de RPO en open te staan voor ideeën die goed zijn de overige medewerkers is de verhouding 79% versus 21%. Het voor zowel de RPO als de NPO maar geeft aan dat hier dan wel aandeel van medewerkers met een vast contract binnen de extra financiële middelen voor moeten worden gevonden. redactionele medewerkers is in de periode 2014 t/m 2017 met 17% afgenomen en binnen de overige medewerkers met 3%.

7.5 Bevindingen en aanbevelingen

7.4 Samenwerking NPO en Regionale Bevindingen

Publieke Omroepen

Sturing, samenwerking en rol raad van toezicht De Mediawet schrijft voor dat de NPO in zijn concessiebeleidsplan De commissie constateert dat taken en verantwoordelijkheden van een passage opneemt over de samenwerking met regionale en de verschillende geledingen binnen de NPO duidelijk zijn vastgelegd lokale publieke omroepen (Mediawet artikel 2.20, 2e lid, sub d). in de Mediawet en in de verschillende bindende regelingen en Omgekeerd geldt deze verplichting ook voor de RPO, het afspraken die binnen de NPO zijn opgesteld. Zij constateert tevens samenwerkingsverband van regionale omroepen (Mediawet artikel dat de raad van bestuur en omroepen uiteenlopende percepties 260l, 2e lid, sub a). hebben over hoe de sturing en samenwerking in de praktijk verlopen. In het concessiebeleidsplan van de NPO staat dat de NPO De raad van bestuur vindt dat hij door het vele overleg onvoldoende de samenwerking met de RPO wil intensiveren. Samenwerking flexibel en slagvaardig is, omroepen vinden dat ze onvoldoende tussen NPO en RPO vindt vooral plaats op het gebied van de worden betrokken bij strategieontwikkeling en bij de totstandkoming uitwisseling, coproductie en gezamenlijke verslaglegging van van concessiebeleidsplannen, begrotingen en jaarplannen. Er hebben nieuws, in onderzoeksjournalistieke projecten en rond zich in de evaluatieperiode rond diverse onderwerpen verschillen van evenementen. De samenwerkingsovereenkomst tussen NOS en inzicht voorgedaan tussen omroepen en raad van bestuur over de RPO voor het Bureau Regio op de nieuwsvloer van de NOS is invulling van de rol van de raad van bestuur als ‘sturings- en verlengd voor de periode 2018-2020. Er loopt een pilot met samenwerkingsorgaan’. Mede hierdoor heeft de raad van bestuur zijn vensterprogrammering, waarbij bewoners in drie regio’s op sturende rol niet in alle opzichten optimaal kunnen vervullen.

7 Bestuur en organisatie

De verschillen van inzicht spitsten zich toe op de programmering 106 NPO en telkens oplaaiende discussies over de inrichting van het 107

van netten en zenders, de merkvoering en de online strategie (zie bestel, zetten de interne verhoudingen extra onder druk. Ze hoofdstuk 4 en 5). Ook op andere terreinen, zoals het bereik van hebben het de NPO moeilijk gemaakt om zich krachtig en vanuit jongeren, innovatie, talentontwikkeling en (culturele) diversiteit, is vertrouwen op de toekomst te richten. een overkoepelende en gedragen strategie onvoldoende van de grond gekomen (zie hoofdstuk 3 en 4). Binnen de NPO is te weinig Het is volgens de commissie nog te vroeg om te beoordelen of de constructief samengewerkt tussen omroepen en NPO-organisatie wetswijzigingen het beoogde effect hebben gehad en hebben waardoor de NPO als geheel onvoldoende slagvaardig is geweest. geleid tot vergroting van de slagvaardigheid van de NPO. De Gezien de ingrijpende veranderingen die zich voordoen in de wijzigingen die in 2016 zijn doorgevoerd in de Mediawet hebben omgeving van de NPO is dit een ernstige tekortkoming. nog nauwelijks de kans gekregen om goed in te dalen in de Hoewel wrijving tussen verschillende bestuurslagen en organisatie. Om in deze tijd sterk, vernieuwend en aantrekkelijk te onderdelen in organisaties overal voorkomt en ook productief kan blijven moet de focus van de NPO-organisatie en omroepen extern zijn, gaat er volgens de commissie binnen de NPO buitensporig liggen. NPO-organisatie en omroepen moeten het gesprek blijven veel energie verloren aan interne meningsverschillen. voeren over een overkoepelende strategie. Het wederom De brieven die de raad van bestuur en omroepen aan de doorvoeren van wetswijzigingen die betrekking hebben op de minister van OCW stuurden met daarin hun uiteenlopende visies verhouding tussen raad van bestuur en omroepen is daarbij niet over de toekomst van de publieke omroep zijn een voorbeeld van behulpzaam. Zij zouden een stap terug zijn in plaats van vooruit. Zij gescheiden optrekken. Dergelijke acties vergroten het risico dat de vergroten het risico dat partijen zich opnieuw moeten schikken in NPO zijn krediet verliest in de ogen van het publiek en bij gebrek aan hun rol en dat er nieuwe verschillen van inzicht ontstaan over wie interne consensus externe besluitvorming over zich afroept. precies waarover iets te zeggen heeft. In de snel veranderende

omgeving waarin de NPO verkeert, is dit onwenselijk. De In het Nederlandse publieke omroep bestel wordt de spanning commissie acht het van het grootste belang dat de in de wet tussen raad van bestuur en omroepen versterkt doordat omroepen vastgelegde rollen en verantwoordelijkheden nu hun beslag eigen missies hebben en voor hun bestaansrecht afhankelijk zijn van krijgen. NPO-organisatie en omroepen hebben op basis daarvan leden. Zij willen zich daarom kunnen profileren, met eigen aanbod samen nog veel werk te doen. Zij moeten vanuit de politiek het onder een eigen merk. Waar de maatschappelijke verankering van vertrouwen en de ruimte krijgen om dit in te vullen. omroepen een uniek punt is van het Nederlandse bestel, ondermijnt de profileringsdrang van omroepen in sommige gevallen de positie Gelet op de onduidelijkheid die er onder meer bij de omroepen van de NPO als geheel. Deze spanningen zijn op termijn te bestaat over de nieuwe (Mediawet, 2016) rol van de raad van verminderen door de maatschappelijke verankering van omroepen toezicht vindt de commissie het belangrijk dat de raad van bij hun erkenningsaanvraag op andere manieren te valideren dan toezicht voor alle betrokkenen verheldert hoe hij zijn versterkte rol uitsluitend via hun ledental. Al vaker is geconstateerd dat invult. Het past bij die nieuwe rol van de raad van toezicht dat hij lidmaatschap van een omroepvereniging niet meer de enige manier het speelveld overziet en op gepaste afstand van de dagelijkse is waarop mensen (en vooral jongeren) tegenwoordig hun operatie toeziet op een goed verloop van de processen binnen de betrokkenheid bij het publieke media-aanbod tot uitdrukking NPO en op een goed samenspel tussen raad van bestuur en brengen, en dat er behoefte is aan alternatieve of aanvullende omroepen. De raad van toezicht moet zich daarbij vooral laten manieren om maatschappelijke verankering aan te tonen. leiden door het publieke belang van de NPO als geheel, ook in zijn De interne spanningen kunnen overigens niet los worden gezien rol als adviseur van de raad van bestuur en als scheidsrechter in van externe ontwikkelingen en de rol van de overheid daarin. geval van conflict tussen omroepen en raad van bestuur. Bezuinigingen, onzekerheid over de financiële toekomst van de

7 Bestuur en organisatie

Personeelsbeleid 108 109

De commissie onderkent dat het voor de kwaliteit van de NPO als geheel en vanuit goed werkgeverschap belangrijk is om talent en ervaring binnen redacties te kunnen opbouwen en behouden, terwijl dit door onzekerheid over financiële middelen en flexibilisering lastig te realiseren is.

Samenwerking NPO en RPO

De commissie constateert dat de door de overheid beoogde samenwerking tussen landelijke en regionale publieke omroepen vooral van onderaf op de werkvloer van de NOS nieuwsredactie en in projectmatige samenwerking tussen individuele, regionale en landelijke omroepen tot stand komt. Met het oog op een sterk ecosysteem van publieke media-instellingen vindt ze dat deze samenwerking ook vanuit het bestuurlijke niveau gestimuleerd moet worden.

Aanbevelingen

• • 

  De overheid creëert rust op de gebieden van financiering en van wetgeving voor de interne organisatie van de NPO.

• • 

  De raad van bestuur ontwikkelt, na overleg met omroepen, overkoepelende doelstellingen voor strategische onderwerpen die cruciaal zijn voor de toekomstige positie van de NPO in het medialandschap, waaronder: online aanbod en distributie, jongeren, (culturele) diversiteit en innovatie. De raad van bestuur maakt daarbij ook gebruik van bij omroepen, programmamakers en R&D-experts aanwezige kennis en ervaring.

• • 

  De raad van toezicht weet zich verantwoordelijk voor een goed samenspel tussen raad van bestuur en omroepen en zet zich

daar actief voor in.

• • 

  De wetgever, omroepen en raad van bestuur werken in de volgende concessieperiode aan alternatieve of aanvullende manieren van maatschappelijke verankering, naast of in plaats van het ledenmodel.

• • 

  De NPO-organisatie en omroepen onderzoeken hoe zij hun personeelsbeleid kunnen versterken om in een concurrerende arbeidsmarkt opgebouwde ervaring en talent te kunnen

behouden en werken hiervoor een gezamenlijk voorstel uit.

• • 

  raad van bestuur zet zich actief in voor de samenwerking tussen

NPO en RPO op programmatisch, technisch en juridisch gebied.

7 Bestuur en organisatie

8 In dit hoofdstuk komen de verschillende manieren aan bod waarop 111 de NPO verantwoording aflegt aan de buitenwereld. We gaan in op de rol van de Commissie Integriteit Publieke Omroep en op de toezichthoudende rol van het Commissariaat voor de Media en op hoe de wettelijk vastgelegde onafhankelijkheid van politiek en commercie functioneert. Tot slot bespreken we de wijze waarop de NPO-organisatie toeziet op doelmatigheid binnen de NPO.

8.1 Verantwoording

De NPO moet zich op basis van de Mediawet op verschillende manieren verantwoorden richting interne en externe toezichthouders en richting publiek en politiek. De NPO is wettelijk verplicht om zijn concessiebeleidsplan en de begroting voor te leggen aan de minister van OCW en daarover achteraf verantwoording af te leggen, onder andere in de vorm van jaarverslagen en terugblikken. De NPO sluit daarnaast eens in de vijf jaar een prestatieovereenkomst met de minister van OCW waarin afspraken staan over onder meer aanbod en bereik en rapporteert daarover in een jaarlijkse terugblik. Eens in de vijf jaar evalueert een onafhankelijke commissie van deskundigen de NPO.

Concessiebeleidsplan, begroting, jaarverslag, terugblik en evaluatierapport zijn openbaar en voor het publiek beschikbaar via de NPO-portal. De afdeling Communicatie van de NPO- organisatie verzorgt daarnaast ook publieksgerichte merkcampagnes en evenementen waarin wordt uitgelegd wat de NPO doet. Voorbeelden daarvan zijn de Open Studiodagen in Hilversum, interactieve activiteiten rond zenders en platforms, de overkoepelende Open NPO-campagne en de jaarlijkse maatschappelijke waarde-rapportage van de publieke omroep. 

De NPO moet zich verantwoorden over een aantal (wettelijk vastgelegde) programmatische verplichtingen richting het Commissariaat voor de Media. Zo moet de NPO rapporteren over het aandeel van de zendtijd dat de NPO moet besteden aan Europese en onafhankelijke producties en aan oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige programma’s. Ook legt de NPO verantwoording af over het aandeel ondertitelde programma’s

Verantwoording, toezicht en doelmatigheid

voor doven en slechthorenden en over de publieke waarde van zijn 112 8.2 Gedragscode goed bestuur 113

programma’s. In het kader van het schrappen van amusement uit de wettelijke taakopdracht, onderwerpt hij zijn programmering aan In de Mediawet staat dat de raad van bestuur van de NPO een een zogenaamde ICE toets (ICE: informatie, cultuur en educatie). gedragscode moet opstellen voor zichzelf en de omroepen Met deze toets, ook wel amusementstoets genoemd, moet hij (Mediawet, artikel 2.3, 2e lid). Daarin moeten bepalingen zijn bepalen of zijn programma’s in de categorieën informatie, cultuur opgenomen over bestuur en toezicht, integriteit, beloningskader, en educatie vallen en geen ‘puur’ amusement zijn. Het een klokkenluidersregeling en verantwoording. Deze code is Commissariaat voor de Media beoordeelt jaarverslagen en ziet toe opgesteld in een tijd waarin er maatschappelijk veel aandacht op naleving van de prestatieovereenkomst, amusementstoets, het was voor professionalisering van het toezicht, ook bij publieke percentage Europese en onafhankelijke producties en op de instellingen. Publieke instellingen hebben de naleving van overige wettelijke verplichtingen. verantwoordelijkheid om hun eigen toezicht goed te regelen. Als de NPO een nieuwe dienst of nieuw aanbodkanaal wil Daarom heeft de NPO-organisatie deze taak opgepakt en is de starten moet hij daarvoor een aanvraag indienen bij het ministerie taak niet bij de externe toezichthouder, het Commissariaat voor

van OCW. 52 In de procedure rond deze aanvragen wordt gekeken de Media, belegd.

naar de mate waarin de nieuwe dienst voorziet in een behoefte bij De NPO-organisatie heeft het interne toezicht op de het publiek en naar de effecten die de invoering van de nieuwe naleving van deze gedragscode of Governance Code belegd bij dienst op de markt zal hebben. de Commissie Integriteit Publieke Omroep (CIPO). CIPO brengt Ook zijn er allerlei meer incidentele verzoeken om tevens advies uit en organiseert activiteiten gericht op verantwoording. Zo voeren de Rekenkamer en de Autoriteit toepassing, interpretatie en naleving van de principes uit de Consument en Markt incidenteel onderzoek uit en worden er code. CIPO functioneert als intern meldpunt voor misstanden en regelmatig Kamervragen gesteld over de NPO. kan zelfstandig onderzoek (laten) doen. De onderzoeken die Tot slot heeft de raad van bestuur met de wijziging van de CIPO de laatste jaren heeft uitgevoerd geven het beeld dat de Mediawet in 2016 de opdracht gekregen om een representatieve code in het algemeen voldoende tot goed wordt nageleefd. Met publieksvertegenwoordiging te organiseren, waaronder een ingang van 2018 is er een nieuwe versie van de Governance representatieve maatschappelijke adviesraad, ter bevordering van Code in werking getreden, die bedoeld is om de code de publieksbetrokkenheid bij de invulling van zijn media-aanbod toegankelijker en begrijpelijker te maken, zowel voor

(Mediawet, artikel 2.10, 2e lid, sub i). De in de Mediawet bestuurders als voor medewerkers. voorgeschreven activiteiten om het publiek meer te betrekken bij De code is een instrument van zelfregulering. Dat betekent de invulling van zijn media-aanbod heeft de NPO in de dat elke omroep, en ook de NPO-organisatie, primair zelf evaluatieperiode nog niet gerealiseerd. verantwoordelijk is voor de implementatie. Er kan van een bepaling

worden afgeweken, maar niet van de principes uit de code (‘pas De NPO-organisatie geeft aan dat de beschreven toe of leg uit’). Voor afwijkingen dient een deugdelijke motivering verantwoordingsprocedures onevenredig veel tijd kosten en soms te worden gegeven, die door CIPO wordt beoordeeld. Volgens dubbel werk met zich meebrengen. Ook omroepen vinden dat ze CIPO maken omroepen niet vaak gebruik van de mogelijkheid om zich veel en soms dubbel moeten verantwoorden: richting hun van de code af te wijken. eigen raden van toezicht, de NPO-organisatie, CIPO en het

Commissariaat voor de Media. Volgens CIPO worden zijn uitspraken en aanbevelingen ter harte genomen en meestal na korte tijd omgezet in wijziging van gedrag, beleid of statuten. Alle omroepen hebben inmiddels een

‘compliance officer’ aangesteld.

• 52. 

  De aanvragen voor nieuwe aanbodkanalen

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid vormen een onderdeel van

het concessiebeleidsplan.

Volgens CIPO is er veel veranderd de afgelopen 10 jaar. De raden 114 actualiteitenredacties of ook voor talkshows?), en de afspraken 115

van toezicht bij omroepen zijn inmiddels meer divers over toegestane nevenfuncties voor presentatoren en samengesteld. Aan de cultuur van mensen die 20 jaar in dezelfde medewerkers van publieke omroepen (Bakker en Bardoel, 2017). functie zaten is een einde gekomen. Het toezicht is geprofessionaliseerd. Er zijn nu maximale termijnen voor leden van Het CIPO en het Commissariaat voor de Media zien – ieder vanuit de raden van toezicht en er wordt geworven op basis van profielen een eigen verantwoordelijkheid - toe op naleving van de en onderscheidende competenties. Voor directeur/bestuurders Governance Code. CIPO heeft een adviserende rol en functioneert zijn er nog geen maximale zittingstermijnen ingesteld. Die zullen er als vraagbaak. Zij probeert de bedrijfscultuur van de volgens CIPO op termijn wel moeten komen, zoals inmiddels NPO-organisatie en omroepen zo te krijgen dat er integer en gebruikelijk in de publieke sector. Voor leden van de raad van transparant gehandeld wordt en incidenten worden voorkomen. bestuur van de NPO geldt al wel een maximale zittingstermijn. CIPO organiseert minstens één keer per jaar een bijeenkomst waar In opdracht van CIPO hebben twee onafhankelijke experts in omroepmedewerkers dilemma’s met elkaar uitwisselen. De

2017 een onderzoek verricht naar hoe omroepen het principe van bijeenkomsten worden volgens CIPO als nuttig ervaren en de onafhankelijkheid invullen en naar de naleving van de principes belangstelling ervoor neemt toe. CIPO functioneert op deze wijze

hieromtrent in de gedragscode van de NPO. 53 Uit hun onderzoek als horizontale, interne toezichthouder. Hij opereert onafhankelijk

blijkt dat alle omroepen inmiddels een wettelijk verplicht van de raden van toezicht van de individuele omroepen en redactiestatuut hebben voor hun journalistieke programma’s. Per NPO-organisatie. Het Commissariaat voor de Media staat

1-1-2017 is er een omroep-brede ‘Journalistieke code NPO’ van daarboven en functioneert als verticale en externe kracht geworden en is er een Ombudsman voor de hele NPO. Bij toezichthouder. CIPO en het Commissariaat voor de Media veel omroepen zijn de regels rond nevenactiviteiten van hebben de Governance Code en de ‘Beleidsregels governance en

presentatoren en andere medewerkers aangescherpt. 54 Ook 53. Bakker en Bardoel

hebben verschillende omroepen een protocol voor hoe (2017). Een kwestie

interne beheersing’ onderling afgestemd. Het Commissariaat voor van cultuur, Een de Media heeft laten weten dat omroepen in (bijna) alle gevallen

medewerkers moeten omgaan met sociale media en daarin onderzoek naar de beleving en naleving voldoen aan de Beleidsregels van het Commissariaat voor de professionele en persoonlijke uitingen moeten scheiden. van onafhankelijkheid bij de landelijke Media indien ze de interne Governance Code goed naleven. Dit

publieke omroep. heeft volgens zowel het Commissariaat voor de Media als CIPO de Er blijven aandachtspunten. Zo hebben omroepen niet altijd goed 54. Tijdens de

zicht op de werkwijze van buitenproducenten en zijn zij daardoor werkzaamheden van

gewenste helderheid opgeleverd inzake de verhouding tussen de evaluatiecommissie Beleidsregels en Governance Code.

minder in staat om te beoordelen of er een risico bestaat van publiceerde het Commissariaat voor de commerciële belangenverstrengeling. In het onderzoeksrapport Media in april 2019 haar conclusies over Omroepen hebben echter kritiek op de positie van CIPO als interne geven omroepen aan dat gratis en belangeloze medewerking aan sluikreclame in de programma’s Onze toezichthouder. Doordat de medewerkers van CIPO op de loonlijst

programma’s steeds schaarser wordt. Omroepen signaleren een Boerderij en Boer zoekt

toenemende druk, en ook meer bedreigingen die de veiligheid van Vrouw van KRO‑NCRV en

staan bij de NPO-organisatie en gehuisvest zijn in het gebouw van de nevenfunctie van de de NPO-organisatie ervaren omroepen CIPO als verlengstuk van de

de eigen redactionele medewerkers, zowel op locatie als ter presentatrice van deze programma’s, Yvon NPO-organisatie in plaats van als een onafhankelijke commissie. redactie, in gevaar brengen. Jaspers bij het bedrijf ForFarmers, waardoor Een van de aanbevelingen uit het rapport van Bakker en Bardoel

mogelijk sprake zou zijn

van belangen‑ (2017) was dat het CIPO meer op afstand geplaatst zou moeten

De experts bevelen aan dat omroepen op het terrein van verstrengeling.  Het

waarborgen voor onafhankelijkheid meer best practices met Commissariaat komt tot

worden van de NPO-organisatie. NPO-organisatie en het college de conclusie dat er geen van omroepen konden het echter niet eens worden over een nieuwe

elkaar moeten delen, onder meer in relatie tot afspraken die zij sprake is van overtreding van de regels rondom constructie, waardoor de situatie is gebleven zoals hij was. maken met buitenproducenten, de inhoud en reikwijdte van (sluik)reclame, sponsoring en het dienstbaar‑ Omroepen vinden tevens dat er sprake is van overlap in het toezicht redactiestatuten (gelden die bijvoorbeeld alleen voor nieuws- en heidsverbod. Wel is het Commissariaat van van CIPO en het Commissariaat voor de Media.

oordeel dat KRO‑NCRV onvoldoende zorgvuldig en transparant is geweest bij het beoordelen van de nevenfunctie van

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid Yvon Jaspers. 

8.3 Commissariaat voor de Media 116 8.4 Onafhankelijkheid van politieke en commerciële invloeden 117

Het Commissariaat voor de Media ziet als externe toezichthouder toe op bepalingen uit de Mediawet over onder meer reclame, De NPO moet onafhankelijk zijn van politieke invloeden en sponsoring, het voorkomen van dienstbaarheid, nevenactiviteiten, commerciële belangen. Alleen dan kan hij zijn democratische publiek-private samenwerking, governance en de rechtmatige functie goed vervullen. Tegelijkertijd ontvangt de NPO zijn besteding van publieke middelen. middelen grotendeels van de overheid en wordt het mediabudget Naast de interne Governance Code Publieke Omroep van het van OCW waaruit de NPO wordt gefinancierd voor ongeveer 20% CIPO gelden de Beleidsregels governance en interne beheersing gevoed uit reclame-inkomsten. Daarom bestaan er regels die

van het Commissariaat voor de Media. Deze beleidsregels zijn 55. De jaarverslagen van het CvdM maken onder directe bemoeienis met de inhoud van programma’s door overheid,

opgesteld ter uitvoering van een wettelijke taak van het meer melding van de volgende kwesties, die bedrijfsleven en andere belangen beogen te voorkomen.

Commissariaat op het gebied van goed bestuur en intern toezicht. speelden gedurende

Ook passen deze beleidsregels in het toezichtbeleid dat het de evaluatieperiode 2013 t/m 2017: De onafhankelijkheid van de NPO ten opzichte van de overheid

Commissariaat voor de Media heeft ontwikkeld, en waarbij onder TROS: Het CvdM legde een boete op aan de vloeit voort uit de vrijheid van meningsuiting zoals vastgelegd in andere wordt ingezet op het versterken van het eigen TROS voor reclame voor de Efteling in het kinder‑ artikel 7 van de Grondwet en artikel 10 van het Europees Verdrag

probleemoplossend vermogen van de NPO-organisatie en de programma Sprookjes‑ boomfeest (overtreding voor de Rechten van de Mens. Het mediabestel is zo ingericht dat

omroepen. Het Commissariaat voor de Media doet dit ook via al eerder begaan, de overheid ook niet indirect kan sturen door te veel invloed uit te

voorlichtingsdagen, ronde-tafelgesprekken, het maken van uitspraak in 2014). NOS: Onder druk van de oefenen op de benoemingen van bestuurders en toezichthouders praktijkhandreikingen en het dagelijks juridisch spreekuur. Deze last onder dwangsom heeft de NOS de van de NPO. De minister van OCW heeft geen rechtstreekse strategie moet ertoe leiden dat omroepen de normen in de afspraken met EMM over betaalzender Fox Sports invloed op benoemingen van raad van bestuur en raad van

Mediawet internaliseren. Volgens het Commissariaat voor de Media over de uitzendrechten voor de eredivisie toezicht. In de aanpassing van de Mediawet die op het moment

is hiermee resultaat geboekt. In de evaluatieperiode heeft het aangepast. Daarmee werd van schrijven in behandeling is, wordt de procedure voor

Commissariaat voor de Media een beperkt aantal keren handhavend bereikt dat de NOS niet langer het dienstbaar‑ benoemingen binnen de raad van toezicht aangescherpt en het

55

opgetreden, waarbij sancties zijn opgelegd. heidsverbod overtrad. NTR Sinterklaasjournaal: proces op nog meer afstand van de minister van OCW geplaatst. 56

In maart 2015 heeft het CvdM een boete opgelegd

Het Commissariaat voor de Media ziet als externe toezichthouder aan de NTR voor een veelheid aan over‑ In 2000 is de wijze van financiering van de NPO gewijzigd. Tot die

ook toe op de rechtmatige besteding van publieke middelen door tredingen van het verbod tijd betaalden huishoudens een kijk- en luisterbijdrage die apart

de NPO. Het Commissariaat toetst jaarlijks of de financiële op vermijdbare uitingen (reclame) in het werd geïnd door de dienst Kijk- en Luisterbijdragen. In 2000 is deze verantwoording van de NPO en de omroepen is opgesteld in Sinterklaasjournaal 2013 Max: Het CvdM legde afgeschaft en sindsdien financiert de overheid de NPO uit de overeenstemming met het “Handboek financiële verantwoording omroep Max een boete op wegens afspraken met algemene middelen. Deze fiscalis iering van de omroepbijdrage heeft

landelijke publieke media-instellingen en de NPO”. In het een winkelketen over merchandise rond het de NPO afhankelijker gemaakt van wisselingen in de politieke

jaarverslag over 2017 stelt het Commissariaat vast dat een programma Heel Holland samenstelling van kabinetten en van overheidsbeleid dan voorheen,

verbetering is waar te nemen in de kwaliteit van de financiële Bakt. In hoger beroep is de boete herroepen. Naar toen hij nog werd gefinancierd uit de kijk- en luistergelden. Sinds de verantwoording en dat het aantal gegeven aanwijzingen in de aanleiding daarvan heeft het CvdM een beleidsbrief afschaffing daarvan heeft de overheid al verschillende keren afgelopen jaren is gedaald. De publieke media-instellingen hebben uitgebracht met haar bezuinigd op het budget voor de NPO. Ook tijdens de 56. Onder meer door de uitleg van het dienstbaar‑ instelling van een

stappen gezet naar een transparante, meer risicobewuste heidsverbod. evaluatieperiode is op de NPO bezuinigd (zie figuur D in bijlage 4). benoemingsadviescom‑

verantwoording en sluiten daarbij aan bij de beleidsregels NPO Radio 2 en NPO 3FM: missie voor de selectie De zenders kregen in ruil van kandidaten die advies

governance en interne beheersing die het Commissariaat voor de voor gratis promotie van De uitgebreide en uiteenlopende wijzen waarop de NPO zich uitbrengt aan de raad van concerten en nieuwe cd’s toezicht. Op zijn beurt Media in september 2017 heeft gepubliceerd. in radioprogramma’s verantwoordt, leidt er niet toe dat de politiek vervolgens de brengt deze een concertkaarten en cd’s zwaarwegend advies uit

om weg te geven. Met een gepaste afstand houdt van details in de uitvoering van de publieke aan de Minister. Zie

last onder dwangsom wil Memorie van Toelichting het Commissariaat voor bij Wijzigingen in de de Media NPO Radio 2 en Mediawet, Kst 35042, nr. 3FM dwingen te stoppen 3, Vergaderjaar 2018/2019. met hun werkwijze bij https://zoek. actieweken. Dit is officielebekendmakingen.

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid inmiddels gebeurd. nl/kst‑35042‑3.html.

taakopdracht door de NPO, getuige onder meer de Kamervragen 118 van de procedures voor de benoeming van raden van toezicht en 119

die in de evaluatieperiode zijn gesteld. Een te gedetailleerde besturen en in een wijziging in de governance van de Ster. Een van verantwoording lokt een dergelijke bemoeienis met details wellicht de kernpunten is dat er bij de Ster een raad van toezicht wordt zelfs uit. Ter illustratie: in de evaluatieperiode zijn 70 keer vragen ingesteld, waarvan de NPO geen deel uitmaakt. gesteld naar aanleiding van incidenten, waarvan een groot aantal betrekking had op de inhoud van programma’s of de Ook de interne Governance Code van de NPO bevat een aantal programmering (bijlage 6). bepalingen die betrekking hebben op de onafhankelijkheid en

integriteit van medewerkers en bestuurders. Daarnaast geldt De Mediawet bevat regels om de onafhankelijkheid van de NPO binnen de NPO een journalistieke code en hebben omroepen van commerciële belangen te borgen. Deze hebben onder meer redactiestatuten (zie ook hoofdstuk 7.2). Al deze afspraken zijn betrekking op reclame, sponsoring en op nevenactiviteiten van erop gericht dat omroepmedewerkers hun werk onafhankelijk van publieke omroepen. Product placement in programma’s is bij wet commerciële en politieke invloeden kunnen verrichten. verboden en er zijn beperkingen voor reclame en sponsoring van programma’s (Mediawet, artikel 2.88b, artikel 2.89 t/ 2.98 en Met enige regelmaat is er discussie over de vraag of het wenselijk

artikel 2.106 t/m 2.114). 57 Het Commissariaat voor de Media houdt is dat de NPO deels bekostigd wordt uit reclameopbrengsten. 59

hier toezicht op. Hoewel adverteerders geen directe invloed hebben op de programmering, kan het feit dat de rijksbijdrage aan de NPO deels

Om invloed van adverteerders op de NPO ook in organisatorische uit reclameopbrengsten komt wel een prikkel vormen voor de NPO zin te beletten, is voor de verkoop en inrichting van de om de focus te veel te richten op populaire programma’s met een reclamezendtijd in 1965 een aparte organisatie opgericht: de groot bereik en zwaardere programma’s vooral uit te zenden ‘aan Stichting Ether Reclame (Ster). De inkomsten van de Ster vloeien de randen van het programmaschema’. niet rechtstreeks naar de NPO maar naar de mediabegroting van Ook commerciële media maken soms bezwaar tegen

OCW. De overheid gebruikt die middelen vervolgens voor de reclame bij de NPO, omdat de NPO daarmee een deel van de financiering van de NPO uit de mediabegroting. De Ster staat los reclame-inkomsten naar zich toetrekt dat anders wellicht ten van de NPO en wordt niet betrokken bij de strategische keuzes en goede zou komen aan commerciële media. Dit speelt vooral rond de totstandkoming van de programmering van de NPO. online reclame.

Adverteerders kunnen reclame inkopen op basis van gewenst 57. Volgens intern

bereik onder bepaalde doelgroepen. Zij kunnen niet precies NPO‑beleid mag een commercieel bedrijf niet In de brieven die omroepen, raad van bestuur en raad van toezicht aangeven in welke reclameblokken hun advertenties terecht meer dan 50% van een programma sponsoren. van de NPO begin 2019 aan minister Slob van OCW hebben komen. De prijzen voor reclamezendtijd verschillen, afhankelijk Zeggenschap van de sponsor over de inhoud verstuurd, pleiten zij voor het gedeeltelijk reclamevrij maken van

van het verwachte bereik in bepaalde tijdslots. Zo zijn de prijzen van het programma is niet

tijdens primetime bijvoorbeeld hoger dan daarbuiten. Daarnaast toegestaan. Omroepen

de NPO. 60 In een latere gezamenlijke brief geven ze aan dat ze

moeten alle sponsorover‑ voor de omvang van hun budget in beginsel minder afhankelijk

heeft de Ster interne procedures om te voorkomen dat eenkomsten melden 59. Publieke omroepen in aan de NPO en de NPO zouden willen zijn van reclame. Ze geven echter tevens aan dat andere Europese landen adverteerders hun commercials bij een specifiek programma toetst deze. wat hen betreft een reclamevrij experiment rond krijgen hun inkomsten eveneens uit verschillende

kunnen plaatsen. 58 Op deze wijze wordt voorkomen dat 58. Met de interne bronnen, waaronder Ster‑procedure kinderprogrammering, online en on-demand, alleen opportuun is reclame, verkoop van

adverteerders invloed hebben op de programma’s en “voorkomen aanhakende wanneer ze zekerheid hebben over de publieke financiering in de programma’s en

programmering van de NPO. reclame”, wordt komende concessieperiode ter hoogte van het budget voor 2018. doorgiftevergoedingen ongebruikelijke of sterk van netwerkproviders.

    In het vijfkoppige bestuur van de Ster zitten tot nu toe drie afwijkende mediaplanning door adverteerders door Ze halen daarbij ook nieuwe onderzoeksresultaten aan waaruit 60. Meerwaarde van de leden op voordracht van de NPO. In het voorjaar van 2019 is de meerdere lagen in de blijkt dat kijkers zich niet storen aan reclame bij de NPO. 61 publieke omroep, Input organisatie beoordeeld. CvO voor visie op de zogenaamde ‘variawet’ aanvaard die voorziet in een modernisering Bijvoorbeeld wanneer toekomst van de Publieke twee commercials worden Omroep 15 januari 2019.

geboekt bij één specifiek programma of wanneer 61. Brief van CvO en raad losse commercials worden van bestuur NPO d.d. 14 geboekt, terwijl maart 2019 aan Minister campagnes gebruikelijker Slob over financiering

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid zijn. Publieke Omroep.

8.5 Doelmatigheid 120 Omroepen hebben een aantal bezwaren. Zo brengt de 121

bevoegdheid van de NPO-organisatie om te sturen op De NPO wordt gefinancierd uit publieke middelen. Het is daarom doelmatigheid volgens omroepen het risico met zich mee dat belangrijk dat de NPO doelmatig werkt en inzicht geeft in de net- en zendermanagers zich via sturing op de kosten met de besteding van zijn middelen. De raad van bestuur heeft sinds de inhoud van programma’s gaan bemoeien. Bijvoorbeeld als ze de wetswijziging uit 2016 de wettelijke taak om zorg te dragen voor kosten voor de inzet van een bepaalde presentator, het aantal een doelmatige inzet van middelen in plaats van, zoals voorheen dagen research, het gebruik van een bepaalde locatie of een extra het geval was, voor het bevorderen ervan. Hij moet tevens zorgen cameraman etc. te hoog vinden, terwijl omroepen vinden dat deze voor een geïntegreerde financiële verslaglegging en keuzes onder hun verantwoordelijkheid vallen omdat zij niet alleen verantwoording (Mediawet artikel 2.2.2, 1e lid). financieel van aard zijn maar ook de inhoud van programma’s

raken. Omroepen vinden dat het toezicht op financiële Om te kunnen sturen op een doelmatige besteding van middelen doelmatigheid niet bij de raad van bestuur maar bij het moet de NPO-organisatie zicht hebben op de besteding van alle Commissariaat voor de Media zou moeten liggen. financiële middelen, ook de middelen die omroepen uitgeven. De

NPO-organisatie heeft in de evaluatieperiode een aantal Omroepen geven ook aan dat ze sinds de wetswijziging van 2016 maatregelen genomen om het inzicht in de besteding van minder zekerheid hebben over hun budget. Ze krijgen jaarlijks een middelen en sturing op de doelmatigheid ervan te verbeteren. Zo 62. Het betreft de bepaald garantiebudget dat 50% bedraagt van het budget waar ze

heeft zij inmiddels inzicht in de organisatiekosten van omroepen volgende kosten en benchmarks: op basis van een bepaalde verdeelsleutel tussen zelfstandige en in de directe programmakosten. Voor de organisatiekosten is • Werkelijke kosten van de programmering omroepen, fusieomroepen en taakomroepen in theorie recht op

een vaste vergoeding afgesproken. Op basis van een bindende (nacalculatie) en ten opzichte van de zouden hebben. 63 Overige middelen kunnen ze verkrijgen wanneer regeling en het handboek financiële verantwoording wordt toekenning. Benchmark ten opzichte van andere bovenop het garantiebudget meer van hun programmavoorstellen

duidelijk gemaakt welke kosten hieronder vallen. Op programma’s. worden gehonoreerd. Voor de wetswijziging bedroeg het

programmakosten stuurt de NPO-organisatie via de zogenaamde • De indirecte kosten van de omroep die worden garantiebudget van omroepen nog 75%. Volgens omroepen is het geld-op-schema-systematiek. Bij de intekening met toegerekend aan een programma; de gevolg van het lagere garantiebudget dat ze minder mensen in programmavoorstellen op het programmaschema moeten de zogenaamde ‘onverdeelde kosten’. Dat wil zeggen vaste dienst kunnen houden en minder vooraf kunnen investeren

omroepen bijbehorende begrotingen indienen. Achteraf moeten programmakosten die niet aan één programma zijn in de ontwikkeling van nieuwe plannen.

omroepen verantwoording afleggen over de werkelijke kosten van toe te rekenen, zoals

de programma’s. Ten slotte is er een bindende regeling gekomen bijvoorbeeld een hoofd drama of een Overigens geeft de raad van bestuur aan dat er in de waarin de raad van bestuur de maximale hoogte van reserves van eindredacteur die voor verschillende evaluatieperiode aanvullende financiële afspraken waren met de omroepen heeft vastgesteld. programma’s werkt. •Bevestiging en fusie-omroepen, die bovenop het 50% garantiebudget nog een

onderbouwing door

Het toezicht op financiële doelmatigheid functioneert echter nog omroepen over

‘fusiebonus’ ontvingen. Daardoor had de raad van bestuur in de doelmatige besteding van evaluatieperiode minder vrijheid om te sturen met financiële

niet op alle onderdelen naar wens. De NPO-organisatie wil meer middelen binnen de omroep. middelen dan volgens de Mediawet bedoeld, en kon hij minder inzicht krijgen in onder meer de werkelijk gemaakte kosten en meer • Programmerings‑ besluiten op verschillende budget inzetten voor prioriteiten in beleid of programmering,

62

met benchmarks gaan werken. Daarmee wil de NPO-organisatie aspecten van doelmatigheid (waarde, bijvoorbeeld door voorstellen van onafhankelijke producenten te

nog beter dan nu het geval is, kunnen beoordelen of de besteding euro’s, prestaties).

van middelen over de hele linie van de programmering doelmatig is. • Benchmark data van de

honoreren. Deze afspraken lopen in 2021 ten einde.

programmakosten per

In de beoordeling daarvan wil hij niet alleen de gemaakte kosten domein (genre) en daar 63. De NPO verdeelt het beter op kunnen sturen. totale beschikbare budget betrekken maar ook kunnen beoordelen of daarmee de beoogde • Benchmark data voor de volgens een bepaalde beoordeling van het verdeelsleutel over de doelstellingen voor bijvoorbeeld bereik en impact zijn gerealiseerd. verband tussen omroepen. 50 procent van programmakosten, bereik dit bedrag is

en impact. gegarandeerd, de overige • Geautomatiseerde 50 procent wordt koppelingen gerealiseerd toegevoegd aan het van verschillende programmaversterkings‑ databases (met euro’s/ budget. Voor NOS en NTR

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid waarde/prestatie). is de verhouding 70:30.

8.6 Bevindingen en aanbevelingen 122 Een onafhankelijke publieke omroep moet in vrijheid zijn taak 123

kunnen uitvoeren, binnen de kaders van de wet. De afgelopen Bevindingen periode heeft de wetgever amusement uit de taakopdracht

De commissie constateert dat het toezicht op de NPO en de wijze geschrapt en er zijn geregeld vragen gesteld in de Tweede Kamer waarop de NPO zich verantwoordt over zijn prestaties in de over de inhoud van programma’s en programmering. De balans evaluatieperiode zijn versterkt. Het concessiebeleidsplan, de tussen de taak van de overheid om wettelijke kaders te stellen prestatieovereenkomst en begrotingen bevatten een groot aantal voor de publieke omroep en daarbij gepaste afstand te houden tot ambities en afspraken waarover de NPO zich achteraf uitgebreid de inhoudelijke strategie en programmering van de NPO is precair. verantwoordt in jaarverslagen en terugblikken. Wel ontbreekt het De commissie vindt dat de overheid de NPO het vertrouwen en de daarbij soms aan een helder verband tussen ambities en prestaties. ruimte moet geven die hij nodig heeft om zijn publieke

mediaopdracht uit te voeren. In een aantal gevallen is sprake van een erg gedetailleerde verantwoordingsplicht en van overlap in de De commissie constateert dat de kwaliteit van het bestuur evenals verantwoordingsprocessen. Het risico bestaat dat inzicht in de de wijze waarop de omroepen en de NPO-organisatie zich vraag of de NPO in essentie zijn taakopdracht goed vervult door daarover verantwoorden in de evaluatieperiode in een aantal de focus op details uit zicht verdwijnt. Te gedetailleerde opzichten zijn verbeterd. Onder meer door: prestatieafspraken en de amusementstoets zijn voorbeelden van

vormen van verantwoording die hun doel voorbij kunnen schieten. • De aanvaarding en naleving van de codes voor goed bestuur,

zoals opgesteld door CIPO. CIPO ziet toe op de naleving ervan, Overlap in verantwoordingsprocedures leidt tot een onevenredige aangevuld met extern toezicht door het Commissariaat voor de hoeveelheid werk. Zo rapporteert de NPO in de terugblikken en de Media.

jaarverslagen over grotendeels dezelfde zaken. Daarbij is het de • De ontwikkeling en/of aanscherping van instrumenten om de

commissie niet duidelijk geworden of de NPO leert van onafhankelijkheid van medewerkers ten opzichte van geconstateerde tekortkomingen en hoe hij vervolgens commerciële en politieke belangen te waarborgen, waaronder verbeteringen aanbrengt in programmering of organisatie. een Governance Code, een omroep-brede Journalistieke Code

en het feit dat alle omroepen redactiestatuten hebben voor De vorige visitatiecommissie signaleerde al dat er sprake was van journalistieke medewerkers.

te gedetailleerde verantwoordingsverplichtingen die mede • Verhoogde inzet van het Commissariaat voor de Media op

daardoor onvoldoende effectief waren en te weinig bijdroegen aan preventie van overtredingen van de regels, onder meer door verbeteringen in de organisatie, doelmatigheid en inhoudelijke intensieve voorlichting, in plaats van uitsluitend op prestaties. Hun aanbeveling luidde: “Er komt minder en minder sanctioneren achteraf. gedetailleerd maar effectiever toezicht op de inhoudelijke prestaties van de publieke omroep en de afzonderlijke publieke De Commissie Integriteit Publieke Omroep (CIPO) en het omroepen. De overheid verwijdert onnodige overlap en verbetert Commissariaat voor de Media vullen elkaar aan. Zij zien – ieder de samenhang en effectiviteit van verantwoording en toezicht.” vanuit een eigen verantwoordelijkheid - toe op naleving van de Deze aanbeveling is sindsdien nog onvoldoende opgevolgd. Er is Governance Code. Het advies om het CIPO meer op afstand te eerder sprake van meer overlap en complexere plaatsen van de NPO-organisatie, door CIPO bijvoorbeeld onder verantwoordingsprocessen dan van minder. te brengen in een aparte stichting, is na eerste aanzetten hiertoe

niet opgevolgd. De commissie is van mening dat dit een goed advies is dat alsnog moet worden uitgevoerd. Op deze manier

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid

wordt ook organisatorisch verduidelijkt dat CIPO als 124 gevallen moet het goedkoopste programma de voorkeur krijgen. 125

onafhankelijk orgaan functioneert voor het geheel van de spelers Omroepen en NPO-organisatie zullen hierover met elkaar in binnen de NPO. gesprek moeten blijven. De verantwoordelijkheid voor een

doelmatige inzet van middelen ten behoeve van het geheel ligt In hoofdstuk 2 van dit rapport is geschetst hoe de NPO in de echter bij de NPO-organisatie. Die moet – ook op basis van zijn evaluatieperiode heeft blootgestaan aan ingrijpende bezuinigingen verantwoordelijkheid voor de pluriformiteit en diversiteit van het (zie tabel D in bijlage 4). De bezuinigingen hebben gevolgen voor totale aanbod – uiteindelijk kunnen bepalen of het nodig is om aan de verdeling van budgetten over programma’s en omroepen. Ze bepaalde beleidsprioriteiten of programma’s meer of minder geld hebben daarmee ook de interne verhoudingen onder druk gezet. uit te geven.

De raad van bestuur heeft niet ieders wensen kunnen vervullen en heeft soms voor omroepen en programmamakers pijnlijke Volgens de commissie is de huidige taakverdeling tussen de raad beslissingen moeten nemen. van bestuur en het Commissariaat voor de Media het meest

passend bij ieders rol en verantwoordelijkheid. Het Commissariaat Het toezicht op de doelmatigheid van de NPO is in de voor de Media ziet toe op de rechtmatigheid en transparantie van evaluatieperiode versterkt doordat de raad van bestuur meer de inkomsten en uitgaven maar kan als externe toezichthouder bevoegdheden heeft gekregen en de NPO-organisatie meer en niet sturen op een efficiënte en doelmatige inzet van middelen verbeterde instrumenten heeft ontwikkeld om toe te zien op binnen het bestel. Deze bevoegdheid ligt in de huidige financiële doelmatigheid. media-wettelijk vastgelegde structuur logischerwijze bij de raad

van bestuur van de NPO. De raad van bestuur kan alleen effectief De verantwoordelijkheid voor een doelmatige inzet van middelen sturen op de inzet van middelen, wanneer hij inzicht heeft in is pas recent, via de wijziging van de Mediawet in 2016, bij de kosten, inkomsten en uitgaven. De manier waarop hij dat inzicht raad van bestuur belegd. In de komende jaren moet dit tot een verkrijgt en wat hij daarmee doet, moet transparant zijn en in meer doelmatige besteding van middelen van de NPO als geheel verhouding staan tot het doel dat dit inzicht dient. leiden. Zeker in een tijd van financiële krapte is het nodig dat centraal gestuurd wordt op een efficiënte inzet van de schaarse De NPO is in de evaluatieperiode regelmatig geconfronteerd met middelen. Binnen het budget dat de NPO van de overheid bezuinigingen en heeft daardoor onvoldoende zekerheid gehad ontvangt, moet de NPO-organisatie budgetten flexibel kunnen over zijn financiering. Dit heeft impact op de mate waarin hij de inzetten, omdat hij alleen zo kan sturen op de doelmatigheid en doelstellingen uit het concesssiebeleidsplan kon realiseren en pluriformiteit van het aanbod. Dit betekent volgens de commissie heeft de interne verhoudingen extra onder druk gezet. Ook kon de dat er geen sprake meer moet zijn van aanvullende, financiële NPO daardoor onvoldoende langetermijn- plannen ontwikkelen en verplichtingen jegens omroepen, bovenop het garantiebudget bijbehorende investeringen doen, bijvoorbeeld in drama. Met meer waar omroepen recht op hebben. financiële zekerheid is de NPO beter in staat om zijn publieke

taakopdracht te vervullen. Dit heeft ook gunstige effecten op het Tegelijkertijd is de afweging tussen kosten en kwaliteit van het personeelsbeleid van omroepen en NPO-organisatie en op het aanbod binnen een publieke omroep nooit eendimensionaal. behoud van talenten voor de NPO.

Keuzes over de inzet van mensen en het gebruik van apparatuur en locaties hebben een inhoudelijke, artistieke en redactionele Aanbevelingen component, maar ook een kostencomponent. Bij een publieke • De commissie herhaalt de aanbeveling van de vorige omroep is vanzelfsprekend naast kosten ook kwaliteit een visitatiecommissie: er komt minder en minder gedetailleerd belangrijk criterium voor de honorering van voorstellen. Niet in alle maar effectiever toezicht op de inhoudelijke prestaties van de

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid

publieke omroep en de afzonderlijke publieke omroepen. De 126 127

overheid verwijdert onnodige overlap en verbetert de

samenhang en effectiviteit van verantwoording en toezicht.

• • 

  Om daadwerkelijk als onafhankelijke interne commissie te kunnen functioneren, wordt CIPO in een aparte stichting ondergebracht.

• • 

  De NPO-organisatie voert de voorgenomen verbeteringen uit in het toezicht op een doelmatige besteding van middelen. Het

gaat hier onder meer om het verkrijgen van inzicht in

onverdeelde programmakosten, de relatie tussen kosten, bereik

en impact en de kosten per domein/genre.

• • 

  De overheid verschaft de NPO voor de komende concessieperiode financiële zekerheid, ongeacht de ontwikkelingen in de reclame-inkomsten, en voldoende budget om zijn publieke taakopdracht te vervullen.

• • 

  De toekenning van budget gaat gepaard met heldere afspraken over een aantal essentiële onderdelen uit de publieke

taakopdracht. Op basis van een duidelijke opdracht vooraf en

heldere, kernachtige verantwoording en evaluatie achteraf

krijgt de NPO gedurende de concessieperiode het vertrouwen

om deze opdracht uit te voeren.

8 Verantwoording, toezicht en doelmatigheid

9 De commissie komt tot de conclusie dat de NPO in veel opzichten 129 een goede prestatie levert. De NPO bereikt met een gevarieerd en veelzijdig programma-aanbod op radio- en televisie via NPO Start en NPO Start Plus én via zijn overige online aanbod een groot deel van het Nederlandse publiek. De programma’s worden over het algemeen goed gewaardeerd en kijkers en luisteraars herkennen hun publiek waarde. Er valt echter ook nog veel te winnen voor de NPO. Zoals ook door de NPO zelf en in eerdere adviezen van evaluatiecommissies,

de Raad voor Cultuur en het Commissariaat voor de Media is geconstateerd, is het aanbod nog onvoldoende (cultureel) divers en neemt het bereik onder jongeren af. Omroepen leveren weliswaar een veelzijdig en pluriform programma-aanbod, maar representeren bij elkaar genomen niet de volledige pluriformiteit in de Nederlandse samenleving. Ten aanzien van de programmering ontbreekt een langetermijn-beleid. Inspanningen voor talentontwikkeling, innovatie en programmavernieuwing kunnen meer worden gebundeld en op elkaar afgestemd. Om doelmatiger te kunnen werken, moet het inzicht in kosten en in de relatie tussen kosten en impact worden verbeterd. Het rapport bevat een reeks bevindingen en aanbevelingen die op deze en gerelateerde onderwerpen betrekking hebben.

De commissie constateert dat verbeteringen alleen tot stand kunnen komen met een slagvaardig bestuur en een constructief samenspel tussen raad van bestuur en omroepen. Daarvan is nog onvoldoende sprake. Met deze bevinding over de bestuurlijke verhoudingen binnen de NPO geeft de commissie tevens voor een belangrijk deel antwoord op de extra vragen die de minister van OCW en de raad van toezicht van de NPO aan de evaluatiecommissie hebben voorgelegd. De minister van OCW wil weten wat het effect is geweest van de wijzigingen in de Mediawet van 2016. De raad van toezicht wil weten wat de slagvaardigheid en daadkracht van de NPO in de weg kan staan, met het oog op de nieuwe concessieperiode die ingaat in 2021.

De intentie van de wetswijziging uit 2016 om de slagvaardigheid van de NPO te vergroten, is nog even relevant, zo niet relevanter dan destijds. De wetswijziging heeft geleid tot een nieuwe rolverdeling tussen omroepen en raad van bestuur, waarbij de raad van bestuur

Conclusies

een meer sturende rol heeft gekregen. Er bestaat echter verschil 130 reclame-inkomsten, zodat de NPO zich in vertrouwen op de 131

van inzicht tussen raad van bestuur en omroepen over hoe rollen en toekomst kan richten en dreigingen van bezuinigingen de taakverdeling in de praktijk uitpakken. Die verschillen van inzicht samenwerking binnen het bestel niet extra onder druk zetten. hebben onder meer betrekking op het programmeringsproces, de Het vraagt van de overheid ook om duidelijkheid over de positie merkvoering, de activiteiten van omroepen op sociale media en van omroepen. In de huidige context worden zij, vanwege de internet en het toezicht op doelmatigheid. Daardoor hebben de noodzaak om leden te werven, te veel uitgenodigd om zich los wetswijzigingen nog niet in alle opzichten tot de beoogde van het geheel te profileren in plaats vanuit hun eigen missie en slagvaardigheid geleid. achtergrond een bijdrage te leveren aan de overkoepelende

doelstellingen van de NPO. De verbinding van omroepen met Tegelijkertijd zijn de veranderingen van recente datum. De raad van hun achterban en maatschappelijke organisaties, de bestuur, raad van toezicht en omroepen hebben zich hun nieuwe verschillende publieksactiviteiten die ze organiseren en de rollen in de evaluatieperiode nog niet voldoende eigen gemaakt. De interactie – ook online – met hun publiek, dragen op een unieke evaluatiecommissie beveelt aan om dit in de komende concessiemanier bij aan de legitimatie van de publieke omroep. Daarmee periode wel te doen. Zij is ervan overtuigd dat vooral houding en zijn ze van toegevoegde waarde binnen het Nederlandse gedrag de slagvaardigheid in de weg staan en niet zozeer wettelijke omroepbestel. Deze activiteiten moeten echter worden ingezet bevoegdheden of de formele taakverdeling van de spelers binnen om de doelstellingen van de NPO als geheel te realiseren, en niet het bestel. De discussie over eventuele nieuwe wetswijzigingen lokt in de eerste plaats om de individuele positie van de uit dat raad van bestuur en omroepen het spel via Den Haag gaan omroeporganisatie te versterken. spelen, terwijl zij er uiteindelijk samen uit moeten komen.

De commissie hoopt dat de aanbevelingen die zij in dit rapport Dat gaat niet vanzelf en vraagt inzet van alle betrokken partijen. doet, worden betrokken bij de toekomstvisie voor de NPO en in Raad van bestuur en omroepen moeten vaker met elkaar in gesprek het komende concessiebeleidsplan van de NPO. over de strategie van de NPO en over de onderwerpen die van belang zijn voor de realisatie van zijn publieke opdracht. De raad Inmiddels zijn de voorbereidingen voor het komende van bestuur heeft daarin de regie en de eindverantwoordelijkheid. concessiebeleidsplan (2020-2030) al in gang en volgt binnenkort Op hun beurt moeten omroepen zich betrokken tonen en een toekomstvisie op de NPO van de overheid. De meedenken en -werken vanuit het gezamenlijk belang van de NPO. evaluatiecommissie vindt dat de raad van bestuur en omroepen in Wanneer de strategie is vastgelegd, moeten alle spelers zich de opmaat naar de nieuwe concessieperiode en in het belang van daarnaar voegen. Zij moeten zich met al hun activiteiten richten op hun publiek over de belangrijke onderwerpen in de strategie van de realisatie van de gezamenlijke strategie, opdat de NPO een de NPO waar mogelijk overeenstemming moeten bereiken. Het pluriform, divers en gevarieerd aanbod kan blijven verzorgen, een gesprek hierover moet met urgentie gevoerd worden en er moet zo breed mogelijk publiek kan bereiken en een sterk, onafhankelijk een einde komen aan interne meningsverschillen. Verschil van en betrouwbaar merk blijft. inzichten zijn er overal, maar die moeten uitmonden in verrijking De raad van toezicht is verantwoordelijk voor een goed van plannen in plaats van verzwakking, laat staan verlamming. De samenspel tussen omroepen en raad van bestuur. Hij moet boven commissie beveelt aan dat de raad van bestuur het gesprek met de partijen staan en vooral handelen met het belang voor ogen van omroepen organiseert, waarna de raad van bestuur beleid kan een sterke publieke omroep voor de Nederlandse samenleving. opstellen over de belangrijke, inhoudelijke en strategische

onderwerpen. Dit proces past binnen de kaders van de huidige Van de kant van de overheid vraagt dit om voldoende budget en Mediawet en de regelingen die hieruit zijn voortgevloeid en financiële zekerheid, ongeacht de ontwikkelingen in de vraagt nu om leiderschap van de raad van bestuur.

9 Conclusies

Bijlagen 133 B1

Besluit instelling secretariaat. 135

en benoeming 4. De leden van de evaluatiecommissie Evaluatiecommissie NPO en de voorzitter genieten voor hun

werkzaamheden een door de Raad van Op grond van titel 2.7. Evaluatie van de Bestuur van de NPO vastgestelde vaste Mediawet 2008 (Mw) heeft de NPO de vergoeding van resp. 2500 euro en 3500 opdracht om regelmatig, in elk geval eens in euro per maand. Voorts ontvangen zij de vijf jaar, de wijze waarop uitvoering wordt een vergoeding voor gemaakte reisgegeven aan de publieke mediaopdracht en verblijfkosten overeenkomstig de te evalueren. De NPO stelt daarvoor een bepalingen die hiervoor gelden voor vaste evaluatiecommissie in die uit ten minste medewerkers van de NPO. vijf onafhankelijke deskundigen bestaat en zo veel mogelijk representatief is voor Artikel 3 het kijk- en luisterpubliek. De leden van de 1. De evaluatiecommissie heeft tot taak de evaluatiecommissie worden door de Raad wijze te beoordelen waarop gedurende de van Toezicht van de NPO benoemd, op periode september 2013 tot januari 2018 voordracht van de Raad van Bestuur van de uitvoering is gegeven aan de landelijke NPO en gehoord hebbend de Minister van publieke mediaopdracht, zoals bedoeld in Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. artikel 2.1 Mw.

• 2. 

  De evaluatiecommissie werkt conform De Raad van Toezicht van de stichting de beoordelingskaders die als bijlage bij Nederlandse Publieke Omroep (NPO) dit instellingsbesluit zijn gevoegd. De

evaluatiecommissie rapporteert daarbij in ieder geval over de onderwerpen

Besluit genoemd in en krachtens artikel 2.186,

eerste lid, Mw en artikel 3c, tweede lid, Artikel 1 juncto artikel 3b en artikel 3c, eerste

• 1. 

  Per 1 september 2018 wordt, voor de duur lid, Mediabesluit 2008. Daarnaast heeft 1. Sinds de wet van 6

van de evaluatie, de evaluatiecommissie de evaluatiecommissie de opdracht november 2013 tot wijziging van de Mediawet

NPO ingesteld, verder te noemen: de om het functioneren van individuele 2008 teneinde het stelsel

evaluatiecommissie. omroepen nader te onderzoeken, als de van de landelijke publieke omroep te moderniseren

evaluatiecommissie gegronde redenen geldt een lichtere evalua

Artikel 2 heeft aan te nemen dat een omroep niet tieprocedure. De visitatie

• 1. 

  De evaluatiecommissie bestaat uit de goed functioneert. 1 procedure is ingericht op het functioneren van het

volgende leden: 3. In zijn brief van 15 augustus jl. heeft bestel als geheel, en de

 mevrouw M. Oudeman (voorzitter) de Minister van OCW, overeenkomstig bijdrage van de omroepen aan dat geheel, maar - met

de heer Y. Albrecht artikel 2.186, eerste lid, sub d, Mw, uitzondering van de

mevrouw H. van Bockxmeer nog een onderwerp aangegeven. De omroepen met een voorlode

heer T. Dibbits Minister stelt dat de NPO-organisatie pige erkenning - niet meer op het functioneren van

mevrouw N. Helberger de afgelopen jaren een transitie heeft alle omroepen afzonderde

heer I. Kasem doorgemaakt, en dat de wettelijke lijk. De regering heeft volgens de memorie van

de heer W. Vanseveren taakopdracht van de NPO is gewijzigd. toelichting daarbij wel het

mevrouw L. Vermeir De Minister zou graag in de evaluatie evalueren van omroepen

• 2. 

  De evaluatiecommissie richt haar terug willen lezen wat het effect is van die ondermaats functioneren willen handhaven:

werkzaamheden naar eigen inzicht in en de gewijzigde taakopdracht van de NPO “Daarnaast krijgt de

formuleert haar oordeel in termen van een op de uitvoering van de landelijk publieke visitatiecommissie de opdracht om het functioadvies.

De evaluatiecommissie brengt het mediaopdracht. neren van individuele

oordeel in de vorm van een rapport uit aan 4. Voor zover relevant zal de omroepen toch nader te

de Raad van Toezicht NPO. evaluatiecommissie bij haar onderzoeken, als de visitatiecommissie

• 3. 

  De evaluatiecommissie wordt werkzaamheden de zogenoemde gegronde redenen heeft

ondersteund door een onafhankelijk zelfevaluaties van de NPO als geheel aan te nemen dat een

Opdracht omroep niet goed functioneert. Ook dit zal in de taakomschrijving van de visitatiecommissie

visitatiecommissie worden vastgelegd.” (Kamerstukken II, 2012- 2013, 33 541, nr. 3, p. 24)

en de omroepverenigingen met een Aldus vastgesteld door de Raad van Toezicht 136 commissie bestaat uit ten minste vijf rapport uit aan de raad van toezicht van 137

voorlopige erkenning PowNed, WNL en NPO op 30 augustus 2018. onafhankelijke deskundigen en is zo veel de NPO, die het aan Onze Minister zendt

Human ieder afzonderlijk, betrekken. mogelijk representatief voor het kijk- en en openbaar maakt.

Dhr. T. Joustra luisterpubliek. Artikel 4 Voorzitter Raad van Toezicht 2. De leden van de evaluatiecommissie Artikel 2.188 1. De evaluatiecommissie kan tevens worden op voordracht van de raad van 1. Bij of krachtens algemene maatregel van

aanbevelingen doen over de wijze Bijlagen: bestuur benoemd door de raad van bestuur worden criteria vastgesteld op

waarop aan de landelijke publieke • Bijlage regelgevend kader toezicht, gehoord Onze Minister. basis waarvan afzonderlijke landelijke

mediaopdracht voor de periode van • Bijlage beoordelingskader NPO publieke media-instellingen worden

erkenningverlening vanaf 1 januari 2021, • Bijlage beoordelingskader aspirant Artikel 2.186 geëvalueerd als bedoeld in artikel 2.186,

uitvoering wordt gegeven. omroepen 1. De evaluatiecommissie rapporteert in elk tweede lid.

• 2. 

  De Raad van Toezicht van de NPO geval over: 2. De voordracht voor een krachtens acht het van groot belang dat de a. de wijze waarop de NPO en de landelijke het eerste lid vast te stellen algemene

landelijke publieke omroep slagvaardig Bijlage regelgevend kader publieke media-instellingen gezamenlijk maatregel van bestuur wordt niet

en daadkrachtig kan opereren in het uitvoering hebben gegeven aan de gedaan dan nadat het ontwerp in de

snel veranderende medialandschap Mediawet 2008 - Titel 2.7. publieke mediaopdracht op landelijk Staatscourant is bekendgemaakt en aan

en onder het gesternte van dalende Evaluatie niveau; een ieder de gelegenheid is geboden

Ster-inkomsten. Hij verzoekt de b. de mate waarin het media-aanbod van de om binnen vier weken na de dag waarop

evaluatiecommissie op basis van haar Artikel 2.184 landelijke publieke mediadienst tegemoet de bekendmaking is geschied, wensen

bevindingen in ieder geval aan te geven 1. De NPO evalueert regelmatig de wijze komt aan de interesses en inzichten van en bedenkingen ter kennis van Onze

wat de slagvaardigheid en daadkracht van waarop uitvoering wordt gegeven aan de het algemene publiek en van specifieke Minister te brengen. Gelijktijdig met de

de NPO in de weg kan staan met het oog publieke mediaopdracht. bevolkings- en leeftijdsgroepen; bekendmaking wordt het ontwerp aan

op de nieuwe concessieperiode per 2021. 2. Een evaluatie vindt in elk geval eens in de c. de wijze waarop de omroepverenigingen de beide kamers der Staten-Generaal

vijf jaar plaats. waaraan een voorlopige erkenning als overgelegd.

Artikel 5 3. Als de evaluatiecommissie in haar bedoeld in artikel 2.23, tweede lid, is

• 1. 

  De bevindingen en eventuele rapportage, bedoeld in artikel 2.186, verleend, een bijdrage hebben geleverd Mediabesluit 2008 - § 4. aanbevelingen van de evaluatiecommissie eerste lid, heeft vastgesteld dat er aan de vergroting van de verscheidenheid Evaluatiecriteria

worden voor 1 mei 2019 in een rapport gegronde redenen zijn aan te nemen dat van het media-aanbod van de landelijke

uitgebracht en aan de Raad van Toezicht een omroeporganisatie onvoldoende publieke mediadienst en daarmee een Artikel 3a

NPO gezonden. heeft bijgedragen aan de uitvoering vernieuwende bijdrage hebben geleverd In deze paragraaf worden onder evaluatie

• 2. 

  De Raad van Toezicht NPO zendt het van de publieke mediaopdracht op aan de uitvoering van de publieke en evaluatiecommissie verstaan de rapport naar de Minister en maakt het landelijk niveau door de wijze waarop zij mediaopdracht op landelijk niveau; en evaluatie onderscheidenlijk de evaluatie, rapport openbaar. uitvoering heeft gegeven aan de publieke d. andere onderwerpen die zijn opgenomen bedoeld in artikel 2.184 van de wet, en de

• 3. 

  Na het uitbrengen van het rapport is de taak, bedoeld in artikel 2.24, eerste lid, in het besluit tot instelling van de evaluatiecommissie, bedoeld in artikel 2.185 evaluatiecommissie opgeheven. onderdeel b, of 2.24a, eerste lid, onderdeel evaluatiecommissie of die door Onze van de wet.

  b, vindt in afwijking van het tweede lid Minister zijn aangegeven. Artikel 6 in elk geval binnen twee jaar en vier jaar Artikel 3b 1. De archiefbescheiden worden na na het tijdstip waarop deze rapportage 2. De evaluatiecommissie rapporteert over de 1. Bij de evaluatie van elke afzonderlijke

opheffing van de evaluatiecommissie is uitgebracht een eerste respectievelijk wijze waarop omroeporganisaties, de NTR landelijke publieke media-instelling

opgenomen in het archief van de tweede evaluatie plaats van de wijze of de NOS afzonderlijk uitvoering hebben betrekt de evaluatiecommissie de wijze

NPO-organisatie. waarop de betreffende omroeporganisatie gegeven aan de publieke mediaopdracht waarop deze instelling heeft bijgedragen

uitvoering geeft aan deze publieke taak. op landelijk niveau als bedoeld in artikel aan de uitvoering van de publieke Artikel 7 4. Het derde lid is van overeenkomstige 2.184, derde en vierde lid. mediaopdracht door het aanbieden van 1. Dit besluit vervalt met ingang van de toepassing op de NTR en de NOS en media-aanbod dat:

dag na die waarop het rapport van de de wijze waarop zij uitvoering hebben Artikel 2.187 a. evenwichtig, pluriform, gevarieerd

evaluatiecommissie is openbaargemaakt. gegeven aan hun wettelijke taak. 1. De evaluatiecommissie kan en kwalitatief hoogstaand is en zich

• 2. 

  De Raad van Bestuur NPO zal dit besluit aanbevelingen doen over de wijze waarop tevens kenmerkt door een grote en bijlagen na vaststelling door de Raad Artikel 2.185 aan de publieke mediaopdracht in de verscheidenheid naar vorm en inhoud; van Toezicht NPO, doch uiterlijk vóór 14 1. De NPO stelt een commissie in die tot komende jaren uitvoering wordt gegeven. b. op evenwichtige wijze een beeld september 2018, bekendmaken op de taak heeft de evaluatie te verrichten 2. De evaluatiecommissie brengt op een bij van de samenleving geeft en de site van de NPO. voor de duur van de evaluatie. De ministeriële regeling te bepalen tijdstip pluriformiteit van onder de bevolking

B1 Opdacht visitatiecommissie

levende overtuigingen, opvattingen in onderdeel a bedoelde doelstellingen 138 aanbod op zijn lineaire hoofdkanalen? programmavernieuwing en 139

en interesses op maatschappelijk, heeft gerealiseerd. 3. In hoeverre realiseert de NPO zijn talentontwikkeling?

cultureel en levensbeschouwelijk gebied doelstellingen bij de aanbodprioriteiten

weerspiegelt; 2. Bij de evaluatie van een zoals geformuleerd in het IJkpunten c. gericht is op en een relevant bereik omroepvereniging die een voorlopige concessiebeleidsplan? f. De NPO investeert aantoonbaar in

heeft onder zowel een breed en erkenning als bedoeld in artikel 2.23, 4. Wat is de bijdrage van afzonderlijke pilots, research, programma-, scenario

algemeen publiek als bevolkings- en tweede lid, van de wet heeft verkregen, omroepen aan de aanbodmix van de NPO en scriptontwikkeling, in nieuwe

leeftijdgroepen van verschillende omvang betrekt de evaluatiecommissie voorts: op de lineaire hoofdkanalen op radio en programma’s, programmaformats en

en samenstelling met in het bijzonder a. de criteria, bedoeld in het eerste lid; en televisie? aanbod dat jongeren aanspreekt.

aandacht voor kleine doelgroepen; b. de mate waarin deze instelling heeft 5. In hoeverre draagt de NPO er zorg voor g. De NPO ondersteunt aantoonbaar d. onafhankelijk is van commerciële voldaan aan de eis om zich naar stroming dat de verschillende overtuigingen en talentontwikkeling, onder andere door

invloeden en, behoudens het en naar voorgenomen media-aanbod wat levensbeschouwelijke visies in Nederland te investeren in opleiding en coaching en

bepaalde bij of krachtens de wet, van betreft genre, inhoud en doelgroepen in voldoende mate worden uitgedragen door talenten door te laten stromen naar

overheidsinvloeden; zodanig te onderscheiden van de en een adequate afspiegeling zijn van andere zenders/netten of programma’s. e. voldoet aan hoge journalistieke en erkende omroeporganisaties dat de de levensbeschouwelijke diversiteit in h. De omroepen dragen bij aan de

professionele kwaliteitseisen; en verscheidenheid van het media-aanbod Nederland? doelstellingen van de NPO ten aanzien f. voor iedereen toegankelijk is. van de landelijke publieke mediadienst is van programmavernieuwing en

vergroot en een vernieuwende bijdrage IJkpunten talentontwikkeling. 2. Bij de evaluatie van elke afzonderlijke is geleverd aan de uitvoering van de a. Er zijn heldere doelstellingen gekoppeld

landelijke publieke media-instelling publieke mediaopdracht op landelijk aan de in de Mediawet geformuleerde Waardering

betrekt de evaluatiecommissie voorts niveau. taakopdracht voor wat betreft het 9. Hoe waarderen verschillende

de wijze waarop deze instelling heeft aanbod publieksgroepen tv-programma’s van de

bijgedragen aan het volgen en stimuleren 3. Bij de evaluatie van de NOS en de NTR b. De NPO biedt op zijn lineaire NPO in termen van publieke waarde en

van technologische ontwikkelingen betrekt de evaluatiecommissie voorts: hoofdkanalen een evenwichtige, kwaliteit?

en het benutten van de mogelijkheden a. de wijze waarop deze instellingen de pluriforme en gevarieerde aanbodmix. 10. Hoe waarderen verschillende

om media-aanbod aan het publiek taken, bedoeld in artikel 2.34a, eerste en c. Er zijn aantoonbaar acties ondernomen publieksgroepen de radiozenders van de

aan te bieden via nieuwe media- en tweede lid, van de wet onderscheidenlijk om de doelstellingen bij de NPO in termen van kwaliteit en publieke

verspreidingstechnieken. artikel 2.35, eerste lid, van de wet, en in aanbodprioriteiten te realiseren. waarde?

• 3. 

  Bij de evaluatie, bedoeld in het het bijzonder de taken, bedoeld in artikel d. De levensbeschouwelijke programmering 11. In hoeverre worden basiswaarden eerste en tweede lid, betrekt de 2 onderscheidenlijk artikel 3, hebben van de NPO is conform de afspraken (onafhankelijk, betrouwbaar, met evaluatiecommissie de wijze waarop uitgevoerd; daarover in de Prestatieovereenkomst kwaliteit etc.) van de NPO door het deze instelling heeft bijgedragen aan b. de mate waarin deze instellingen eigen en vormt een adequate afspiegeling publiek herkend en gewaardeerd? realisering van doelstellingen voor het doelstellingen voor media-aanbod en van de verschillende overtuigingen

media-aanbod en het publieksbereik publieksbereik hebben gerealiseerd; en en levensbeschouwelijke visies in IJkpunten

van het concessiebeleidsplan, bedoeld c. de wijze waarop deze instellingen zorg Nederland. i. Alle radiozenders en tv-programma’s van

in artikel 2.20 van de wet, en van de dragen voor interne pluriformiteit van e. De afzonderlijke omroepen leveren de publieke omroep hebben in de ogen

prestatieovereenkomst, bedoeld in artikel hun media-aanbod als bedoeld in artikel alle een bijdrage aan de aanbodmix op van het publiek in ruime mate publieke

2.22 van de wet 2.34e van de wet onderscheidenlijk de lineaire hoofdkanalen op radio en waarde en kwaliteit.

artikel 2.37a van de wet. televisie. j. Het publiek herkent de basiswaarden van Artikel 3c de NPO in diens aanbod.

• 1. 

  Bij de evaluatie van een afzonderlijke Programmavernieuwing en

omroeporganisatie die een erkenning Beoordelingskader NPO talentontwikkeling On-demand/online

als bedoeld in artikel 2.23, eerste lid, 6. In welke mate heeft de NPO zijn ambities 12. In hoeverre heeft de NPO zijn doelen in

van de wet heeft verkregen, betrekt de I. Aanbod ten aanzien van programma-vernieuwing het Concessiebeleidsplan met betrekking

evaluatiecommissie voorts: gerealiseerd? tot on demand aanbod gerealiseerd? a. de wijze waarop de missie en de Lineaire hoofdkanalen 7. In welke mate heeft de NPO zijn ambities 13. In hoeverre heeft de NPO zijn doelen in

identiteit van de omroeporganisatie 1. In hoeverre heeft de NPO de ten aanzien van talent-ontwikkeling het Concessiebeleidsplan met betrekking

zijn geformuleerd en uitgewerkt in aanbodvereisten in de Mediawet vertaald gerealiseerd? tot het onlineaanbod gerealiseerd?

doelstellingen voor het media-aanbod en in concrete doelstellingen? 8. Wat is de bijdrage van omroepen aan

het publieksbereik; en 2. In hoeverre realiseert de NPO een de realisatie van de doelstellingen IJkpunten b. de mate waarin de omroeporganisatie evenwichtig, pluriform en gevarieerd van de NPO ten aanzien van k. Het on-demand aanbod van de

B1 Opdacht visitatiecommissie

NPO is ten opzichte van de vorige Interactie 140 houden zich aan de taakverdeling zoals organisatie zorg voor een zo doelmatig 141

concessieperiode uitgebreid. 19. Welke mogelijkheden biedt de NPO aan vastgelegd in de Mediawet en deze mogelijke inzet van middelen? Welke l. Het aantal websites en apps van de NPO het publiek tot interactie? In hoeverre leidt tot een efficiënte en doelmatige specifieke instrumenten worden hierbij

is – met het oog op het vergroten van de maakt het publiek gebruik van deze organisatie. ingezet?

impact ervan - ten opzichte van de vorige mogelijkheden? 29. In hoeverre realiseert de NPO een

concessieperiode sterk gereduceerd 20. In hoeverre draagt het aanbod van de Distributie doelmatige inzet van middelen?

en vormt onderdeel van een integrale NPO bij aan het maatschappelijk en 24. Welke doelstellingen heeft de NPO-

aanbodstrategie. politiek debat? organisatie geformuleerd met betrekking IJkpunten

• 21. 

  Wat is de bijdrage van omroepen aan tot de vindbaarheid en herkenbaarheid bb. De NPO-organisatie heeft adequate de overkoepelende doelstellingen van de van de NPO aanbodkanalen; instrumenten om te kunnen beoordelen

II. Profielen, bereik en NPO ten aanzien van interactie met of er sprake is van een doelmatige inzet interactie het publiek? In hoeverre zijn deze doelstellingen van middelen.

gerealiseerd? cc. Er is aantoonbaar sprake van een Bereik IJkpunten doelmatige inzet van middelen binnen 14. Welke doelen heeft de NPO gesteld r. Het publiek maakt voldoende gebruik van 25. Welke doelstellingen heeft de NPO- de NPO.

t.a.v. het bereik van verschillende de mogelijkheden tot interactie die de organisatie geformuleerd met betrekking

publieksgroepen? NPO biedt. tot de distributie van aanbod op de

• 15. 

  In welke mate bereikt de NPO de s. Het aanbod van de NPO draagt platforms van derden (FB, Google, Beoordelingskader aspirant beoogde publieksgroepen, conform deze aantoonbaar bij aan het maatschappelijk YouTube, social media etc.)? omroepen

doelen? en politiek debat.

• 16. 

  In welke mate bereiken de lineaire t. De omroepen dragen bij aan de In hoeverre zijn deze doelstellingen I Aanbod

aanbodkanalen binnen de platforms radio overkoepelende doelstellingen van de gerealiseerd?

en TV met onderscheidende profielen de NPO ten aanzien van interactie met Bijdrage aan pluriformiteit en

beoogde doelgroepen? het publiek. IJkpunten gezamenlijke aanboddoelen

• 17. 

  Wat is het bereik van het on demand en x. De NPO-organisatie heeft heldere doelen online aanbod van de NPO? en een duidelijke strategie met betrekking 1. Wat is de identiteit van de omroep en

• 18. 

  In hoeverre heeft de NPO een integrale III. Organisatie, financiën en tot de distributie, vindbaarheid en op welke ‘waardengemeenschap’ richt aanbod- en programmeerstrategie en wat verantwoording herkenbaarheid van zijn aanbodkanalen. deze zich?

zijn hiervan de resultaten, onder andere y. Doelen en strategie zijn in lijn met het Onder waardengemeenschap wordt hier

in termen van impact en bereik onder Organisatie en werkwijze publieke en onafhankelijke karakter van verstaan de achterban/doelgroep van de

beoogde doelgroepen? 22. Op welke wijze wordt, binnen de publieke omroep en sluiten aan op omroep die zich verbonden voelt door

de wettelijke structuur voor het de ontwikkelingen in de mediamarkt, in gedeelde opvattingen over wat zinvol en IJkpunten omroepbestel, invulling gegeven aan een technologie en in het gebruik van media. nastrevenswaardig is. m. De NPO bereikt de beoogde doelgroepen slagvaardige publieke omroep?

op de verschillende aanbodkanalen en 23. In hoeverre houden de NPO-organisatie Verantwoording 2. Wat is de toegevoegde waarde

platforms conform zijn doelstellingen. en omroepen zich aan de wettelijke 26. Hoe verantwoordt de NPO zich richting van de omroep binnen de NPO als n. De lineaire aanbodkanalen voor radio en taakverdeling en hoe werkt de publiek en politiek? Wat is de kwaliteit geheel in het licht van de beoogde

TV hebben een duidelijk profiel en zijn taakverdeling in de praktijk uit? van de verantwoording? pluriformiteit?

voldoende onderscheidend ten opzichte 27. In hoeverre biedt de NPO inzicht in zijn Onder pluriformiteit wordt hier verstaan

van elkaar. IJkpunten maatschappelijke waarde? de mate waarin waarden, gezichtspunten o. Het online aanbod van de NPO versterkt u. De NPO functioneert slagvaardig als en invalshoeken over levensbeschouwing

de impact van het totale aanbod van de gevolg van een heldere taakafbakening IJkpunten en politieke en maatschappelijke

NPO, in termen van bereik, interactie met van partijen en een constructieve z. De NPO verantwoordt zich regelmatig vraagstukken, in het aanbod van de

het publiek, crosspromotie, marketing en samenwerking tussen de partijen en op een heldere, toegankelijke manier NPO, een weerspiegeling vormen van de

innovatie. onderling. richting publiek en politiek. maatschappelijke verscheidenheid. p. Het bereik van het on-demand aanbod v. De processen, bindende regelingen aa. De NPO maakt via een rapportage

van de NPO is ten opzichte van de vorige en overige maatregelen van de inzichtelijk welke waarde hij toevoegt aan 3. Op welke wijze komt de bijdrage van

concessieperiode gegroeid. NPO-organisatie dragen bij aan een de Nederlandse samenleving. de omroep aan de pluriformiteit van q. De NPO realiseert een integrale aanboddoelmatig en doeltreffend beleid en een de NPO als geheel tot uitdrukking in

en programmeerstrategie die aantoonbaar slagvaardige uitvoering ervan. Financiën het aanbod en de doelstellingen van de

effect heeft in termen van bereik . w. De NPO-organisatie en omroepen 28. Op welke wijze draagt de NPO- omroep?

B1 Opdacht visitatiecommissie

Hierbij kan o.a. gedacht worden aan 5. In hoeverre draagt de omroep bij 142 Verantwoording en maatschappelijke personeel. Er wordt aantoonbaar beleid 143

kleuring van aanbod, inhoudelijke keuzes, aan de beoogde profilering van de verankering gevoerd om de samenstelling van het specialisaties, thematisering, genres, verschillende aanbodkanalen (lineair, 7. Wat onderneemt de omroep om personeel aan te laten sluiten bij NPO- invalshoeken e.d. on-demand, online) van de NPO als zijn verankering in/aansluiting bij doelen op het gebied van diversiteit en

geheel? Waaruit bestaat die bijdrage? de samenleving te waarborgen en onafhankelijkheid. 4. Waaruit bestaat de bijdrage te versterken? j. Het (vaste) personeel identificeert zich

van de omroep aan de realisatie IJkpunten met doelen en missie van de omroep

van de aanboddoelen van de a. De omroep gaat uit van een missie 8. Hoe verantwoordt de omroep zich en de NPO en voelt zich daar ook deel

NPO, zoals geformuleerd in het en doelstellingen (t.a.v. kwantiteit en richting het publiek over zijn activiteiten? van uitmaken.

Concessiebeleidsplan? kwaliteit van zijn aanbod) waarin duidelijk

Bij de beantwoording van deze vraag gaat en ondubbelzinnig de bijdrage die hij levert 9. In hoeverre worden de identiteit en Financiën het om de hoofddoelen zoals die in het aan de samenleving is geformuleerd. waarden van de omroep door de eigen 12. Op welke wijze draagt de omroep bij Concessiebeleidsplan 2016-2020 voor de b. De omroep maakt duidelijk wat zijn publieksgroepen en het publiek in het aan een zo doelmatig mogelijke inzet verschillende platforms zijn geformuleerd. specifieke plaats is in het omroepbestel algemeen herkend en gewaardeerd? van middelen?

Het gaat hierbij concreet om de bijdrage aan: en hoe hij bijdraagt aan bovengenoemd

• • 

  Een kwalitatief hoogwaardig, aanboddoelstellingen van de NPO. IJkpunten IJkpunten

betrouwbaar nieuws- en opinie-aanbod c. Er is een heldere onderbouwing van de f. De omroep geeft aan hoe hij als k. De omroep verschaft periodiek een

dat aansluit bij het veranderende bijdrage die de omroep levert aan de maatschappelijke en culturele organisatie helder en transparant beeld van

mediagedrag en de veranderende profilering van de verschillende lineaire, verankerd is in de samenleving. De de besteding van middelen aan de

behoeften van het publiek. on demand en online aanbodkanalen omroep zorgt ervoor dat de organisatie buitenwereld. De omroep verleent alle

• • 

  Kwalitatief hoogwaardig, Nederlandstalig die de NPO in Nederland tot zijn voldoende inbreng en inspiratie uit de mogelijke openheid aan de NPO over de

drama en films die zich ook lenen voor de beschikking heeft. maatschappelijke context krijgt. besteding van zijn middelen.

on demand propositie van de NPO. d. De omroep verleent zijn volledige g. De omroep verantwoordt zijn

• • 

  Kwalitatief hoogwaardige documentaires medewerking aan de realisatie van de aanbodbeleid naar het publiek toe . Inrichting en structuur

die zich ook lenen voor de on demand gezamenlijke doelstellingen en aan de h. Het publiek herkent, zo blijkt bijvoorbeeld 13. Op welke wijze dragen werkwijze,

propositie van de NPO. profielen van de aanbodkanalen waarop uit onafhankelijk uitgevoerd onderzoek, inrichting en structuur van de omroep bij

• • 

  Educatieve en informatieve programma’s hij actief is. de identiteit en waarden die de omroep aan een doeltreffend beleid en aan een

die toegankelijk en inspirerend zijn voor wil uitdragen en vindt deze een relevante slagvaardige uitvoering van het beleid

een breed publiek en dat hen helpt toegevoegde waarde in het omroepbestel. van de NPO als geheel?

om kennis op te doen, waarbij wordt II Publiek

aangesloten bij nieuwe vormen van 14. In welke mate, op welke terreinen en

mediagebruik. Bijdrage aan doelstellingen bereik en III Organisatie met welk resultaat wordt samengewerkt

• • 

  Muziek en kunstprogramma’s die waardering publiek met andere omroepen en met de NPO

inspirerend, informatief en gevarieerd 6. Wat is de bijdrage van de omroep aan Personeelsbeleid en organisatie als geheel?

zijn en bijdragen aan de vernieuwing de doelen van de NPO met betrekking 10. Hoe dragen het personeelsbeleid en

en ontwikkeling van talent binnen deze tot bereik, kijk- en luistertijdaandeel de organisatiecultuur en –structuur bij IJkpunten

sector. en waardering van de verschillende aan het realiseren van de doelen van l. Omroepen tonen aan dat zij zich houden

• • 

  Kwalitatief hoogwaardige en gevarieerde aanbodkanalen waarop de omroep actief de omroep en van de NPO, waaronder aan de afspraken en bindende regelingen

kinderprogramma’s die zich ook lenen is? doelen op het gebied van pluriformiteit, zoals die gelden binnen de NPO en dat

voor de on demand propositie van de diversiteit en onafhankelijkheid? zij open staan voor samenwerking met

NPO. IJkpunten Onafhankelijkheid heeft in ieder geval andere omroepen en met de NPO.

• • 

  Vergroting van de interactie met het e. Op basis van het publieksbereik en betrekking op de uitvoering die wordt

publiek in de programma’s. de scores op waardering, kwaliteit en gegeven aan de Richtlijnen 1, 2 en 4 die in de

• • 

  Programmavernieuwing. publieke waarde die in de afgelopen jaren Code Goed Bestuur zijn opgenomen.

• • 

  Diversiteit (in onderwerpkeuze en door de omroep zijn gerealiseerd, toont

-behandeling en in representatie de omroep aan welke bijdrage hij heeft 11. Waaruit blijkt de binding van het personeel

(actoren) wordt een adequate geleverd aan de doelstellingen van de met de omroep en met de NPO als geheel?

afspiegeling gegeven van de NPO op deze punten.

maatschappelijke diversiteit in termen IJkpunten

van etniciteit, leeftijd en sekse). i. Het personeelsbeleid is gericht op het

faciliteren en professionaliseren van het

B1 Opdacht visitatiecommissie

B2 NPO Organisatie Omroeporganisaties 145 Raad van Bestuur AVROTROS Shula Rijxman, voorzitter RvB Eric van Stade, algemeen directeur Martijn van Dam, lid RvB Niels van ’t Hooft, zakelijk directeur Frans van Westen, interim adviseur RvB Omroep MAX Directie Video Jan Slagter, oprichter-directeur Frans Klein, directeur TV en zendermanager Fiona Arens, adjunct-directeur NPO1 Giny Mutsaers, manager coördinatie en KRO-NCRV

budgettering programmering Peter Kuipers, directievoorzitter Marike Hippe, hoofd bestuurszaken

Directie Audio Jochem de Jong, mediadirecteur Jurre Bosman, directeur Erik van Hengstum, zakelijk manager EO Arjan Lock, directeur Directie Financiën Janneke Koorevaar, hoofd juridische zaken & Rob Groot, interim financieel directeur bestuurssecretaris Stefan Veugen, manager financieel mediamanagement VPRO Frans van Westen, interim adviseur RvB Lennart van der Meulen, algemeen directeur Ute Seela, bestuurssecretaris Directie Marketing Nico Rijkhoff, directeur publiek & marketing BNNVARA Nicole Engels, manager publieksonderzoek Karin van Gilst, algemeen directeur en marketing intelligence Gert-Jan Hox, directeur content Vivian Josephy, manager marketing & Lonneke van der Zee, bestuurssecretaris communicatie NOS Distributie Gerard Timmer, algemeen directeur Cees de Bruin, manager operations Anne Kornman, bestuurssecretaris Egon Verharen, manager innovatie NTR CIPO Paul Römer, directeur NTR (tot 1 maart Sandor Varga, secretaris en onderzoeker 2019) CIPO Willemijn Francissen, mediadirecteur Conny van Altena, lid CIPO Madeleine van Lieshout, hoofd bestuurlijke en juridische zaken

Gesprekspartners

Aspirant omroepen Overige gesprekspartners 146 147

Human STER

Willemien van Aalst, directeur/ Frank Volmer, directeur hoofdredacteur

Marc Josten, hoofdredacteur Commissariaat voor de Media

Magdaleen Sturm, voorzitter raad van Madeleine de Cock Buning, voorzitter toezicht Gerda van Heseken, projectleider externe

Sarah Sylbing, programmamaker betrekkingen & advisering

PowNed COR NPO

Dominic Weesie, hoofdredacteur / voorzitter Rob Bruins, voorzitter COR

Lucas Goes, zakelijk leider / Fred Spits, lid COR en voorzitter secretaris&penningmeester ondernemingsraad EO

Rob Noy, algemeen lid

Raad voor Cultuur WNL Marijke van Hees, voorzitter Robert Alblas, directeur Jakob van der Waarden, directeur Bert Huisjes, hoofdredacteur

Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap Afke van Rijn, directeur media & creatieve industrie Bram Voermans, coördinerend beleidsmedewerker mediabeleid

Vereniging van Nederlandse Contentproducenten (NCP) Arie Landsmeer, directeur Manon van der Hoek, penningmeester

Stichting Regionale Publieke Omroep (RPO) Gerard Schuiteman, bestuurder RPO

B2 Gesprekspartners

B3 Bronnenlijst beleidsplan 2016-2020.   149 https://wnl-static.s3.amazonaws. com/uploads/2016/11/WNL- Zelfevaluaties Jaarverslag-2015-.pdf - WNL jaarverslagen 2015, 2016 en 2017.   - NPO Zelfevaluatie https://wnl.tv/over-wnl/ - Human, Werken aan Waarde, van 1 januari 2016 tot 1 juni 2018, zelfonderzoek - PowNed, Zelfevaluatie 2014-2017 Overige bronnen - WNL, Zelfevaluatie visitatie NPO 2014-2017 Bakker, A. en J.L.H. Bardoel in opdracht

van Commissie Integriteit Publieke Omroep (2017). Een kwestie van cultuur. Een

NPO: onderzoek naar de beleving en naleving van concessiebeleidsplannen, onafhankelijkheid bij de landelijke publieke jaarverslagen en terugblikken omroep, versie 28-12-17. 

https://www.npointegriteit.nl/wp-content/ https://over.npo.nl/organisatie/ uploads/2018/01/Een-kwestie-van-cultuur.- openbare-documenten F.-Bakker-en-J.-Bardoel.pdf .

• - 

  Concessiebeleidsplan 2010-2016 - Concessiebeleidsplan 2016-2020 Berg, C. Van den (2018). ‘Van Zuilen naar - Jaarverslag van de jaren 2013, 2014, Bubbels’. De Hofvijver, 26-11-18. 2015, 2016 en 2017 - Terugblik van de jaren 2013, 2014, 2015, Bos, L, S. Kruikemeier en C. De Vreese 2016 en 2017 (2014). Gescheiden media? Sociaal-culturele - Begroting van de jaren 2013, 2014, 2015, verschillen in mediaconsumptie. In: Bovens, 2016 en 2017 M. P. Dekker en W. Tiemeijer (2014) (red). - Prestatieovereenkomst 2010-2015 Gescheiden Werelden? Een verkenning - Prestatieovereenkomst 2017-2020 van sociaal-culturele tegenstellingen in Nederland, pp. 235-254. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau en Wetenschappelijke

Aspirant omroepen: Raad voor het Regeringsbeleid. beleidsplannen en jaarverslagen Centraal Bureau voor Statistiek (2016).

‘Consumentenvertrouwen weer positief’. - Human, Durf te Denken, beleidsplan Den Haag: CBS, 20-04-16

2016-2020. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/16/ https://www.human.nl/over-human/ consumentenvertrouwen-weer-positief officiele-stukken.html

• - 

  Human jaarverslagen, 2013, 2014, 2015, Commissariaat voor de Media (2016). 2016 en 2017. Mediamonitor. Hilversum: Commissariaat https://www.human.nl/over-human/ voor de Media.

  officiele-stukken.html https://www.mediamonitor.nl/trends/ - PowNed beleidsplan 2014. trends-in-2016/

https://www.powned.tv/over-powned/ vereniging/beleidsplan Commissariaat voor de Media Mediamonitor

• - 

  PowNed beleidsplan 2016-220 (2018). Mediamonitor Hilversum: - PowNed jaarverslagen 2016 en 2017.   Commissariaat voor de Media.   https://www.powned.tv/over-powned/ https://www.mediamonitor.nl/nieuws/ vereniging/jaarverslag bereik-oplage-en-marktaandelen- WNL De omroep van Wij Nederland, nederlandse-dagbladenmarkt-2017/

Bronnen

Commissariaat voor de Media, GfK (2019). GfK DAM Jaaroverzicht 2018, 150 Polak, Nina, (2017). ‘Nog ééntje dan... SCP Burgerperspectieven (2017). ‘Stijgende 151

Jaarverslagen 2014 t/m 2017. 21-01-18. Waarom we series bingewatchen’. De trend van maatschappelijk onbehagen’. https://www.gfk.com/nl/insights/press Correspondent, 29-03-17. Sociaal Cultureel Planbureau.

Bovens, M. P. Dekker en W. Tiemeijer (2014) release/gfk-dam-jaaroverzicht-2018/ https://decorrespondent.nl/6451/ https://www.scp.nl/Nieuws/Stijgende_

(red). Gescheiden Werelden? Een verkenning nog-eentje-dan-waarom-we-seriestrend_van_maatschappelijk_onbehagen van sociaal-culturele tegenstellingen in Haakman, David (2013). ‘Netflix nu bingewatchen/661356520-b78c2429

Nederland. Den Haag: Sociaal Cultureel ook in Nederland. Dit kun je wel en niet Smeets, Patrick (2018). ‘Streaming in 2018:

Planbureau en Wetenschappelijke Raad voor verwachten’. NRC Handelsblad, 11-09-13.   Putters, K. (2016). Tijd voor een nieuw sociaal Videoland groeit, Netflix nog steeds koning’. het Regeringsbeleid. https://www.nrc.nl/nieuws/2013/09/11/ contract. In: NRC Handelsblad, 9 juli 2016. Dutch Cowboys, 05-02-18.

netflix-nu-ook-in-nederland-dit-kun-je-welhttps://www.nrc.nl/nieuws/2016/07/09/ https://www.dutchcowboys.nl/ De Volkskrant (2015). ‘Hoofdredacties: en-niet-verwachten-a1431693 tijd-voor-een-nieuw-sociaal-contractentertainment/streaming-in-2018- online NPO-plannen ‘oneerlijk’’.11-06-15. 3162415-a1509927 . videoland-groeit-netflix-nog-steeds-koning https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/ Jackson, Jasper (2017). ‘Eli Pariser: activist hoofdredacties-online-npo-plannenwhose filter bubble warnings presaged Putters, K. (2019). Veenbrand. Amsterdam: Stichting Kijkonderzoek (2018). TV in oneerlijk-~b26b70e8/ Trump and Brexit’. The Guardian, 08-01-17.   Prometheus. Nederland 2018. Ontwikkelingen in TV bezit

https://www.theguardian.com/media/2017/ en TV gebruik. Media Standaard Survey. EBU, (2014). Vision2020, Connecting to a jan/08/eli-pariser-activist-whose-filter Raad voor Cultuur (2014). De Tijd Amsterdam: SKO networked society.   bubble-warnings-presaged-trump-and-brexit Staat Open: advies voor een toekomsthttps://kijkonderzoek.nl/images/ https://www.ebu.ch/publications/ bestendige omroep. TV_in_Nederland/190214_SKO_TV_IN_ vision2020-our-strategic-objectives-2017 Kivits, Nick (2018). ‘Topman Persgroep https://www.cultuur.nl/upload/documents/ NEDERLAND_2018.pdf

hekelt NOS om online publicaties: ‘pure adviezen/De-tijd-staat-open-28-maart.pdf EBU Media Intelligence Service (2018). concurrentie’’. Villamedia, 05-10-18.   Telecompaper (2019). ‘39 procent NL- Europeans and Television. An overview https://www.villamedia.nl/artikel/ Raad voor Cultuur (2018). Zicht op zoveel huishoudens heeft Netflix-abonnement, of TV viewing habits across Europe, from topman-persgroep-hekelt-nos-om-onlinemeer. Sectoradvies Audiovisueel. groei vlakt af’, 18-01-19. the world’s foremost alliance of Public publicaties-pure-concurrentie https://www.cultuur.nl/upload/documents/ https://www.telecompaper.com/ Service Media. adviezen/Zicht-op-zo-veel-meer.pdf nieuws/39-procent-nl-huishoudens-heeft

Mediawet (2008). netflix-abonnement-groei-vlakt-af--1276797 EBU Media Intelligence Service (2018). https://wetten.overheid.nl/ Reuters (2013). ‘YouTube says has 1 billion

Europeans and Radio. An overview of Radio BWBR0025028/2018-05-30 monthly active users’, 21-03-13. Telecompaper (2018). ‘Amazon voorbij 100 listening habits across Europe, from the https://www.reuters.com/article/ miljoen Prime-leden, 65.000 in Nederland’, world’s foremost alliance of Public Motivaction (2016). Mediabereikonderzoek us-youtube-users/youtube-says 19-04-18.

Service Media. Nieuwe Nederlanders. has-1-billion-monthly-active-usershttps://www.telecompaper.com/nieuws/ idUSBRE92K03O20130321 amazon-voorbij-100-miljoen-prime-leden

EBU Media Intelligence Service (2018). Nationaal Luister Onderzoek (zd). Analysetool. 65000-in-nederland--1240818

Funding of public service media 2018. https://nationaalluisteronderzoek.nl/ Reuters Institute (2018). Digital News https://www.ebu.ch/files/live/sites/ebu/ analysetool/ Report 2018.   Tweede Kamer, Memorie van Toelichting, files/Publications/MIS/login_only/funding/ http://media.digitalnewsreport.org/wp Wijziging van de Mediawet 2008 in verband EBU-MIS%20-%20Funding%20of%20 NPO-fonds. Cijfers NPO-fonds 2017. content/uploads/2018/06/digital-newsmet het toekomstbestendig maken van de

PSM%202018%20(Public%20version).pdf https://npo-fonds.nl/over-npo-fonds/ report-2018.pdf?x89475 publieke mediadienst, vergaderjaar 2014- cijfers-npo-fonds-2017 2015, 34264, nr. 3.

EBU Media Intelligence Service (2018). Sawers, Paul (2018). ‘Facebook Watch on

Market Insights. Trust in Media. Nu.nl (2018). ‘YouTube heeft 1,8 miljard demand video platform launches globally’. Veenendaal, Peter (2016). ‘Luistertijd radio https://www.ebu.ch/publications/trust-inmaandelijks actieve gebruikers’, 04-05-18. Venturebeat, 29-08-18.   neemt gestaag af’. Spreekbuis, 28-11-16. media-2018 https://www.nu.nl/internet/5251244/ https://venturebeat.com/2018/08/29/ https://www.spreekbuis.nl/luistertijd-radioyoutube-heeft-18-miljard-maandelijks-

facebook-watch-on-demand-videoneemt-gestaag-af/ Entertainment Business (2018). ‘Miljoen actieve-gebruikers.html platform-launches-globally/ gebruikers voor streamingdienst Videoland’. Videolandscape (2017). 26-06-18. Screenforce (2017). Trends in digitale media. http://www.video-landscape.nl/#onlinehttps://www.entertainmentbusiness. https://screenforce.nl/wp-content/ video-consumption nl/film/miljoen-gebruikers-vooruploads/2018/01/Screenforce_ streamingdienst-videoland/ DigitaleTrends.pdf

B3 Bronnen

Waterloo, S.F., A.M. Wennekers, en P.R. 152 153

Wiegman (2019). Media:Tijd 2018.

Amsterdam/Den Haag: NOM, NLO, SKO,

PMA en SCP.

Wennekers, A.M., D.M.M. van Troost en

P.R. Wiegman (2016) Media:Tijd 2015.

Amsterdam/Den Haag: NLO, NOM, SKO,

BRO en SCP.

Women Inc. (2017). Beperkt Zicht. De rol van mediamakers in beeldvorming. https://www.womeninc.nl/thema/ beperktzicht/

Zwaag, G. van der (2018). ‘YouTube Premium gestart in Nederland en België’. iCulture,

29-08-18. https://www.iculture.nl/nieuws/youtubepremium-music-gestart-nederland-belgie/

B3 Bronnen

B4 155 Figuur A Innovatietijdlijn 2000 – 2018 1997 Wifi 1998 Google gelanceerd 1999 MSN Messenger gelanceerd 1999 Nu.nl gelanceerd 2000 Eerste mobiele telefoon met camera 2001 Sanoma koopt Nu.nl

2001 Eerste iPod

2001 Bittorrent file sharing uitgevonden

2002 Telefoon met mobiel internet

2003 MySpace, LinkedIn en iTunes gelanceerd

2003 Uitzending Gemist gelanceerd

2003 Overname IDTV door All3Media

2004 Hyves gelanceerd

2004 Facebook gelanceerd

2004 Nintendo DS gelanceerd

2004 Google Personalized Search gelanceerd

2005 Overname Android door Google

2005 YouTube gelanceerd

2005 Amazon Prime gelanceerd

2005 Game console Xbox 360 gelanceerd

2006 News Feed geïntroduceerd op Facebook

2006 Overname YouTube door Google

2006 Twitter gelanceerd

2006 Spotify gelanceerd

2006 Buzzfeed gelanceerd

2006 Game console Wii gelanceerd

2007 NPO lanceert videokanaal op YouTube

2007 Smartphones: eerste iPhone

2008 Google Play Store gelanceerd

2008 Apple App Store gelanceerd

2008 NOS lanceert NOS Mobiel app

2009 ‘like-button’ geïntroduceerd op Facebook

2009 WhatsApp gelanceerd

2010 Eerste iPad

2010 HBO Go (De VoD-service van HBO) gelanceerd

2010 VoD-dienst van Videoland van start

2010 Instagram gelanceerd

2010 Oprichting Amazon Prime studio’s

2010 Overname Hyves door TMG

2011 Viceland.com en VBS.tv wordt samen Vice.com

Figuren en tabellen

156 157

2011 VR bril: Eerste Oculus Rift protoype ontwikkeld door Palmer Lucky

2011 Lancering Snapchat Tabel B Gebruik van mediadragers per type kijkactiviteit in uren:minuten per dag (2018)

2011 Lancering Siri door Apple TV-toestel Andere dragers Totale kijktijd

2012 Start 4G mobiel internet Live tv 2:03 0:02 2:05

2012 Oculus VR opgericht Uitgesteld tv 0:22 0:03 0:25

2012 Overname Instagram door Facebook Gestreamd, gedownload of gekocht 0:17 0:08 0:26

2013 Netflix gelanceerd Overig video/fimpjes (Yotube e.d.) 0:00 0:06 0:07

2013 Overname Videoland door RTL

2013 Hyves opgeheven Bron: Media:Tijd, 2018

2013 MSN Messenger opgeheven

2013 De Correspondent opgericht Figuur C Aandeel luistertijd per type mediadrager als % van de totale luistertijd (2018)

2014 Blendle opgericht Overig

2014 Opkomst The Internet of Things 12%

2014 Overname Oculus VR door Facebook Vaste radio/cd of

2014 Overname Whatsapp door Facebook stereo installatie

Tablet 43%

2014 NL Ziet gelanceerd 2%

2014 Overname Eyeworks door Time Warner

2014 Lancering Amazon Alexa smart speaker PC/Laptop

9% 2014 Uitzending gemist wordt NPO Gemist

2015 Samsung en Oculus VR ontwikkelen Samsung Gear VR

2016 Lancering Google Home smart speaker

2017 NPO Start gelanceerd Smartphone

2017 Nintendo Switch op de markt 12%

2018 Overname Ziggo door Liberty Global

2018 Facebook Watch gelanceerd

Autoradio/cd-speler 14%

Draagbare radio of muziekspeler 8%

Bron: Media:Tijd, 2018

B4 Figuren en tabellen

158 159

Tabel D Bezuinigingen Mediabudget Figuur E Ontwikkeling in budget NPO 2011-2017, in miljoenen

Bezuinigingen Rutte I In miljoenen euro’s

Budget Bezuinigingen (cumulatief) OCW-budget Eigen bijdragen

Bedragen x 1.000 2010 2012 2013 2014 2015 Struc.

Budget landelijk publieke omroep (incl. NOB en CoBo) 788.968 15.528 19.528 69.528 127.300 127.300 950

Muziekcentrum van de Omroep 31.057 612 17.239 17.239 17.239 17.239

Bijdrage Wereldomroep 45.867 926 47.215 47.215 47.215 47.215 900

Dotaties Stimuleringsfonds Ned. Culturele Mediapr. 17.657 358 358 358 1.964 1.964

Bijdra minderhedenprogrammering 4.059 81 2.081 3.081 4.158 4.158 850

Medewijsheid Expertisecentrum 2.000 100 100

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid 19.656 392 392 392 1.391 1.391 800

Dotaties Stimuleringsfonds voor de Pers 4.300 115 115

OLON 506 10 10 10 36 36

Kabelraden.nl 386 8 8 401 401 401 750

Commissariaat voor de Media 4.069 81 81 81 81 81

Besparingen mediabudget 17.996 86.912 138.305 200.000 200.000 700

ZBO-korting 104 370 814 1.090 1.258 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Besparingen regeerakkoord 18.100 87.282 139.119 201.090 201.528 Bron: Directie Financiën NPO

Bezuinigingen Rutte II * Het OCW-budget van de NPO wordt gefinancierd uit de Rijksmediabijdrage en de Ster. OCW houdt bij het opstellen van de

begroting rekening met circa € 200 mln aan Ster bijdrage, een afwijking in de realisatie komt ten laste/gunste van de reserve. ** Jaarlijks wordt het budget conform de Mediawet geïndexeerd. Indexatie > dan bezuiniging waardoor budget stijgt.

Besparing mediabudget *** In 2015 is het OCW-budget gecorrigeerd voor wijziging btw-wetgeving.

 Stopzetten financiering Mediafonds (is eigen bijdragen omroepen) 16 De eigen bijdragen bestaan uit: programmagebonden eigen bijdragen (fondsen en sponsoring), resultaten vereniging- en

nevenactiviteiten en rechten- en kabelvergoedingen Korting budget OCW-bijdrage NPO 17

 Korting Regionale omroepen 17

Totaal 50

Bron: Directie Financiën NPO

B4 Figuren en tabellen

160 161

Figuur F Totaal aantal toegekende aanvragen per genre NPO-fonds 2017 Figuur H Totaal toegekend per omroep NPO-fonds 2017

Ontwikkeling Productie Totaal Ontwikkeling Productie Totaal toegekend

25

120 23

99

100 20 19

17 16

80 73

15 14

61 12

60 11 11

46 10 9 9

8

40 38 7 7 7

27 6 6

5

20 5 4 13 13 3

6 7 5 8 2 2

0 0 0 0 0

Documentaire Drama Radio Totaal AVROTROS BNNVARA EO HUMAN KRO-NCRV MAX NTR VPRO

Bron: NPO-fonds, 2017

Bron: NPO-fonds, 2017

Figuur G Totaal beschikbaar en toegekend budget NPO-fonds 2017

Ontwikkeling Productie Totaal toegekend totaal beschikbaar € 1

2.700.000 Figuur I Slagingspercentage per genre per jaar NPO-fonds 2018

€ 14.000.000 € 1 Drama Documemtaire Audio/radio Totaal

0.635. € 80 %

€ 12.000.000 9.529.667 178 75 %

70 %

€ 10.000.000 € 65 %

6.900.000 62 % 63%

€ 60 % 59 %

57 % 58 %

€ 8.000.000 €

6.235. €

5.6 5.200.000 53 % 53 % 11 11

.2 3 € 50 % 48 % 47 %

€ 6.000.000 16 € 3.825.469 3.50

1.382 40 % 39 %

€ 4.000.000 € 1

€ 30 % € € € € .105.5

€ 2.000.000 623.897 324.087 € 1 4 574.596 600.000 57.527 17.069 11

20 %

€ -

Documentaire Drama Radio Totaal 10 %

• * 

  Exclusief talentontwikkeling (documentaire € 600.000,-, radio € 200.000,- en drama € 2.500.000,-) 0 %

  2015-2016 (Mediafonds) 2017 (NPO-fonds) 2018 (NPO-fonds)

Bron: NPO-fonds, 2017 Bron: NPO-fonds, 2018

B4 Figuren en tabellen

162 163

Figuur J Publieksperceptie van gender-representatie en etnische representatie (op televisie en radio). Figuur K Doelstellingen en resultaten kijktijdaandelen en weekbereik NPO 1, NPO 2, NPO 3, 2013-2017, in %

De mate waarin vrouwen bij deNPO in beeld komen is... Doel Resultaat Doel Resultaat Doel Resultaat Doel Resultaat Doel Resultaat 2013 2013 2014 2014 2015 2015 2016 2016 2017 2017

NPO 1 KTA (6+) 18 20,8 21 24,8 19,5 22,2 21 24,2 19,5 23,9 Mannelijke kijkers NPO Vrouwelijke kijkers NPO

NPO 2 KTA (6+) 7 7,1 7 6,9 7 6,7 7 6,9 7 6,5

64 % NPO 3 KTA (6+) 8 7,2 5,5 5,3 6 5,1 7,5 4,1 6 4,5

59 % NPO Zapp KTA (3-12) 17 20,7 17 20,6 18 22,1 18 20,1 18 19,4

NPO 123 KTA (6+) 33 35,2 33,5 37,1 32,5 34,1 35,5 35,1 32,5 34,9

NPO 123 85 86 85 86 85 83 85 81 85 79 Weekbereik (6+)

23 % NPO 3 56,3 63,1 56,3 57,8 56,3 54,9 56,3 49,6 56,3 47,6

14 % Weekbereik (20-34) 12 %

9 % 10 % 9 %

Bron: Jaarplannen TV 2013-2017 en SKO

Niet genoeg Genoeg meer dan Weet niet, genoeg wil niet zeggen

Figuur L Kijktijd NPO, geïndexeerd per jaar en per leeftijdsgroep (in minuten), De mate waarin Turkse en Marokkaanse Nederlanders bij de NPO in beeld komen is... Indexering 2013 = 100

MTMSA kijkers PNO kijkers NPO 2013 2014 2015 2016 2017

44% > 6 jaar 100 106,5 93,5 95,2 90,3

39 % 13-19 jaar 100 122,2 88,9 77,8 66,7

26 % 25% 20-49 jaar 100 105,0 87,5 85,0 75,0

21%

18% 18% > 50 jaar 100 104,7 95,3 96,3 94,4

10%

Bron: SKO

Niet genoeg Genoeg meer dan Weet niet, genoeg wil niet zeggen

De mate waarin Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders bij de NPO in beeld komen is...

Figuur M Kijktijd TV totaal, geïndexeerd per jaar en per leeftijdsgroep (in minuten),

MTMSA kijkers PNO kijkers NPO Indexering 2013 = 100

47 % 2013 2014 2015 2016 2017

37 %

33 % > 6 jaar 100 102,6 97,4 93,8 91,3

20 % 22 % 13-19 jaar 100 99,1 81,1 65,8 54,1

17 % 14 %

11 % 20-49 jaar 100 101,2 93,6 87,7 83,0

> 50 jaar 100 103,5 102,7 101,5 100,8

Niet genoeg Genoeg meer dan Weet niet,

genoeg wil niet Bron: SKO

zeggen

Bron: GfK, 2018, representatief voor Nederland 13 jaar en ouder inclusief TMSA

B4 Figuren en tabellen

164 165

Figuur N Kijktijd NPO per jaar en per leeftijdsgroep (in gemiddeld aantal minuten) Figuur P Gemiddeld weekbereik tv van publieke omroepen onder jongeren in Europa, 2017

2013 2014 2015 2016 2017

> 6 jaar 62 66 58 59 56

13-19 jaar 18 22 16 14 12

20-49 jaar 40 42 35 34 30

> 50 jaar 107 112 102 103 101

Bron: SKO

Figuur O Kijktijd TV totaal, weekgemiddelden per jaar en per leeftijdsgroep (in

minuten)

2013 2014 2015 2016 2017

> 6 jaar 195 200 190 183 178

13-19 jaar 111 110 90 73 60

20-49 jaar 171 173 160 150 142

> 50 jaar 260 269 267 264 262 high

Bron: SKO medium low

Iceland 59,1% Norway 46,2% Germany 37,9% Estonia 28,4% ** Italy 56,9% Ireland 45,2% Denmark 37,1% Bulgaria 24,1% Belgium FL 56,1% Poland 43,7% Switzerland FR 35,7% Hungary 20,7%

Netherlands 53,9% Croatia 42,1% * Morocco 35,0% Georgia 19,7% United Kingdom 52,8% Switzerland IT 41,9% Czech Republic 34,6% Slovenia 18,6%

*Serbia 52,2% Belgium GR 41,6% Finland 34,6% Romania 16,9% Spain 50,4% France 39,7% Sweden 30,9% Lithuania 15,7%

Portugal 48,4% Turkey 38,9% Slovakia 30,1% Latvia 13,1% Austria 48,4% EBU Average 38,5% Switzerland DE 29,2% *Cyprus 7,7%

Bron: EBU, 2018

Tabel Q Doelstelling en realisatie luistertijdaandeel en bereik 2013-2017

LTA NPO radiozenders 10+

Target LTA 2013 Target LTA 2014 Target LTA 2015 Target LTA 2016 Target LTA 2017 2013 2014 2015 2016 2017

NPO Radio 1 7,5 7,2 7,8 7,1 7,5 7,0 7,1 7,3 7,2 7,7

NPO Radio 2 10,0 9,1 9,8 9,5 9,5 9,3 10,2 9,8 10,3 11,5

NPO 3FM 9,5 10,3 9,8 10,2 10,0 8,6 8,5 6,7 6,7 4,5

NPO Radio 4 2,0 1,8 2,0 1,9 2,0 1,9 2,0 1,9 2,0 2,2

NPO Radio 5 3,0 2,6 3,0 2,8 3,3 3,1 3,0 3,2 3,3 3,4

NPO Radio 48,0% 46,3% 48,0% 45,3% 48,0% 41,8% 45,0% 39,8% 42,0% 38,7% week-bereik

Bron: NLO

B4 Figuren en tabellen

166 167

Figuur Q-1 NPO Radio 1 Weekbereik 06:00-24:00, 2013-2017 Figuur Q-3 NPO 3FM Weekbereik 06:00-24:00, 2013-2017

15-34 jaar 35-54 jaar >55 jaar 15-34 jaar 35-54 jaar >55 jaar

29.3 28.3 27.1 27.1

26.1

28.0 26.8

21.8 20.7

15.3 15.1 19.8

14.4 14.6 13.7 17.9

16.9

14.9

8.5 12.5 11.9

7.5

6.7 7 6.2

6.7 6.3 5.7 5.2

4.2

2013 2014 2015 2016 2017

2013 2014 2015 2016 2017 Bron: NLO

Bron: NLO

Figuur Q-2 NPO Radio 2 Weekbereik 06:00-24:00, 2013-2017

Figuur Q-4 NPO Radio 4 Weekbereik 06:00-24:00, 2013-2017

15-34 jaar 35-54 jaar >55 jaar

15-34 jaar 35-54 jaar >55 jaar

20.4 20.1

19.5 19.7 19.9 18.2 18.1 18.6

10

17.2 9.4

9.5 9.5 9.4

17.1

10.0

8.3 7.3 7.3 7.4

2.8 2.7 2.6

2.4

2.0 2.2 1.8

1.5 1.7 1.5

2013 2014 2015 2016 2017

2013 2014 2015 2016 2017 Bron: NLO

Bron: NLO

B4 Figuren en tabellen

168 169

Figuur Q-5 NPO Radio 5 Weekbereik 06:00-24:00, 2013-2017 Figuur R Gemiddeld crossmediaal weekbereik, 13+

15-34 jaar 35-54 jaar >55 jaar Totaal weekbereik Weekbereik TV

85% 79%

27%

11.5 11.4 11.2 11.2

10.9

17% 16%

Weekbereik Radio 19% Weekbereik Online

39% 39%

1.6 1.8 1.5 1.5

1.1 1.0 1.1

0.7 0.6 0.6

1% 2013 2014 2015 2016 2017

2% 3% Bron: NLO

Bron: GfK MAP, 2018

Figuur Q-6 Weekbereik FunX, 2015-2017

2017 2016 2015

28 28 % %

24 23% %

25 22% 22%

19% 19% 19% 18%

20 18% 17% 17% 17% 17%

16% 16% 15% 15% 15%

14% 14%

15 13% 12%

9% 10

7%

15%

5

0 15-34 jaar 15-24 jaar 25-34 jaar Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Autochtoon TMSA

Bron: Motivaction

B4 Figuren en tabellen

170 171

Figuur S Weekbereik radio publieke omroep Figuur U Rapportcijfers kijkers televisiezenders, 2016-2017

Toaal Jeugd 2017 2016

47% Nederland

25% 7.2

NPO1

72% 7.1

Vlaanderen 71%

68% 6.6

Noorwegen 61% NPO3 6.5

67% Zweden

49%

6.5 84%

Oostenrijk NPO2

74% 6.5

63% Verenigd Koninkrijk

52% 6.1

RTL & SBS 47%

EBU Gemiddelde 6.1

31%

0% 10 % 20% 30 % 40 % 50 % 60 % 70 % 80 % 90 % Bron: Ipsos, 2016-2017, representatief voor Nederland 13 jaar en ouder

Bron: EBU. Jeugd = 14-25

Figuur T Luistertijdaandeel publieke omroep

Figuur V Rapportcijfer luisteraars NPO-radiozenders, 2016 en 2017

Toaal Jeugd Luisteraars van zender 2016 Luisteraars van zender 2017

39% 7.7 Nederland 7.3 7.4

16% 7.2 7.3 7.2 7.3 7.1 7.1 7.1 7.1 7.2

6.9

64% Vlaanderen

57%

65% Noorwegen

53%

77% Zweden

64%

71% Oostenrijk

51%

53% Verenigd Koninkrijk

33%

39% EBU Gemiddelde

22% NPO NPO NPO 3FM NPO NPO FunX Commerciele

Radio 1 Radio 2 Radio 4 Radio 5 zenders

gemiddeld 0% 10 % 20% 30 % 40 % 50 % 60 % 70 % 80 % 90 %

Bron: Ipsos, representatief voor Nederland 13 jaar en ouder

Bron: EBU

B4 Figuren en tabellen

172 173

Figuur W Publieke waarden per radiozender, 2018 Tabel Y Overzicht ontwikkelingen in personeelsbestand omroepen en NPO-

organisatie 2014-2017

Wekelijkse NPO R1 NPO R2 NPO 3FM NPO R4 NPO R5 NPO FunX luisteraars

Publieke Waarde 69% 62% 64% 66% 68% 76% Omroepen & NPO-org. totaal

Onafhankelijk ver boven boven gemiddeld gemiddeld ver boven boven gemiddeld boven gemiddeld 2014 2015 2016 2017 Ontwikkelingen 2014-2017

gemiddelde gemiddelde fte* totaal 2888 3255 3443 3642 754

Betrouwbaar gemiddeld fte vast 2211 77% 2355 72% 2334 68% 2441 67% 230 -10%

Pluriform gemiddeld fte flex 643 22% 872 27% 1036 30% 1201 33% 558 11%

Diversiteit boven gemiddeld gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld ver boven fte redactioneel totaal 1422 1738 2261 2415 993

gemiddelde fte redactioneel vast 1136 80% 1229 71% 1507 67% 1512 63% 376 -17%

Met Impact boven gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld boven gemiddeld boven gemiddeld ver boven gemiddelde fte redactioneel flex 286 20% 509 29% 754 33% 903 37% 617 17%

Geëngageerd ver boven boven gemiddeld boven gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld ver boven fte ondersteunend totaal 358 432 680 669 311

gemiddelde gemiddelde

Authentiek gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld boven gemiddeld boven gemiddeld fte ondersteunend vast 300 84% 354 82% 535 79% 543 81% 243 -3%

fte ondersteundend flex 58 16% 78 18% 145 21% 126 19% 68 3% Eigenzinnig ver onder gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld

Bron: omroepen en NPO-organisatie

Bron: GfK, 2018, uitkomsten representatief voor Nederland 13 jaar en ouder inclusief TMSA

• * 

  De cijfers geven het aantal fte weer, alleen bij de NPO-organisatie betreft het medewerkers * Uitzendkrachten, freelancers, technische crews, visagie, etc. vallen buiten deze aantallen * Onder ondersteunend personeel vallen (bij enkele omroepen) ook hoofdredacteuren

Figuur X NPO radio- en televisieprogramma’s genoemd in dagbladen en

kamerstukken, 2016 NB: De cijfers in deze tabel geven een indicatie maar moeten met voorzichtigheid geïnterpreteerd. Zo is niet helemaal duidelijk of alle omroepen exact

dezelfde peildata hebben gehanteerd.

2016 WNL heeft geen cijfers over de verhouding vast en flex aangeleverd. BNNVARA heeft geen cijfers over 2014 aangeleverd, omdat BNN en VARA toen nog losse organisaties waren.

VPRO heeft geen cijfers over de verhouding vast en flex aangeleverd over de jaren 2014 en 2015.

Aantal keer genoemd Aantal keer genoemd HUMAN heeft pas cijfers vanaf 2016 aangeleverd (vanaf het moment dat hij als ledenomroep bestaat). in dagbladen in kamerstukken EO, NTR en KRONCRV hebben in 2016 de redacties van 2.42 omroepen overgenomen waardoor er stijgingen in fte zijn .

Radio 96 25

Televisie 1500 392

Totaal 1596 417

2017

Aantal keer genoemd Aantal keer genoemd in dagbladen in kamerstukken

Radio 267 26

Televisie 2277 268

Totaal 2544 294

Bron: LJS Media Research, De publieke omroep in het nieuws – 2016 en 2017. Analyse van de agendasetting van diverse programma’s

van de publieke omroep.

B4 Figuren en tabellen

174 175

Tabel Z-1 Publieke Waarde Televisieprogramma’s Human, PowNed en WNL Tabel Z-2 WNL Kijkdichtheid en waardering

Titel Aantal Wrd Zender Omroep Domein 1 Domein 2 CCC Publieke Omroep: WNL 6+ Waarde Score

Start uitzending tussen 1758-2359 uur Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen FILOSOFISCH KWINTET 31 7,8 NPO 2, HUMAN samenleving samenleving 143 human culture 79

NPO 1 1e uitzending + herhalingen Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3

SCHULDIG 6 7,9 NPO 1 HUMAN opinie opinie 121 actuele 87

meningsvorming 2015 589 319 7,8 7,3 5 15

DUS IK BEN 9 7,5 NPO 2 HUMAN kennis kennis 151 educatie 81 2016 719 265 325 7,6 7,2 7,7 4 25 3

2DOC 16 7,9 NPO 2 HUMAN opinie opinie 122 86 2017 460 248 184 7,8 7,5 7,7 1 41 4 meningsvorming

2018 435 228 253 7,7 7,7 7,5 10 43 25 2DOC 13 7,9 NPO 2 WNL opinie opinie 122 82

meningsvorming 6+

MAROKKO OP 1 7 7,5 NPO 1 POWNED samenleving samenleving 143 human culture 86 Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen

FEYENOORD OP 1 1 7,9 NPO 1 POWNED samenleving samenleving 141 human interest 80 Titel Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3

EMMEN OP 1 6 7,6 NPO 1 POWNED samenleving samenleving 141 human interest 79 2doc 2017 148 1

STUDIO POWNED 26 7,6 NPO 3 POWNED opinie opinie 121 actuele 80

meningsvorming Allemaal familie 2015 643 7,7 4

NIET LULLEN MAAR POETSEN 30 7,2 NPO 3 POWNED samenleving samenleving 141 human interest 63 2016 719 7,6 4

WEEK VAN POWNED 28 6,8 NPO 3 POWNED opinie opinie 121 actuele 76 Doden liegen niet 2016 325 7,7 3 meningsvorming

2017 199 7,9 3 ZAAK VAN JE LEVEN 13 7,7 NPO 2 WNL opinie opinie 121 actuele 83

meningsvorming 2018 250 7,9 6

DODEN LIEGEN NIET 12 7,9 NPO 3 WNL kennis kennis 153 factual 82 Geheim van de rooswijk 2017 298 1

ALLEMAAL FAMILIE 37 7,9 NPO 1 WNL kennis kennis 153 factual 84 Haagse lobby 2016 175 7,2 6

STAND VAN HET LAND 10 7,5 NPO 2 WNL opinie opinie 122 81

meningsvorming 2017 213 7,5 6

WNL OP ZONDAG 189 7,5 NPO 1 WNL opinie opinie 121 actuele 81 2018 96 6 meningsvorming

Hufterproef 2018 253 7,4 19 OPVOLGERS 6 7,7 NPO 1 WNL samenleving samenleving 141 human interest 81

Ons goeie geld 2017 239 7,3 8 STAND VAN NEDERLAND 43 7,5 NPO WNL opinie opinie 121 actuele 81

2,NPO 1 meningsvorming Opiniemakers 2015 319 7,3 15

GOEDEMORGEN NEDERLAND 1910 7,3 NPO 1 WNL opinie opinie 112 actualiteiten 82 2016 282 7,2 15

ONS GOEIE GELD 8 7,3 NPO 2 WNL samenleving samenleving 141 human interest 76 2017 239 7,6 6

OPINIEMAKERS 21 7,3 NPO 2 WNL opinie opinie 121 actuele 81

meningsvorming Opvolgers 2018 475 7,7 6

HUFTERPROEF 25 7,2 NPO 3 WNL opinie opinie 122 80 Sint maarten na de orkaan 2017 140 1 meningsvorming

Stand van het land 2017 305 7,5 10

De publieke waarde score geeft het percentage kijkers aan dat het programma publieke waarde vindt Stand van nederland 2018 259 7,6 32

hebben. Dit percentage wordt ook wel eens omgevormd tot een schaal van 0-10. Groen gearceerd zijn Weg van de wereld 2017 193 7,5 6

titels die duidelijk bovengemiddeld (goed) scoren qua publieke waarde, rood zijn titels die onder de norm Wnl op zondag 2015 436 1

van 75 scoren. 2017 460 7,8 1

Bron: NPO Publieksonderzoek 2018 397 7,6 4

Zaak van je leven 2016 350 7,6 4

2017 290 7,6 3

2018 279 7,8 5

B4 Figuren en tabellen

176 177

buiten tijdvak 18-24 (selectie) Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen

Titel Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 Tabel Z-3 PowNed Kijkdichtheid en waardering

Goedemorgen nederland 2015 212 7,4 300 Omroep: Powned 6+

2016 233 7,3 733 Start uitzending tussen 1758-2359 uur Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen

2017 248 7,4 741 1e uitzending + herhalingen Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3

2018 229 7,3 659 2015 236 7,2 43

Wnl op zondag 2015 261 7,4 31 2016 180 7,3 47

2016 295 7,6 32 2017 1.163 102 7,9 7,7 1 199

2017 327 7,4 37 2018 530 233 201 7,5 6,7 7,3 12 6 14

2018 294 7,5 30 6+

Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen

Titel Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3

Bitcoin naar de maan en terug 2018 154 7,5 2

Captain henk 2018 328 6,5 2

Creme de la crooswijk 2018 242 7,6 2

Dat zijn geen grappen 2018 448 7,9 1

Dennis terug naar de provincie 2018 189 1

Druk 2018 96 2

Emmen op 1 2018 512 7,6 6

Feyenoord op 1 2017 1.163 7,9 1

Hofbar 2018 233 6,7 6

Marokko op 1 2018 444 7,5 4

Meer voor vrouwen 2018 121 3

Niet lullen maar poetsen 2015 282 7,2 6

2016 163 6,8 15

2017 66 7,7 10

Oud en nieuw onder vuur 2018 685 7,6 2

Pow news flits 2017 107 182

Rutger en maxim op campagne 2017 160 7,7 7

Slag om rotterdam 2018 153 1

Studio powned 2015 232 7,2 37

2016 191 7,4 16

Week van powned 2016 174 7,5 16

B4 Figuren en tabellen

178 179

Long road home 2018 89 1

Tabel Z-4 Human kijkdichtheid en waardering Onderstromen 2018 78 5

Omroep: HUMAN + omroepcombinaties 6+ Onvergetelijk afscheid 2017 102 1

Start uitzending tussen 1758-2359 uur Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen Op zuid 2016 125 1

1e uitzending + herhalingen Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 Politicologica 2017 125 4

2015 203 150 7,9 7,8 47 2 Profiel 2016 168 1

2016 1.005 155 94 7,9 7,8 6 41 3 Schuldig 2016 1005 7,9 6

2017 116 102 7,7 7,4 36 7 Stine boekt sterren 2018 70 7,5 6

2018 137 116 8,0 73 4 Vloer op 2015 221 8,2 10

6+ 2016 188 8,0 10

Kdh000 Wrd (gem) Aantal uitzendingen 2017 117 8,1 11

Titel Jaar NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 NPO 1 NPO 2 NPO 3 2018 104 8,1 12

2doc 2015 172 7,9 16 Volando voy 2015 6 1

2016 199 7,9 8 Volmaakte mens 2015 129 7,8 6

2017 118 7,9 8 Vrij land 2018 198 5

2018 132 8,0 12 Wat de kat ziet 2015 317 1

2doc kort 2018 149 8 14 Whats the right thing to do 2017 114 7,9 5

3doc 2018 137 1

4ever 2016 148 1

Aimee 2017 77 1

Medialogica 2015 373 7,7 7

2016 140 7,7 8

2018 172 5

Bladgoud 2018 118 1

Brainwash festival 2016 29 1

Cargo 2016 35 1

Change your mind 2018 101 8,5 5

Control alt delete 2017 112 4

Dat had je gedacht 2017 121 4

Doodslag 2015 188 1

Duivelse dilemmas 2015 112 2

2016 141 4

2017 120 2

2018 79 2

Dus ik ben 2015 223 7,7 4

2016 143 7,5 9

Hoe normaal ben jij 2017 83 2

Huis van saoed 2018 121 7,9 3

Ik ben echt niet bang voor de dood 2015 276 1

In de leeuwenhoek 2018 398 8,0 4

Lenno en de maanvis 2017 77 1

2018 98 1

B4 Figuren en tabellen

B5 181 Naam kanaal Korte omschrijving Type kanaal NPO-portal Centrale portal van de NPO op internet. Hier komt online al het aanbod Overig aanbodkanaal van de NPO samen. Met als duidelijk te onderscheiden onderdeel de gemistdiensten van de NPO (NPO Uitzending Gemist radio en tv, inclusief fragmenten) en de livestreams van de netten en zenders van de NPO en tijdelijke livestreams die zichtbaar worden bij speciale (nieuws- en sport-) evenementen en/of rondom speciale programmering tijdelijk beschikbaar komen met extra materiaal. Binnen de portal zijn het gidsen van het publiek naar specifieke (thematische) content, het bieden van context, marketing van programma’s, interactie en in specifieke gevallen ook vooruitkijken, belangrijke functionaliteiten. Televisie

Lineaire hoofdkanalen

NPO 1 Brede programmamix met actuele en betrouwbare informatie en Algemeen televisie authentieke programma’s die ervoor zorgt dat alle publieksgroepen zich programmakanaal op dit net thuis voelen.

NPO 2 Verdiepende, informatieve en journalistieke zender Algemeen televisie programmakanaal

Dit net sluit aan op de leefwereld van een jongere doelgroep met Algemeen televisie NPO 3 inspirerende, eigentijdse, originele en verrassende programma’s. Nodigt programmakanaal

uit tot interactie en participatie.

NPO Zapp (subprofiel van Neemt kinderen serieus met aanbod dat hen raakt, dat ertoe doet en waar Algemeen televisie NPO 3) je iets van kan leren. De programmering verbindt en nodigt uit tot programmakanaal interactie en participatie.

NPO Zappelin (subprofiel Breed, vrolijk platform waar kinderen in een veilige omgeving Algemeen televisie van NPO Zapp) spelenderwijs leren ontdekken en kunnen ontspannen. programmakanaal

Lineair televisiekanaal

BVN Specifiek op alle Nederlandstaligen in het buitenland gerichte brede, Overig televisie Nederlandstalige zender. BVN biedt (in samenwerking met VRT) een programmakanaal programmering waarbij nieuws, actualiteiten en evenementen centraal

staan. Daarnaast is er ook een kwalitatief aanbod van programma’s die informeren, inspireren en zich onderscheiden.

Lineaire themakanalen 1

NPO Nieuws Nieuwskanaal met laatste nieuws, actualiteiten en live persconferenties. Overig televisie programmakanaal

NPO Politiek Politiek nieuws en parlementaire debatten, waarmee de werking van de Overig televisie democratie zichtbaar wordt. Extra ruimte voor de sport in de breedte programmakanaal tijdens de recessen.

NPO 1 extra Programma’s uit het rijke archief van de NPO, met een accent op films en Overig televisie series. programmakanaal

NPO 2 extra Verdiepende zender met o.a. documentaires, reportages, kunst en Overig televisie

culturele registraties en evenementen. programmakanaal 1. De namen van drie themakanalen zijn in

maart 2017 gewijzigd:

NPO Zappelin extra Vertoont o.a. informatie, drama en amusement voor kinderen en hun Overig televisie NPO Best = NPO 1 extra, ouders in een veilige omgeving. programmakanaal NPO Cultura = NPO 2

extra, NPO 101TV = NPO 3 Gemistkanalen extra. De inhoudelijke

profielen van de kanalen zijn niet gewijzigd. Met ingang van 2019 wordt, onder voorbehoud van goedkeuring van de minister, NPO 3 extra beëindigd. Op deze plek komt NPO Zapp(elin) Xtra

Overzicht Aanbodkanalen als eigenstandig themakanaal) en hernoemd naar NPO Zappelin extra.

npo.nl/start Duidelijk te onderscheiden onderdeel van npo.nl. Deze basis gemistdienst Overig aanbodkanaal NPO 3FM Vernieuwende jongerenzender die luisteraars aangesloten en op de Algemeen radio

biedt het publiek de mogelijkheid om zeven dagen lang gratis zoveel 182 hoogte houdt rondom muziek en thema’s die in hun dagelijks leven een rol programmakanaal 183

mogelijk gemiste radio- en televisieprogramma’s, inclusief fragmenten, spelen. terug te luisteren en te kijken.

NPO Radio 5 Toegankelijke zender dichtbij oudere luisteraar die gedurende de dag Algemeen radio NPO Start Plus Betaaldienst voor gemiste programma’s met extra faciliteiten als de Overig aanbodkanaal fungeert als informatiebron en gids over muziek, cultuur, nieuws en programmakanaal

mogelijkheid tot preview en het langer kunnen terugkijken van het aanbod maatschappelijke ontwikkelingen. waarvan de NPO niet zelf de eigenaar van de rechten is.

NPO FunX Urban zender die door muziekformat, nieuws, cultuur en aandacht voor Overig radio Netportals maatschappelijke onderwerpen een impactvolle rol vervult in dagelijks programmakanaal

leven van stadsjongeren.

npo3.nl Duidelijk te onderscheiden onderdeel van npo.nl. Specifiek op jongeren Overig aanbodkanaal gerichte portal, die inspeelt op het verschuivend kijkgedrag van jongeren. Subkanalen Met NPO 3 livestream, speciaal voor jongeren geproduceerde en

geselecteerde video’s on demand en veel interactiemogelijkheden,

waaronder het samenbrengen en zichtbaar maken van sociale NPO Radio 2 Soul & Jazz Extensie van de hoofdzender NPO Radio 2 met Soul & Overig radio media-uitingen (passend bij het mediagedrag van deze doelgroep) en Jazz-programmering. programmakanaal

deelname aan acties. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context NPO 3 FM Alternative Extensie van hoofdzender NPO 3FM met muzikale programmering van Overig radio en marketing van programma’s belangrijke functionaliteiten nieuwe, alternatieve muziek. Agendeert nieuw Nederlands en programmakanaal internationaal talent in het alternatieve genre.

npozappelin.nl Duidelijk te onderscheiden onderdeel van npo.nl. Specifiek op kinderen (3 Overig aanbodkanaal tot 6 jaar) gerichte internet portal, die een veilige plek creëert en inspeelt NPO 3FM KX Radio Extensie van hoofdzender NPO 3FM met ruimte voor innovatieve ideeën Overig radio op het kijkgedrag van deze leeftijdsgroep en met veel interactie en experimenten van dj’s en opleidingsmogelijkheden voor nieuw talent. programmakanaal mogelijkheden, waaronder deelname aan acties en spelletjes. Binnen de

portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere kanalen en websites

binnen de NPO, het bieden van context en marketing van programma’s NPO Radio 5 SterrenNL Extensie van hoofdzender NPO Radio 5 met muzikale programmering van Overig radio

belangrijke functionaliteiten. Nederlandse artiesten. Stimuleert de Nederlandse populaire volkscultuur programmakanaal in de breedte.

npozapp.nl Duidelijk te onderscheiden onderdeel van npo.nl. Specifiek op kinderen (6 Overig aanbodkanaal

tot 12 jaar) gerichte internet portal, die een veilige plek creëert en inspeelt NPO FunX Slow Jamz Extensie van hoofdzender NPO FunX met muzikale programmering van Overig radio op het kijkgedrag van deze leeftijdsgroep en met veel interactie Slow Jamz. Relevante uitsnede uit het onderscheidende muziekprofiel programmakanaal mogelijkheden, waaronder het samenbrengen en zichtbaar maken van van NPO FunX.

sociale media-uitingen (passend bij het mediagedrag van deze doelgroep) en deelname aan acties. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep NPO FunX Dance Extensie van de hoofdzender FunX met muzikale programmering van Overig radio naar andere kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context dancemuziek. Agendeert nieuwe Nederlandse dance-artiesten. programmakanaal en marketing van programma’s belangrijke functionaliteiten

Zenderportals bvn.tv Specifiek op alle Nederlandstaligen in het buitenland gerichte internet Overig aanbodkanaal

portal. Hier komt online al het aanbod van BVN samen. Met als basis de

livestream van de zender BVN, en een gemistdienst van programma’s die NPO Radio 2 portal Portal met live audiostream; live lineaire visual radiostream; audio en Overig aanbodkanaal ook op het lineaire kanaal BVN worden uitgezonden. video’s on demand en mogelijkheden voor interactie, waaronder het Binnen de portal zijn de gids (wereldwijd in lokale tijd), nieuwsvoorziening samenbrengen en zichtbaar maken van sociale media-uitingen en NOS en VRT, marketing van programma’s en de zender, interactie en deelname aan acties. Met nieuws- en achtergrondinformatie over een

ontvangstinformatie, belangrijke functionaliteiten. breed scala aan onderwerpen passend bij en ondersteunend aan de zender. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere

kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context en marketing Thematische portals van programma’s belangrijke functionaliteiten. Dit alles passend bij het

mediagedrag van de luisteraars.

NPO Schooltv Specifiek op schoolkinderen (4 tot 18 jaar) gerichte internet portal, die Overig aanbodkanaal een educatieve plek creëert en inspeelt op het kijkgedrag van deze NPO 3FM portal Portal met live audiostream; live lineaire visual radiostream; audio en Overig aanbodkanaal leeftijdsgroep en met veel opzoekmogelijkheden. Fragmenten van video’s on demand en mogelijkheden voor interactie, waaronder het educatieve kinderprogramma’s als ook bredere programma’s en samenbrengen en zichtbaar maken van sociale media-uitingen en hermontages voor in de klas en innovatieve overdracht van extra kennis deelname aan acties. Met nieuws- en achtergrondinformatie over een d.m.v. verdiepende interactieve elementen. De content is zo gerubriceerd, breed scala aan onderwerpen passend bij en ondersteunend aan de dat ze zowel thuis als in het onderwijs te gebruiken is. zender. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context en marketing

nos.nl De ingang voor het laatste nieuws en om NOS-uitzendingen terug te van programma’s belangrijke functionaliteiten. Dit alles passend bij het kijken, met losse nieuwsreportages van alle NOS-programma’s. Ook bij Overig aanbodkanaal mediagedrag van de luisteraars.

belangrijke nieuws- of sportgebeurtenissen tijdelijke livestreams via NPO-player. NPO Radio 5 portal Portal met live audiostream; audio en video’s on demand en Overig aanbodkanaal mogelijkheden voor interactie, waaronder het samenbrengen en zichtbaar maken van sociale media-uitingen en deelname aan acties. Met nieuws

Radio en achtergrondinformatie over een breed scala aan onderwerpen passend

bij en ondersteunend aan de zender. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere kanalen en websites binnen de NPO, het bieden

Verbindende zenders van context en marketing van programma’s belangrijke functionaliteiten.

Dit alles passend bij het mediagedrag van de luisteraars.

Hoofdkanalen

NPO Radio 2 Volwassen popmuziekzender die luisteraars aangesloten houdt bij het Algemeen radio nieuws, supporter is van de Nederlandse muziekcultuur en als venster op programmakanaal de maatschappelijke en culturele agenda van Nederland fungeert.

B5 Overzicht Aanbodkanalen

NPO FunX portal Portal met live audiostream; live lineaire visual radiostream; audio en Overig aanbodkanaal kroncrv.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal

video’s on demand en mogelijkheden voor interactie, waaronder het 184 middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via 185

samenbrengen en zichtbaar maken van sociale media-uitingen en de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod deelname aan acties. Met nieuws- en achtergrondinformatie over een van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is breed scala aan onderwerpen passend bij en ondersteunend aan de gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt zender. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere eventueel geordend op thema. kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context en marketing van programma’s belangrijke functionaliteiten. Dit alles passend bij het

mediagedrag van de luisteraars. kro.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via Overig aanbodkanaal

de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod Verrijkende zenders van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is

gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt

Hoofdkanalen eventueel geordend op thema.

NPO Radio 1 Nieuws- en sportzender die luisteraars betrouwbaar, actueel en Algemeen radio ncrv.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal gevarieerd informeert en op pluriforme wijze achtergronden en duiding programmakanaal middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via

brengt. de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod van een omroep. Het on demand-programma-aanbod op de portal is gelijk

aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt eventueel NPO Radio 4 Initiatiefrijke zender die midden in de samenleving staat met uitnodigend Algemeen radio geordend op thema.

aanbod van en informatie over klassieke muziek en kunst en een spil en programmakanaal

gids is in het klassieke muziekleven. eo.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal

middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via Subkanalen de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod

van een omroep. Het on demand-programma-aanbod op de portal is gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt eventueel

NPO Radio 4 Concerten Extensie van de hoofdzender NPO Radio 4 met voornamelijk registraties Overig radio geordend op thema.

van klassieke muziekuitvoeringen uit het rijke omroeparchief. programmakanaal

vpro.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal

Zenderportals middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via

de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod NPO Radio 1 portal Portal met live audiostream; live lineaire visual radiostream; audio en Overig aanbodkanaal van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is

video’s on demand en mogelijkheden voor interactie, waaronder het gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt samenbrengen en zichtbaar maken van sociale media-uitingen en eventueel geordend op thema. deelname aan acties. Met nieuws- en achtergrondinformatie over een breed scala aan onderwerpen passend bij en ondersteunend aan de

zender. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere maxvandaag.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via

kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context en marketing

van programma’s belangrijke functionaliteiten. Dit alles passend bij het de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is

mediagedrag van de luisteraars. Het nu nog separate woord.nl voor

radioprogramma’s en fragmenten op het gebied van gesproken woord gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt eventueel geordend op thema.

wordt hierin geïntegreerd.

ntr.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal

NPO Radio 4 portal Portal met live audiostream; live lineaire visual radiostream; audio en Overig aanbodkanaal middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via video’s on demand en mogelijkheden voor interactie, waaronder het de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod samenbrengen en zichtbaar maken van sociale media-uitingen en van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is

deelname aan acties. Met nieuws- en achtergrondinformatie over een gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt breed scala aan onderwerpen passend bij en ondersteunend aan de eventueel geordend op thema.

zender. Binnen de portal zijn het gidsen van de doelgroep naar andere kanalen en websites binnen de NPO, het bieden van context en marketing van programma’s belangrijke functionaliteiten. Dit alles passend bij het human.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal mediagedrag van de luisteraars. middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is

Omroepportals gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt

eventueel geordend op thema. avrotros.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal

middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via powned.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is eventueel geordend op thema. gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt

eventueel geordend op thema. bnnvara.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal

middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via omroepwnl.nl Portal om de binding met het publiek en de achterban te versterken door Overig aanbodkanaal de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod middel van verdieping en duiding van, interactie over en/of embedded via van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is de gezamenlijke NPO-player, zichtbaar maken van programma-aanbod gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt van een omroep. Het on demand- programma-aanbod op de portal is eventueel geordend op thema. gelijk aan het aanbod in de gratis gemistdienst van de NPO en wordt

eventueel geordend op thema.

B5 Overzicht Aanbodkanalen

B6 160471U01G Kamervragen van de Eerste Kamer leden Schalk (SGP), Bikker 187 (ChristenUnie), Atsma (CDA) en Ten Hoeve (OFS) aan de staatssecretaris van OCW en de minister van V&J over de NPO en vloeken  2014Z04786   Kamervragen over het bericht dat de luistercijfers van het publieke radiostation FunX niet openbaar zijn  2014Z05347  Kamervragen over het bericht dat de NOS de samenvattingsrechten van het eredivisievoetbal voor de komende drie jaar heeft verworven  2014Z13252   Kamervragen over de Nederlandse Publieke Omroep die stelselmatig de Wet

bescherming persoonsgegevens overtreedt 

2014Z13370   Kamervragen over de veel te linkse publieke omroep 

2014Z14267   Kamervragen over stappen van het Openbaar Ministerie tegen GeenStijl 

2014Z17684   Ordedebat met verzoek om brief over bericht dat er druk wordt uitgeoefend op het programma Opsporing Verzocht om het aantal Marokkanen in het

programma te beperken 

2014Z18612  Kamervragen over het bericht dat NPO televisietoestellen gaat afluisteren 

2014Z20034   Kamervragen over het EO-programma ‘Rot Op Naar Je Eigen Land’

2014Z22840   Kamervragen over het bod van de NOS op de eredivisiesamenvattingen 

2015Z01982   Kamervragen over STER-afspraken in het NOS-contract voor de eredivisiesamenvattingen 

2015Z01984   Kamervragen over afspraken tussen FOX en NOS 

2015Z04400   Kamervragen over het opheffen van NPO Radio 6 

2015Z05095   Kamervragen over de nieuwe ledenwervingsactie van Omroep Max 

2015Z05673   Kamervragen over het niet beschikbaar zijn van de website van de NOS tijdens de stroomstoring op 27 maart 2015 

2015Z05731  Ordedebat verslag met verzoek van het lid Segers (ChristenUnie) om een brief met aanvullende informatie over de plannen van de NPO in relatie tot de aanpassing wet op de Publieke Omroepen 

2015Z06519   Kamervragen over het bericht ‘Teveel oude kijkers? Programma weg’ 

2015Z06528   Kamervragen over de plannen van de NPO 

2015Z08393   Kamervragen over calamiteitenzender NPO1 

2015Z09715  Kamervragen over het bericht ‘Aanpassingen afspraken sportcontracten horen bij onafhankelijke en transparante publieke omroep’

Kamervragen 2014–2018

2015Z10046   Kamervragen over de implementatie van het cookiebeleid op de websites 188 2016Z16082   Kamervragen over het bericht dat PowNed Onno Hoes een 189

van de Publieke Omroep  schadevergoeding moet betalen 

2015Z14213  Kamervragen over hoe de KRO begrip wil creëren voor de islam  2016Z16773  Kamervragen over de aandacht op de publieke tv-zenders voor de

Paralympische Spelen  2015Z14539   Kamervragen over het Koningslied dat een duur grapje blijkt 

2016Z17321  Kamervragen over een propaganda-offensief van de publieke omroep  2015Z14684  Kamervragen over het negeren van een uitspraak van de Reclame Code

Commissie  2016Z18055  Kamervragen over de zedenpolitie van de AVROTROS 

2015Z16353  Kamervragen over de vergoeding aan NPO Radio 2 en De Wereld Draait 2017Z02515  Kamervragen over de nieuwe Partijwijzer voor jongeren van de NPO 

Door voor promotie van het Koningslied  2017Z04406   Kamervragen over het bericht dat in het concept Jaarplan TV 2018 door

2015Z17413  Kamervragen over de bevestiging van de VARA dat gasten in het tvde NPO opgenomen is dat de berichtgeving rond Nederlanders van nietprogramma Pauw betaald worden voor hun bijdrage  westerse afkomst niet problematiserend mag zijn 

2015Z18681  Stenografisch verslag ordedebat met verzoek over wijziging van de 2017Z08413   Kamervragen over het bericht dat er een halvering van de zendtijd dreigt

Mediawet 2008 in verband met motie inzake het toekomstbestendig maken voor onderzoeksprogramma’s  van de publieke mediadienst 34264  2017Z08802  Kamervragen over het bericht NPO wil zendtijd Argos en Reporter halveren 

2015Z20315   Kamervragen over de kritiek van de minister van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid op de inhoud van het programma Pauw  2017Z09814  Ordedebat inzake verzoek de heer M Bosma (PVV) om brief over de benoeming van een lid van bestuur van de NPO 

2015Z21195   Kamervragen over het bericht dat Sesamstraat verdwijnt van NPO1 

2017Z10352  Kamervragen over NPO Start  2015Z23270  Kamervragen over NPO-voorzitter Hagoort en diens intentie de politiek te

beïnvloeden  2017Z10649   Kamervragen over gendergelijkheid in vergoedingen en salarissen bij de publieke omroep 

2015Z24656   Kamervragen over uitgaven door de KRO 

2017Z10769   Schriftelijke vragen over de gebrekkige beschikbaarheid van uitzendingen 2015Z25034   Kamervragen over het online platform voor `vluchtelingen’ dat de publieke van NPO in het buitenland en op de BES-eilanden 

omroep wil beginnen  2017Z11030   Kamervragen over het bericht dat bij een aspirant-omroep meerdere

2016Z00080   Kamervragen over benoeming voorzitter Raad voor Toezicht NPO  medewerkers boven de Balkenende-norm verdienen 

2016Z01690   Kamervragen (van het lid Bruins van de ChristenUnie) over de benoeming 2017Z12072   Kamervragen over het in de cel gooien van een Nederlandse journalist  van de voorzitter van de Raad van Toezicht van de NPO 

2017Z13036   Kamervragen over het feit dat het NOS Jeugdjournaal een reportage heeft 2016Z02887  Kamervragen over de behandeling van de Mediawet in de Eerste Kamer  gerectificeerd, omdat er onvolledige en verkeerde informatie werd gegeven 

2016Z03256   Kamervragen over het weglaten van cruciale informatie in het programma 2017Z16597  Kamervragen over STER-inkomsten 

Opsporing Verzocht  2017Z17221  Kamervragen over tegenvallers in de mediabegroting 

2016Z04927   Kamervragen over de stigmatiserende video van PowNed over de inwoners van de Bijlmer  2018Z00063   Kamervragen over het bericht dat de oudejaarsconference van BNNVARA subsidie heeft ontvangen 

2016Z09889   Kamervragen over de toegankelijkheid van grote sportevenementen op televisie  2018Z00076   Kamervragen over het bericht dat de publieke omroep informatie doorgeeft

2016Z11090  Kamervragen over audiodescriptie bij film en televisie voor blinden, slechtzienden en meervoudig gehandicapten 

B6 Kamervragen 2014–2018

aan adverteerders  190 191

2018Z01127  Kamervragen aan de ministers voor BVOM en VWS over de mogelijkheden van mensen met een visuele of auditieve beperking om tv-programma’s te bekijken en zorgwebsites te bezoeken 

2018Z01128   Kamervragen over een taalcommissie van de NOS 

2018Z08369   Kamervragen over het verkopen van tv-series aan video-ondemandbedrijven door de publieke omroep 

2018Z10267   Kamervragen over de toekomstplannen van de NPO 

2018Z14393   Kamervragen over het bericht dat de NPO gaat experimenteren met nasynchronisatie van buitenlandse series 

2018Z16093   Kamervragen over de uit de klauwen lopende bedragen die de publieke omroep jaarlijks aan consultants betaalt. 

2018Z16182   Kamervragen over het bericht ‘Hoe onafhankelijk is Yvon Jaspers?’ 

2018Z16322   Kamervragen over de onafhankelijkheid van Yvon Jaspers. 

2018Z18746  Kamervragen over de uitzending van Radar over online kindermarketing. 

2018Z19102  Kamervragen over het bericht dat de strengere gedragscode van de NPO niet wordt nageleefd 

2018Z19104   Kamervragen over het bericht dat 24 van de 100 journalistieke banen bij de

KRO-NCRV verdwijnen 

2018Z19691  Kamervragen over het incident waarbij een WNL-journalist is belaagd en bedreigd in Zoetermeer 

B6 Kamervragen 2014–2018

Evaluatie omroepen 193 193

met een voorlopige erkenning Inleid

1.1 Achtergrond: ruimte voor nieuwkomers 195

Het Nederlandse publieke omroepbestel is gebaseerd op het principe van externe pluriformiteit. Dit betekent dat de pluriformiteit in het aanbod van de NPO mede tot stand moet komen door omroepen die een maatschappelijke, religieuze of

ing levensbeschouwelijke stroming vertegenwoordigen, in combinatie met het aanbod van de taakomroepen NOS en NTR. Maatschappelijke veranderingen of tekortkomingen in het aanbod kunnen ertoe leiden dat de bestaande omroepen in het bestel met elkaar niet meer volledig de maatschappelijke pluriformiteit weerspiegelen. Daarom biedt de wet de mogelijkheid voor maatschappelijke organisaties om hun geluid te laten horen en als omroep toe te treden tot het bestel. Nieuwkomers kunnen als omroep met een voorlopige erkenning (aspirant omroep) toetreden tot het bestel, mits ze: • beschikken over ten minste 50.000 leden en

• • 

  de verscheidenheid van het media-aanbod van de landelijke

publieke mediadienst vergroten en een vernieuwende bijdrage leveren aan de uitvoering van de publieke mediaopdracht, door zich naar stroming en voorgenomen media-aanbod voor wat betreft genre, inhoud en doelgroepen te onderscheiden van de bestaande omroeporganisaties. (Mediawet, artikel 2.26, 1e lid, sub d)

Ze kunnen dan een voorlopige erkenning krijgen voor vijf jaar. Na vijf jaar kan een omroep met een voorlopige erkenning bij de minister van OCW een aanvraag indienen voor een volwaardige erkenning. Voorwaarde voor het verkrijgen van een erkenning is dat een omroep ten minste 150.000 leden heeft. Als een aspirant omroep dit ledental niet haalt, kan de minister geen erkenning verlenen (Mediawet, artikel 2.32 1e lid). De minister stelt de peildatum vast waarop de leden van omroepen worden geteld. De komende peildatum is vastgesteld op 31 december 2019. Als een aspirant omroep de ledendrempel haalt, kan de minister alleen een volwaardige erkenning verlenen als ook voldaan wordt aan de andere (meer inhoudelijke) criteria.  Bij de aanvraag voor een nieuwe erkenning kunnen omroepen samengaan. Dan geldt dat de samenwerkingsomroep ten minste

1.1 Achtergrond: ruimte voor nieuwkomers 196 minder dan 50.000 leden. 197

    Voor omroepen met een voorlopige erkenning die in Het Nederlandse publieke omroepbestel is gebaseerd op het aanmerking willen komen voor een volwaardige erkenning geldt een principe van externe pluriformiteit. Dit betekent dat de iets afwijkende regel. Zij moeten op het moment van hun aanvraag pluriformiteit in het aanbod van de NPO mede tot stand moet tot een volwaardige erkenning aangeven met welke omroep zij komen door omroepen die een maatschappelijke, religieuze of willen samengaan, maar op dat moment zelf wel 150.000 leden levensbeschouwelijke stroming vertegenwoordigen, in combinatie hebben (Mediawet, artikel 2.25, 3e lid, sub b1). met het aanbod van de taakomroepen NOS en NTR.

Bij de wijziging van de Mediawet in 2014 is bepaald dat het totaal Maatschappelijke veranderingen of tekortkomingen in het aanbod aantal erkenningen voor ledengebonden omroepen maximaal zes kunnen ertoe leiden dat de bestaande omroepen in het bestel met erkende omroeporganisaties bedraagt (Mediawet, artikel 2.23,1e lid). elkaar niet meer volledig de maatschappelijke pluriformiteit De wetgever wilde voorkomen dat het aantal omroeporganisaties weerspiegelen. Daarom biedt de wet de mogelijkheid voor om de vijf jaar zou kunnen groeien door toelating van nieuwe maatschappelijke organisaties om hun geluid te laten horen en als aspirant omroepen. Een kleiner aantal omroepen zou de efficiency omroep toe te treden tot het bestel. Nieuwkomers kunnen als moeten vergroten; minder omroepen betekent minder overleg en omroep met een voorlopige erkenning (aspirant omroep) minder organisatiekosten. Een kleiner aantal, maar grotere toetreden tot het bestel, mits ze: omroeporganisaties zou ook de professionaliteit van de

• • 

  beschikken over ten minste 50.000 leden en omroeporganisaties bevorderen. Tegelijkertijd moest het bestel

• • 

  de verscheidenheid van het media-aanbod van de landelijke open blijven voor nieuwe geluiden. Op het moment dat een aspirant

publieke mediadienst vergroten en een vernieuwende bijdrage omroep is toegelaten, moet hij zich daarom organisatorisch

leveren aan de uitvoering van de publieke mediaopdracht, door aansluiten bij een bestaande omroeporganisatie. Een omroepzich

naar stroming en voorgenomen media-aanbod voor wat organisatie kan wel uit meerdere omroepverenigingen bestaan.

betreft genre, inhoud en doelgroepen te onderscheiden van de bestaande

omroeporganisaties. (Mediawet, artikel 2.26, 1e lid, sub d) Dit betekent dat aspirant omroepen bij de aanvraag voor een

volwaardige erkenning een intentieverklaring moeten toevoegen Ze kunnen dan een voorlopige erkenning krijgen voor vijf jaar. Na voor het samengaan met een andere omroeporganisatie. Zij kunnen vijf jaar kan een omroep met een voorlopige erkenning bij de niet als een zelfstandig erkende omroep blijven opereren binnen de minister van OCW een aanvraag indienen voor een volwaardige publieke omroep. Als aspirant omroepen geen erkenning. Voorwaarde voor het verkrijgen van een erkenning is samenwerkingspartner hebben kunnen vinden, dan kan de minister dat een omroep ten minste 150.000 leden heeft. Als een aspirant een aanwijzingsprocedure starten voor samenwerking. omroep dit ledental niet haalt, kan de minister geen erkenning Wanneer een aspirant omroep een aanvraag voor een verlenen (Mediawet, artikel 2.32 1e lid). De minister stelt de erkenning indient, wint de minister advies in over de toegevoegde 1. Amendement Huizing

peildatum vast waarop de leden van omroepen worden geteld. De waarde van een aspirant omroep en – indien er geen (VVD) en van Dam (PvdA), Kamerstuk 33541, nr. 33, 2 komende peildatum is vastgesteld op 31 december 2019. intentieverklaring ligt voor samenwerking met een andere omroep juli 2013, https://zoek. officielebekendmakingen. Als een aspirant omroep de ledendrempel haalt, kan de - met welke omroep samenwerking het meest in de rede ligt. De nl/dossier/33541/ kst-33541-33?resultInminister

alleen een volwaardige erkenning verlenen als ook minister wint hierover advies in bij het Commissariaat voor de dex=30&sorttype=1&sorvoldaan

wordt aan de andere (meer inhoudelijke) criteria.  Media, de Raad voor Cultuur en de raad van bestuur van de NPO. torder=4

    Bij de aanvraag voor een nieuwe erkenning kunnen omroepen Ook betrekt hij hierbij de bevindingen van de evaluatiecommissie. 2. Brief van de Raad voor Cultuur aan staatssecresamengaan. Dan geldt dat de samenwerkingsomroep ten minste taris van OCW Sander Dekker, 1 juli 2014, Advies 150.000 leden moet hebben en de omroepen afzonderlijk niet Omroeperkenningen 2016-2020. Kenmerk

med-2014.06892/3. Zie: https://www.cultuur.nl/ upload/documents/ adviezen/Advies-omroeperkenningen-2016-2020.

1 Inleiding pdf

1.2 Erkenning als aspirant omroep 198 1.3 Rol evaluatiecommissie 199

WNL en PowNed zijn in 2010 als aspirant omroepen toegetreden Net als bij de vorige visitatieprocedures zal de evaluatiecommissie tot het bestel. In principe had na afloop van de erkenningsperiode – naast genoemde adviezen van het Commissariaat voor de van vijf jaar al in 2014 vastgesteld moeten worden of zij een Media, de Raad voor Cultuur en de NPO - een rol spelen in de erkenning als volwaardige ledengebonden omroep konden krijgen. erkenningsprocedure (zie ook de MvT bij de Wijziging Mediawet Er is destijds echter besloten om hun status als omroep met een 2008, kst 33 541, nr. 3, vergaderjaar 2012-2013, pag. 18). De voorlopige erkenning te verlengen. Van de erkende omroepen in beoordeling van de aspirant omroepen is daarom onderdeel van de het bestel werd in die tijd gevraagd om te gaan samenwerken en te opdracht aan de evaluatiecommissie. Op basis van de Mediawet clusteren. Dit resulteerde in de vermindering van het aantal wordt de evaluatiecommissie gevraagd om in ieder geval te ledengebonden omroepen van negen naar zes. WNL en PowNed rapporteren over: waren als aspirant omroepen niet betrokken bij deze onderhandelingen. Omdat op dat moment ook nog niet duidelijk … de wijze waarop de omroepverenigingen waaraan een was of WNL en PowNed een erkenning zouden krijgen voor de voorlopige erkenning als bedoeld in artikel 2.23 tweede lid, is nieuwe concessieperiode, was het voor hen niet goed mogelijk om verleend, een bijdrage hebben geleverd aan de vergroting van aansluiting te zoeken bij een bestaande omroep. Daarom heeft een de verscheidenheid van het media-aanbod van de landelijke meerderheid van de Tweede Kamer in 2013 een amendement op publieke mediadienst en daarmee een vernieuwende bijdrage het wetsvoorstel over de fusies aangenomen, waarin de verlenging hebben geleverd aan de uitvoering van de publieke van hun aspirant status werd voorgesteld. 1 media-opdracht op landelijk niveau (Mediawet, artikel, 2.186, Vervolgens hebben de Raad voor Cultuur, het Commissariaat lid 1, sub c). voor de Media en de raad van bestuur van de NPO in 2014 positief geadviseerd over het verlengen van de voorlopige erkenningen aan Om in aanmerking te komen voor een definitieve erkenning moet PowNed en WNL. 2 een aspirant omroep dus programmatisch toegevoegde waarde Human – voorheen een 2.42 omroep - diende in 2014 voor het hebben - het programma-aanbod moet vernieuwend zijn in genre eerste een erkenning in als aspirant omroep. Ook over de aanvraag en inhoud - en een doelgroep bereiken die nog niet wordt bereikt van Human adviseerden de Raad voor Cultuur, het Commissariaat door de NPO. voor de Media en de raad van bestuur van de NPO positief.

De evaluatie van de NPO die in 2014 had moeten plaatsvinden en

waarbij ook advies over de aspirant omroepen uitgebracht had 1.4 Werkwijze

kunnen worden, is – eveneens vanwege de fusieonderhandelingen en de op handen zijnde wetswijziging – overgeslagen. Nu de Bij de beoordeling van de aspirant omroepen heeft de nieuwe concessieperiode in het verschiet ligt, moeten de aspirant evaluatiecommissie gebruik gemaakt van de volgende bronnen: omroepen, als zij onderdeel willen blijven van de NPO, een aanvraag voor een volwaardige erkenning indienen. Een verlenging Zelfevaluatierapporten en beleidsplannen van de aspirant status is op grond van de huidige mediawet niet De aspirant omroepen hebben ieder een zelfevaluatierapport meer mogelijk. geschreven op basis van een door de NPO-organisatie opgesteld

beoordelingskader. Daarin staan vragen over identiteit en missie, aanbod, publiek (beoogde doelgroep) en de maatschappelijke verankering van de aspirant omroepen. Daarnaast bevat het beoordelingskader vragen die betrekking hebben op de

1 Inleiding

organisatie, financiële doelmatigheid, verantwoording en 200 Ook hebben de aspirant omroepen hun prestaties niet 201

samenwerking met omroepen en met de NPO-organisatie. De systematisch afgezet tegen de doelstellingen voor de timeslots commissie heeft in haar beoordeling ook de beleidsplannen voor waarop hun programma’s zijn uitgezonden. Een reden daarvoor is 2016-2020 betrokken die WNL, PowNed en Human indienden bij dat hun programma’s vaak zijn geplaatst op timeslots buiten hun (verlengde) aanvraag voor een erkenning als aspirant omroep. primetime waar de NPO geen doelstellingen voor kijktijdaandelen

heeft vastgesteld. Gesprekken met aspirant omroepen Voor zover de aspirant omroepen in hun zelfevaluaties De aspirant omroepen hebben de informatie uit het gegevens toevoegen over bereik en waardering van hun online zelfevaluatierapport verder kunnen toelichten in een gesprek met aanbod, gebeurt dit evenmin op systematische wijze. Om enkele leden van de evaluatiecommissie, naar aanleiding van een betrokkenheid bij het online aanbod aan te tonen, geven ze voor tevoren toegestuurde lijst met gesprekspunten. Enkele omroepen enkele titels zogenaamde IPM scores weer. De afdeling hebben daarbij nog aanvullende, schriftelijke informatie verstrekt. Publieksonderzoek geeft aan dat deze binnen de NPO nog niet

worden gehanteerd als algemeen erkende maatstaf, onder meer Gegevens uit het kijk- en luisteronderzoek van de omdat de data hiervoor afkomstig zijn van de grote

NPO-organisatie internetplatforms en moeilijk te controleren is hoe deze tot

De aspirant omroepen hebben ieder gegevens over bereik, kijk- en stand komen. luistertijdaandelen en waardering van de afdeling

Publieksonderzoek van de NPO opgenomen in hun Het is wenselijk om beter dan nu mogelijk is geweest te kunnen zelfevaluatierapport. De commissie heeft in aanvulling daarop ook beoordelen of aspirant omroepen hun eigen ‘achterban’ bereiken, zelf nog gegevens bij de afdeling Publieksonderzoek opgevraagd. of zij nieuwe doelgroepen, bijvoorbeeld jongeren, toevoegen aan

het bereik van de NPO als geheel en of zij de doelstellingen (voor Hierbij merkt de commissie op dat de gegevens uit het kijk- en zover die er zijn) voor de toegekende timeslots realiseren. Daarom luisteronderzoek onvoldoende houvast geven om over de zouden er heldere richtlijnen moeten komen over de wijze waarop prestaties van de aspirant omroepen aangaande hun de aspirant omroepen moeten rapporteren over hun publieksbereik tot een afgewogen oordeel te komen. Zo ontbreken publieksresultaten, waaronder cijfers over bereik (radio, televisie gegevens op basis waarvan de commissie kan vaststellen of de en online), kijk- en luistertijdaandeel, waardering, publieke waarde aspirant omroepen met hun aanbod hun zelf omschreven en interactie (IPM score) en over de samenstelling (naar leeftijd, doelgroepen bereiken en daarmee doelgroepen toevoegen die de leefstijlgroep etc.) van de bereikte kijkers, luisteraars en online

NPO met zijn overige aanbod onvoldoende bereikt. Een bezoekers. De afdeling Publieksonderzoek van de NPO zou

(gedeeltelijke) verklaring hiervoor is dat de doelgroepen die de hiervoor op uniforme wijze de basisgegevens aan kunnen leveren, aspiranten omschrijven niet goed aansluiten bij de doelgroepen die die de aspirant omroepen vervolgens van duiding kunnen voorzien. de NPO onderscheidt in zijn kijk- en luisteronderzoek. WNL,

PowNed en Human omschrijven deze als respectievelijk De evaluatiecommissie beveelt aan dat de aspirant omroepen

‘liberaal-conservatief’, ‘de netwerkgeneratie’ en ‘humanisten en volgens een eenduidige richtlijn rapporteren over hun mensen die humanistische waarden delen’. De NPO onderscheidt publieksresultaten en deze gegevens beschikbaar stellen ten onder meer leeftijd, opleidingsniveau, geslacht en een aantal behoeve van de advisering door de Raad van Cultuur, het leefstijlgroepen, maar die komen niet of slechts gedeeltelijk Commissariaat voor de Media en de raad van bestuur van de overeen met de door de aspirant omroepen zelf omschreven NPO over de komende erkenningsverlening. kenmerken van hun doelgroep c.q. achterban.

1 Inleiding

Wijze van rapportage door de evaluatiecommissie 202 203

De commissie vat telkens per hoofdonderwerp uit het beoordelingskader de informatie uit genoemde bronnen kort samen, gevolgd door haar bevindingen.

Deze bevindingen resulteren in een korte samenvattende conclusie over de bijdrage die de betreffende aspirant omroepen hebben geleverd aan “de vergroting van de verscheidenheid van de landelijke publieke mediadienst en daarmee een vernieuwende bijdrage hebben geleverd aan de uitvoering van de publieke mediaopdracht op landelijk niveau (Mediawet, artikel 2.186, lid 1, sub c);” In eenvoudigere bewoordingen komt dit neer op de beantwoording van de vraag of de aspirant omroep iets nieuws heeft toegevoegd naar ‘inhoud, genre en doelgroep’ aan de bestaande omroeporganisaties. Dit zijn de bewoordingen die worden gebruikt in het eerder genoemde artikel uit de Mediawet over de aanvraag van een voorlopige erkenning (Mediawet, artikel

2.26, lid 1, sub d). Het beoordelingskader bevat echter meer aandachtspunten.

Deze heeft de commissie eveneens in haar evaluatie betrokken.

Een aantal ervan is van belang om de invulling van het aanbod van de aspirant omroepen te kunnen duiden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de missie en identiteit van de omroep. Andere punten behandelt de evaluatiecommissie echter slechts globaal, aangezien zij van mening is dat andere adviseurs (raad van bestuur, CIPO, Commissariaat voor de Media) beter in staat zijn om deze te beoordelen. Dit geldt met name voor de onderwerpen governance, doelmatigheid en verantwoording. De commissie heeft hiernaar geen zelfstandig onderzoek verricht. In haar conclusies richt de commissie zich op de onderdelen uit het beoordelingskader die betrekking hebben op genoemde punten waar haar opdracht zich volgens de Mediawet strikt genomen toe beperkt.

De evaluatiecommissie beveelt aan om voor volgende evaluaties van omroepen met een voorlopige erkenning het beoordelingskader toe te spitsen op de onderwerpen waarover de evaluatiecommissie geacht wordt om zich op basis van de Mediawet uit te spreken.

3 Aanbod

WNL 2.1 Achtergrond 205 WNL komt voort uit een initiatief van de toenmalige hoofdredacteur Sjuul Paradijs van De Telegraaf, die met een omroep onder de naam Wakker Nederland tot het publieke omroepbestel wilde toetreden. Voor de start moest de organisatie zich losmaken van de Telegraaf en het TMG concern omdat organisatorische verbondenheid met de Telegraaf/TMG niet strookte met de

wettelijke verplichting tot onafhankelijkheid. Programma’s van publieke omroepen mogen geen reclame bevatten en niet dienstbaar zijn aan winst door derden en WNL zou met de naam (Wakker Nederland) en andere activiteiten kunnen bijdragen aan de naamsbekendheid van een landelijke krant. In 2010 trad WNL na positieve adviezen van de Raad voor Cultuur, het Commissariaat voor de Media en de raad van bestuur van de NPO als aspirant omroep toe tot het bestel. Wel heeft de omroep als gevolg van de verbondenheid met het TMG concern tot 2015 onder verscherpt toezicht gestaan van het Commissariaat voor de Media. Daarbij controleerde het Commissariaat voor de Media een omvangrijke lijst met punten, waaronder de onafhankelijkheid van de leden van de raad van toezicht, of buitenproducenten die niet aan TMG waren gelieerd een eerlijke kans kregen bij WNL, en de bekleding van sleutelposities binnen WNL. In 2015 werd het verscherpt toezicht op WNL opgeheven. Na het besluit om de voorlopige erkenningen van de aspirant omroepen te verlengen en positieve adviezen van de Raad voor Cultuur, de NPO en het Commissariaat voor de Media werd de voorlopige erkenning van WNL voor de periode 2016-2020 verlengd.

2.2 Missie en identiteit

WNL noemt zich de omroep van Wij Nederland. WNL wil binnen de publieke omroep een stem geven aan de brede liberaalconservatieve stroming in Nederland. Hij profileert zich daarmee als omroep nadrukkelijk in het politieke speelveld. De stroming die WNL wil vertegenwoordigen, bestaat volgens de omroep uit een grote groep Nederlanders die zich thuis voelt centrumrechts van

De omroep van

Wij Nederland

het politieke spectrum. Deze groep hecht aan belangrijke 206 Bevindingen commissie 207

conservatieve waarden zoals (nationale) tradities, individuele • De commissie vindt dat WNL zijn inhoudelijke missie en

rechten en verantwoordelijkheden en vindt thema’s als veiligheid, identiteit duidelijk omschrijft en inhoud geeft.

economie en nationale identiteit belangrijk. Volgens WNL zijn bijna • De identiteit van WNL wordt door de achterban beter herkend

alle omroepen links georiënteerd. De eerdere liberale / rechtse dan door het algemene publiek.

signatuur van omroepen als AVRO en TROS is volgens WNL in de • De commissie herkent de constatering dat het voor aspiranten

loop van de jaren verwaterd. WNL wil de ontstane leemte vullen. met een beperkt budget moeilijk is om naamsbekendheid op te bouwen.

2.2.1 Herkenning identiteit door publiek

WNL heeft onderzoek laten doen in hoeverre het publiek de

identiteit in zijn opiniërende programma’s herkent. 3 Uit dit 2.3 Maatschappelijke verankering

onderzoek blijkt dat de doelgroep van WNL de gezichtsbepalende, journalistieke en opiniërende programma’s van WNL, Aan de basis van WNL ligt een vereniging met ongeveer 50.000

Goedemorgen Nederland en WNL op Zondag, herkent als ‘rechts leden. WNL heeft “een familie” van verwante denkers en gekleurd’, en de journalistieke en opiniërende programma’s van organisaties om zich heen verzameld. Dat heeft geleid tot diverse andere omroepen (waaronder DWDD, Pauw, Jinek en Nieuwsuur) samenwerkingen met onder meer de Stichting Familiebedrijven als ‘links gekleurd’. De doelgroep ziet ook meer dan anderen de (t.b.v. het programma Allemaal Familie), redacties zoals Elsevier, toegevoegde waarde van WNL wanneer deze een programma op de Telegraaf, het AD en Het Financieele Dagblad, de Nationale primetime zou uitzenden, al zegt ook binnen deze doelgroep het Politie en het Openbaar Ministerie (t.b.v. het programma Zaak van merendeel van de ondervraagden beperkte tot geen toegevoegde je Leven), columnisten (t.b.v. het programma Opiniemakers) en waarde te zien. MKB Nederland.

Uit een imago-onderzoek naar de bekendheid van WNL blijkt dat WNL houdt contact met zijn achterban/doelgroep via zijn ledenraad respondenten die WNL kennen de omroep kwalificaties toekennen (bestaande uit 14 mensen), maar ook via contacten met de die voor WNL van belang zijn, te weten: serieus (50%), anders dan bovengenoemde partners. Rond zijn actualiteiten- en opiniërende andere omroepen (40%), rechts als politieke richting (37%), programma’s plaatst WNL berichten op Twitter en Facebook. vernieuwend (35%), positief (34%), fris (34%), een ander geluid

(29%) en onafhankelijk (23%). 4 Dat de omroep gezien wordt als Bevindingen commissie

liberaal-conservatief blijkt ook uit het gegeven dat respondenten • De commissie waardeert het dat WNL zich behalve via leden

de politieke partij VVD als eerste associëren met de omroep. WNL ook op andere manieren verbindt met verschillende wordt door een groter deel van de respondenten met deze maatschappelijke organisaties en geledingen rond thema’s die politieke partij geassocieerd dan fusie-omroep AVROTROS. 5 voor zijn achterban van belang zijn.

WNL wijst erop dat het voor aspirant omroepen met een beperkt

communicatiebudget en beperkte zendtijd moeilijk is om 3. Brinkhoff Insights, 2.4 Aanbod

naamsbekendheid op te bouwen bij het publiek. Ook door de 2017. Onderzoek Opinië-

centrale merkvoering van de NPO kan WNL zich minder prominent rende programma’s. Gegevens van 225 VVD/ WNL profileert zich vooral met zijn journalistieke en opiniërende

profileren dan volgens WNL nodig is voor de vergroting van zijn CDA/D66/CU stemmers, grafiek op p. 22 WNL programma’s Goedemorgen Nederland en WNL op Zondag.

naamsbekendheid. zelfevaluatierapport. Binnen deze programma’s en ook in veel van zijn andere

• 4. 

  Brinkhoff Insights,

april 2017. Bekendheid en programmaformats focust WNL op voor hen belangrijke en

imago-onderzoek, grafiek op p. 27 WNL zelfevaluatierapport.

• 5. 

  WNL Zelfevaluatie 2 WNL, De omroep van Wij Nederland rapport

onderscheidende thema’s als veiligheid, economie, de 208 Op deze manier kwam er volgens WNL een vaste plek voor het 209

welvaartsstaat en de Nederlandse identiteit. Voorbeelden daarvan ‘liberaal-conservatieve’ en ‘rechtse’ geluid in het aanbod van de zijn Allemaal Familie (over familiebedrijven), Hufterproef (over NPO en kwam er volgens WNL binnen de NPO meer aandacht experimenten met sociaal gedrag), Doden Liegen Niet (een voor de thema’s politiek, economie, veiligheid en identiteit vanuit forensisch patholoog onderzoekt mysterieuze doodsoorzaken), een liberaal-conservatief perspectief. Zaak van je Leven (rechercheurs blikken terug op geruchtmakende zaken), Ons Goeie Geld (hoe geeft Nederland zijn geld uit?) en de Onder het motto ‘We hebben recht op weinig maar kans op veel’ politieke en economische onderzoeksprogramma’s op radio en heeft WNL veel (nieuwe) programmavoorstellen ingediend bij de televisie Haagse Lobby en Stand van Nederland. zender- en netmanagers. Daarbij richtte de omroep zich onder WNL zegt dat hij met deze programma’s thema’s en meer op de witte vlekken in het aanbod. Zo pakte WNL perspectieven aan het aanbod van de NPO toevoegt die voordien bijvoorbeeld een thema als economie op, waar binnen de NPO minder aanwezig waren. In het zelfevaluatierapport geeft WNL met relatief weinig aandacht voor was. Deze bevinding wordt ook door eigen onderzoek aan dat hun achterban dit herkent. De de netmanagers van de NPO onderschreven. WNL heeft recht op netmanagers van de NPO bevestigen dat WNL een breed palet aan een jaarlijks garantiebudget van 3,2 miljoen euro maar heeft via programma’s biedt en dat zij met hun aandacht voor intekening op het schema voor 9,5 miljoen euro een jaarlijks ondernemerschap toegevoegde waarde bieden. Er is, afgezien van groeiend aantal programma’s kunnen maken en zat daarmee in het eigen onderzoek van WNL onder hun achterban, geen 2017 ruim boven het garantiebudget. 6 onafhankelijk en representatief onderzoek beschikbaar dat meet hoe het publiek als geheel dit ziet. Ook is er geen aanbodsanalyse WNL heeft zich online minder geprofileerd. WNL zegt wel stevige beschikbaar waarin onderzocht is of en hoe centrumrechtse ambities te hebben voor online maar had in de evaluatieperiode te politieke opvattingen en de thema’s van WNL in de programmering weinig budget om deze te realiseren. In het tweede deel van de als geheel naar voren komen. evaluatieperiode heeft WNL wel het online platform WNL.tv

geïntroduceerd, dat relatief hoge engagementscores heeft. Als WNL weerspreekt de gedachte dat mensen geen interesse meer succesvolle on-demand titel noemt WNL Hufterproof, waarvan hebben in politiek. In Goedemorgen Nederland wordt dit thema onderdelen on-demand 4,5 miljoen keer werden bekeken. besproken op een manier die de politiek dichter bij de mensen brengt. WNL gaat in de programma’s vaak in gesprek met Bevindingen commissie

Kamerleden die bij de andere omroepen niet aan bod komen omdat • De commissie herkent de missie en identiteit van WNL in zijn

ze niet bekend genoeg zijn, maar wel belangrijke dossiers onder hun programma’s.

hoede hebben. Naast die Kamerleden zit dan bijvoorbeeld ook een • WNL maakt vooral journalistieke en opiniërende programma’s.

bekende Nederlander in het programma, om politieke of zware In die zin voegt WNL qua genre niet iets nieuws toe aan het onderwerpen toegankelijk te maken. bestaande aanbod. Volgens de netmanagers is het aanbod van

omroepen in dit genre al groter dan het aantal programma’s dat 2.4.1 Bijdragen aan de doelstellingen uit het geplaatst kan worden op de NPO kanalen.

concessiebeleidsplan, en aan de profielen van en • Wel onderscheiden de WNL programma’s zich inhoudelijk van

programmering op netten en zenders veel andere journalistieke en opiniërende programma’s doordat WNL heeft de afgelopen periode programma’s gemaakt die passen zij expliciet vanuit een ‘rechts’ / ‘liberaal-conservatief’ binnen het profiel van de netten en voor alle drie de televisienetten perspectief zijn gemaakt. Ook voegt WNL

NPO1, NPO2 en NPO3. Op radio zendt WNL uit op NPO Radio1 en met aandacht voor thema’s als ondernemerschap iets toe aan

NPO Radio2 (in de late-night programmering). het aanbod.

• 6. 

  WNL Zelfevaluatie 2 WNL, De omroep van Wij Nederland rapport, p.32

• • 

  WNL is er volgens de commissie goed in geslaagd om rond de 210 De gemiddelde kijkdichtheid van de ochtendshow Goedemorgen 211

eigen thema’s een relatief groot aantal nieuwe programma Nederland liep op van 212.000 in 2015 naar 229.000 in 2018. In de

titels te ontwikkelen voor de drie televisienetten en zo bij te ochtend is de gemiddelde kijkduur korter dan een half uur. Het

dragen aan de pluriformiteit in het aanbod op die netten. programma Goedemorgen Nederland wordt in vier blokken van

een half uur uitgezonden en bereikt daardoor (deels) verschillende groepen mensen. Bij elkaar opgeteld ligt het bereik van de vier

2.5 Publiek blokken een stuk hoger.

2.5.1 Samenstelling doelgroep/publiek De cijfers voor andere WNL-programma’s geven een wisselend

WNL karakteriseert zijn doelgroep als ondernemend, gemiddeld beeld. De kijkdichtheid van WNL op Zondag is tussen 2015 en 2018 opgeleid (MBO), opwaarts mobiel 7 en optimistisch over de gestegen en de kijkdichtheid van Opiniemakers en Allemaal Familie toekomst maar nog niet tevreden over hun eigen leven. De is tussen 2015 en 2018 gedaald. De sterke daling bij Allemaal Familie doelgroep van WNL is kritisch ten aanzien van de overheid. De hangt samen met de verplaatsing van het programma in 2017 van de overheid is er in haar ogen voor de veiligheid, het bevorderen van avond naar de middag (bijlage 4 , tabel Z-1). welvaart en kansen op ontplooiing, maar zij ergert zich aan bemoeizucht, regeldruk en hoge belastingen. WNL rekent onder De televisieprogramma’s van WNL kregen tussen 2015 en 2018 meer ondernemers tot zijn beoogde doelgroep, evenals mensen gemiddelde rapportcijfers tussen de 7,2 en 7,9 (bijlage 4, tabel Z-1). die werkzaam zijn in de veiligheidsketen (politie, brandweer etc.) en bewoners buiten de Randstad en op het platteland. De NPO meet daarnaast sinds 2016 de publieke waarde van

programma’s onder kijkers binnen een voor Nederland Op basis van het beschikbare kijk- en luisteronderzoek binnen de representatief panel. Er zijn alleen scores voor programma’s met NPO is niet vast te stellen in welke mate WNL deze doelgroep met een voldoende hoog bereik. De programma’s van WNL die een zijn radio- en televisieprogramma’s ook daadwerkelijk bereikt en of publieke-waardescore hebben gekregen, kregen goede scores, hij deze beter bereikt dan andere omroepen. waarbij vooral de bovengemiddelde scores voor de

programma’s Allemaal Familie en 2Doc eruit springen (bijlage 4, 2.5.1 Kijk- en luistertijdaandeel, bereik en waardering tabel Z-2).

Kijkcijfers worden voor een belangrijk deel bepaald door het timeslot waarop een programma in het schema van een net of Op NPO Radio 1 scoorden alle programma’s boven de zender wordt geplaatst. WNL heeft vooral programma’s gemaakt geformuleerde targets, met Opiniemakers als uitschieter: het target voor programmaslots op NPO2 en NPO1, in de ochtend- en voor het luistertijdaandeel bedroeg in 2017 4,5%, het programma dagprogrammering, buiten primetime. Voor deze programmaslots realiseerde een luistertijdaandeel van tussen 5,6% en 8.7%. zijn geen kwantitatieve doelstellingen voor kijktijdaandeel en bereik vastgesteld. De prestaties van deze WNL-programma’s WNL presenteert cijfers van het aantal comments op de eigen kunnen dus niet systematisch worden afgezet tegen doelstellingen website WNL.tv in vergelijking met Dumpert.nl en Joop.nl

in de programmaschema’s. 7. Deze typering is (opiniesite van BNNVARA), op basis van Facebookstatistics. 8 De

afkomstig uit onderzoek

De gemiddelde kijkdichtheid van de programma’s van WNL is van Motivaction dat de

betrokkenheid van gebruikers bij WNL.tv krijgt in oktober 2017 een bevolking indeelt in een IPM score van 12,53, in vergelijking met 4,98 respectievelijk 3.10

tussen 2015 en 2018 op NPO1 gedaald van 589.000 naar 435.000, aantal mentaliteits- milivoor Dumpert.nl en Joop.nl. 8. Facebook hanteert eus. Opwaarts mobielen een IPM calculator die de op NPO 2 van 319.000 naar 228.000 en op NPO3 van 325.000 in worden getypeerd als interactie en engagement “carrièregerichte indivi(of betrokkenheid) van de 2016 tot 253.000 in 2018. dualisten met een uitgeafgelopen 30 dagen van sproken fascinatie voor een Facebook-pagina

sociale status, nieuwe meten. De IPM is een technologie, risico en graadmeter voor het spanning.” https://www. succes van een Facebookmotivaction.nl/mentality/ pagina. Volgens Facebook de-acht-mentality-miliis een IPM van 4 gemid

2 WNL, De omroep van Wij Nederland eus/opwaarts-mobielen. deld.

Bevindingen commissie 212 WNL is een kweekvijver voor journalistiek talent gebleken. 213

• • 

  Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen of Verschillende presentatoren, redacteuren en verslaggevers van

WNL met zijn radio- en televisieprogramma’s zijn zelf WNL zijn overgestapt naar andere publieke en commerciële

omschreven doelgroep ook daadwerkelijk en beter dan andere omroepen. Presentatoren als Eva Jinek en Merel Westrik zijn

omroepen bereikt. daar uitgegroeid tot bekende presentatoren van goed bekeken

• • 

  Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen of programma’s.

WNL met zijn radio- en televisieprogramma’s doelgroepen

bereikt die andere omroepen binnen de NPO niet of 2.6.2 Inrichting organisatie

minder bereiken. De omroep heeft een integrale redactie voor televisie, radio en

• • 

  Online is WNL minder actief. De ‘engagement’-scores van WNL internet, met daarbinnen kernredacties met thematische

zijn gemiddeld. specialisaties zoals politiek, economie en veiligheid. Alle

• • 

  De waardering voor de WNL-programma’s in termen van medewerkers werken multimediaal. Persoonlijke ontwikkeling van

rapportcijfers en publieke waarde is (voor zover gemeten) goed. jong talent wordt gestimuleerd. Ook leren medewerkers op

• • 

  De commissie is positief over de wijze waarop WNL invulling pluriforme wijze journalistiek bedrijven.

heeft gegeven aan timeslots buiten primetime en daar een Naast de vaste programmering werken medewerkers aan

relatief groot aantal kijkers bereikt. de ontwikkeling van nieuwe programma’s.

2.6.3 Governance

2.6 Organisatie WNL heeft een tweekoppig bestuur, een driekoppige raad van

toezicht en een ledenraad. De bestuursleden zijn tevens directeur 2.6.1 Personeel en directeur/hoofdredacteur van de omroep.

WNL is in deze erkenningsperiode gegroeid van een kleine De directeur is verantwoordelijk voor het bestuurlijk, juridisch organisatie met 20 medewerkers naar een grotere organisatie met en financieel overleg binnen de NPO en voor de backoffice. De

50-60 medewerkers. directeur/hoofdredacteur is belast met het inhoudelijk en Van de 60 werknemers zijn er iets meer vrouw dan man en redactionele overleg met de video- en audiodirecties, de net- en medewerkers zijn grotendeels jong. De omroep zegt zich in te zenderredacties en de bilaterale overleggen binnen de NPO. spannen om diversiteit te laten zien als het gaat om herkomst van Op de website van WNL staan de nevenfuncties van het bestuur medewerkers, onder meer door medewerkers die afkomstig zijn en van de leden van de raad van toezicht vermeld. Ook is daar uit zowel de provincie als de Randstad, maar ook door kenbaar gemaakt dat WNL met de gezichtsbepalende anchors medewerkers met een migratieachtergrond. met een opdrachtovereenkomst afspraken heeft gemaakt om te

voorkomen dat zij functies uitoefenen die voor de omroep WNL heeft een beperkt aantal vaste contracten (7) en vooral veel ongewenst zijn. tijdelijke dienstverbanden en freelancers. Als reden geeft WNL aan WNL biedt op zijn site informatie over de Ombudsman van de dat hun vaste budget beperkt is en dat ze nog geen zekerheid NPO en verwijst naar de klachtenprocedure van de Ombudsman. hebben over hun voortbestaan. WNL wil in ieder geval een deel WNL geeft aan zich te conformeren aan de Governance Code en van zijn medewerkers in vaste dienst hebben, om zo de de Journalistieke Code van de NPO. Daarmee voldoet WNL aan de WNL-identiteit te kunnen bewaken. Dat geldt vooral voor de wettelijke verplichting hiertoe. politieke en economische redacteuren. Medewerkers moeten zich kunnen verplaatsen in het denkraam en de beleving van de CIPO heeft in zijn laatste jaarlijkse onderzoek uit 2018 naar de doelgroep maar hoeven daar niet per se zelf toe te behoren.

2 WNL, De omroep van Wij Nederland

governance van de publieke omroepen geen problemen 214 WNL heeft ervoor gekozen niet in Hilversum, dicht bij de andere 215

aangetroffen bij WNL. Eerdere tekortkomingen die CIPO omroepen, maar in Amsterdam kantoor te houden. Omdat WNL constateerde bij de erkenningsaanvraag van WNL in 2014 zijn klein is, gaan vaak dezelfde twee personen naar de overleggen met destijds door WNL opgelost. de collega-omroepen en de NPO-organisatie in Hilversum. Dit leidt

tot korte lijnen binnen WNL. WNL geeft aan hierdoor efficiënt te Bevindingen commissie kunnen opereren.

• • 

  De commissie is positief over de efficiënte wijze waarop WNL is

georganiseerd. De financiële en personeelsadministratie van WNL zijn

• • 

  CIPO heeft in zijn laatste onderzoek geen problemen ondergebracht bij omroep Max. De financiële administratie van

geconstateerd ten aanzien van de governance van WNL. WNL sluit aan bij Handboek Financiële Verantwoording van de

• • 

  WNL streeft naar een personeelsbestand dat niet alleen uit de NPO. Gegevens zijn beschikbaar voor de NPO-organisatie en

Randstad maar ook uit andere delen van het land komt. De externe toezichthouders.

commissie waardeert dit streven. Het personeelsbestand van

WNL is op dit moment nog onvoldoende divers in de zin van Bevindingen commissie

culturele/etnische diversiteit. • WNL functioneert, voor zover de commissie heeft kunnen

• • 

  De overstap van verschillende succesvolle presentatoren van vaststellen, voldoende doelmatig.

WNL naar andere omroepen geeft aan dat het vooral voor

aspirant omroepen moeilijk is om talent vast te houden, terwijl

juist presentatoren en ander journalistieke talent de identiteit 2.8 Verantwoording

van de omroep het meest herkenbaar kunnen uitstralen.

Tegelijkertijd tonen deze wisselingen van werkgever aan dat WNL publiceert jaarverslagen waarin de omroep ingaat op

voor programmamakers een professionele journalistieke beleidsontwikkelingen en de stappen die de omroep onderneemt.

loopbaan vaak belangrijker is dan de identiteit en missie van een Op WNL.tv staan de jaarverslagen van 2015, 2016 en 2017. De

specifieke omroep. Nieuwkomers hebben het moeilijk om hun jaarverslagen bestaan uit het bestuursverslag en de jaarrekening.

identiteit te borgen in hun personeelsbestand, maar leveren wel In het jaarverslag wordt kort ingegaan op de activiteiten van de

een belangrijke bijdrage aan de instroom van nieuw talent raad van toezicht. Ook wordt verslag gedaan van de vergaderingen

binnen de NPO als geheel. van de ledenraad. Op de site houdt de omroep het publiek en de

leden op de hoogte van zijn programmering.

2.7 Doelmatigheid WNL is net als de andere omroepen onderworpen aan de reguliere

toezichthouders zoals de eigen raad van toezicht, de raad van De platte organisatie en werkwijze van WNL draagt bij aan de toezicht van de NPO, CIPO en het Commissariaat voor de Media doelmatigheid van de omroep. Volgens WNL worden budgetten en aan de instrumenten die deze hanteren, waaronder de Code standaard overlegd met de NPO-organisatie en maakt de omroep Goed Bestuur van het CIPO. eigen series voor de NPO tegen de scherpst mogelijke tarieven.

WNL omschrijft zijn werkwijze voor een belangrijk deel als die van Bevindingen commissie

een productieomroep: er wordt scherp op de kosten gelet om zo • De commissie vindt dat WNL zijn activiteiten voldoende

de ontwikkeling van nieuwe producties mogelijk te maken. verantwoordt.

2 WNL, De omroep van Wij Nederland

2.9 Samenwerking binnen de NPO en met 216 2.10 Samenvattende conclusie 217

de NPO-organisatie

WNL levert met zijn programma’s een bijdrage aan de Binnen de net-, zender- en directie-overleggen van de NPO is verscheidenheid van de landelijke publieke omroep, vooral door de WNL naar eigen zeggen uitgegroeid tot een serieus genomen thema’s die hij behandelt vanuit een ‘rechtse’ invalshoek en door gespreksdeelnemer. Dat geldt ook voor de bestuursgremia waar de invulling van het dagelijkse ochtendprogramma. omroepen met elkaar en de NPO overleggen. Met de raad van Op basis van het beschikbare onderzoek is niet vast te stellen bestuur groeide een constructieve relatie. of WNL met zijn programma’s doelgroepen bereikt die niet ook al

door andere omroepen binnen de NPO worden bereikt en in die zin WNL geeft aan dat hij vanuit zijn liberaal-conservatieve visie een toegevoegde waarde heeft. Mogelijk voegen de programma’s van constructieve inbreng heeft bij toekomstverkenningen van de WNL wel iets toe doordat een ‘liberaal-conservatief’ of ‘rechts’

NPO en zich daarbij niet alleen richt op de eigen missie maar ook deel van het publiek zich beter herkent in deze programma’s en ze op verdere optimalisering naar een slagvaardig en modern bestel. meer waardeert dan de overige programma’s binnen het

NPO-aanbod. Het eigen onderzoek van WNL levert hiervoor Met de NPO-organisatie is gewerkt aan het ontwikkelen en enkele indicaties. vormgeven van nieuwe journalistieke programma’s zoals Haagse

Lobby. WNL heeft expertise ingebracht bij de digitale ontwikkeling van NPO-kanalen.

WNL werkt samen met collega-omroepen MAX en AVROTROS.

MAX verzorgt voor WNL sinds 2014 alle backoffice activiteiten

(waaronder boekhouding en personeelsadministratie). WNL bracht de dagelijkse ochtendshow onder in het studiocomplex van

MAX, wat aanzienlijke kostenvoordelen opleverde. Eenzelfde samenwerking ging WNL aan met AVROTROS voor WNL op zondag in het studiocomplex Vondel CS. Met de NOS werden enkele gezamenlijke uitzendingen gemaakt. WNL springt tevens geregeld in als er uren vrijvallen.

WNL is pleitbezorger van shared services bij de NPO voor alles wat niet met de inhoud van het media-aanbod te maken heeft.

Bevindingen commissie

• • 

  WNL werkt constructief samen binnen de NPO en met de

NPO-organisatie.

• • 

  WNL geeft aan tevreden te zijn over de samenwerking met MAX

voor zijn backoffice- activiteiten.

2 WNL, De omroep van Wij Nederland

Pow 3.1 Achtergrond 219 In 2010 trad PowNed na positieve adviezen van de Raad voor Cultuur, het Commissariaat voor de Media en de raad van bestuur van de NPO als aspirant omroep toe tot het bestel. Bij de start moest PowNed zich losmaken van de commerciële website

Ned GeenStijl en de bestuurlijke banden met TMG omdat deze organisatorische verbondenheid niet strookte met de wettelijke verplichting tot onafhankelijkheid. Programma’s van publieke omroepen mogen geen reclame bevatten en niet dienstbaar zijn aan winst door derden en PowNed zou met zijn activiteiten kunnen bijdragen aan de bekendheid van de commerciële website GeenStijl. Als gevolg van de oorspronkelijke verbondenheid met TMG heeft de omroep tot 2015 onder verscherpt toezicht gestaan van het Commissariaat voor de Media. In 2015 werd het verscherpt toezicht op PowNed opgeheven. Na het besluit om de voorlopige erkenningen van de aspirant omroepen te verlengen en positieve adviezen van de

Raad voor Cultuur, de NPO en het Commissariaat voor de Media werd de voorlopige erkenning van PowNed voor de periode 2016-2020 verlengd.

3.2 Missie en identiteit

PowNed omschrijft zichzelf als ‘libertijns-kritisch’ De omroep richt zich op de netwerk- of internetgeneratie. Daarmee wil de omroep een groep bedienen die naar eigen zeggen tot dan niet werd bediend door de NPO. PowNed is kritisch over machthebbers, wantrouwend ten aanzien van instituties en schuwt de confrontatie niet. PowNed wil geen achterban bedienen die zich kenmerkt door een gemeenschappelijke politieke kleur, zoals WNL. De omroep is destijds het bestel in gekomen met slogans die ‘tegen de bestaande macht aanschopten’. Hierbij werden zowel links als rechts niet gespaard. De omroep wil vooral gezien worden als politiek onafhankelijk. De omroep is ook toegankelijker geworden en minder uit op effectbejag. PowNed wil programma’s maken die ‘rauw, schurend en ongecensureerd’ zijn. De makers hebben weinig op met heilige huisjes. Ze nemen stelling maar vinden ook

zelfspot belangrijk. Ze worden gezien als brutaal maar stellen 220 commissie had in dat geval verwacht dat de engagementcijfers 221

volgens henzelf ‘de vragen die leven onder de bevolking’. gebaseerd zouden zijn op meer sociale netwerken en online

Uitgangspunt van PowNed is het aan de tand voelen van de platforms dan alleen YouTube.

gevestigde instituties. PowNed zegt het bestel een stuk • De commissie herkent de constatering dat het voor aspiranten

pluriformer gemaakt te hebben met hun ‘kritische, bijna met een beperkt budget moeilijk is om naamsbekendheid op anarchistische’ houding. PowNed zegt dat hun programma’s zeer te bouwen. herkenbaar zijn en dat zij de enige omroep zijn die geen eigen logo in beeld nodig heeft om als afzender herkend te worden.

3.3 Maatschappelijke verankering

3.2.1 Herkenning identiteit door publiek

PowNed heeft geen eigen onderzoek laten uitvoeren naar de mate PowNed heeft in de evaluatieperiode niet aan ledenwerving waarin zijn leden en/of het algemene publiek zijn waarden gedaan. De omroep vindt verankering via lidmaatschap niet meer herkennen en waarderen. PowNed vindt dergelijk perceptievan deze tijd, onder meer omdat jongeren (‘de netwerkgeneratie’) onderzoek niet meer van deze tijd. PowNed vindt de mate waarin volgens PowNed geen lid meer worden van organisaties. PowNed het publiek zich betrokken voelt bij zijn programma’s de vindt dat omroepen ook op andere manieren hun verankering belangrijkste graadmeter voor de mate waarin het publiek PowNed kunnen aantonen en vinden ledenwerfcampagnes zonde van het herkent. Als voorbeeld hoe PowNed de betrokkenheid van zijn geld. De omroep denkt dat het voor hem onmogelijk is om 150.000 doelgroep meet, bevat het zelfevaluatierapport cijfers van het leden te halen. Mocht het vereiste ledental naar beneden worden aantal likes, dislikes, comments en shares bij zijn video’s in de bijgesteld, gaat hij zeker een poging wagen om dit aantal te halen. playlists op YouTube. Deze zogenaamde engagementcijfers zijn in de periode 2014 t/m 2017 sterk gestegen, en deze stijging heeft PowNed wil zich niet verbinden met maatschappelijke organisaties zich daarna doorgezet. en geen politieke kleur hebben omdat dit in hun ogen niet strookt

met hun journalistieke onafhankelijkheid, waar de omroep veel PowNed geeft aan dat (aspirant) omroepen in een spagaat belang aan hecht. PowNed wil wel samenwerken maar daarbij verkeren. Om zichtbaar te zijn en budget te krijgen om hun altijd zijn journalistieke en organisatorische onafhankelijkheid programma’s te maken, moeten ze zich ondergeschikt maken aan bewaken. de profielen en merken van netten en zenders. Volgens PowNed bestaat dan het risico dat dit ten koste gaat van hun eigen Tijdens het gesprek met de evaluatiecommissie heeft PowNed een profilering, merk en herkenbaarheid. Daarnaast geeft de omroep notitie overhandigd waarin hij zijn ideeën uiteenzet over nieuwe aan dat aspirant omroepen beperkte budgetten hebben en daarmee manieren om de maatschappelijke verankering en de legitimiteit weinig middelen om campagnes (voor ledenwerving) te voeren. van publieke omroepen aan te tonen. Daarin staat onder meer dat

PowNed vindt dat de verbondenheid tussen omroepen en een Bevindingen commissie publieke waardengemeenschap op een andere manier gecreëerd

• • 

  De commissie vindt dat PowNed zijn signatuur ‘libertijnsen gemeten zou moeten worden. Bijvoorbeeld via

kritisch’ duidelijk omschrijft. Deze komt vooral tot uitdrukking in blockchaintechnologie of door het meten van likes&shares.

de tone-of-voice, manier van onderwerpen selecteren en de

wijze waarop programmamakers van PowNed hun gasten en PowNed wil continu in directe verbinding staan met zijn publiek.

publiek benaderen en aanspreken. De omroep analyseert gebruiks- en gebruikersdata, en krijg veel

• • 

  Engagementcijfers kunnen een graadmeter zijn voor de mate reacties op sociale media. Deze input gebruiken redacties voor het

waarin het publiek PowNed herkent en/of waardeert. De bepalen en aanpassen van de vorm en inhoud van hun programma’s.

3 PowNed

Ook zegt de omroep direct in contact te staan met de mensen die 222 buiten de Randstad komen en dat de mensen in zijn programma’s 223

ze voor hun documentaires volgen en veel de straat op te gaan, zich nog niet in ‘de kaartenbak van Hilversum’ bevinden. ook buiten de Randstad. PowNed wil in de haarvaten van de samenleving zitten om vandaaruit programma’s als Crème de la 3.4.1 Bijdragen aan de doelstellingen uit het

Crooswijk (Rotterdam) te kunnen maken en het dagelijkse online concessiebeleidsplan, en aan de profielen van en

PowNews. programmering op netten en zenders.

PowNed zegt met name online en op het gebied van journalistiek PowNed heeft een ledenraad van maximaal 20 mensen die bij te dragen aan het concessiebeleidsplan van de NPO. Uit de minimaal vier keer per jaar bijeen komt en daarnaast brainstorms bereikcijfers van NOBO over 2017 blijkt dat ze met een gemiddeld heeft rond actuele kwesties. Er is wekelijks rondom actualiteiten weekbereik van 302.000 bezoekers op de zevende plaats staan contact en overleg met de ledenraad via een Whatsappgroep. van de portals van de NPO en omroepen (na NOS, npo.nl,

BNNVARA, AVROTROS, NTR en NPO Zapp) en daarmee veel Bevindingen commissie grotere omroepen achter zich laten (zie figuur 10 in eerste deel

• • 

  De commissie herkent de stellingname van PowNed dat van het rapport). 9 Daarnaast levert de omroep

ze onafhankelijk wil zijn van maatschappelijke en politieke actualiteitenprogramma’s en documentaires aan de drie

organisaties. televisienetten. PowNed sluit met dit aanbod aan bij

• • 

  De commissie erkent dat PowNed een doelgroep wil aanbodprioriteiten van de NPO rond journalistiek en

representeren die zich lastig laat verleiden tot langdurige documentaires.

betrokkenheid in enigerlei vorm aan een omroep. De commissie

vindt dat PowNed via intensieve contacten met zijn online In 2015 is PowNed gestopt met het TV programma PowNews dat

doelgroep gedeeltelijk invulling geeft aan alternatieve manieren tot dan toe dagelijks werd uitgezonden en als vlaggenschip van de

om zijn maatschappelijke verankering aan te tonen, maar vindt omroep werd gezien. Het programma slokte echter het merendeel

ook dat deze contacten te vluchtig zijn om daadwerkelijk van van het budget voor PowNed op, waardoor weinig ruimte was voor

‘verankering’ te spreken. de ontwikkeling van andere content en formats. Daarna heeft

• • 

  De commissie waardeert het dat PowNed werk wil maken van PowNed zich toegelegd op zijn online aanbod. PowNed wilde de

alternatieve manieren van verankering, getuige het concepteerste omroep zijn die volledig online ging. De omroep werd toen

plan dat de omroep over dit onderwerp heeft opgesteld en dat echter geconfronteerd met het feit dat omroepen volgens de

tijdens het gesprek aan de commissie is overhandigd. Mediawet verplicht zijn om voor alle platforms programma’s te

leveren en dat budgetten grotendeels verdeeld worden op basis van intekening op de programmaschema’s voor radio en televisie.

3.4 Aanbod Bij die intekening wordt ook budget voor aan de programma’s

gekoppelde internetcontent toegekend. Voor online (web-only) De bijdrage van PowNed ligt vooral op het gebied van journalistiek content is beperkt budget beschikbaar (2,5% van het en maatschappelijk debat. PowNed zegt dit op een andere wijze te totaalbudget van de NPO, ongeveer 19 miljoen euro). Ook wilde brengen dan andere omroepen: ongepolijst, transparant, PowNed televisie gebruiken als etalage voor zijn online activiteiten provocerend, humoristisch, intelligent en ongecensureerd. PowNed en hij wilde het geluid van de netwerkgeneratie zicht- en hoorbaar geeft aan programma’s te willen maken die dicht bij hun doelgroep maken voor bredere doelgroepen. staan en wil daarbij gebruik maken van hun feedback en de data die hij online over de voorkeuren van hun doelgroep verzamelt. PowNed Vanaf 2017 is PowNed om deze redenen weer gaan intekenen op stelt dat zijn onderwerpkeuze, perspectief en actoren meer van het tv-schema, onder andere met producties als Feijenoord op 1,

• 9. 

  In januari 2019 staat PowNed op nummer 2 na

3 PowNed de NOS.

Crème de la Crooswijk, Marokko op 1, Captain Henk en Bitcoin 224 3.5 Publiek 225

naar de Maan! en Terug. Deze series zijn allemaal ook (eerst) online uitgezonden. Inmiddels zoekt PowNed naar een goede 3.5.1 Samenstelling doelgroep/publiek combinatie/balans tussen lineair en non-lineair. In zijn beleidsplan voor 2016-2020 omschrijft PowNed zijn

doelgroep als de netwerkgeneratie: studenten, jong PowNed is met een bescheiden aanbod aanwezig op NPO Radio1, volwassenen, ouders met jonge kinderen, carrièremakers en met een programma in de nacht van zondag op maandag. De relatief hoog opgeleid. omroep heeft eerder bewust afscheid genomen van NPO 3FM omdat omroepen op deze zender (meer dan op andere zenders) Op basis van het beschikbare kijk- en luisteronderzoek binnen de ondergeschikt zijn aan het merk 3FM. De omroep kon zich daar NPO is niet aan te geven in welke mate PowNed met zijn radio- en niet meer onderscheiden. Wanneer zich een jong radiotalent televisieprogramma’s ‘de netwerkgeneratie’ bereikt en of hij deze aandient met online-ambities en er een nachtelijk slot vrij is, zegt beter bereikt dan andere omroepen.

PowNed hier desalniettemin graag op in te tekenen. Op NPO

Radio 2 heeft PowNed inmiddels twee nachtelijke tijdslots PowNed zegt in het zelfevaluatierapport dat hij geen nieuwe

(02.00-04.00 uur). Rond deze programma’s wordt intensief doelgroepen naar tv heeft gebracht, maar via zijn gebruik gemaakt van social media. televisieprogramma’s het publiek van NPO3 wel in contact heeft

gebracht met het geluid van de netwerkgeneratie. Online bereikt Bevindingen commissie PowNed een jonge (<35), hoger opgeleide en mannelijke

• • 

  De commissie herkent de missie en identiteit van PowNed in zijn doelgroep via NPO3.nl, PowNed.tv, Facebook, YouTube, Instagram

programma’s. en Twitter. Van de Facebookfans van PowNed is 73% jonger dan

• • 

  PowNed maakt vooral journalistieke en opiniërende 35 jaar en 70% man.

programma’s. In die zin voegt PowNed qua genre niet iets

nieuws toe aan het bestaande aanbod. Volgens de netmanagers 3.5.1 Kijk- en luistertijdaandeel, bereik en waardering

is het aanbod van omroepen in dit genre al groter dan het aantal Kijkcijfers worden voor een belangrijk deel bepaald door het

programma’s dat geplaatst kan worden op de NPO-kanalen. timeslot waarop een programma in het schema van een net of

• • 

  Wel onderscheiden de PowNed-programma’s zich van veel zender wordt geplaatst. De programma’s van PowNed zijn vaak in

andere journalistieke en opiniërende programma’s door hun de randen van de programmering terecht gekomen, waarvoor

perspectief, stijl en tone-of-voice. geen kijktijd- en bereikdoelstellingen gelden.

• • 

  PowNed is binnen de NPO vernieuwend in zijn online aanbod en

in de koppeling tussen online en lineair aanbod. De omroep heeft PowNed heeft in het zelfevaluatierapport een aantal tabellen

bijgedragen aan de ambitie van de NPO om sterke online opgenomen waarin hij het kijktijdaandeel van (een deel van) zijn

platforms te ontwikkelen. programma’s op NPO3 afzet tegen het gemiddelde kijktijdaandeel

• • 

  Positief is de commissie ook over het feit dat PowNed actief voor het betreffende timeslot. Het kijktijdaandeel van de

contact houdt met zijn doelgroep en hun reacties gebruikt voor PowNed- programma’s ligt doorgaans iets onder het gemiddelde

het bepalen en bijstellen van inhoud en vorm van zijn kijktijdaandeel voor NPO3. Dit geldt ook voor het gemiddelde

programma’s. Door deze wijze van interactie met zijn publiek kijktijdaandeel in de leeftijdsgroep 20-34 (de doelgroep van

onderscheidt PowNed zich van andere omroepen en voegt hij PowNed). Uitzonderingen zijn in 2016 het programma Powlitie en

iets toe aan de NPO. in 2015 Niet lullen maar poetsen die in de leeftijdsgroep 20-24 op

of boven het gemiddelde kijktijdaandeel scoren. PowNed geeft hiervoor de volgende verklaringen:

3 PowNed

• • 

  Het bereik van een sterk geprofileerde omroep op een breed 226 PowNed zegt het goed te doen op de radio, maar kan slechts 227

kanaal als NPO3 is lastig. indicaties geven van de luistertijdaandelen van zijn

• • 

  Programma’s komen in de randen van de programmering radioprogramma’s op NPO 3FM en NPO Radio1 omdat het

terecht. luisteronderzoek gemiddelden geeft over tijdvakken op

• • 

  De gemiddelde leeftijd van NPO3-kijkers is hoger dan de radiozenders en geen data bevat van specifieke programma’s.

doelgroep van PowNed (de gemiddelde leeftijd van kijkers naar Volgens de afdeling Publieksonderzoek van de NPO zijn de scores

NPO3 tussen 18.00 en 23.59 is 44,5 jaar). van PowNed op radio gemiddeld en zijn de luistercijfers in het

tijdvak 24.00-02.00 uur op de zondagen op NPO Radio1 (Echte De gemiddelde kijkdichtheid van de televisieprogramma’s van Jannen, later gevolgd door Zwarte prietpraat) niet wezenlijk

PowNed op NPO3 is tussen 2016 en 2018 gedaald van 236.000 anders dan de cijfers voor andere weekdagen in hetzelfde tijdvak. naar 201.000. Op NPO2 heeft PowNed in 2018 een programma (de

Hofbar) uitgezonden met een gemiddelde kijkdichtheid van PowNed toont aan dat hij online een grote (en groeiende)

233.000 en op NPO1 heeft PowNed alleen in 2017 en 2018 community heeft: 636.000 volgers en 645.000 likes op Facebook, programma’s uitgezonden. 10 In 2017 haalde het enige programma 210.000 abonnees op YouTube, 25.000 volgers op Instagram en dat PowNed toen op NPO 1 uitzond (Feyenoord op 1) een 45.000 op Twitter. 11 Op Facebook heeft PowNed als relatief kleine gemiddelde kijkdichtheid van 1.163.000. In 2018 haalden de omroep na de NOS het meeste Facebook likes van alle publieke programma’s van PowNed op NPO1 een gemiddelde kijkdichtheid omroepen. Ook in vergelijking met nieuwsmerken als DWDD, van 530.000 (bijlage 5, figuur Z-3). Jinek, Tegenlicht etc. doet PowNed het, uitgedrukt in het aantal

Facebook likes, goed. Op YouTube heeft PowNed van alle publieke De gemiddelde waardering voor de PowNedomroepen de meeste abonnees. Wel geeft PowNed aan dat televisieprogramma’s, uitgedrukt in een rapportcijfer, varieerde sommige titels zoals #Boos van BNNVARA meer abonnees tussen 2015 en 2018 van een 6.7 tot een 7.9 (bijlage 5, figuur Z-3). hebben. In de NOBO-lijst met het bereik van websites in

Nederland behoort PowNed in 2017 tot de middenmoot van de De NPO meet daarnaast sinds 2016 de publieke waarde van publieke omroepen (zie figuur 10 in het eerste deel van het programma’s onder kijkers binnen een voor Nederland rapport). representatief panel. Er zijn alleen scores voor programma’s met een voldoende hoog bereik. De programma’s van PowNed die een PowNed merkt op dat de NPO geen doelstellingen heeft voor publieke-waarde-score hebben gekregen, kregen over het bereik op sociale media en dat het meten van integraal bereik nog algemeen goede scores: vooral de hoge score voor het in de kinderschoenen staat, waardoor de prestaties van PowNed programma Marokko op 1 springt eruit (bijlage 5, figuur Z-1). niet optimaal worden gemeten.

Een programma dat PowNed als bij uitstek succesvol ziet, was Bevindingen commissie

Captain Henk, een 12-delige internetserie over de leider van • Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen of

motorclub No Surrender, afleveringen van telkens 10 minuten PowNed met zijn radio- en televisieprogramma’s zijn zelf gevolgd door een lineair uitgezonden documentaire op NPO3. De omschreven doelgroep ook daadwerkelijk en beter dan andere serie haalde volgens PowNed hoge online kijkcijfers. Captain Henk omroepen bereikt.

behoort volgens PowNed tot de best bekeken documentaires in • Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen of

het NPO online domein. PowNed met zijn radio- en televisieprogramma’s doelgroepen

bereikt die andere omroepen binnen de NPO 11. De cijfers, afkomstig

niet of minder bereiken. uit de zelfevaluatie en daterend van juni 2018,

zijn inmiddels hoger: 10. De Hofbar voldoet aan 678.000 voor Facebook, de bereiksdoelstellingen 304.000 voor YouTube en van NPO 2 en is voor 2019 45.000 voor Instagram. en 2020 opnieuw gepro Twitter is gelijk gebleven 3 PowNed grammeerd (37x per jaar). (mei 2019).

• • 

  De waardering voor de PowNed-programma’s in termen van 228 Als de omroep nieuwe dingen wil doen, is meer geld nodig. 229

rapportcijfers en publieke waarde is (voor zover gemeten) goed. PowNed heeft nu bijvoorbeeld geen eigen creatieve programma•

Online heeft PowNed een relatief hoog bereik en bereikt daar ontwikkelaar terwijl ze die wel graag zouden willen hebben. Voor

ook een jong publiek dat de NPO over het algemeen minder nieuwe programma’s heeft PowNed buitenproducenten nodig,

goed weet te bereiken. vanwege de noodzakelijke creatieve vernieuwing en omdat ze

nieuwe programma’s niet vooraf zelf kunnen financieren.

3.6 Organisatie 3.6.3 Governance

PowNed heeft een driekoppig bestuur waarvan twee leden tevens 3.6.1 Personeel de dagelijkse leiding hebben over de omroep. Het derde lid is

PowNed geeft aan dat ze een platte organisatie zijn met een lage algemeen bestuurslid en is niet actief in de dagelijkse operatie. De overhead en een startup- mentaliteit. Er heerst een sterke raad van toezicht heeft drie leden. PowNed heeft tevens een makerscultuur en informele bedrijfscultuur. Medewerkers moeten ledenraad, bestaande uit twintig leden. volgens de omroep sterk in hun schoenen staan.

De nevenfuncties van het bestuur, de leden van de raad van toezicht PowNed heeft 10 mensen in dienst, de rest werkt op flexibele en medewerkers met belangrijke journalistieke functies staan contracten. Op de redactie is de verhouding m/v nu 60-40, van de vermeld op de website. verslaggevers zijn er vier vrouw en drie man.

PowNed geeft aan de Goverance Code van de NPO te volgen en op Medewerkers komen uit verschillende delen van het land. de website is de Mediacode van PowNed te downloaden. Daarmee Presentator Dennis van PowNews spreekt bijvoorbeeld veel voldoet PowNed aan de wettelijke verplichtingen hiertoe. De mensen aan door zijn niet-Randstedelijke profiel. De omroep heeft website van PowNed bevat geen verwijzing naar de Ombudsman geen actief diversiteitsbeleid maar wel een divers van de NPO. personeelsbestand. Daarbij doelt de omroep vooral op de medewerkers die van buiten de Randstad komen. CIPO heeft PowNed naar aanleiding van zijn laatste jaarlijkse

onderzoek uit 2018 naar de governance van de publieke omroepen PowNed is er trots op dat ze veel jong talent een kans hebben gewezen op het overschrijden van de zittingstermijn van een lid van gegeven. PowNed leidt talent intern op. Veel inmiddels bekende de raad van toezicht. Voor het overige heeft CIPO geen problemen gezichten zijn ooit begonnen bij PowNed. aangetroffen. Een eerdere tekortkoming die CIPO constateerde bij

de erkenningsaanvraag van PowNed in 2014 is destijds door 3.6.2 Inrichting organisatie PowNed opgelost.

PowNed geeft aan dat hij als kleine omroep kwetsbaar is. De omroep heeft recht op 3,2 miljoen euro garantiebudget en Bevindingen commissie

ontvangt in de praktijk meer dan het garantiebudget. • PowNed streeft naar een personeelsbestand dat niet alleen uit

Officieel is er een samenwerkingsovereenkomst met de NTR. de Randstad maar ook uit andere delen van het land komt. De

Volgens PowNed stelt deze in de praktijk niet veel voor. De hele commissie waardeert dit. Het personeelsbestand van PowNed backoffice is bij één bestuurslid belegd. De salaris- en is echter onvoldoende divers in de zin van culturele/etnische ledenadministratie zijn uitbesteed aan externe bureaus. De diversiteit.

organisatie heeft geen geld voor secretaresses en woordvoerders • De commissie waardeert de efficiënte inrichting van de

en beperkt zijn overhead tot een minimum. organisatie. Deze is echter kwetsbaar door het feit dat veel

3 PowNed

bedrijfsvoeringstaken bij één persoon zijn belegd. 230 PowNed is net als de andere omroepen onderworpen aan de 231

• • 

  CIPO heeft in zijn laatste onderzoek geconstateerd dat de reguliere toezichthouders zoals de eigen raad van toezicht, de

zittingstermijn van een lid van de raad van toezicht is verstreken raad van toezicht van de NPO, CIPO, het Commissariaat voor de

en heeft de omroep daarop aangesproken. Voor het overige zijn Media en aan de instrumenten die deze hanteren, waaronder de

er geen problemen geconstateerd ten aanzien van de Code Goed Bestuur van het CIPO.

governance van PowNed.

Bevindingen commissie

• • 

  De commissie vindt dat PowNed zijn activiteiten

3.7 Doelmatigheid voldoende verantwoordt.

PowNed is een kleine, wendbare organisatie. PowNed heeft zijn

salarisadministratie en ledenadministratie uitbesteed omdat de 3.9 Samenwerking binnen de NPO en met organisatie klein is en om zodoende overheadkosten tot een de NPO-organisatie

minimum te beperken. De omroep heeft ook geen aparte juridische, financiële of facilitaire dienst. PowNed geeft aan goed samen te werken met de NPO-

organisatie. PowNed is de afspraken en bindende regelingen van De financiële administratie van PowNed sluit aan bij Handboek NPO (grotendeels) nagekomen. De keuze om tijdelijk minder aan Financiële Verantwoording van de NPO. Gegevens zijn tv te doen is in overleg met NPO-organisatie gemaakt. Het beleid beschikbaar voor de NPO-organisatie en externe toezichthouders. van PowNed is afgestemd op de programmeringssystematiek van

NPO voor radio en tv. Op internet gaat PowNed naar eigen zeggen Bevindingen commissie eigenzinniger te werk.

• • 

  PowNed functioneert, voor zover de commissie heeft kunnen

vaststellen, voldoende doelmatig. PowNed is niet uit op een eigen bestuurlijke toekomst. PowNed is

voorstander van één NPO die coördineert, programmeert en distribueert en die daarbinnen werkt met onafhankelijke redacties.

3.8 Verantwoording Voor PowNed is de organisatievorm ondergeschikt aan het doel

om de netwerkgeneratie te bedienen. Het maakt hem niet of dit als Het beleidsplan, het jaarverslag en de jaarrekening van PowNed zelfstandige of als samenwerkingsomroep is, zolang PowNed maar zijn openbaar en beschikbaar via de website van PowNed. als onafhankelijke, journalistieke redactie kan blijven opereren en

zijn eigen geluid kan behouden. In de jaarverslagen doet PowNed verslag van de verschillende PowNed onderzoekt op dit moment facetten van de bedrijfsvoering en de financiële balans. In de samenwerkingsmogelijkheden met BNNVARA en WNL. jaarverslagen staat ook een overzicht van de termijnen van de leden van de raad van toezicht en doet PowNed verslag van de Bevindingen commissie

activiteiten van de leden van de raad van toezicht. Ook wordt • PowNed werkt constructief samen binnen de NPO en met

verslag gedaan hoe de ledenraad wordt betrokken bij het bestuur. de NPO-organisatie.

Afgezien van de bijeenkomsten van de ledenraad organiseert

PowNed geen andere ledenactiviteiten. Wel zoekt de omroep online actief de dialoog met zijn publiek.

3 PowNed

3.10 Samenvattende conclusie 232 233

PowNed levert programma’s die zich in perspectief, stijl en tone-of-voice onderscheiden van de overige programma’s van de

NPO en levert daarnaast vooral met zijn online en crossmediale formats een bijdrage aan de verscheidenheid in het aanbod van de landelijke publieke omroep. Op basis van het beschikbare onderzoek is niet vast te stellen of PowNed met zijn programma’s doelgroepen bereikt die niet ook al door andere omroepen binnen de NPO worden bereikt en in die zin toegevoegde waarde heeft. Of de PowNed-programma’s iets toevoegen doordat een deel van het publiek (de ‘netwerkgeneratie’) zich beter in deze programma’s herkent en ze meer waardeert dan de overige programma’s in het NPO-aanbod, is op basis van de beschikbare gegevens evenmin vast te stellen.

Vergeleken met andere omroepen en gezien het feit dat hij een kleine omroep is, bereikt PowNed online wel relatief veel mensen.

3 PowNed

Hu 4.1 Achtergrond 235 Human was tot 2016 een levensbeschouwelijke omroep die op grond van artikel 2.42 deel uitmaakte van het publieke omroepbestel. In 2013 maakte de toenmalige staatssecretaris van OCW bekend dat de levensbeschouwelijke omroepen zouden

man worden opgeheven. Human is toen met behulp van het Humanistisch Verbond, Filosofie Magazine, Humanitas, de VPRO en andere organisaties uit zijn maatschappelijk netwerk een ledenwerfcampagne begonnen en is, na positieve adviezen van de raad van bestuur van de NPO, de Raad voor Cultuur en het Commissariaat voor de Media, in 2016 als aspirant omroep toegetreden tot het bestel. 4.2 Missie en identiteit Human komt voort uit de Nederlandse humanistische traditie en

beweging. Autonomie en verantwoordelijkheid vormen in samenhang de twee kernwaarden van het humanisme. Het motto van Human is ‘Zelf denken, samen leven’. Bijbehorende waarden zijn voor Human vrijheid, gerechtigheid, verdraagzaamheid, openheid, medemenselijkheid en afkeer van onverschilligheid, dogmatisme en zendingsdrang. Omdat we in een steeds meer geseculariseerde maatschappij leven, kan een pluriforme NPO volgens Human niet zonder een omroepvereniging die expliciet de seculiere levensbeschouwing als fundament heeft. Human’s achterban en doelgroepen vertegenwoordigen daarbij volgens de omroep een breed politiek en maatschappelijk spectrum dat zich onttrekt aan tegenstellingen zoals die tussen progressief en conservatief, links en rechts, jong en oud.

Human is de enige omroep die met een filosofisch en seculier levensbeschouwelijk aanbod structureel zegt bij te dragen aan de programmatische onderscheidenheid van de NPO. Human onderzoekt in zijn programma’s hoe hij een bijdrage kan leveren aan hedendaagse vormen van “Bildung”; het verwerven van vaardigheden om als individu en actief burger een veerkrachtig een weerbaar lid van de samenleving te kunnen zijn. Het gaat

Human daarbij niet om meningsuiting maar om meningsvorming. 236 4.3 Maatschappelijke verankering 237

Het is Human naar eigen zeggen te doen om het bevorderen van een echte dialoog, waarbij luisteren naar de ander belangrijk is en Human is stevig verankerd in de humanistische beweging, waarin niet de polemiek die volgens Human het huidige aanbod kenmerkt. hij een actieve rol speelt. De humanistische beweging en

maatschappelijke partners dragen bij aan de organisatie van 4.2.1 Herkenning identiteit door publiek impactbijeenkomsten die Human organiseert rond zijn

Human heeft Motivaction onderzoek laten doen naar de mate programma’s. waarin hun leden en een voor Nederland representatieve Human ziet zichzelf als een maatschappelijke steekproef Human waarderen en herkennen als netwerkorganisatie. De Humanistische familie bestaat uit zo’n 44 vertegenwoordiger van humanistische waarden. Uit dit onderzoek organisaties. Human zoekt en realiseert rond veel van zijn blijkt dat de leden de identiteit, waarden en doelstellingen van programma’s aansluiting bij deze organisaties. De omroep heeft in Human herkennen in zijn aanbod. Uit het onderzoek blijkt ook dat het bijzonder aandacht voor samenwerking met educatieve ze de programma’s van Human waarderen en deze van instellingen. Human werkt tevens intensief samen met The School toegevoegde waarde vinden voor de NPO. of Life en het Brainwash-festival. Van de Human-leden waardeert 96% de omroep en 74% vindt dat Human de humanistische levensvisie naar voren brengt. Bevindingen commissie

Daarbij worden ‘kritisch’, ‘zet zich in voor een betere wereld’, • De commissie is positief over de wijze waarop Human

‘leerzaam’ en ‘sociaal’ het vaakst genoemd als aspecten die structureel en intensief samenwerkt met maatschappelijke passen bij Human. Onder de niet-leden is de bekendheid van organisaties en op die manier mede invulling geeft aan zijn Human laag; slechts 11% van de voor Nederland representatieve maatschappelijke verankering. groep is bekend met Human. Volgens Human wordt dit mede veroorzaakt door het ontbreken van vaste uitzendslots voor hun

programma’s en hun eigen loyaliteit aan de merkvoering van de 4.4 Aanbod

NPO. Van de niet-leden die Human wel kennen, herkent het merendeel de waarden van Human, zij het in iets mindere mate dan Human is actief in genres die voor de NPO speerpunten zijn en de eigen leden. Zij hebben een positief beeld van Human en beperkt zich daarbij tot vier integraal geprogrammeerde genres:

noemen dezelfde aspecten als passend bij Human als de leden. • Onderzoeksjournalistieke programma’s, zoals op NPO Radio1

Argos (i.s.m. de VPRO) en op NPO2 Medialogica.

Human onderneemt initiatieven om zijn zichtbaarheid te vergroten • Drama-aanbod zoals De Vloer Op en Duivelse Dilemma’s. door versterking van marketing en communicatie en afspraken • Documentaire aanbod: documentaires, documentaireseries met

met de NPO-organisatie over vaste uitzendslots. doorlopende verhaallijnen en integraal geprogrammeerde korte

(web-)documentaires. Voorbeelden zijn Schuldig en In de Bevindingen commissie Leeuwenhoek.

• • 

  Uit onderzoek dat Human heeft laten uitvoeren blijkt dat de • Educatief en informatief: filosofisch en levensbeschouwelijk

eigen achterban de identiteit van Human in zijn programma’s aanbod zoals het integrale Brainwash-project, Dus ik Ben en Het

herkent en waardeert. Onder het brede publiek is Human Filosofisch Kwintet.

weinig bekend.

• • 

  De commissie herkent de constatering dat het voor aspiranten Binnen deze genres focust Human zich op vier specifieke thema’s

met een beperkt budget moeilijk is om naamsbekendheid op of invalshoeken: het ontstaan en de macht van de publieke opinie,

te bouwen. de wijze waarop de autonomie van individuen onder druk staat,

4 Human

actief burgerschap en levenskunst. Verdere speerpunten die 238 4.5. Publiek 239

Human noemt voor zijn programmering zijn interactie met het publiek, diversiteit en programmavernieuwing. 4.5.1 Samenstelling doelgroep/publiek

Human geeft in zijn beleidsplan 2016-2020 aan dat hij een hoge 4.4.1 Bijdragen aan de doelstellingen uit het prioriteit legt bij kinderen in de leeftijd van 9-13 jaar, tieners en jong

concessiebeleidsplan, en aan de profielen van en volwassenen. De omroep wil – in overleg met de NPO - een programmering op netten en zenders belangrijk deel van zijn zendtijd en middelen hieraan besteden.

Human ontwikkelt zijn aanbod in samenspraak met de Wat betreft het oudere publiek richt Human zich vooral op de

NPO-vertegenwoordigers van de lineaire, on demand en online humanistische achterban, dat wil zeggen op mensen die zichzelf platforms. 2DocKort is hiervan een voorbeeld. humanist noemen, maar ook op een bredere groep die de

kernwaarden van het humanisme deelt en belangrijk vindt. Met het oog op het belang van overkoepelende doelen van de

NPO maakt Human geregeld de eigen vlag ondergeschikt aan het Op basis van het beschikbare kijk- en luisteronderzoek binnen de geheel, in het bijzonder bij online aanbod gericht op jongeren NPO is niet aan te geven in welke mate Human met zijn radio- en (3FM Tussenuur, zapp.nl, npo 3.nl). televisieprogramma’s zijn eigen doelgroep (de humanistische

achterban en de bredere groep die de kernwaarden van het Human kreeg in 2017 een budget toegekend dat 15% boven het humanisme deelt) bereikt en of hij deze beter bereikt dan andere garantiebudget zat. omroepen. De omschrijving van deze doelgroep sluit niet goed aan

op de bevolkingsgroepen die de NPO in zijn kijk- en Bevindingen commissie luisteronderzoek onderscheidt.

• • 

  De commissie herkent de missie en identiteit van Human in zijn

programma’s. 4.5.2 Kijk- en luistertijdaandeel, bereik en waardering

• • 

  De commissie is positief over de wijze waarop Human focus Kijkcijfers worden voor een belangrijk deel bepaald door het

aanbrengt in zijn aanbod. timeslot waarop een programma in het schema van een net of

• • 

  Human maakt onderzoeksjournalistieke en meningsvormende zender wordt geplaatst. Een deel van de programma’s van Human

programma’s. Wat meningsvormende programma’s betreft, wordt uitgezonden in timeslots waarvoor geen doelstellingen zijn

voegt Human qua genre niet iets nieuws toe aan het bestaande geformuleerd. Voor de programmaslots waar wel doelstellingen

aanbod. Volgens de netmanagers is het aanbod van omroepen in voor zijn, voldoet de omroep voor ongeveer de helft wel en de

dit genre al groter dan het aantal programma’s dat geplaatst kan helft niet aan de doelstellingen.

worden op de NPO- kanalen. Wel vult Human deze programma’s

op eigen wijze in en is er veel waardering voor de kwaliteit van De documentaires van Human op NPO2 presteren gemiddeld net

de Human-programma’s. Met zijn onderzoeksjournalistieke iets onder de doelstelling voor het programmaslot (4%). Iets

programma’s en ook met drama en educatieve programma’s minder dan de helft van de documentaires realiseert de

levert Human een bijdrage aan aanbodprioriteiten waarin het doelstelling wel. Volgens Human is dit een probleem dat voor

aanbod kleiner is. Hiermee draagt Human bij aan de NPO2 als geheel geldt. Om het kijktijdaandeel te verhogen,

verscheidenheid van het aanbod op NPO-kanalen. probeert NPO2 minder losse documentaires en meer

documentaireseries uit te zenden. Human draagt hieraan bij. Daarnaast bestaat de bijdrage van Human onder meer (sinds 2018) uit korte documentaires, direct aansluitend op Nieuwsuur.

4 Human

De gemiddelde kijkdichtheid van de televisieprogramma’s van 240 Bereik is voor Human een middel om impact te hebben, geen doel 241

Human is tussen 2016 en 2018 gedaald. Op NPO2 van gemiddeld op zich. De omroep hanteert een werkwijze waarbij hij niet begint

203.000 naar 137.000, op NPO3 van gemiddeld 150.000 naar vanuit een programma-idee maar vanuit de ambitie om een

116.000. Uitschieter was de kijkdichtheid van gemiddeld meer dan onderwerp te agenderen. Vervolgens zoekt hij naar een miljoen kijkers op NPO1 naar de documentaireserie Schuldig in maatschappelijke organisaties om zich mee te verbinden en 2016 (bijlage 5, figuur Z-4). partners om mee samen te werken. Zo gaat Human veel naar

basis- en middelbare scholen met het programma Medialogica. De gemiddelde waardering voor de televisieprogramma’s van Rond de serie In de Leeuwenhoek heeft Human debatten over

Human varieerde tussen 2015 en 2018, uitgedrukt in een ouderenzorg georganiseerd en via de serie Schuldig heeft hij de rapportcijfer, van een 7,5 tot een 8,2 (bijlage 4, figuur Z-4). schuldenproblematiek geagendeerd. Brainwash is eveneens een

voorbeeld van een festival met maatschappelijke impact. De NPO De NPO meet daarnaast sinds 2016 de publieke waarde van heeft echter nog geen goed instrument om impact te meten. programma’s onder kijkers binnen een voor Nederland Human geeft aan dat hij samen met de NPO aan de ontwikkeling representatief panel. Er zijn alleen scores voor programma’s met van een dergelijk instrument wil werken. een voldoende hoog bereik. De programma’s van Human die een publieke-waarde-score hebben gekregen, kregen goede scores: Bevindingen commissie

vooral de hoge scores voor de programma’s Schuldig en 2Doc • Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen of

springen eruit (bijlage 4, figuur Z-1). Human met zijn radio- en televisieprogramma’s zijn zelf omschreven doelgroep ook daadwerkelijk en beter dan andere

Volgens Human scoren zijn programma’s hoog wat betreft omroepen bereikt.

programmatische kwaliteit en maatschappelijke waarde, blijkend • Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen of

uit reacties op sociale media, tijdens bijeenkomsten en Human met zijn radio- en televisieprogramma’s doelgroepen evenementen en uit de recensies en prijzen die zijn programma’s bereikt die andere omroepen binnen de NPO niet of minder ontvangen. bereiken.

• • 

  De waardering voor de Human-programma’s in termen van

Het zelfevaluatierapport van Human bevat geen cijfers over rapportcijfers en publieke waarde is (voor zover gemeten) goed.

luistertijdaandeel en bereik van zijn radioprogramma’s. • De commissie waardeert het dat Human meewerkt aan de

inspanningen van NPO2 om het bereik van documentaires te Human vindt dat hij – net als de NPO als geheel – nog tekort verhogen door deze meer in de vorm van series te schiet in het bereik van cultureel/etnisch diverse groepen. Het programmeren.

bereik van Human zit vooral onder de leefstijlgroepen die worden • De commissie is positief over de inspanningen van Human om

aangeduid als postmaterialisten en kosmopolieten, maar die met zijn programma’s maatschappelijke impact te genereren en groepen zijn volgens Human in cultureel-etnisch opzicht niet altijd te werken aan instrumenten om deze impact vervolgens ook te even divers. kunnen meten.

In programma’s als Schuldig, In de Leeuwenhoek en in de jongerenprogramma’s van Human komen wel mensen met een

(cultureel) diverse achtergrond aan bod, maar de diversiteit in het personeelsbestand van de omroep en in zijn bereik schieten nog tekort.

4 Human

4.6 Organisatie 242 Human hanteert de Governance Code en de Journalistieke Code 243

van de NPO. Daarmee voldoet Human aan de wettelijke 4.6.1 Personeel verplichtingen hiertoe. Daarnaast hanteert Human een eigen Human is een kleine, platte organisatie met 28,5 fte medewerkers. redactiestatuut.

Human-medewerkers vervullen directe programmataken. De overige taken (zoals backoffice) worden grotendeels uitgevoerd CIPO heeft in zijn laatste jaarlijkse onderzoek uit 2018 naar de door de VPRO. governance van de publieke omroepen geen problemen

aangetroffen bij Human. Eerdere tekortkomingen die CIPO Het personeel is in de afgelopen jaren meer divers geworden in constateerde bij de erkenningsaanvraag van Human in 2014 zijn leeftijd, opleiding en m/v-verhouding. Op het terrein van etnische destijds door Human opgelost. en culturele diversiteit valt nog veel te winnen. Hier wordt actief beleid op gevoerd door er alert op te zijn bij vacatures en door Bevindingen commissie

intensivering van de samenwerking met opleidingen en in het • Human besteedt aandacht aan de diversiteit in zijn

stagebeleid. personeelsbestand, maar heeft daarin met betrekking tot culturele/etnische diversiteit nog niet het gewenste resultaat

Medewerkers ontwikkelen zich via training on the job. Net als de gerealiseerd.

andere aspirant omroepen constateert Human dat talentvolle • CIPO heeft in zijn laatste onderzoek geen problemen

medewerkers regelmatig doorstromen naar andere omroepen, geconstateerd ten aanzien van de governance van Human. onder meer omdat Human hen vanwege de kleine omvang en onzekere toekomst geen vast contract kan bieden.

4.7 Doelmatigheid

4.6.2 Inrichting organisatie

Human geeft aan dat hij processen in gang wil zetten waarbij een Human geeft aan dat de overgang van 2.42-omroep naar aspirant programma voor radio of tv onderdeel is of een climax vormt van omroep een andere financiële structuur met zich meebracht, het proces. Binnen de NPO kan Human echter alleen financiering waardoor de omroep in het begin moest reorganiseren. Vervolgens krijgen voor radio- of tv-programma’s en eventueel gelieerd online heeft de omroep een doorstart gemaakt en is voorzichtig aanbod. Alles wat Human daar omheen doet, zoals onderzoek of begonnen met investeren in de ontwikkeling van programmering festivals, is echter lastig gefinancierd te krijgen. Dat heeft te en de opbouw van de organisatie. maken met de manier van werken binnen de NPO en met Als aspirant omroep heeft Human recht op een beperkingen rond publiek-private samenwerking. garantiebudget van 3,2 miljoen euro. Daarnaast kan Human

programmavoorstellen pitchen bij de net- en zendermanagers, 4.6.3 Governance waarbij Human ongeveer twee miljoen toegekend krijgt van de 12 Human heeft een directeur-bestuurder, een vijfkoppige raad van miljoen euro die binnen het NPO-budget is geoormerkt voor toezicht en een programmaraad. Een overzicht van de levensbeschouwelijke programmering. nevenfuncties en termijnen van de directie en de leden van de raad van toezicht is vanaf de website te downloaden. Ook is op de Human heeft een samenwerkingsovereenkomst met de VPRO website een pagina gewijd aan de Ombudsman van de NPO met voor de ondersteunende diensten. In de overeenkomst van een doorverwijzing naar de website van de Ombudsman. Tevens Human met de VPRO en de daaraan verbonden Service Level zijn de nevenfuncties van belangrijke journalistieke Agreements zijn de financieel-administratieve processen en functionarissen vermeld. rapportageverplichtingen helder beschreven. Projectprognoses,

4 Human

tertaalrapportages en jaarverslagen geven inzicht in de 244 4.9 Samenwerking binnen de NPO en met

de NPO-organisatie 245 financiële huishouding.

De financiële administratie sluit aan bij het Handboek Financiële Human werkt vooral samen met de VPRO en daarnaast met de

Verantwoording van de NPO. Gegevens zijn beschikbaar voor de NPO als geheel. Op genreniveau wordt veel samengewerkt met de

NPO-organisatie en externe toezichthouders. desbetreffende redacties van andere omroepen. Human ziet de

NPO als een netwerkorganisatie en maakt daar actief deel van uit. Bevindingen commissie Samenwerking op allerlei fronten vindt Human essentieel om

• • 

  Human functioneert, voor zover de commissie heeft kunnen verder te professionaliseren en doelen op programmatisch en

vaststellen, voldoende doelmatig. maatschappelijk vlak te realiseren.

Human staat voor een constructieve samenwerking met de

4.8 Verantwoording NPO-organisatie. Human geeft aan dat hun medewerkers zich als

onderdeel van de NPO beschouwen. Vaak werken ze voor Human verantwoordt zich op verschillende manieren: NPO-platforms en denken ze mee in werkgroepen op hun

• • 

  binnen de verenigingsstructuur, waarvan de breed vakgebied over programmatische ontwikkelingen, die meer

samengestelde programmaraad een belangrijk deel uitmaakt; samenhang en afstemming van het aanbod van de verschillende

• • 

  Human bespreekt zijn ontwikkeling op vergaderingen met het omroepen beogen te realiseren.

Humanistisch Verbond en de Humanistische Alliantie;

• • 

  Human organiseert bijeenkomsten in het land rond Bevindingen commissie programma’s. Die zorgen voor direct contact en gesprek met • Human werkt constructief samen binnen de NPO en met de

hun achterban en een betrokken publiek; NPO-organisatie.

• • 

  Human maakt jaarverslagen, die beschikbaar zijn via hun

website.

Human is net als de andere omroepen onderworpen aan de 4.10 Samenvattende conclusie

reguliere toezichthouders zoals de eigen raad van toezicht, de raad van toezicht van de NPO, CIPO, het Commissariaat voor de Human levert met zijn programma’s een bijdrage aan de

Media en aan de instrumenten die deze hanteren, waaronder de verscheidenheid van het aanbod van de NPO. Dit doet hij onder

Code Goed Bestuur van het CIPO. meer met onderzoeksjournalistieke programma’s, zijn levensbeschouwelijke invalshoek en door de manier waarop hij in

Bevindingen commissie en rond zijn programma’s samenwerkt met maatschappelijke

• • 

  De commissie is positief over de wijze waarop Human zich op organisaties. Op basis van het beschikbare onderzoek is niet vast

diverse manieren en zowel richting verschillende groepen in zijn te stellen of Human met zijn programma’s doelgroepen bereikt die

achterban als richting het algemene publiek verantwoordt. niet ook al door andere omroepen binnen de NPO worden bereikt

en in die zin toegevoegde waarde heeft. Mogelijk voegen de programma’s van Human wel iets toe doordat het publiek dat zich aangesproken voelt door humanistische waarden zich beter in deze programma’s herkent en ze meer waardeert dan de overige programma’s binnen het NPO-aanbod. Het eigen onderzoek van Human biedt hiervoor enkele indicaties.

4 Human